Morgunblaðið - 11.04.1968, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. APRÍL 1968
27
CLAM
slystá
1950
EFTIR ÓLA TYNES
SLYS gera sjaldnast boð á und
an sér og þegar brezka oliu-
skipið Clam kom til islands 20.
febrúar árið 1950 óraði engan
fyrir þvi að innan átta daga
yrði það búið að stranda og að
27 af áhöfninni lentir í votri
grjif við Reykjanes.
Á fimmtu siðu Morgunblaðs-
ins hinn 21. febrúar 1950 gefur
að líta fyrirsögnina: „Fyrsti
farmurinn í nýju oliustöðina í
Laugamesi". í fréttinni er skýrt
frá því að olkiskipið Clamsem
væri eign Shell Petroleum Co.
Ltd. hefði komið daginn áður
með fyrstu olíuna sem dælt
væri í geyma nýju stöðvarinn-
ar. Áhöfn var 50 manns þar
af 36 Kínverjar.
Á baksíðu Morgunblaðsins
daginn eftir, við'hliðina á frétt
um fáfreeði kommúnista um við
skipti fslands og Rússlands, er
fyrirsögnin: „Olíuskipið Clam
rekur á land við Köllunarklett“.
Þar er einnig þriggja dálka
mynd sem Ólafur K. Magnús-
son, tók af skipinu á strand-
stað.
Skemmdirnar urðu ekkiýkja
miklar, og bráðlega tókst að ná
skipinu út en brátt kom í ljós
að stýrisásinn hafði bognað og
skipið lét því ekki að stjórn.
Ákveðið var að draga það til
Bretlands til viðgerðar og var
dráttarbátur sendur hingað í
því skyni.
Aðfaranótt 28. febrúar er svo
dráttabáturinn Englishman með
Clam í togi út af Reykjanesi,
þegar taugin slitnar. Nóttin er
dimm og drungaleg, öldurnar
skella á skipinu og skipstjór-
inn horfir áhyggjufullur út í
sortann. Clam liggur við eitt
akkeri og festin er þanin til
hins ítrasta. Það hriktir og brak
ar í skipinu en áhöfnin er ró-
leg ennþá og virðist ekki finna
til neinnar hræðslu. Matsvein-
arnir leggja jafnvel á borð
eins og ekkert hafi í skorist.
Skipstjóri dráttarbátsins er í
vanda staddur. Hann veit að
ekkert er líklegra en keðjan
slitni og þá eru örlög skips-
ins ráðin. Hvað eftir annað hef-
ur hann rennt skipi sínu eins
nálægt Clam og hann mögulega
þorir, til að reyna að koma
nýrri dráttartaug um borð, en
árangurslaust. Síðar um nóttina
á hann enn eftir að leggja skip
sitt í mikla hættu þegar hann
reynir að brjótast gegnum brim
ið til bjargar þeim mönnum af
Clam sem freista þess að ná
landi á smábát. En honum eru
allar bjargir bannaðar. Hann
heldur skipi sínu eins nálægt
Clam og hægt er og bíður þess
að veðrið lægi. Augu hans eru
blóðhlaupin og þreytuleg af
því að rýna út í sortann, hann
vonar innilega að akkerisfest-
in haldi.
En sú von bregst klukkan
sex um morguninn, fjórum tím-
um eftir að dráttartaugin slitn-
aði. Það heyrðist snarpur hvell
ur og Clam kastast til. Það
líður kannske augnablik áður
en áhöfnin gerir sér grein fyr-
ir því að skipið er að reka upp
í klettana, en engin skelfing
grípur um sig.
Skipstjórinn hugsar sig um
andartak en snýr sér svo að
loftskeytamanninum og skipar
honum að senda út neyðar-
skeyti.
„Ég sé ekki að við værum
í yfirvofandi lífshættu en það
var skylda mín gagnvart áihöfn
inni að gera allar þær varúð-
arráðstafanir sem hægt var?“
Laust fyrir klukkan sjö hringdi
síminn hátt og hvellt á heimili
Tómasar Þorvaldssonar, for-
manns björgunarsveitarinnar í
Grindavík. Hann hlustar alvar-
Clam strandað á Reykjanesi.
legur á fréttirnar og hefur þeg-
ar undirbúning björgunarstarfs
ins. Út af Reykjanesi voru
fimmtíu menn í lífshættu og
hinn máttugi armur Slysavarna
félags Islands var byrjaður að
teygja sig til þeirra. Björgun-
arsveitin í Grindavík hélt á
staðinn á vörubílum og öllum
öðrum tiltækum farartækjum.
Það var lítið talað á leiðinni,
nóma hvað foringjarnir ræddu
saman í lágum hljóðum um
hvernig björguninni skyldi hátt
að. Það voru þrekvaxnir menn
og rólegir sem margir hverjir
höfðu hildi háð við Ægi gamla
og voru reiðubúnir að bjóða
honum byrginn enn á ný til
þess að bjarga starfsbræðrum
sínum á olíuskipinu.
