Morgunblaðið - 03.09.1968, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPT. 1068
27
- DUBCEK
Framhald af bls. 1
merki nýju ritskoðunarinnar í
landinu.
Miðstjómin
Á sunnudag kom miðstjóm
tékkóslóvakíska kommúnista-
ílokksins saman til fundar, og
var þar kjörin ný forsætisnefnd
miðstjómarinnar. Voru að þessu
sinni kosnir 21 fulltrúi í forsætis
nefndina, en hún var áður skip-
uð 11 fulltrúum. Ekki eru nema
tveir nýkjömu fultrúanna taldir
beinir fylgismenn Moskvu-lín-
unnar, en hinsvegar eiga margir
af frjálslyndari leiðtogum lands-
ins sæti í forsætisnefndinni,
þeirra á meðal Alexander Dubc-
ek, Josef Smrkovsky, Josef Spac-
ek og sjö aðrir einlægir fylgis-
menn Dubceks. Var í fyrstu efazt
um að yfirvöldin í Moskvu gætu
fallizt á þessa skipan forsætis-
nefndarinnar, en svo virðift sem
úr þvi hafi rætzt, og að sovézku
leiðtogarnir treysti þessum frjáls
lyndari fulltrúum til að sjá um
að friður haldist í Tékkóslóvakiu,
og að fylgt verði fyrirmælum frá
Moskvu.
Kommúnistamir tveir í for-
sætisnefndinni, það eru þeir sem
fylgja Moskvu-límmni, em Vasil
Bilak fyrrnrn flokksleiðtogi í
Slóvakíu, og Jan Pillar, sem
áður var einn af aðstoðar for-
sætisráðherrum landsins.
Jafnframt því sem fjölgað var
í forsætisnefndinni, var einnig
fjölgað í miðstjóminni úr 87 full
trúum í 194. Ekki er vitað hvem
ig þeir fulltrúar skiptast eftir
st j órnmálaskoðunum.
Forsætisnefndin nýja á að fara
með yfirstjórn mála í landinu
þar til 14. þir*g kommúnista-
flokksins verður haldið. Var fyr-
irhugað að halda flokksþingið í
þessum mánuði, en það var áður
en innrásin var gerð. Nú er ljóst
að flokksþinginu verður frestað
ef til vill um marga márufði.
Ludvik Svoboda forseti, sem
nú hefur fengið viðurnefnið
„stálmaðurinn" eftir hörkuna,
sem hann sýndi í viðræðunum
við leiðtogana í Moskvu, var á
fundi miðstjórnarinnar kjörinn
heiðursfulltrúi í forsætisnefnd-
inni, og nýtur hann allra sömu
réttinda þar og kjörnir fulltrúar.
Úr forsætisnefndinni gengu fjór-
ir fulltTÚar, sem hafa verið Rúss
um leiðitamir, þ»ir Oldrich
Svetska, Emil Rigo, Frantisek
Kriegel og Jahomir Koldar. Jafn
framt var Svetska vikið úr em-
bætti ritstjóra Rude Pravo, mál-
gagns flokksins.
Að loknum fundi miðstjórnar-
innar var birt yfirlýsing frá
henni þar sem hún lýsir yfir
fullum stuðningi vfð leiðtoga
landsins og samningana, sem þeir
gerðu í Moskvu á dögunum.
Flóttamenn
í gær, sunnudag, höfðu alls
550 Tékkóslóvakar beðið um hæli
sem pólitískir flóttamenn í Aust-
urríki að sögn innanríkisráðu-
neytisins í Vín. Auk flóttamann-
anna eru svo 9.248 Tékkóslóvak-
ar aðrir í sérstökum búðum í
Austurríki. Bíða þeir þar og
hafa ekki tekið ákvörðun um
hvort þeir snúi aftur heim til
Tékkóslóvakíu eða ekki. Flestir
komu þessir búðagestir til Austur
ríkis úr sumarleyfum á Adría-
hafsströnd Júgóslavíu.
