Morgunblaðið - 29.11.1967, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 29.11.1967, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 29. NÓV. 1967 17 — lÚtvarpsumræður Frf mhald af bla. 12. viðskilnaður þessara sömu gagn- rýnenda var fyrir níu árum. þegiar þeir hlupu frá stjórn landsins í miðri messu, og engin samstaða var innan vinstri stjórnarinnar um nein úrræði við þeim vanda, sem þá blasti við. Nei, okkar kjósendur voru ekki blekktir sl. vor. Hinsvegar sýndu úrslit kosninganna, að hvorki kommúnistum né fram- sóknarflokknum tókst að blekkja kjósendur. Þær byrjunarráðstafanir, sem boðaðar voru í efnahagsfrum- varpi ríkisstjórnarinnar í haust voru að meginefni til, ráðstafan- ir til að tryggja hallalaus fjár- lög. Að sjálfsögðu er það frumvarp ekki nú til umræðu vegna gjör- breyttra viðhorfa sem sköpuð- ust við fall pundsins. En alþjóð er nú kunnugt um tilboð hæstv. ríkisstjórnar til Al- þýðusambandsins um viðræður og tillögur frá stjórnendum þess um hvernig óumflýjanlegar álög ur á þjóðina í heild, yrðu sem léttbærastar þeim, sem úr minnstu hafa að spila í okkar þjóðfélagi. Ég tel að nú sé rík ástæða til að óska eftir frekari tillögum frá samtökum launþega um leið og þær sem þegar hafa verið born- ar fram verði kannaðar til hlít- ar, enda var vel í þær allar tek- ið, nema að afgreiða fjárlög með halla. Framkvæmd suimra þeirra get- ur orðið til stuðnings þeim vilja stjórnarflokkanna, að gera allt seim hægt er, til að fyrirbyggja atvinnuleysi. Með aðgerðum ríkisstjórnar- innar er verið að tryggja at- vinnuvegunum þann rekstrar- grundrvöll, sem nauðsynlegur er svo hægt sé að halda uppi fullri atvinnu um allt land. . Persónulega tel ég að tíima- bundin lífskjaraskerðing allrar þjóðarinnar eigi ekki að vera of stór fórn til þess að svo geti orðið. Að sjálfsögðu eru enn ókom- in mörg þeirra fruimvarpa, sem boðuð hafa verið vegna nauðsyn legra hliðarráðstafana, sem fylgja í kjölfar gengisbreytingarinnar. Hæstvirt ríkisstjórn hefur lýst því yfir sem stefnu sinni, að hún vilji hafa samráð við verkalýðs- hreyfinguna í því skyni, að geng islækkun sú á krónunni, sem ákveðin hefur verið, rýri ekki hlut launþega meir en ólhjá- kvæmilegt reypist. Alþýðusaimband fslands bar fram þá ósk við ríkisstjórnina, að fulltrúar þess fengju aðild að verðlagsá'kvörðunuim og hefur ríkisstjórn og Alþingi orðið við þeirri ó&k. Góðir hlustendur! Á undanförnum árum hafa auknar þjóðartekjur dreifst jafn óðum og þær urðu til — til allrar þjóðarinnar. Til launþega, til sameiginlegra þarfa bióðarinnar og til uppbygg ingar atvinnuvega okkar. Vis&ulega hafa mörg víxlspor verið stigin og af mistökunum ber að læra. Öarðbær fjáifesting í flestum greinnm atvinnulífsins er ekki nýlunda hér á landi. Og siálfsagt. e'gum við stúðn- ingsmenn rikisstjórnarinnar eft- ir að mæta afteiðingum slíkra gerða. En vaxan'fi skilningur þjóð- arinnar á nauðsyn aukinnar framleiðni í öllum greinum at- vinnulífs'ns. sem markvisst er unn ð að. auk nýrra atvinnu- greina betri nýtingar fiskimiða og sjávarafla, auk sparnaðar í opin,rerum rekstri, gefa vonir um um að áhrif þeirra áfalla, sem við höf"m orðið fyrir.'verði skammvinn og þjóðin geti þá, í enn : íkara mæli notfð framfara og velmegunar eins og á undan- förn 'm árum. I' Mthías Jtjarnason (S). Hinn mik'i h:að: sem verið hefur í allri appbyggingu