Morgunblaðið - 29.11.1967, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. NÓV. 1997
I 8
Rithöfundasamband
fsiands 10 ára
RITHÖFUNDASAMBAND Is-
lands minntist tíu ára afmælis
síns síðastliðinn föstudag með
síðdegisboði í Þjóðleikhúskjall-
aranum. Var þar margt manna
saman komið, mest rithöfundar
ásamt mökum sínum, en auk
þeirra ýmsir aðrir gestir, svo
sem menntamálaráðherra, form.
Bandalags ísl. listamanna, form.
félags útgefenda, útvarpsstjóri,
Þjóðleikhússtjóri, forvígismenn
listamannafélaga, o. fl.
Formaður Rithöfundasam-
bandsins, Stefán Júlíusson, flutti
ávarp. Rakti hann stuttlega sögu
samtakanna og talaði um til-
ganginn með starfinu, en felagar
eru nú alls rúmlega 130.
Rithöfundasambandinu bárust
góðar gjafir við þetta tækifæri,
blóm og heillaskeyti.
Stefán Júlíusson sagði m.a.:
„Of langt mál yrði að rekja
hér starfsemi sambandsins til
nokkurrar hlítar. Þó vil ég geta
hins helzta, en stikla mjög á
stóru. Á þessu tíu ára tímabili
hefur stjórnin haldið um 100
fundi, eða til jafnaðar 10 fundi
á ári.
Fyrsta viðfangsefni stjórnar-
innar var samningur við Ríkis-
útvarpið, bæði samningur um
taxta og frekari flutning inn-
lendra bókmennta. Slíkir samn-
ingar verða að endurnýjast sí
og æ vegna breyttra tíma. Rit-
höfundasjóður Ríkisútvarpsins
var efldur vegna afskipta sam-
bandsstjórnar, en hann var stofn
aður fyrir atbeina rithöfunda, og
framlög I hann eru að mestu
runnin frá flutningi ritverka í
útvarpinu.
Sambandið var heimilislaust
fyrstu árin, en í ársbyrjun 1960
fékk þa’ð inni á lögfræðiskrif-
stofu Kristins Ó. Guðmundsson-
ar, og varð hann þá fram-
kvæmdastjóri þess. Gegndi hann
því starfi þar til í fyrra, að hann
varð bæjarstjóri í Hafnarfirði.
Lokaði hann þá skrifstofu sinni
hér í borg, og varð sambandið
þá húsnæðislaust um sinn. I
byrjun þessa árs tókust þó samn-
ingar við Blaðamannafélag Is-
lands um félagsbú á skrifstofu
þess á Vesturgötu 25. Gerðist
Kristinn Reyr rithöfundur þá
starfsmaður sambandsins.
Vorið 1961 var haldinn hér á
landi í fyrsta sinn fundur Nor-
ræna rithöfundaráðsins. Var
fundurinn undirbúinn af Rit-
höfundasambandi Islands. Mátti
hann teljast prófraun hins unga
sambands, en hann þótti vel tak-
ast. Frá stofnun hefur samband-
ið verið áðili að Norræna rit-
höfundaráðinu. Hafa fulltrúar
þess jafnan sótt fundi ráðsins
og dregið af þeim kynnum lær-
dóma starfinu til styrktar. Eftir
tvö ár verður fundur Norræna
rithöfundaráðsins haldinn hér á
landi öðru sinni.
Sambandið hefur látið ýmis
réttindamál til sín taka, bæði
fyrir stéttina í heild og eins fyr-
ir einstaka félaga. Eftir að skrif-
stofa var opnuð, hefur þar verið
látin í té margs konar þjónusta
við nthöfunda, þeim að kostnað-
arlausu Eins hefur sambandi'ð
annazt réttindagæzlu fyrir er-
lenda höfunda. Sambandsstjórn
hefur reynt að útvega félögum
dvalarstyrki til starfa, bæði hér-
lendis og erlendis, og hefur út-
hlutað allmiklum upphæðum í
því skyni. I>á hefur sambandið
oftlega reynt að hafa áhrif á
löggjöf til verndar og styrktar
listamönnum, bæði eitt sér, og
eins í samvinnu við önnur lista-
mannafélög. Sambandið er aðili
að Bandalagi íslenzkra lista-
manna og á fulltrúa í stjórn
þess, en stjórnarmenn sambands-
ins eru sjálfkjörnir fulltrúar á
aðalfund bandalagsins. Fyrir
tveimur árum hóf sambandið
útgáfu prentaðs félagsbréfs, fé-
lögum til leiðbeiningar og upp-
Viceroy Filter.