Mikil umferð hefur verfð við
landamæri Austurríkis og Tékkó
slóvakíu undanfarið, og er þar
aðallega um að ræða Tékkó-
slóvaka, sem nú eru að snúa
heim. Segja landamæraverðir að
á laugardagskvöld og aðfaranótt
sunnudags hafi 2.701 Tékkóslóv-
aki komið frá Tékkóslóvakíu til
Austurríkis, en 10.495 Tékkó-
slóvakar hafi farið hina leiðina.
Um 30 þúsimd tékkóslóvakásk-
ir ferðamenn voru enn í Júgóslav
iu um helgina, en, en þaðan
koma 3—4 þúsund þeirra á dag
til Austurríkis, margir á heim-
leið. Heima í Prag eru vfða bið-
raðir við sendiráð vestrænna
ríkja, og segir talsmaður austur
rískas endiráðsins þar í borg að
um 2.000 Tékkóslóvakar bíði eftir
vegabréfaáritun til Austurríkis.
Sovézkir hermenn hafa eftirlit
við landamæri Tékkóslóvakíu,
að því er segir í frétt frú Miinc-
hen, en þeir fylgjast með ferð-
um Tékkóslóvaka yfir til Vestur
landa. Láta þeir frekar lítið á
sér bera, og eru stöðvar þeirra
yfirleitt það fjarri landamærun-
um, áð ekki sést til þeirra. Segja
yfirvöldin í Miinchen að fjöldi
Tékkóslóvaka komi til Vestur-
I>ýzkalands daglega, en ekki er
látið neitt uppi um það hve marg
ir Tékkóslóvakar séu nú þar í
landi. Sumir þessara ferðamanna
biðja um hæli í Vestur-Þýzka-
landi, og er þeim komið fyrir í
flóttamannabúðum við Zirndorf,
skammt frá Niirnberg.
í gærkvöldi skýrði Rauði kross
inn í Vín frá því að þangað væru
væntanlegir um 600 Tékkóslóvak
ar með hraðlestinni frá Prag. I
morgun skýrðu hinsvegar starfs-
menn járnbrautanna frá því áð
gestirnir frá Prag hafi aðeins
verið 96. — „Ég býst við að Rúss
arnir hafi hert á landamæra-
eftirlitinu," sagði einn starfs-
mannanna. Kona ein, sem kom
með hraðlestinni, sagði að marg
ir farþegar, aðallega ungt fólk,
hafi orðið að fara úr lestinni við
landamærastöðina Ceska Velen-
ice. Ekki er þetta þó öruggt, þvi
tékkóslóvakískur landamæra-
vöi’ður þar hefur borið fréttina
til baka.
Fundur i Moskvu?
Óstaðfestar fregnir herma að
í dag hafi verið haldinn fjöl-
mennur leiðtogafundur í stöðv-
um miðstjórnar sovézka komm-
únistaflokksins í Kreml, en sams
konar fundur var haldinn þar
síðast 20. ágúst sL, daginn fyrir
innrásina í Tékkóslóvakíu. Um
þann fund hefur engin opinber
tilkynning verið gefin út, og ekki
er að vita hvort nokkuð fréttist
af fundinum í dag ef fregnirnar
reynast réttar.
Heimildirnar, sem skýra frá
fundinum í dag, segja að tilganig
urinn hafi verið að ræða leiðir
til ácS draga úr fjandsamlegum
viðbrögðum víða um heim við
aðgerðum Varsjárbandalagsríkj-
anna fimm í Tékkóslóvakíu.
Segja heimildirnar að yfirvöld í
Moskvu hafi harmað mjög við-
brögðin erlendis, og þá að sjálf-
sögðu mest fordæmingu erlendra
kommúnistaflokka. Er talið að
72 erlendir kommúnistaflokkar
hafi sent mótmæli til Moskvu
Vegna innrásarinnar í Tékkó-
slóvakíu. Að undanförnu hafa
kommúnistaleíðtogar í Moskvu
barizt fyrir því að boðað verði
til alþjóðaráðstefnu kommún-
ista þar í borg í nóvember til að
vinna að einingu flokkanna, en
nú er talið að með aðgerðum
sínum gegn Tékkóslóvakíu hafi
sovézku leiðtogarnir gert að engu
eigin vonir um alþjó'ða flokks-
þing.
