Morgunblaðið - 29.11.1967, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. NÓV. 1967
15
Ktermedy 52 %
Johnson 32 %
Washialgtion, 27. nóv. — NTB —
ÚRSLIT nýjustu skoðanakönn-
unar Louis Harris sem birt voru
í dag benda til þess, að 52%
íbúa Bandaríkjanna taki Robert
Kenndy fram yfir Lyndon B.
Jobnson sem frambjóðanda demo
krata til komandi forsetakosn-
inga. Aðeins 32% vildu John-
sora.
Fram kemur og í þessari -skoð
anakönnun, að bandarískir kjós-
endur hafi að undanförnu haft
vaxandi til'hneiginigu til þess að
reyna að gera sér í hugarlund,
hvernig John F. Kennedy, fyrr-
um forseti hefði brugðizt við
vandamiálum Bandaríkjanna og
flestir hallizt að því, að viðbrögð
hans og meðferð máianna mundi
hafa orðið heillavænlegri en
viðbrögð og meðferð ohnsons.
Þá kemur fram, að fleiri eru
þeirrar trúar en áður, að Robert
Kennedy hafi marga eiginleika
svipaða bróður sínum. Um 50%
þeirra, sem spurðir voru, eru
ennþá nokkuð, og telja, að það
sé ekki rétt hjá bonum, að krefj
ast þess að hætt verði loftórás-
um á N-Vietnam.
Kennedy hefur mjög aiukið
viinsældir sínar meðal yngri kyr
slóðanna, eða fólks allt að 35
ára að aldri — og meðal kvenna.
Vinsældir hns meðal unglinga
hafa aukizt frá 57% við síðustu
könnun upp í 72%, 70% kvenna,
sem spurðar voru, vildu frem-
ur, að Kennedy yrði í framboði
en Johnson.
Volkswagenbíllinn flaug um 25 metra út fyrir veginn og
staðnæmdist skammt frá brúninni.
Flaug um 25 m
út fyrir veginn
- lán að ekki hlauzt slys at
ÖKUMAÐUR og farþegar í
Vol'kswagenbíl sluppu með
hræðsluna. þegar bíllinn flaug
um 25 metra út fyrir veginn í
Kleifunum í Kollafirði sl. sunnu
dag. Munaði litlu, að hann ylti
og lenti í sjó niðri.
Fólkið var á leið til Reykja-
víkur, en í einni beygjunni í
Kleifunum fór bíllinn út af veg
inum og flaug um 25 metra nið-
ar snarbratta hlíðina. Hahn valt
þó ekki heldur staðnæmdist
skammt frá brúninni, en hefði
að öðrum kosti ient niðuir í sjó.
Engin meiðsl urðu á fólki og
engar skemmdir á bílnum, sem
ekið var til Reykjavíkur eftir
að kranabíliL hafði náð honum
upp á veginn aftur.
Hafnarverkfalli
Ævisagnalist
ÆVISAGNARITUN er listgrein, eins og skáldsagnaritun.
Þetta má þó ekki skilja svo, að ævisaga eigi að vera skáld-
saga. Ég tel, þvert á móti, að ævisagnaritarinn verði að
semja sig að ströngustu starfsaðferðum sagnfræðingsins.
Hann verður að lesa allt, kanna allt og sannprófa allt. Eg
vil líka helzt, að hann tiltæki alltaf sannanir fyrir stað-
hæfingum sínum, — að hann gefi upp heimildir sínar fyrir
hverri tilvitnun, svo að hægt sé á skjótan og öruggan hátt
að kanna vísindalegt gildi verks hans. Lengi vel óx mér í
augum smáa letrið neðst á hverri síðu. En nú hefur mér
lærzt að krefjast þess, með einu skilyrði þó: Eg vil, að neð-
anmálsskýringarnar séu, stuttorðar, gagnorðar og vel upp
settar, svo að þær rjúfi ekki lestúrinn.
En um leið og gagnasöfnuninni íýkur, hefst starf lista-
mannsins. Haugur af minnisblöðum er ekki fremur ævi-
saga en haugur af eggjum er „ommeletta“. Hlutverk ævi-
sagnaritarans ér að gæða persónuna lífi. Hann getur gert
það með því að byggja upp verk sitt á sama há'tt og skáld-
sagnahöfundur. Það er skylda hans að vita allt, en nota
ekki allt. Meðal þess aragrúa af upplýsingum, sem hann
hefur safnað saman, er margt, er leggja mætti út á tvo
vegu. Hann verður að hafa nægilegt hugrekki til að hafna
og nægilega vizku til að velja. Það er ekki auðvelt. Hvert
smáatriði, sem kann að virðast léttvægt, óviljaverk eða
setning í bréfi til náins vinar, er, sem skyndilega varpar
ljósi á sögupersónuna, eins og dálítil litbrigði, sem lista-
maðurinn bætir við á síðustu stundu með penslinum sín-
um, gæða málverkið lífi.