okkar hefur gert það að verkum að fjárfast- ing vnni.v-gsnna hefur verið m'k , og þef þess vegna ekki Matthias Bjarnason haft nægilegt rekstursfé til að mæta versnandi stöðu á sölu af- urða okkar á erlendum markaði. Það mikla verðfall, sem hófst seinni hluta síðastliðins árs í flestum greinum útflutningsaf- urða okkar, hefur leitt til mikilla erfiðleika hjá flestum útflutnings fyrirtækjum í landinu og enn- fremur haft óhjákvæmilega erf- iðleika í för með sér fyrir flestar aðrar greinar atvinnulífsins. Verðfallið á útflutningsafurðum okkar hefur kostað þjóðina á þessu ári ekki minna en 1500 millj. kr. og samhliða því hefur afli skipa okkar minnkað veru- lega og tilkostnaðurinn við veið- arnar vaxið hröðum skrefum einkum síldveiðiflotans, sem orð ið hefur að sækja á fjarlæg mið. Þetta er mikið áfail, það mesfa sem hefur yfir okkur dunið frá því á árum heimskreppunnar miklu eftir 1930. Háttv. stjórnarandstæðingar og alveg sér í lagi Framsóknarmenn hafa í ræðum sínum hér á háttv. Alþingi og í málgögnum sínum gert lítið úr þessu verðfalli og gengið svo langt að halda því fram að stjórnarflokkarnir hafi fyrir síðustu kosningar blekkt þjóðina og hreinlega neitað því að hætta steðjaði að i efnahigs- málum hennar. í þessu sambaridi á að nægja að minna á, að um síðústu áramót og á fyrstu man- uðum þessa árs var svo komið, að bátaflotinn hefði stöðvazt ef fiskverð ekki hækkaði og hrað- frystihúsin og annar fiskiðnaður gátu vegna verðfallsins ekki greitt hærra fiskverð. Þá leysii ríkisstjórnin og stuðningsflokk- ar hennar þann vanda með því að ríkissjóður greiddi alla fisk- verðhækkunina, sem mun nema urn 100 millj. kr. á þessu ári. Þetta var gert með því að hækka útgjöld á fjárlögum þessa árs. Jafnframt tók ríkissjóður á sig að gre.ða allt að 75% af verðlækk- uninni á frystum fiski til þess að hraðfrystiiðnaðurinn gæti hald- Ið áfram starfrækslu sinni, og nema verðfallsbæturnar um 110 millj. á þessu ári. Þetta hefur reynzt unnt að greiða án nýrra skatta. Það veltur á miklu að þær ráðstafanir, sem nú hafa verið gerðar i efnahagsmálunum, komi framleiðsluatvinnuvegun- um að gagni til frambúðar. Það er tvimælalaust höfuðatriði fyr Ir verkamenn og sjómenn, sem og alla aðra landsmenn, að atvlnnufyriríækin i landinu séu rekin með eðlilegum hætti og útflutningsatvinnuveg- irnir búi við hallalausan búskap. Það er .bezta tryggingin fyrir því að atvinna sé nóg. Sjáv- arútvegurinn er hornsteinn efna hagslegs sjálfstæðis okkar sem skapar grundvöllinn fyrir aðrar atvinnugreinar í landinu. Við verðum að gera miklar breyt- ingar á starfsrækslu hans og leggja hófuðáherzlu á að sá afli, sem á land kemur, verði sem bezt nýttur, vinna hann heima sem mest og gera hann eins verðrnæían til útflutnings og frekast er unnt. Við verðum að nota okkur allar tækninýjung- ar til pess að auka vedðmæti afurða okkar en það þýðir jafn framt að breyta verður um vinnuaðferðir og spara vinnu- aflið til þess að lækka fram- leiðslukostnaðirin. Það verða nóg ve:kefni fyrir það vinnuafl, sem spaiast, í nýjum greinum, og við eigum auðveldara með að auka fjölbreytni atvinnulífsins og taka í okkar eigin hendur margþætta framleiðslu og verk- efni, sem við nú verðum að kaupa frá öðrum þjóðum. Til þess að. ná sem mestum árangri á þessu sviði verða atvinnurek- endur og launþegasamtök að taka upp nánari