Allt bendir til þess að yfir-
Völdin í Moskvu hafi gengið út
frá því sem vísu að eftir innrás-
ina í Tékkóslóvakíu hefði verið
unnt að velja úr fjölda Tékkó-
slóvaka, sem fúsir hefðu tekið
að sér stjórnarmyndun í landinu.
Voru það sovézku leiðtogunum
sár vonbrigði að komast að raim
um að í Tékkóslóvakíu stó'ð þjóð
in einhuga með leiðtogum sínum,
og Quislingar lágu þar ekki á
lausu. Bent er á í þessu sam-
bandi að sovézku leiðtogamir
hafa lítið gert af því að koma
opinberlega fram og láta í ljós
fögnuð yfir innrásinni. Hefur so-
vézka fréttastofan Tass verið not
uð til að lýsa ástandinu, en leið-
togarnir forðast að láta hafa eftir
sér afsakanir eða skýringar.
Kínversk gagnrýni
Kínverjar hafa verið meðal
hörðustu gagnrýnenda Sovétríkj
anna frá því innrásin var gerð í
Tékkóslóvakíu, og ítrekaði Chou
En Lai forsætisráðherra þessa
gagnrýni í dag. Kom gagnrýnin
fram í ræðu, sem ráðherrann
flutti í þjóðhátíðardagsveizlu í
sendiráði Norður-Vietnam í Pek
inig. „Við erum sannfærðir um,“
sagði Chou En Lai, „að sá dagur
rennur upp að þjóðir allra þeirra
ríkja sem fylgja stefnu Marx-
Leninisma og hugsjónum Mao
Tse-tungs munu grafa fyrir fullt
og allt heimsvaldastefnuna undir
forustu Bandaríkjanna og endux
skoðunarstefnuna þar sem sovézk
ir endurskoðunarsinnar eru í
fy Ikingarbr j ósti. “
—i Kínverska þjóðin styður
eindregið tékkóslóvakísku þjóð-
ina, þjóðir Austur-Evrópu, so-
vézku þjóðina, Arabaþjóðimar
og allar byltingarþjóðir heims,
sem rísa upp til að steypa af
stóli afturhaldsstjórn bandarískra
heimsvaldasinna og sovézkra
endurskoðunarsinna og leppa
þeirra," sagði forsætisráðherrann.
Hann sagði að innrás Sovétríkj-
anna í Tékkóslóvakíu væri villi-
mannleg fasistaárás, sem um
alla framtíð yrði geymd í sög-
unni. Ekki var ráðherrann mild-
ur í máli þegar hann ræddi um
leiðtogana í Tékkóslóvakíu
sjálfri, því hann sagði að ágrein-
ingurinn milli sovézkra og tékkó
slóvakískra leiðtoga væri svip-
aður því þegar stórir og litlir
hundar væru að bítast. Báðir
hefðu svikið tékkóslóvakísku
þjóðina. Einnig gaf Chou En
Lai í skyn að hernám Tékkó-
slóvakíu hafi notið stu'ðnings
bandarískra heimsvaldasinna.
Þeir hafi viðurkennt að Tékkó-
slóvakía væri hagsmunasvæði
Sovétríkjanna, og fengið þess í
stað viðurkenninigu á því að Suð
austur-Asía væri bEuidarískt hags
munasvæðL
* g t ^
- JARÐSKJÁLFTAR
Framhald af bls. 1
hræringarnir voru hvað mest
ar. íranskeisari og drottning
hans hafa tekið að sér yfir-
stjórn björgunarstarfsins.