í fararbroddi.
kl. 11.40 Lending í New York. kl. 12.10 Flugskýrsla. Slappað kl. 13.00 Til hótelsins í mat.
af með Viceroy.
r
ld. 15.30 Ánægjuleg íþrótt... kl. 17.00 Bað og skift um föt kl. 22.45 Að loknumánægju
ánconiii lorr 1/ínnÞnvr •; IJ • j j • i f «r.
ánægjuleg Viceroy.
fyrir kvöldið.
Ekki of sterk,
ekki of létt,
Viceroy gefur
bragdið rétt...
rétt hvaða tíma
dagsins sem er!
legum degi.hefur Viceroy
ennþá hlutverki að gegna.
Stefán Júlíusson
lýsinga um starfsemina. Er ætl-
unin, að það komi út a. m. k.
einu sinni á ári.
Enginn efi er á því, áð mesti
sigur í kjaramálum rithöfunda
vannst á þessu ári, þegar Alþingi
samþykkti, að réttur rithöfunda
til greiðslna vegna afnota af
bókum þeirra í almenningsbóka-
söfnum skyldi viðurkenndur.
Þetta mál var rætt í fyrstu stjórn
sambandsins. En fyrir fimm ár-
um var hafin skipulögð barátta
fyrir málinu af hálfu sambands-
stjórnar. Beindist þessi sókn að
sjálfsögðu mjög að Menntamála-
ráðuneytinu, sem sýndi málinu
frá öndverðu fullan skilning,
þótt við ramman reip væri að
draga á öðrum vettvöngum. En
samkvæmt hinum nýju lögum
mun Rithöfundasjóður Islands
taka til starfa á næsta ári. Hefur
stjórn hans þegar verið skipuð.
Tekjur hans fyrsta árið verða
samkvæmt lögunum hálf til ein
milljón kr., og er þáð undir rit-
höfundum sjálfum komið, hvort
þeir kjósa að efla hann meira
eða minna. Skal úthlutun úr
sjóðnum hefjast þegar á næsta
ári. Þótt Rithöfundasamband Is-
lands hefði ekkert annað sér til
ágætis unnið en koma þessu
máli heilu í höfn, hefði stofnun
þess og tilvera verið fyllilega
réttlætanleg.
Ýmsir halda því fram, að rit-
höfundar séu of margir á landi
hér. Fjarri fer því Menn skyldu
minnast þess, að hæstu tindar
rísa ekki af jafnsléttu; tindar
rísa af hálendi og undirhlíðum,
sem bera þá uppi. Hæsta tréð
í skóginum er umkringt lægri
trjám, kjarri og margs konur
gróðri.
Hrörnar þöll,
sús stendr þorpi á,
hlýrat henni börkur né barr.
Bókmenntir hafa verið ríkur
þáttur í íslenzku þjóðlífi frá
öndverðu, í frásögnum, á skrif-
uðum bókum og í prentuðu máli.
Tímarnir eru breyttir og ný
túlkunarform komin til sögu: ný
leikhús, kvikmyndir, útvarp,
sjónvarp. Ekkert leikhús fær þó
staðizt nema andi bókmennta
svífi þar yfir vötnum, sköpun
túlkandans byggist á sköpunar-
mætti skáldsins. Engin kvik-
mynd er nokkurs virðí nema bók
menntaandi gefi henni kveik og
Ijós. Útvarp og sjónvarp væru
sem gjallandi málmur og dautt
form nema bókmenntir veki
þeim líf og styrk. Tónlist hefur
á öllum tímum verið nátengd
skáldskap, og þessar tvær list-
greinir veitt hvor annarri.
En bókin sjálf heldur sínu
fulla gildi, þótt tímarnir breyt-
ist og ný tæki komi til sögu.
Hún stendur óstudd með sínum
lesanda. Sé hann góður lesandi,
skynjar hann áhrif bókarinnar á
sérstæðan, persónulegan hátt,
öðlast nýja reynslu við skilning
á fólki og atburðum. Hann verð-
ur sjálfur skáld og könnuður
með bók sinni. Á slíkum lesanda
byggist bókmenntaáhugi og bók-
menntaþroski þjóðarinnar.“