Morgunblaðið - 01.10.1967, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. OKT. 1967
17
Bréfaskriftir og
dulnefni
Það er hvont tveggja eðlilegt
ag æskillegt, að seim ílestir eitgi
þests kiosit að iláta aðra vita- uim
skoðanir siínair á þeim miálum,
er þeir teilia sig sérstaMiegia varða
eða efst enu á baiuigi í ailmanma-
vitund. Fer þá raunar niolkkiuð
eÆtir atvikum, hivont niafnis ihiöf-
undar er getið eðia elkkk Oft er
ekíki tíðkamiegt að setja natfn
höfundair við ritsmíðar. Svo er
t.d. með almenn skriif, sem í
blöðum bintast. Vdð blöð vinna
yifinleitt fljöMi manns ag fler það
þá eftir venju Ihjlá hiverjiu bi'aði
um sig, hvort blöfluinidiur er til-
greirudur að hverjiu einu eða
ekki. Giidir og einui, Ihvont sfcnitf
er nafnlausit með öllu eða undir
diulniefni, eftir laodsiögum er það
birt á álbyngð ritistjlóra eða þess
ritstjórans, sem sénstaklega er
fram tekið, að sé áfbyngðarmað-
Haförninn leatar síld úr vej ðiskipum á miðunum.
REYKJAVIKURBREF
Laugard. 30. sept
ur. Ábyrgðin er hans þó að allil-
ir viti, að því fari fjarri að hann
hafi skrilfað eða jafnvel haifi get-
að skriifað ailit, sem á hanis á-
byngð er sfcnáð. Um álbyrgðina er
ekki að viilast, enda eðfhlegt á
meðan aimennri stetfnu blaðsins
er fyigt. Öðru miáli gegnir, þeg-
ar um hneinair isénslkoðanir er að
ræða. Gildi þeirra fer að vteru-
tegiu ieyti eftir því, hver þær
setiur fnam. Enginn etfi er t.d. á
þvi, að fljölmöng þeirra bréfla,
gem bint eru í Velva’kanda hér í
blaðinu, miundu verða mun
álhriifanikari, ef höfundar þeiirra
natfngreindiu sig í stað þess að
sifcr.iifa undiir diulnefnii, þ.e. á
álbyngð ritstjóranna.
Einkahagur af um-
ferðarbreytingu?
f ágætum erlendum blöðum
eru víða birtir bréfadiáilkair fná
lesendum. Þá er undantekning,
að ekki sé getið höfundar. Hiið
gaignistæða hendir að vísu stunid-
um, en þá eru yfirleitt færðar
sérstafcair áistæður flyrir því, að
dulnefni sé við hatft. Hvað sem
um það er, þá fær það dulnedm-
iisibrófium aulkið giidi, að blöð
birtia þau ekki nema ritstjórn sé
kunnugt um hver höfiundur er,
tafci mark á honium og vilji gera
orð hans að sínum, eins og gert
er með því að taka á ritstjóua
hina lagalegu áíbyngð á binting-
unni. Þetta á hins vegar eklki
við, þegar menn senda duilnetfn-
isbréf manna á miili, svo að við-
takanda er ókunnugt um hver
höfundur er. Þá er ætíð (hæpið,
að mikið mark sé á takandi. Ein-
staka andistæðingar taikmörkunair
Keflavílkursjónvarps og umtferð-
arlbreytingar 1 hægri alkstur
senda t.d. nú í ýmsar áttir naín-
iaus tiMonif um álhyggjur sínar
aif þessum sökium. En ertfitt er
að taka þær álhyiggjbr al'varlega,
úr því að enginn viill ábyrgð á
tþeim bena, f einu slíku brétfi er
ifluliyrð'ing þess efnis, að hægri
handar alkstur hatfi verið á/hveð-
inn vegna þess, að einhverjir
ónatfngneindir menn ætli að atfla
isjláifum sér gróða við mauðsyn-
lega breytingu á farartækjum af
þessum sökuim.
Hagkvæmari og
miimkandi slysa-
hætta
Skiljanlegt er, að sá, sem því-
Ilikar ásakanir setur fram, villj'i
eklki láta ntfns síns getið. Astæð-
urnar til umferðarbreytingarmn-
air eru þær, að álbyrgir aðlilar
hatfa sanntfærzt um að vegna
þess að hæigri handar akstur er
stöðugt að vinna á, verður, eftir
því sem timar líða, erfiðara að
flá farartæki miðuð við vinstri
akstur, og að þegar til lenigdar
lætur verður' mun meina öryggi í
hægri alkstri. Þeasi élkivörðun er
tekin að mjög vel athuiguðu
mláLi, því að segjla má, að málið
haifi nú verið á dagskrá í heilian
mansaiLdur. Hægri handar akjst-
ur var þegar lögákveðimn hór
1940, þó að hionuim yrði að fnesta
vegna hermáms Breta. Á síðuistu
ánum hatfa allir, eða svo að segja
allir, sénfræðingar, sem um máfl,-
ið hafa fjallað, eindnegið laigt
mieð hægri akstri Um þessa
ákvörðun má að sjálMsögðu dieila
eims og allt annað, sem gert er.