„Síðasto orustan“ komin
út ú íslenzku
Þekkt bók um fall
Berlínar eftir Ryan
ÚT ER KOMIN á forlagi Fífils
bókin „Síðasta orrustan“ eftir
Oornelius Ryan, í þýðingu Her
steins Pálssonar. Bókin heitir á
frummálinu „The Laist Battle“
og vakti mikla athygli þegar
hútv kom út.
Ryan fékk fyrstur vestrær.na
manna leyfi til að kanna sk.iala
safn landvarnaráðuneytis Sovét
ríkjar.na og hann hefur rætt við
hundruð manna sem upplifðu
fall Berlínar, þ.á.m. rússnesku
hershöfðingjana Koniev, Rok-
ossovskí og Chugkov — en um
þann þátt síðustu styrjaldar
fjallar bóikin. Um þetta segir
inni á bókark'ápu: „Fyrir dögun
mánudaginn 16. apríl 1945 hófu
Rússar óskaplegustu stóskota-
hríð, sem nokkru sinni hefur
verið haldið uppi, á hersveitir
Þjóðverja, sem voru til varnar
á austurvígstöðvunum naest
Berlín, og þar með var hafin
lokaatlagan að Berlín, höfuð-
borg Þriðja ríkisins, sem ætlað
hafði verið að standa í 100 ár.„.
í vestri voru aðrair hersveitir
í aðeins rúmlega 70 km. fjar-
lægð frá Berlín. Það voru fram
sveitir Níunda hersins ameríska
og þær voru reiðar og vonsvikn
ar, þegar þeim var bannað að
sækja síðasta spölinn til herfangs
ins, sem allir þráðu að ná . . .“
„Síðasta orrustan" fjailar um
þessar síðustu þrjár vikur stríðs
ins. Bókin er 333 bl's. að stærð
og í henni eru fjölmargar mynd-
ir og kort.
RÍKISÚTVARPIÐ sótti fyrir
nokkru Um leyfi til að fá að
byggja ofan á húsið Laugaveg
176, þar sem sjónvarpið er nú
til húsa, en borgarráð synjaði
beiðninni.
Útvarpsstjóri, Vil'hjáknur Þ.
Gíslason, tjláði Mbl. í gær að
Ríkisútvarpið ætti s'tóran hluta
þessa húss, og hefði því verið
spurzt fyrir um það hjá við'kom-
andi yfirvöldum, hvort ekki
mætti byggja við þetta hús, þar
FERÐAFÉLAG íslands er nú að
kanna möguleika á því að reisa
sælulhús í Þjóðgarðinum að
Skaftafellli í öræÆuim. Ferðafé-
lagið sendi fyrir skömimu bróf til
Saloniki, Grikklandi, 26. nóv.
— AP —
HERRÉTTUR í Saloniki felldi
á sunnudag dóm yfir tuttugu og
fjórum mönnum, sem ákærðir
voru fyrir að hafa ætlað að ráða
forsætisráðherra grísku herfor-
ingjaistjórnarinnar Konstantín
Kollias, af dögum er hann kom
tiil að vera við opnun vörusýn-
ingar þann 2. september.
í London lokið
London, 27. nóv. NTB-Rauter.
HAFNARVERKAMENN í Lon-
don samþykktu í dag, að hætta
verkfalli því, sem staðið hefur í
sjö vikur og valdið brezkum út-
flutningi milljar'ðatjóni. Verka-
mennirnir gáfu vinnuveitendum
sínum frest til 31. desember og
hótuðu að legja aftur niður
vinnu, að þeim tíma liðnum, ef
ekki yrði gengið að kröfum
þeirra.
sem húsnæðissbortur færi að
gera vart við sig hjá Ríkisútvarp
inu áður en langt um liðL Hefði
verið hugmyndinn að byggja
hæðir ofian á eystri álmu þessa
húiss, en hún er allmiklu lægri
en aðalbygginigin, sem kunnugt
er.
Skipulagsnefnd fékk málið tll
umsaignar, og taldi hún sig ekki
geta fallizt á þessa tillögu, og
var umsögnin staðfest í borgar-
ráði hinn 17. nóvember s.l.
Menutamálaráðs og er þar spurt
um möguLeika á að byggja þar
sæluhús. Einnig mun ferðafélagið
hafa sent Náttúruverndarráði af-
rit af bréfinu. Málið er nú í at-
hugun hjá viðkomandi aðilum.
Dómar herréttarins eru sagð-
ir þeir þyngstu, sem kveðnir
hafa verið up yfir óbreyttum,
borgurum siðan herforingjar
gerðu byltinguna í apríl í vor.
Tveir hinna ákærðu voru
dæmdir í tuttugu ára fangelsi,
og flestir hinna fengu frá 5—18
ára fangelsisdóm. Örfáir hlutu
tveggja og hálfs mánaðar fang-
elsisvist.
