Morgunblaðið - 07.07.1968, Blaðsíða 14

r
14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. JÚLÍ 1988

Útgefandi
Framkvæmdastj óri
Ritstjórar
RitstjórnarfulltrCil.
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
í lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árni Garðar Kristínsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 7.00 eintakið.
HORFUR
í EFNAHA GSMÁLUM
Ckýrsla Efnahagsstofnunar-
^ innar til Hagráðs, sem
birt var í fyrradag, gefur
mjög glögga mynd af þróun
efnahagsmála síðustu misseri
og er enn eitt dæmi um mik-
ilvægi þess starfs sem unnið
er á vegum Efnahagsstofnun-
arinnar. Er raunar óskiljan-
legt með öllu, hvernig stjórn
arvöld hafa komizt af án slíkr
ar stofnunar yið stjórn efna-
hagsmála, en Efnahagsstofn-
unin er ung stofnun með að-
eins fárra ára starfsferil að
baki.
Skýrslan leiðir í Ijós, það
sem raunar hefur verið vitað,
að sá samdráttur í fram-
leiðslu og tekjum þjóðarbús-
ins, sem hófst með verðfalli
afurðanna á miðju ári 1966,
hefur ekki að verulegu leyti
komið fram í minnkandi
neyzlu einstaklinga og opin-
berra aðila eða fjármuna-
myndun fyrr en á þessu ári,
eða m.ö.o., það er ekki fyrr
en nú, sem þess sjást glögg
merki að þjóðin er að aðlaga
sig breyttum aðstæðum og
minnkandi tekjum. Þetta er
árangur af þeirri stefnu sem
ríkisstjórnin hefur fylgt allt
frá því að hin neikvæða þró-
un efnahagsmála hófst á ár-
inu 1966, að efnahagskerfið
áðlagaðist hinum breyttu að-
stæðum smám saman en ekki
á þann veg að snögg lífskjara
skerðing yrði með þeim af-
leíðingum, sem slíku fylgir
svo sem almennu atvinnu-
leysi.
I skýrslunni gætir nokkurr
ar bjartsýni um að heldur
þokist í rétta átt á þessu ári.
Efnahagsstofnunin telur lík-
legt að þjóðarframleiðslan
aukist um 1,7% á þessu ári
en hún minnkaði um 1,5% á
sí. ári. Þorskafli jókst um
11% á fyrstu fjórum mánuð-
um þessa árs og vonast er til
hagstæðari afkomu síldveið-
anna á þessu sumri og hausti
en í fyrra. Enginn getur þó
sagt um það með nokkurri
vissu á þessu stigi málsins.
Niðurstöður Efnahagsstofn
unarinnar eru mjög eftirtekt
arverðar. Þar er vakin athygli
á því að ekki sé hægt að full-
yrða, hvort full aðlögun að
breyttum aðstæðum náist
eftir þeim leiðum í efnahags-
málum, sem nú eru farnar og
jafnvel þótt það tækist
varpar Efnahagsstofnunin
fram þeirri athugasemd að
sú hægfara aðlögun geti þótt
of dýru verði keypt í litlum
hagvexti og erfiðu atvinnu-
ástandi og þess vegna verði
talið nauðsynlegt að grípa til
aðgerða, sem örvi hagvöxt og
auki atvinnu.
Við höfum nú um tveggja
ára skeið, tilneyddir vegna
ytri aðstæðna fylgt verðhjöðn
unarstefnu eins og flestar
þjóðir í Evrópu, en nú kann
að vera nauðsynlegt að
breyta nokkuð til. Fari svo
ríður á miklu eins og Efna-
hagsstofnunin segir í skýrslu
sinni að nægur skilningur
verði fyrir hendi hjá almenn-
ingi og almannasamtökum til
þess að slíkar aðgerðir eyðist
ekki í hringskrúfu verðlags-
og kaupgjaldshækkana.
BIAFRA
¥ gær var eitt ár liðið síðan
styrjöld hófst milli Ní-
geríu og Biafra. Á þessu eina
ári hafa þrefallt fleiri farizt
vegna styrjaldaraðgerða og
margvíslegra afleiðinga
þeirra, en á þremur árum í
Víetnam. í lok ágústmánaðar
er talið að 2 milljónir manna
hafi orðið hungri og sjúk-
dómum að bráð í Biafra,
verði ekki gripið til róttækra
ráðstafana, en nú deyja um
3000 manns, mest börn, dag-
lega af fyrrnefndum orsök-
um. Þrátt fyrir þetta
ómannúðlega ástand kveðst
Nígeríustjórn munu skjóta
niður flugvélar með vistir til
Biafra, ef þær fljúgi ekki
með samþykki stjórnarinnar.
Menn hljóta að spyrja hver
tilgangur Nígeríustjórnar er,
ef eftir liggja aðeins brennd-
ar borgir og sviðin jörð en
heil þjóð þurrkuð út.