En hún er tekin atf þeim aðiillum,
sem samlkv. stjórnarskná þjóð-
arinniar hatfa til þess rétt og
skyldu, og einmitt í þessum etfn-
um er eðliLegt að tfremur sé
byggt á umsögn sénfræðinga en
í fliestum öðrum. Þass vegna
hefði verið fljarstæða fyrir lög-
gjiatfann að reyna að skjóta sér
unda-n ábyrgð með því að hatfa
þjióð'aratkvæði, einis ag siumir
hatfa nú orð á, eftir að miálinu
hefur verið ráðið til lykta með
lögfiormletgu móti.
Heimsókn frá
Færeyjum
f einu Ibrófli Velvaikandia á dög-
urnum var að því flundið, etftir
nýlegan sjónvarpsþátt, að Fær-
eyinigar vænu langt á eftir ís-
lendingum í slátnun búfljiár. Svo
einkenniLega vildi til, að einmitt
þessa sömu daga van hér á landi
stödd nefnd fná Færeyingum,
sem hingað var kiomin tii að
kynnaist s'láturhúsum á fslandi.
Færeyingar höfðu í sumar fleng-
ið florstjóna Slátuníélags Suður-
lands, Jón Bengs, til þass að
kamia til Fæneyja í því skyni að
gena mönmum þar gnein fyrir
sflátnunaraðtferðum á Jslandi f
framhaldi þess komu svo nakkr-
ir forystumenn í landlbúnaðair-
m'áiuim Fæneyimga hingað ag var
oddviti þeirra Kristjián Djur-
huus ráðherra, sem í landstjórn
Fæneyja fler með landibúnaðar-,
sjiávarútvegs- og fjiármiáll. Surnir
Færeyinganna höfðu komið hér
áður, einn eða tveir dvalið hér
á búnaðarsfcóla og enn eimn
komið sem umglingur í sfcóla
ásamt bekkjarsystkinum sínum
í beimsókn tiil íslands fyrir 30—
40 ánum. ÖlLuim fannst þessum
mönnum mikið til um þær fram-
farir, sem hér hafa orðið, bæði
þar sem þeir höfðu ferðazt um
sveitir og þá ekki síð'ur vöxt
Reykjavilkur og hve Reykjavík
væri nú orðin stæðileg borg tl
að sjá.
Mildara veðurfar
f sínu eigin landi sögðu Fær-
eyingarnir einnig veruilegar fram
farir hatfa orðið, eklki sízt á alra
síðustu áruim. Nú í bili ættu þeir
þó í miklum örðugleikium vegma
aflabrests á síldiveiðium, og þó
væri hann e.t.v. ekki aliveg eins
tiLfinnanfliegur og hér. Þeir sögðu
Færeyinga nú hatfa ákveðið að
gerast aðilar EFTA, Fríverzlun-
a'nbandallagsins. Etftir að hatfa
skoðað það mál rækilega, höfðu
þeir sannfærzt um, að kostir að-
iMar yifirgnaafðu ólkosti ag væri
engin álvanleg andstaða gegn
þeirri ákvörðun. Þedr sögðiu Dani
hafa með Lánium átt verulegan
þátt i því að hjálpa til að byiggja
upp nýbízkulegan skipastól. Þá
væri þeim einnig mikil s'toð 1
því, að þuirtfa ekki að hatfa álhyiggj
ur af að gjaMeyrir gengi til
þurrða.r þnáft fyrir sveiflur í af-
kiomiu atvinnuvega. Sameiginleg-
ur gjafldeyrissjóður mieð Dönum
veitti þeim þetta mikilsverða ör-
yggi.
Tíðarfar í Færeyjum er mun
mildara en hén. Þar geta. memn
sáð kantötfluim þegar um miðjan
april, og þuntfa ekki að taka þær
upp tfyrr en í móvemlber. Upp-
skeran verður þess vagna meiri
og tryggari en hér. Hins vegar
kváðu þeir kornræikt þar nú al-
veg úr sögunni, hún hefði reynzt
þeim of ótrygg. Bændur í öllum
eyjunum 17 kváðu þeir vera .um
260, er betfðu aðalviinnu aí bú-
skap, og væri sauðtfé aðaLbú-
stafninn, enda gæti fé að
mestu eða öllu gengið sjiálfaiia.
Vegna verziLunarlháttat, tfæðar og
dreifðar byggðar hefði þeim enn
ekki tekizt að kam-a slá'trun bú-
fljlár í eðliil'egt horf og þessvegna
voru þeir hingað komnir til þess
að kynnast fordæmi íslendinga.
