Morgunblaðið - 29.11.1967, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. NÓV. 1967
21
Sálarrannsóknarfélag
stofnað á Selfossi
Vetrarhjálparinnar í Reykjavík
við sambærilegt hjálparstarf
Hjálpræðishersins um allan heim
undanfarin 80 ár. Þrátt fyrir
þetta hafa stjórnarvöld víða séð
sér hag í.því að fela Hjálpræðis-
hernum rekstur slíkra hjálpar-
stofnana, því að þar er reynslan
mest á slíku starfi.
Langar mig til að draga fram
nokkur dæmi um þa'ð, hversu
mikils álits starf Hjálpræðishers-
ins á þessu sviði nýtur meðal
grannþjóðanna. Jafnframt ætla
ég að geta nokkurs, hvernig þeir
mennta starfsfólk sitt víða um
heim til slíkrar hjálparstarfsemi.
Líknarsysturnar í Osló.
Það var víst árið 1918, sem
Oslóarborg reisti jólatréð á há-
skólatorginu við Karl Johanns-
götu í Osló. Þótt einkennilegt
sé kemur það þessari sögu mik-
ið við. Því að alltaf, þegar kveikt
hefur verið á því 1. des. ár
hvert, fer fram athöfn, þar sem
Hjálpræðishernum er afhent tré
þetta til varðveizlu. Þetta er
vfðurkenning Oslóarborgar til
líknarsystra Hjálpræðishersins í
fátækrahverfum borgarinnar.
Þennan dag hefst fjársöfnun
þeirra með jólapottum úti um
alla borgina. Þaðan fá þær fjár-
hagslegan stuðning til starfs síns
í þágu fátæklinganna um jólin.
Þessi athöfn 1. des. þykir að
jafnaði nokkur viðburður í Osló,
og safnast allmikill mannfjöldi
á háskólatorgið af þessu tilefni.
Og á meðan hornaflokkur hers-
ins leikur, ganga hermennirnir
út í mannþröngina og taka á
móti fjárframlögum til líknar-
starfsins.
Líknarsysturnar, sem njóta
slíkrar virðingar í Osló, hafa á
sínum höndum hjúkrunarstörf
í heimahúsum, útvegun nauð-
synja til fátækra heimila, vöggu-
stofur, heimili fyrir afvegaleidd-
ar stúlkur o. m. fl. Á öllum þess-
um stöðum er kappkostað að
hafa valdar konur í hverri
stöðu. Og þar sem þessi starf-
semi á sér yfir 70 ára sögu í
Noregi, eiga þær a’ð baki reynslu
í þessu starfi, sem er ómetan-
leg, er um slíka starfsemi er að
ræða.
„Elevator" — endurhæfingarstöð.
En starf þessara kvenna er
ekki það eina, sem unnið er að
á þessu sviði í Osló. Hjálpræðis-
herinn rekur einnig félagslegt
hjálparstarf meðal karlmanna.
Þar á meðal er fangahjálpin.
Og hluti hennar eru endurhæf-
ingarstöðvarstöðvar fyrir af-
brotamenn. Þær hafa verið
reknar af Hjálpræðishernum í
Noregi í marga áratugi undir
nafninu „Elevator". Nýjasta
heimilið af þessu tagi var opn-
að haustfð 1966, og hefur vakið
athygli úti þar. Þarna er rúm
fyrir 45 vistmenn í einu. Verk-
stæði tilheyrir heimilinu, þar
sem íbúarnir vinna meðan þeir
búa sig undir það að koma út
í lífið aftur eftir fangavist sína.
Ung majórshjón í hernum
stjórna heimili þessu. Það er
ekkert einsdæmi, að heimili á
borð við þetta skuli rekið af
Hjálpræðishernum. Slíkt heimili
var rekið í Ástralíu þegar árið
1881. Það ár er hið skipulega
hjálparstarf hersins talfð byrja.
Velferðarmiðstöð á Amager.
Þann 21. ágúst 1967 vígði
Hjálpræðisherinn í Danmörku
nýja miðstöð fyrir velferðar-
starf sitt. Hún er reist á stað,
þar sem herinn hafði áður upp-
tökuheimili fyrir karlmenn. 1
þessari velferðarmiðstöð er
margt með nýju sniði. Hún er
bygg“ð upp af litlum einingum.
Þarna er elliheimili fyrir 20
karlmenn. Býr þar hver í sínu
eigin herbergi. Þarna er líka
heiniili fyrir ódæla unglinga.