Þeir hörmungaratburðir,
sem undanfarna mánuði hafa
verið að gerast í Biafra hafa
ekki vakið athygli veraldar-
innar sem skyldi. Önnur mál
hafa verið þar í sviðsljósinu.
En það er næsta furðulegt að
hér á íslandi skuli kommún-
istablaðið fjandskapast við
því að bent er á þær ólýs-
anlegu hörmungar, sem dun-
ið hafa yfir saklaust fólk í
Afríku og vissulega lýsir það
einkennilegu innræti, þegar
kommúnistablaðið telur að
skrif Morgunblaðsins um Bi-
afra „hafi þann kaldrifjaða
tilgang einan saman að beina
athygli almennings frá þjóð-
armorðinu í Víetnam“. Raun
ar getur hver og einn dregið
sínar ályktanir um sálar-
ástand manna sem þannig
skrifa en þessi orð kommún-
istablaðsins sýna þó glögg-
lega að áhugi þess á hörmung
um fólks í heiminum nær
ekki lengra en byssukúlur
Bandaríkjamanna.
En þótt til séu menn á Is-
landi sem vilja fyrir alla
A r
IIl^I IM fmj U1 ÍAN UR HEIMI
Trudeau - maður nýrrar stjórn
málakynslóðar í Kanada
Kanadamenn eru nú að
gera sér grein fyrir því, að
með athyglisverðum kosn-
ingasigri nýs stjórnmálaleið-
toga þeirra, Pierre Eiliott
Trudeaus þar sem þeir í
fyrsta sinn í sex ár hafa feng
ið ríkisstjórn með hreinan
þingmeirihluta að baki sér,
hafa þeir hafið nýtt pólitískt
tímabil, án þess að þeir viti
þó, hvert nýi forsætisráðherr
ann muni leiða þá. Af þessari
ástæðu eru þeir nú að kanna
að nýju forsendurnar fyrir
því, að Trudeau tókst að kom
ast til valda, eftir að hann
hafði aðeins verið þrjú ár
þingmaður og átt sæti í
stjórn landsins í aðeins eitt
ár.
Ekki verður auðveldara að
gera sér grein fyrir þessu
fyrir þá sök, að Trudeau er
að verulegu leyti óþekkt
„stærð“ með hæfileika „til
þess að gefa í skyn, að hann
viti miklu meira en hann er
reiðubúinn til þess að játa“,
að því er Bruce Hutchison,
einhver helzti stjórnmála-
fréttaritari Kanada, hefur
komizt áð orði. Stjórnmála-
legar deilur virtust ekki
skipta höfuðmáli í kosninga-
baráttunni heldur fremur
hrifningin ein saman, sem
nærvera hans skapaði.
„Við styðjum Trudeau“,
lýsti stærsta dagblaðið á
ensku í Montreal í síðustu
viku kosningabaráttunnar.
„Hvort við styðjum Frjáls-
Iynda flokkinn, sem hann
veitir forystu, erum við ekki
eins viss“. Hvað eftir annað
var það nafn Trudeaus, sem
skipti mestu máli, en síðan
hafa flokkurinn í kosninga-
baráttunni og frambjóðendur
flokksins hver í sínu kjör-
dæmi gengi'ð víða óhræddir í
spor hans.
Þegar að er gætt, þá leikur
engin vafa á því, að því er
varðar nýtt stjómmólalegt
skeið. Kosningarnar voru,
svo að notuð sé orð John
Diefenbakers, fyrrverandi
leiðtoga íhaldsflokksins, sem
ekki voru á neinn hátt ýkt:
— hörmulegur ósigur — fyrir
íhaldsflokkinn.
íhaldsflokkurinn hefur nú
71 þingsæti, en hafði áður 94
og fékk í kosningunum 1958
208 af 265 þingsætum. Nú
hefur Frjálslyndi flokkurinn
undir forystu Trudeaus 154
af 264 þingsætum en það sem
muni koma í veg fyrir að
þjóðin fylgist með því sem
gerist í Biafra er rík ástæða
til að vekja athygli almenn-
ings á þeirri söfnun sem nú
fer fram hér á landi til að-
stoðar bágstöddum í Biafra
og væntanlega kemur vel í
Ijós í þeirri söfnun að í vel-
meguninni hér á landi er fólk
reiðubúið til þess að láta
nokkuð af hendi rakna til
fólks sem býr við ólýsanlegar
hörmungar.
skiptir enn meira máli er, að
íhaldsflokkurinn missti það
trausta tak, sem hann hefur
haft á héruðuuum úti á slétt-
um landsins og enn fremur
áð margir af færustu fram-
bjóðendum flokksins féllu.
Þetta nýja stjórnmálatíma-
bil einkennist af því, að tveir
helztu fulltrúar eldri kynslóð
arinnar í Kanada, að því er
báða flokkanna varðar, hverfa
nú af sjónarsviðinu; Diefen-
Pierre EUiott Trudeau.