Lágmark ríkis-
stærðar
Á fundi florsætisráðherra Norð
urlanda, sain hér á að halda um
næstu helgi, verður eitt umræðu
efna ósk dönsku stjórnarinnar
um, að Færeyimgar fái sjállfstæða
aðiLd að Norðu.rLandariáðd, Sú til-
Lögugerð dönsiku stjómarinnar
er vitnii lofsamilegrar víðsýni, en
hefur mætt niakkurri tregðu
einkanlega af háMu Fiinnlend-
inga, þar sem Álandiseyjar hatfa
ekki ósvipaða stöðu innan Finn-
lands eins og Færeyjar innan
danska niikiisins. Vonandi finnst
lausn á þessum vanda, svo að
allir miegi vel við unna, enda er
íslendingum það sérstakt ániægju
efni að geta stutt vini síma ag
frændur í Færeyjum. Stundum
hafa einstaka nölidiuirseggir hér
Látið einis og á skorti um skiln-
ing ísLenzkra stjórnvalda é hugð
armálum Færeyinga. Þetta er
hinn mesti misskilmingur. Aliir
íslenidingar viflja vatfalaust
styðja Færeyinga, en eðlilegt er,
að Færeyingar geri fyrst upp
sinn eigin hug um óskir símar.
Nú á dögum hafla Damir neynzt
fúsir til þess að verða við ÖLI-
um löglega frambornum óskum
Færeyinga og er ekki' betur hægt
að 'gera. Hitt er ljóst, að Fær-
eyingar sjáLfir eru hikanidi eða
öllu heldiur andsnúnir þvi að flá
fuLLt sjáLfstæði. Þetta. er skiflj-
anlegt. íslendingum ætti að vera
það fllestum öðrum ljósara, að
takmörfc eru fyrir því, hversu
manntfæð má vera mikil til þess
að sjiálflstætt ‘ríiki flái staðiat.
Einn helzti þjóðtfélagstfræðinig-
ur, sem nú er uippi, FraJklkinn
Raymomd Aron heflur haMið því
fnam í tfræðiriti, að Lágmairks-
fjöldi til þass að sjáMstætt ríiki
flái staðizt sé 1 miilljón manna.
Sanna'st að segja sýmist sú tala
mjög valin 'atf handahófi.
ÁhyggjurU
Thants af dverg-
ríkjum
Rétt er, að framkvæmdiastjóri
Samieinuðu þjöð'anna, U Thant,
heflur nýlega Látið uppi áhyggjiur
sínar af stotfniun dlvergríkja, sem
vLLdu flá aðild að Sameinuðu
þjóðumum. Meðal rikja, sem
hann vitnaði til, var eitt með
ruokkra tugi manna, annað með
þúsundir eða fláar tugþúsundir,
en einnig er sagt, að hann hatfi
nefnt eitt ríki nokfcru mamn-
fleira en ísland. í þessu sem otft
ella hljóta öll mörfc að verða
áihonfamdi, en eðláilegt er, að
eftir fleiru sé farið eh mann-
fjöldamum einium. Nær 1100 ára
saga. ísl'enzku þjóðairinnar sann-
ar ótvírætt, að henni hetfur vegn
að bezt og raunar því aðeins
sæm.ilega, þegar hún hetfur hatft
fluLLt sj'áltfslæði. Við hötfum og á
vettvamgi Sameinuðu þjóða.nna
sýnt, að við eruim ekki síður en
sumir margtfallt m'anmtfleiri vel
til þess hæfir að hatfa abfcvæðis-
rétt á borð við aðra. Með þeissu
er emgan veginn saigt, að mann-
fæðin valdi olkikur ekki ýmsum
örð.ugleikium. Til þess að halda
uppi sjéitfstæðu ríki þurtfum við
í möngum efnum að kretfjast
meira atf hverjum einstafclingi
en víða annars staðar er gert.
Eina meginskyLdu sjiáltfstæðra
ríkja getum við og efcíki leyst
af hendi einir, sem sé þá að sjá
landinu tfyrir nauðlsynlegum
vörnum. Þá skyLdu getum við
einungiis leyst af höndium í sam-
startfi við aðra. Raunar enum við
ekki einir á báti í þeiim efnium
nú á dögum, því að jafnvel stór-
veLdiii teija sig þurfa að hafa
samvinmu við aðra til að mjáta
sæmilegrar tryigigingar gegn
áfriði. iHlut'Leysisytfirlýsing af
okkar hálfu muodi engu breyta
í þessum efnum, því að hluitLeysi
án þess að geta varið það, etf á
neynir, er af öllum einskis virt.