Því er skipt í 3 heimili. I hverju
búa hjón ásamt 5 unglingspilt-
um, sem þau hafa gengið í for-
eldrastað um sinn. Reyna þau
að skapa piltunum heimili, sem
þeir hafa farið á mis við um
dagana. Unglingarnir hafa sér-
stakan inngang í herbergi sín
og hafa visst frelsi innan ramma
heimilisreglna. Þarna er líka
endurhæfingarstöð fyrir saka-
Endurhæfingastöð í Ósló fyrir
menn. Þar eru margar vistar-
verur: 16 þriggja manna her-
bergi, eitt tveggja manna her-
bergi og 12 eins manns herbergi.
í tengslum við þennan hluta eru
níu verkstæði (þ.á.m. málara-
stofa og smíðaverkstæði) og að
auki stór verksmiðjusalur, þar
sem ubnið er að ýmsum verk-
efnum eftir þörfum.
Þetta heimili er gott dæmi um
þær kröfur, sem Hjálpræðisher-
inn gerir til hjálparstarfsemi
sinnar. Alls staðar, sem þeir
geta, láta þeir starfsemi sína
fylgja kröfum tímans. Sam-
kvæmt þeim heimildum, sem ég
hefi undir höndum og eru nýjar,
er Hjálpræ'ðisherinn vakandi við
það að byggja starf sitt upp á
nútíma vísu, bæði í félagsmála-
starfinu og í sjúkrahússtarfi
þeirra víða um lönd
Um menntun starfsfólksins.
Hvernig er menntun starfs-
fólksins háttað? Frá því er ekki
auðvelt að segja í fáum orðum,
því að kynni þess af hernum
byrja á svo ólíkum tímum æv-
innar. Sumt elst þar upp frá
barnæsku, annað kemst í kynni
við hann á unglingsárum. Enn
aðrir kynnast honum að loknu
stúdentsprófi, og áðrir að loknu
háskólaprófi í einhverri grein.
Hver þeirra hefur sína mennt-
un, er þeir komast í kynni við
herinn. Og síðan er byggt ofan
á þann grundvöll eftir þörfum.
Hér í Reykjavík voru t. d. fyrir
nokkrum árum foringjar tveir,
hvor á eftir öðrum. Annar þeirra
var háskólamenntaður tungu-
málamaður, hinn fyrrverandi
hvalfangari í Suðurhöfum. í
báða reyndist talsvert spunnið
sem flokksforingja. Það má
ganga út frá því sem gefnu, að
fólk það, sem Hjálpræðisherinn
hefur valið til forustu í félags-
legu hjálparstarfi og hjúkrun,
sé fólk, sem uppfyllir allar kröf-
ur, sem gerðar eru til slíks
starfs í löndum þeim, sem her-
inn rekur starf sitt í. Margt af
starfsfólki hersins hefur sér-
menntun, kennarar o. fl. Og auð-
vitað hafa þeir allir hlotfð
menntun sína í herskólum víða
um lönd. Þeir skiptast jafnaðar-
lega í tvær aðaldeildir: guðfræði-
lega og félagslega. I guðfræði-
legu deildina ganga allir til þess
að geta boðað fagnaðarerindið
sómasamlega. í félagslegu deild-
inni er veitt sérmenntun í því
hjálparstarfi, sem herinn hefur
sérhæft sig í að sinna. Þangað
fara allir, sem ætlað er sérstakt
starf á þvi svfði. Þeir, sem þurfa
frekari menntun á því sviði, eru
sendir til aðalstöðvanna í Lond-
on. Majór Svafa Gísladóttir, sem
var á sinum tíma yfirmaður
kvennadeildar líknarstarfsemi
Hjálpræðishersins í Danmörku,
gekk þessa leið í þjálfun sinni.
„Donna Helene".
Hér sakar ekki að geta her-
konu einnar, sem verið hefur
fréttaefni á Norðurlöndum að
undanförnu. Hún heitir Helene
Löndal (kölluð „Donna Helene“,
þar sem hún starfaði), og er hún
ofursti innan Hjálpræðishersins.
Nú er hún orðin magister í þjóð-
félagsvísindum við háskólann í
Sao Paulo fyrir verkefni, sem
hún hefur unnfð að í Brazilíu.
sakamenn.