Útvarpið tékk
ekki að byggja
Verður reist sælu-
hús að Skaitafelli
Fangelsisdómur
í Grilcklandi
Ytra form ævi^ögu er einfalt. Tímaröðin steypir því mót.
Ekki dugar að geisast fram í tímann og hopa svo aftur á
bernskuskeið. Við fæðingu má ekki fara að tilkynna, hvað
eigi eftir áð drífa á daga sögupersónunnar. I lífinu afhjúp-
ast hinar ýmsu hliðar mannsins hægt, og andlitið mótast
ekki og breytist í einu vettfangi. Gerum okkur ánægða með
þessa sköpunaraðferð náttúrunnar, því að hún er hin eina
sanna, og reynum ekki að sæma sögupersónuna einhverj-
um samræmissvip, sem hún hafði ekki. Fjöldi ævisagna
er ólæsilegur, vegna þess að höfundurinn reynir að kynna
fyrir okkúr söguhetju í heilu lagi, án nokkurra veikleika,
jafnvel hinir staðföstustu, eiga 'sín veikleikaaugnablik.
eða þvert á móti, án nokkurra mannkosta. Ef þeim
er sleppt, þá hverfur svipur og veruleikayfirbragð
sögupersónunnar eins og dögg fyrir sólu. Lesandinn
neitar að tengjast nokkrum böndum við ómannlega per-
sónu. „Mikið hafið þér gert George Sand geðfellda!“ sagðL
einhver við mig. Sannleikurinn er sá, að ég leitaðist hvorki
við að fegra hana né afskræma. Það er staðreynd, að hún
var geðfelld í augum Flauberts, Turgenévs og Balzacs, —
ég þurfti aðeins að sýna hana í því Ijósi, sem þeir sáu hana.
Minnizt þess, að ævisagnahöfundur, eins og skáldsagna-
höfundur, sannar ekkert, ef hann reynir að sanna of mik-
ið. Til eru hlutdrægar ævisögur eins og hlutdrægar skáld-
sögur. Þær eru leiðinlegar, í stað þess áð vera sannfær-
andi. Þetta má ekki skilja svo, að mér þyki engar skoð-
anir höfundar mega koma fram í ævisögu. Þvert á móti tel
ég, að engin tegund bókmennta sé auðugri af siðalær-
dómi En siðfræðin verður að liggja undir yfirborðinu.
Siðfræði og list vega hvor aðra upp. Þær eru ekki sam-
rýmanlegar. Siðaprédikunarverk er ekki listaverk. Nú er
það svo, að listaverk hafa margfalt dýpri áhrif á fólk en
röksemdafærslur. Sinfónía eftir Beethoven hefur bætandi
áhrif á menn, skáldsaga eftir Tolstoy nær enn betur til
njótandans og dómkirkja vekur í mönnum heitasta trúar-
kennd. Draga má mikinn lærdóm af ævisögu, ekki vegna
þess að höfundurinn setji þar fram siðferðisprédikanir,
heldur vegna þess að líf mikilmennis er fagurt.
Þá verður að gá vandlega að sér um aukapersónurnar.
Er.ginn maður og engin kona heyr lífsbaráttu sína al-
einn. Þau eru umkringd mannverum, elskuðum eða hötuð-
um, vinum eða óvinum. Þetta fólk verður að blása lífi líka.
Það er alger nauðsyn, að það taki þátt í mótun æviferils
söguhetjunnar. Þegar ég skrifa ævisögu, ímynda ég mér
söguhetjuna og samferðarfólk hans á risastórri, hreyfan-
legri gangstétt, sem líður hægt og miskunnarlaust í áttina
til elli og dauða. Virðist ykkur þessi sýn dapurleg? Nei,
hún er friðsæl og hlýleg. Það er eins og ævisagnahöfundur-
inn segi við ykkur: „Það er ekkert að ottast. Lífið er gert
af efni drauma og áhyggjur ykkar munu fá hljóðlátan
endi.“
Um val persónu í ævisögu, get ég fúslega sagt, að það
skiptir æði litlu máli, — en geri þó þann fyrirvara á, að
nægileg gögn vefóa að vera til um æviferil persónunnar,
svo að hægt sé að kanna hann ofan í kjölinn. 1 augum
málarans, sem fæst við mannamyndir og kann sitt fag,
er hver mynd áhugaverð. Hver og einn hefur þó rétt til
■ að láta sér annast um ákveðna tegund andlita og halda,
að hann muni mála þau betur en honum tækist við illúð-
lega andlitsdrætti. Ég safnaði saman undir heitinu „Destins
Exemplaires" fimmtán persónum. sem eru mjög ólíkar
hver annarri, en sem allar vöktu áhuga minn og skírskot-
uðu til mín. Hvað höfðu þær sameiginlegt, sem mér geðj-
a'ðist að? Ég get alls ekki svarað því með nokkurri ná-
kvæmni, og þannig er það betra. Lesandinn, sem verður
að kynnast þessum persónum, mun skynja það.
'
'
'
I
'
I
i
I
'
'
I
*