í hópi ungra aðdáenda.
bakar af hálfu íhaldsflokks-
ins og fyrrverandi leiðtogi
Frjálslynda flokksins, Lester
Pearson. Hinn fyrrnefndi var
neyddur til þess af flokki
sínum, en hinn síðarnefndi
gerði það af sjálfsdáðum,
enda þótt hann hafi átti við
pólitískan skæruhernað að
strfða inn'an flokks síns í ára-
tug.
„Trudeaumania!“
Þegar Pearson forsætisráð-
herra ákvað að segja af sér
nú í vor, var Trudeau borinn
til sigurs, honum sjálfum til
mikillar furðu í byrjun, af
hrifningaröldu í baráttunni,
sem á eftir fór um forysfuna
fyrir flokknum. Er þessi hrifn
ing gjarnan nefnd „Trudeau-
mania“ og er þess ekki að sjá
merki, að hún fari minnk-
andi.
Trudeau varð fljótur til
þess að hagnýta sér eigin
vinsældir, lét boða í skyndi
til nýrra kosninga, og stjórn-
aði hraðri og glæsilegri kosn-
ingabaráttu, sem færði hon-
um þann sigur, sem Pearson
er hlotið hafði friðarverölaun
Veilt úr
verðlounasjóði
NÝLEGA hafa verið veitt verð-
laun úr „Verðlaunasjóði dr. phil.
Ólafs Daníelssonar og Sigurðar
Guðmundssonar, arkitekts". Upp
hæð verðlaunanna var 20 þúsund
krónur og þau hlaut Þorbjörn
Sigurgeirsson prófessor fyrir for
ystustarf á sviði íslenzkra vís-
Nóbels og var frábært díplo-
mat, hafði ekki tekizt að
vinna.
Þetta er furðulegt og hefur
aldrei áður átt sér stað í sögu
Kanada. Á svipaðan hátt og
gerðist um Robert heitinn
Kennedy, þyrptist unga fólk-
ið að Trudeau og stúlkurnar
kysstu hann unnvörpum.
Hann var ímynd framtíðar-
innar og nýrrar tegundar
stjórnmálamennsku fyrir
unga fólkið — laus við sýnd-
armennsku, skyndilausnar á
vandamálum eða draumóra-
kennd loforð. Hann var borg-
armaðurinn, sem ferðaðist um
á þotu í kosningabaráttu sinni
og spjallaði við samlanda
sína á götum úti og í verzlun-
um. Borgarfólki nútímans
féll hann greinilega vel í geð.
Ferill Trudeaus og stjórn-
málaræður gefa til kynna, að
hann er mjög hlynntur ein-
staklingsfrelsi. Hann gerði að
vígorðum sínum í þessum
kosningum setninguna: „Hið
réttláta þjóðfélag“ og ræddi
mikið um aðsteðjandi hættur,
ekki aðeins þær, sem eiga rót
sína að rekja til kynþátta og
tungumálamisréttis, heldur
einnig tij efnahagslegs mis-
réttis. Hann er hlynntur því,
að kínverska alþýðulýðveldið
verði viðurkennt og það kann
vel að fara svo, að hann taki
aðrar stjórnmálaákvarðanir
óháður stefnu Bandaríkjanna
í utanríkismálum.
Það sem mestu máli skiptir
nú, eins og stjórnmálaástand-
inu er farið í Kanada, er, að
hann er fullkomlega andvíg-
ur hugmyndinni um sérstaka
réttarstöðu fyrir Quebec, enda
þótt hann skilji og hafi fulla
samúð með báðum tungumál-
unum og þeirri tvenns konar
menningu, sem þar lifir.
Hann, sem er sjálfur af frönsk
um stofni og talar frönsku
og ensku jafn vel, tekur ein-
dregnari afstöðu með því, að
Kanada haldist áfram sam-
einað en Pearson, samninga-
maðurinn, þorði nokkru sinni
að gera. Svo kann vel að fara,
að stjórnarskrárdeilur viS
stjórnvöldin í Quebec, komí
fljótlega upp, nú þegar Trude
au hefur verið valinn forsæt-
isráðherra.
(Observer, öll réttindi áskil-
in).
indarannsókna í eðlisfræði.
Ver’ðlaunasjóðurinn var stofn-
aður árið 1954 af frú Svanhildi
Ólafsdóttur stj órnarráðsfulltrúa.
Tilgangur sjóðsins er m.a. að
verðlauna íslenzka stærðfræð-
inga, stjörnufræðinga eða eðlis-
fræðinga og er verðlaununum út
hlutað án umsókna.
Áður hafah lotíð verðlaun úr
sjóðnum dr. Leifur Ásgeirssón
prófessor, samkvæmt ákvörðun
sjóðstjórnar og dr. Trausti Ejn-
arsson, prófessor.