Það fjallaði „Um manninn í
þjóðfélagsþróun Suður-Amer-
íku.“
Það var til þess að gera seint,
sem Löndal ofursti fór að hugsa
um félagsleg efni sem lífsstarf
sitt. Hún var orðin þrítug, þegar
það gerðist, og var hún þá búin
að vera foringi í norska Hjálp-
ræðishernum í níu ár. En árið
1934 var hún kölluð til starfa
í Brazilíu. Og þar hóf hún starf
í Sao Paulo. í hverfi því, sem
hún starfaði í, var fjöldi hóru-
húsa. Fyrstu jólin, sem hún var
þarna, reyndi hún að halda jóla-
samkomur fyrir stúlkurnar, sem
þar dvöldu, en fáar mættu. Þá
reyndi hún a’ð gera sér grein
fyrir því, hvers vegna slíkur
fjöldi stúlkna dvaldi í þessum
húsum. Komst hún að raun úm
það, að ótímabærar barneignir
væru tíðasta orsökin. Barðist
hún því fyrir því með oddi og
egg, að Hjálpræðisherinn eign-
aðist heimili fyrir ógiftar mæð-
ur. Fyrir jólin 1935 var hún bú-
in að safna nægilegri fjárupp-
hæð til að taka hús á leigu til
starfseminnar. Þetta var byrj-
unin á hjálparstarfsemi fyrir
þessar stúlkur. Vann Löndal öt-
ullega að þessu málefni á stjórn-
arskrifstofum landsins. Að frum-
kvæði hennar var sett á laggirn-
ar stjórnskipúð nefnd, sem birti
niðurstöður sínar 1953. Á grund-
velli þeirra var öllum hóruhús-
unum lokað með lagaboði. Frá
Sao Paulo var hún kölluð 1953
til Afríku sem yfirforingi líknar-
starfsins þar. Og 1955 var hún
kölluð til Svíþjóðar sem yfir-
foringi líknarsystranna þar.
1962 varð Helene Löndal of-
ursti að hætta störfum sem her-
foringi 59 ára gömul, útslitin að
eigin dómi. Sama árið var haldið
upp á 25 ára afmæli mæðraheim-
ilisins hennar í Sao Paulo. Þang-
að átti hún kost á að fara. Var
hún hefðruð þar á ýmsan hátt
af stjórnarvöldunum. Og þar
var hún kölluð til annarrá starfa.
Svo stóð á, að meðan hún dvaldi
í Brazilíu í fyrra sinnið hafði
hún stundaði nám í félags-
vísindum í fimm ár í boði há-
skólans í Sao Paulo. Nú var hún
beðin um að vinna að þjóðfé-
lagslegum rannsóknum í Norður-
Brazilíu. Fyrirtæki nokkuð, sem
var að hefja starf þarna norður
frá baúðst til að standa straum
af kostnaði við þessar rannsókn-
ir. Og nú er þessi hjálpræðisof-
ursti orðinn magister næstum
hálf sjötugur að aldri.
Þessi hjálpræðishermaður er
aðeins einn af mörgum afburða-
mönnum, sem byggja á arfi
Hjálpræðishersins í félagslegu
starfi. Þeir, sem minna ber á,
byggja á þessum sama grund-
velli. Ástæða væri til að rita
langt mál um hlutdeild Hjálp-
ræðishersins í afnámi fanganý-
lendunnar á Djöflaeynni al-
rændu. Það er saga, sem ástæða
væri til að halda á lofti.
Ég vona, að þessi fáu orð megi
verða til þess að veita fólki upp-
lýsingar um starf Hjálpræðis-
hersins að félagsmálum. Hér á
landi hefur Hjálpræðisherinn
alla tíð unnið að félagslegu
hjálparstarfi. Oftast hefur það
verið gert í kyrrþey, og almenn-
ingur hefur lítt orðið var við
þetta starf á síðum dagblaðanna.
ÞRIÐJUD. 21. nóv. var haldinn
á Selfossi fundur til undirbún-
ings stofnunar sálarrannsóknar-
félags ,sem hugsað er að starfi
með líku sniði og önnur slík fé-
lög, sem munu nú .vera 5 starf-
andi á landinu. En tilgangur
þeirra er sá, að afla þekkingar
á framhaldi lífsins eftir líkams-
dauðann og vinna að framgangi
þeirra mála.
Var fundurinn haldinn í
Tryggvaskála og var vel sóttur
ekki aðeins af Selfossi heldur
víða að úr héraðinu.