samvinnu en hingað til hefur verið. Verka- lýðshreyfingin er það sterkt afl í landinu, að þjó'ðfélagsumbót- um verður ekki komið á að neinu gagni nema hún sé með í ráðum og virkur þátttakandi í breytingum, sem nauðsynlegt er að kioma á til þess að tryggja heilbrigðan atvinnurekstur og raunverulegar lífskjarabætur al- mennings. En það er heldur ekki nóg að auka verðmæti útflutningsaf- urða okkar, við verðum einnig að tryggja sölu þeirra á er- lendum mörkúðum. Þar er gífurlegt starf að vinna. Við verðum að gera allar hugsan legar ráðstafanir til þess að selja afurðir okkar til fleiri þjóða, en við gerum nú. Við verðum að gera okkur gFein fyr- ir því, að ef við vinnum meira úr afla okkar hér heima og ger- um hann að verðmætari vöru, þá ver’ðum við fyrst og fremst að leita markaða meðal þeirra þjóða, þar sem lífskjörin eru bezt, því að þær hafa það fram yfir aðrar að geta keypt dýrar vörur. Við getum ekki lengur látið hjá líða að standa utan við markaðsbandalög, þegar svo að segja allar þjóðir Evrópu eru or'ðnar aðilar að markaðsbanda lögum. Þjóðir þær sem standa að Fríverzlunarbandalaginu og Efnahagsbandalaginu telja um tæpar 300 millj. íbúa. Við get- um ekki í framtíðinni selt af- urðir okkar þessum þjóðum, ef við eigum að vera háðir sí'hækk- andi innflutningstollu'm. Flestar þessar þjóðir eru þróaðar iðnað- arþjóðir, þar sem lífskjör almenn ings eru góð og kaupgeta mikil. Við verðum áð auka fjöl- breytni í vinnslu sjávarafla og öðrum þeim afurðum, sem við flytjum út. Við fáum með hverju árinu sem líður sífellt fleira ungt fólk til starfa í þjóð- félaginu. Ungt fólk, sem öðlast hefur betri og meiri menntun en áður var. Á síðustu árum hefur mikið af ungu fólki sér- menntað sig á mörgum sviðum. Tæknimenntun færist í aukana og við erum nær því marki en á’ður, að auka fjölbreytni í starfi þjóðarinnar. Unga fólkið í þessu landi á gullið tækifæri til þess að víkka og treysta starfsvið þjóðarinnar. Við eigum að auka áhrif unga fólksins á sviði at- vinnulífs og í menningar- og fé- lagsmálum, gefa því tækifæri til að bera í vaxandi mæli ábyrgð og auka á þann hátt þroska þess. Hannibal Valdimarsison sagði m.a. í ræðu sinni: Þetta er í þriðja skipið á sjö árum sem nú- verandi ríkisstjórn fellir gengið og er vantrausttillagan fram borin af þessari ástæðu., ásamt atvinnumálstefnu ríkisstjórnar- innar. Með bráðabirgðalögum frá 1961 var gengisskráningarvald- ið tekið af Alþingi og fært í hend ur Seðlabankans. Fyrir fáum dögum tilkynnti svo Seðlabank- Inn hið stórkostlega gengisfall, og sióð þá Alþingi frammi fyrir því sem orðnum hlut. Því hefur verið haldið fram að ein af aðal- orsökum gengisfellingarinnar sé sú að launaþegar hafi fengið of mikinn skerf af auknum þjóðar- tekjum undanfarinna ára. Slíkt hefur ekki við rök að styðjast. Kaupmáttur launa hefur ekki far ið vaxandi, þrátt fyrir að þjóðar- tekjur hafi á undanförnum árum vaxið um 40%. Verðlagshækkun undan’arinna ára hefur orðið þess valdandi að kjör launþega hafa verið mikið skert. Aðrar ástæður sem til eru nefndar sem orsakir fyrir gengisfallinu eru verðfall erlendis og aflabrestur. Benda má á það, að verð á út- lu ningsalurðum okkar er yfir- leitt mun hærra en það var fyrir 5-6 árum, og að árið í ár getur komið til með að verða 3-4 mesta af’aár í sögu þjóðarinnar. Með frumvarpi því er ríkis- stjórnin