Samstarf ekki
skerðing sjálf-
stæðis
Lifsnauðyn íslendiniga á sjáLf-
stæði haiggast ekki við það, þó
að við þunfium á margvíslegiu
samstaTtfi við aðra að haida. —
Ótrúlega flávJslegt er að ætla, að
íslendingar geti verið án slálks
samstarfs. Á millistríðsárunium
va.r uppi sú kenning, að hver
þjóð ætti sem aLLra mest að vena
sjiáLfri sér nóg í aLlri framteiðslu
og sæfcja sem allra .minnst til
annarra. Þesisi kenning og fram-
kvæmd hennar var ein af hiöf-
uðorsökuim kreppunnar mifclu á
þeim árum og átti drjúgan þátt
í því að seimmi heimsstyrj'ölddn
brauzt út. Ástæðan til þes,s, að
engin meiriháttar allsherjar
kreppa hefur stooLlið á á árunum
etftir 194ö, þrátt fyrir gagnstæða
spádióma sumra vestrænna hag-
fræðinga og flullyrðingar komm-
úniisfcra áróðursmanna um að
stórkrepþa væri óumfllýjanleg,
er ekfci sízt, að samvinna ríkj'a
í efnahagsmiálum er nú mifclu
meiri en nOkkru sinni fyrr. All-
ir sikyn.ibornir menn viðiurkenna
nú orðið, að kenningin um, að
þjóðir geti verið sjálifum sér
nógar, er istórhætttáeg bá'bitj a.
Hún er þó engum hættulegri en
smájþjóðunnum, og þá einfcum
þeirn, sem mest eiga undir ut-
anrífcisviðs'kiptum. Lslendingar
eru þar í fremstu röð, enda þurfla
fláir jatfn mikið tiil annarra að
saefcja einis og við, og eiga þar
atf Leiðaodi jiafn mikið undir hag-
stæðri sölu sinna eigin atfurða
erlendis.
Orsaka langt að
leita
Vetrarvertíðin síðasta er af
fróðum mönnum taSin hin erfið-
aista, sem við höfum átt við að
búa í 'hállf a öld. Með sama hætti
hatfa sildrvieiðar í sumar verið
mikllu langsóttari og aflaminni
en vonir stóðu til. H!var.ugt
mundi þó batfa vaMið oktour
mjög tiiLfinnainlegum örðugleik-
um, etf annað hetfði etoki bætzt
við. Markaðurinn á bnaðtfrysfium
fislki hefur mjög þrengzt hin síð-
ustu miisiseri. Ástaeðiurnar til
þesis eru ýmistoanar: Meiri veiði
t.d. Breta, Rússa og Pólverja en
á'ður. En neyzlan a.m.k. á Banda
ríkjamarfcið virðist einnig hatfa
minnkað eða ajmik. ekki viaixið
með sama hætti og undanfarin
ár. Þar kenna rnenn aðallega
tvennu um, a'nnars vegar pálfa-
layfi til, að kaþólisikir menn megi
borða kjöt á föstudögum og aiuk-
in neyzla kjúiklinga Ihins vegan
Skreiðarmarkaður hetfur að
mestu lokast um -sinn í Atfrítou
vegna borigarastyrjaldarinnar í
Nigeríu, og orðið 'torsóttari en
fyrr í ftalíu vegna möguleika
Norðmanna til að selja þar að
þessu sinni etftirsöknarverðari
vöru en við höfum á boðstól-
SíLdarafurðir, mjöl og lýsi
hatfa hrunið í verði, annaris veg-
ar vegna geypiveiði við Pérú-
strendur og hetfur hún orðið enn
meiri vegna þess, að staðflastari
vinnuflriður og betra stjórmmála-
ástand hetfur verið þar í landi
að undantförnu en stundum fyrr.
Ofan á þetta bætist mjög mikil
veiði Norðmanna, bæði á síld og
makríl, og er talið að sú veiði
valdi mestu um hina stórtfeMdiu
læfckun á sildarlýsi, seim enn sér
ekki fyrir endan á.
Þá verður og stöðugt ertfiðara.
um sölu allra íslenzkra atfurða,
bæði í EFTA, þ.e. fríverzliumar-
löndunum og efnahagsibandalagis-
löndunum vegna hækkandi tolla
á okkar aflurðum þar. Ef þannig
heldur átfram án þass að við
verði gert, Lakumst við áður en
lantgt um líður sjiáLflkraía frá
þessium mörkuðum, samtim'is
því, sem t.d. Sovétrikin verða á
næstu þramur árum sjálfum sér
nióg um fiiskatfLa miðað við nú-
verandi fiskneyzlu, samkv. uim-
sögn sj'ávarútvegsmálaráðherr-
ans sovézka hér á sl. vori.
Gegn ölLu þessu er otokur
viissulega erfitt um vifc, en án
samvinnu við aðra er vonlítið
að ráða bót á þessum örðug-
leitouim.