Mættir voru nokkrir stjórnar-
menn Sálarrannsóknarfélags ís-
landis og fleiri gestir úr Rvík.
í upphafi fundar flutti Guðm.
Einarason, forseti félagsin, er-
indi og sagði frá lækningafund-
um enska miðilsins Horace S.
Hamblings, sem kom hing,að til
lands á liðnu sumri á vegum
félagsins og hélt fjölmarga fundi
m.a. nokkra á Selfossi. En hann
hetfur starfað siem miðill um
rúmlega 50 ára skeið og hiotið
viðurkenningu enska Huglækna-
FÉLAG Sjálfstæðiskvenna,
Þuríður Sundafyllir, í Bolungar
vík efnir til fullveLdisfagnaðar
í félagsheimilinu á staðnum n.k.
Samt hefur herinn unnið a'ð
hjúkrunarstörfum, haft elliheim-
ili og vöggustofu, rekið leitar-
stöð að týndum mönnum í öll-
um heimsálfum og margt fleira.
Góðverk af þessu tagi hafa til-
hneigingu að falla í gleymsku,
er tímar liða. Það tel ég ástæðu-
laust með öllu. Þess vegna eru
þessi orð rituð, að þau mættu
verða einhverjum til skilnings-
auka á máli því, sem um er
rætt.
sambandsins. Hann kom aftu-r
til landsins sl. haust og hélt
einni-g þá fjölmarga lækninga-
fundi.
Að því loknu flutti sr. Sveinn
Víking-ur erindi um sálarrann-
sóknirnar almennt og þær breyt
ingar, se-m þær hefðu haft á lífs-
skoðanir og lífisviðhorf manna
þá rúmu öld, se-m liðin er síðan
nútíma sálarrannsóknirnar hóf-
ust.
Síðan flutti Hafsteinn Björns-
son miðil! n-okkur ávarpsorð og
óskaði þess, að samtökin mættu
verða sálarrannsóknunum að
góðu liði og fél-agsmönnum til
blessunar.
í undirbúningsnefnd að stofn-
un félagsins voru kjörin: Þor-
k-ell Björgvinss-on, Guðmiundur
Kristinsson, HaMgrímu-r Þorláks
son, Guðrún Eiríksdóttir, Anna
Eiríksdóttir og Valdimar Þórð-
ars-on. Á fundinum ákváðu 50
man-n,s að ger-ast stofnendur og
framhaldsstofnfiundur ákveðinn
í janúar n.k.
(Fréttatilkynning).
iaugardag. Hefist samkoman með
því að spiluð verður félagsvist,
en síðan flytur Sigurður Bjarna
son, alþingismaður ræðu. Síðan
verður tízkusýning. Að lokum
verður dansað Leika ,,Berkir“
fy-rir dansinum.
Sjálfstæðiskvennafélagið
Þuríður Sundafyllir minntist 25
ára afmælis síns fyrr á þessu
ári.
Sjálfstæðisfélögin í V-Barða-
strandarsýslu efna einnig til
fullveldisfagnaðar á Patreks-
firði n.k. laugardag. Hefst sam-
koman kl. 8.30 um kvöldið. Þar
mun Matthías Bjarnason, al-
þingismaðu-r flytja ræðu. Að
lokum verður dansað.
Óperan Ástardrykkurinn eftir Donizetti sem nú er sýnd í Tjarn-
arbæ hefur hlotið mjög góða dóma enda hefur aðsókn að sýning-
um verið mikil. í óperunni koma fram m.a. Hanna Bjarnadóttir,
Kristinn Hallsson, Magnús Jónsson, Jón Sigurbjörnsson, Eygló
Viktorsdóttir svo og kór, en alls taka um 30 mann-s þátt í sýning-
unni. Þegar hafa á fimmta hundrað manns gerzt áskrifendur að
sýningum Óperunnar en tekið er á móti nýjum áskrifendum í
Tjarnarbæ alla daga frá kl. 5-7, sími 15171. Næsta sýning, sú
f jórða, verður í Tjarnarbæ í kvöld kl. 21, en ekki verður hægt að
hafa fleiri en þrjár sýningar fyrir jól. — Myndin sýnir Jón Sig
urbjörnsson í hlutverki dr. Dulcamara bjóða ástardrykkinn til
sölu.
Fullveldissamkomur Sjólistæðis-
munnu í Bolungnrvík og
Pntreksiirði