flutti á Alþingi í haust var gert ráð fyrir því, að laun yrðu skert um 7%. Verkalýðs- hreyfingin mótmœlti þessu harð lega, og varð það til þess að ríkisstjórnin lét undan þeim kröfum er gerðar voru. Hinsveg- ar var ekkert samkomulag gert, 5 neinni mynd, svo sem í hefur verið látið skína. Um áhrif gengisfellingarinnar er allt undir framkvæmdinni komið. Nauðsynlegt er jð gera margvís'legar hliðarráðstafanir og henni verður að fylgja virkt og strangt verðlagseftirlit, því eng- inn vafi er á, að á þeirri stundu sem gengisfellingin er að fullu kornin út í verðlagið, er ávinn- ingur framleiðsluatvinnuveganna af henni að engu orðin.' Gylfi Þ. Gíslason, viðskipta- málaráðherra, sagð; í ræðu sinni að allir gerðu sér það ljóst að 'hagur þjóðarheildarinmar hefði á umliðnu ári versnað til mikilla muna og augljóst væri að allir þyrftu af þeim sökum að taka á sig einh verjar byrgðar. Ríkis- stjórnin hefði haft fullan hug á a-ð leysa efnahagsmálin án þess að grípa til gengisfellingar. Geng isfall sterlingspundsins hefði hinsvegar gert það óumflýjanlegt að fella gengi krónunnar, og þá hefði þótt skynsamlegra að fella það nokkuð meira en sem svaraði til falls sterlingspundsins. Hefði þessi gengisfelling m.a. gert það að verkum að hægt hefði verið að gamga að kröfum verkalýðs- stéttarinnar um verðlágsuppbæt- ur ákaup 1. des. nk. Ráðherra sagði að stjórnar- andstaðan hefði tekið upp nýja stefnu eftir kosningarnar, og neituðu að viðurkenna úrslit þeirra. Með því að skapa rík- isstjórninni sem mesta erfiðleika hefði hún ætlað að knýja það fram er ekki náðist me‘ð kosn- ingunum. Efst í þeirra huga væri ráðherrastólarnir og væri það ósk þeirra að semja fyrst um þá, en lelta síðan úrræða á að- steðjandi vandamálum. Það hefði verið ætlun stjórnárandstöðunn- ar að nota verkalýðshreyfing- una sem vopn í þessari bar- áttu sinni og kommúnistum og framsóknarmönnum hefði ekki tekizt að leyna vonbrigðum sín- um, þegar ábyrg forysta verka- lýðshreyfingarinnar féll frá verkfallskröfum. sínum. Þá rifjaði ráðherra upp fyrri aðstöðu Framsóknarflokksins er gengisfelling hefur verið til um- ræðu og benti m.a. á að í fyrsta skipti er gengi ísl. krónunnar var fellt 1939, hefði Eysteinn Jónsson verið viðskiptamálaráð herra, og þá hefði gengisfelling verið sjálfsögð og óumflýjanleg af hans dómi. Að lokum sagði svo ráðherra að framundan væru erfiðir tímar og til þyrfti að koma sem víðtækast samstarf til að tryggja réttláta skipt- ing á þeim byrgðum, sem þjóðin yrði á sig að taka. Rík- isstjórnin vildi sení nánast sam- starf við launþega og verkalýðs hreyfinguna, en hafnaði hrossa- kaupaáformum Framsóknar- flokksins. Ingvar Gislason (F) ræddi al- mennt um gengislækkunina og sagði að fyrir nokkrum vikum 'hefðu ráðherrarnir sagt að geng islækkunin skapaði fleiri vanda- mál en hún leysti en nú væri hún talin allra meina bót. Það eru látalæti að gengislækkunin hafi borið óvænt og skyndilega að. Lækkun sterlingspundsins réttlætir ekki nær 25% gengis- fellingu, til þess nægðu 5%. Hitt er heimatilbúið. Ríkisstjórnin stóð augliti til auglitis við gengis lækkun sl. haust en hún kaus að fresta henni fram yfir kosning- ar með verðstöðvun. Miðað við alla málavexti, fálm andi tök og ósamhljóða yfirlýs- ingar. ber ríkisstjórninni að leggja niður völd. Það er nauð synlegt að leita nýrra leiða til raunverulegrar