Laust fyrir klukkan sjö um
morguninn hafði síminn einnig
hringt hjá Sigurjóni Ólafssyni
vitaverði í Reykjanesvita.
Henrý Hálfdánarson, hjá
Slysavarnafélaginu, sagði hon-
um frá Clam og bað hann
skyggnast eftir því, og kanna
aðstæður til björgunar. Það var
niðamyrkur og brimgnýrinn
heyrðist gerla heim að vitanum.
Sigurjón leit út um gluggann,
út í svarta nóttina. Úti fyrir
ströndinni blasti skipið við, með
fullum Ijósum og rak hratt upp
(Ljósm. Mbl. Ó.K-M.)
að klettunum.
„Það var heldur að lygna,
en ekkert farið að slá á brim-
ið. Henry bað mig að fara nið-
ur að ströndinni og aðstoða
mennina ef þeir skyldu freista
þess að komast að landi í björg
unarbát. Ég vonaði að svo yrði
ekki því að við slíkar aðstæð-
ur var það dauðadómur að
reyna landtöku í björgunarbát,
eins og síðar kom fram.
— iHannes Sigfússon var að-
stoðarmaður minn þegar þetta
var og við brugðum fljótt við
og hlupum niðureftir. Þegar við
komum að þeim stað sem við
töldum að skipið myndi bera
að, var það um hálfa mílu frá
landi. Ströndin þarna er frek-
ar lág, klettótt, en hár malar-
kambur norðan til.
— Það var farið að lýsa af
degi en ekki svo bjart að við
sæjum hvort þeir reyndu að
setja út báta. Ég bað Hannes
að bíða á staðnum meðan ég
færi heim til að láta vita hvern
ig ástætt væri, og til að taka
veðrið. Ég var fljótur i förum
og kom til baka rétt í þann
mund er skipið tók niðri. Hann
es sagði að eftir að ég fór
hefði hann séð þá setja út bát
á aftara bátadekki þar sem vél-
arrúmið er, og annar framar,
þar sem brúnin er. Á fyrri
bátnum reyndu þeir að róa til
lands og stefndu á malarkamb-
inn. Þar braut langt út enda
leið ekki á löngu þartil hol-
skeflur hvoldu sér yfir bátinn,
fylltu hann og margveltu. Flest
ir sem í honum voru köstuðust
út og velktust bjargarlausir í
briminu sem var mengað þykkri
olíu er fyllti augu þeirra og
vit og þrengdi sér ofan í lungu.
Þeir sáu ekki frá sér og hróp-
uðu æðislega á hjálp, það var
hræðilegt að geta ekkert gert
þeim til bjargar.
— Þrír þeirra sem voru á
þessum báti gátu þó haldið sér
við hann og bárust með honum
nær og nær landi þartil hann
tók niðri í fjörunni. Við bárum
þá lengra upp og reyndum að
þurrka framanúr þeim mestu
oliuna. Þeir voru illa á sig
komnir en virtust þó sæmilega
gangfærir svo að ég benti þeim
á vitann og sagði þeim að ganga
þangað. Þetta voru tveir Kín-
verjar og einn Breti og þeir
lögðu af stað reikulir í spori.
Kínverjarnir kveinkuðu sér mik
ið, en það heyrðist ekki einu-
sinni stuna frá Bretanum og
kom þó í ljós síðar að hann
var mikið meiddur.
— Við höfðum að nógu að
hyggja því að fjaran var full
af dauðum mönnum og deyj-
andi og við hömuðumst eins og
berserkir við að ná þeim á land.
En það var ekki lífsmark með
neinum sem við náðum til, enda
hroðalegt að sjá olíulitað brim-
ið.
— Af hinum bátnum er það
að segja að þegar skipið tók
niðri var hann tæplega laus
frá því. Það kom á hann mikið
ólag sem hvolfdist yfir hann
og splundraði honum. Við sáum
ekki nema brak úr honum, eng-
an mann. Seinna kom þó í ljós
að einn brezkur sjómaður hafði
getað barist gegnum brimið og
komist af sjálfsdáðum í hellis-
skúta í berginu, og varð að
síga eftir honum til að ná
honum þaðan.
— Þegar við vorum búnir að
draga nokkur lík á land fór
ég að hyggja að þeim sem við
höfðum látið ganga. Við sáum
að tveir þeirra vöru komnir
langleiðina heim undir hús, en
þann þriðja sáum við hvergi.
Það er mjög óslétt hraun á
þessum slóðum og erfitt að
finna mann þar, svo ég sagði
Hannesi að bíða meðan ég svip
aðist um eftir honum. Ég fann
manninn fljótlega, það var ann-
ar Kínverjinn. Hann hafðifeng
ið taugaáfall og lagst þarna
niður án þess að féiagar hans
tækju eftir því. Hann gerði
ekki annað en að gráta og veina
og það var ómögulegt að fá
hann til að rísa á fætur svo
að ég tók hann í fangið og bar
hann að húsinu“.
f þann mund kom björgun-
arsveitin frá Grindavík á vett-
vang, og hröðuðu mennirnir sér
beint niður í fjöruna-
Það lyftist á þeim brúnin