viðreisnar í at- vinnulífinu og er eðlilegt að nýj ar þingkosningar fari fram á næsta ári til þess að rjúfa þá sjálfheldu, sem íslenzk stjórnmál eru í. Ingólfur Jónsson, landbúnaðar- ráðherra, rakti í upphafi ræðu sinnar það framfaraskeið, sem ríkt hefur í tíð núverandi ríkis- Ingólfur Jónsson stjórnar og benti á, að þegar nú- verandi stjórnarflokkar beitbu sér fyrir gengislækkun 1960 var það nauðsynlegt, vegna þess að vinstri stjórnin, sem hafði búið til 20 misjöfn gengi á krónunni og búið þannig um hnútana, að hún fékkst hvergi skráð í erlend um bönkum, hafði gengið þannig frá málum, að krónan var fallin. í kjölfar viðreisnarað- gerðanna fylgdi mikið framfara- skeið og lífskjörin hafa. þrátt fyr ir dýrtíðina aldrei verið jafnari eða betri en á þessu tímabili. Kaupmáttur launanna hefur auk- izt á árunum 1960—1967 um 23,4%. f sjávarútvegi hefur verið unn ið að stækkun fiskiskipaflotans og hefur þess vegna verið mögu legt að stunda síldveiðar fjarri h-eimamiðum, eins og verið hefur á síðustu árum. Árið 1960 var rúmlestatala fiskiskipanna 23335 brúttó lestir, en 1967 60611 brúttó lestir. Aukningin er 37276 rúm- lestir brúttó. eða 160%. Samtímis þessu hafa verið reist fiskiðju- ver og verksmiðjur til þess að nýta aflann. Það er þó ljóst, að mikið verkefni er óunnið í því skyni að hagnýta sjávaraflann betur og gera hann verðmætari á erlendum markaði. Landbúnaður í framför Landbúnaður h-efir á und-an- förnum 8 árum verið í mikitli framför. Framleiðslan hefur stór a-ukizt þótt bændum hafi fækkað nokkuð. Þannig hefur mjólk-ur- framleiðslan aukizt um 46,8% og kjötframleiðslan um nær 20%. Byggingar í sv-eitum hafa aldrei verið m-eiri en á þessu tímabili. Ræktunin hefur verið 4000—6000 ha. árlega síðan 1960. en va-r á áratugnum 1950-1960 2 500 ha. að meðaltali. Kjör bænda hafa batn að að verulegu leyti og aldrei verið nær því en á þessu ti-ma- bili að vera í samræmi við kjör annarra stétta. Kjör bænda eru mjög misjöfn eftir þvi hvar þeir búa. Hagstofan hefir gert skýrslu. um meðaltekjur bænda í hverri sýslu 1965. — í þeirri skýrslu kemur tekjumismunurinn greini- lega fram. í þeirri sýslu sem heifur 'bæst meðaltal, eru netto tekjur 257 þús. kr., en í þeirri sýslu sem meðaltekjur bænda er-u lægstar, aðeins kr. 156 þús. í jafmmörgum sýsl-um eru með- altekjurnar talsvert hærri, en tekjur viðmiðunarstéttanna en í öðrum eru þær verulega lægri og verður landsmeðaltalið því mörg árin nokkuð undir þeim tekjum, sem viðmiðunarstéttirn- ar verkamenn, iðnaðanmenn og sjómenn, hafa. Þetta er vitan- lega mikið vandamál, sem erfitt er að finna lausn á. Ljóst er, að þetta misræmi verður e-fcki lag- að með því ein-u að hæk-ka verð á landbúnaðarafurðum. Hætt er við, að búin séu of lítil hjá mörgum bændum og geti ekki gefið viðunandi tekjur, auk þess sem ræktunar og afkomu-skil- yrði á ýmsum jörðum eru ekki góð. Forustumenn bændasamtak- anna hafa gert sér grein fyrir þörfinni á því að taka þessi m-ál ti'l gaumgæfilegrar ath-ug- unar. Talsvert hefur verið gert til þess að reyna að bæta úr misræminu, m.a. með því að veita hærri jarðrækta-rframlög til þeirra sem minni ræktun ha-fa. Þá hefir verið stofnaður jarðakaupa- og framleiðnisjóð- ur landlbúnaðarins, sem ætlað er að korna að gagni í þessu a-t- Framhaíld á bls. 19.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.