í bænum Kakhak stendur
ekki eitt hús upp eftir jarð-
skjálftana, íbúar þar voru
14.500 og er nú talið, að yfir
6.000 hafi týnt lífi. Jarðskjálft
arnir á laugardag mældust
7,8 stig á Richter kvarða, en
6.5 á sunnudag. Fyrir ná-
kvæmlega sex árum, eða 1.
september 1962 urðu miklir
jarðskjálftar í Lram og biðu
þá rösklega 12.000 manns
bana. Styrkleiki þeirra jarð-
skjálfita var 7.5 stig.
Aðfaranótt sunnudags var
reynt að koma hjúkrunargögn
um og matföngum filugleiðis
á þá staði, sem verst höfðu
orðið úti. Flugmenn sögðu, að
upp af fjölmörgum stöðum
hafi ryk- og reykský stigið til
himins og erfitt væri víða að
gera sér fiulla grein fyrir
hinni ægilegu eyðileggingu.
Sum þorp hafa einangrazt al-
gerlega og ekkert lífsmark
heyrzt frá mörgum stöðum
síðan á laugardag.
íranska hjálparstofnunin
Rauða ljónið og sólin, sem
gegnir sams konar hlutverki
og Rauði krossinn í öðrum
löndum hefur skipulagt björg
unarstarfið og leitað til syst-
urfélaga sinna í mörgum lönd
um um hjálp.
Jarðskjálftarnir nú um
helgina voru harðastir í hinu
fjöllótta Khorassan-héraði, en
það breiðir sig um austur-
hluta írans á 650 km. kafla.
Þar búa 1.8 milljón manna.
Sjónarvottar segja ýmsar
átakanlegar sögur af atburð-
unum. Víða fundu björgunar-
menn látnar mæður með smá
börn við barm sér í rústun-
um, og gamall bóndi i þorp-
inu Jormeh sagði, að hann
hefði af tilviljun verið stadd
ur úti fyrir húsi sínu, er jarð-
skjálftarnir hófust og hús
hans hrundi til grunna. Kona
hans og þrír synir grófust
undir rústunum.
í Kakhak var fjögurra ára
stúlkubarni bjargað á sunnu-
dag og hafði hún legið grafin
í rústum heimilisins í meira
en átján klukkustundir. Móð-
irin fannst látin skammt frá
barninu. Björgunarmenn
sögðu, að litla telpan hefði
grátandi reynt að ýta sandi
og grjóti ofan af móður sinni,
þar sem þær lágu saman í
hálfhrundu húsinu.
Jarðskjálftanna varð vart
á nokkrum stöðum öðrum og
frá Sarajevo í Júgóslavíu bár
ust þær fregnir að kippur
hefði komið þar, er mældist
um 5.0 stig. Þg urðu nokkrar
jarðhræringar á Sikiley, en
ekki er vitað til að manntjón
hafi orðið né heldur skemmd
ir á húsum eða mannvirkjum.
Hjálparstofnanir víða um
heim undirbúa nú miklar send
ingar matvæla og hjúkrunar-
gagna, sem reynt verður að
koma til jarðskjálf.tasvæð-
anna hið bráðasta. Samúðar-
kveðjur hafa streymt víðs
vegar að. Tilkynnt var, að
Páll páfi hefði sent írönsku
stjórninni samúðarkveðjur
svo og pe'ningaupphæð til
hjálpar nauðstöddnum á jarð
skjálftasvæðunum.
Manntjón af völdum jarð-
skjálfta — 700 þúsund á
þessari öld.
Manntjón af völdum jarð
skjálfta er talið vera um
700 þúsund, eftir jarð-
skjálftana í íran á laugar-
dag og sunnudag. Meðal
þeirra hræringa, sem
flestra mannslífa hafa kraf
izt síðustu ár eru jarð-
skjálftarnir í íran 1962,
rúmlega tólf þúsund
manns, jarðskjálftamir í
Agadir 1962, 12 þúsund
manns og í íran 1960, 3.500
manns.
Árið 1908 fórusf 75 þús-
und í jarðskjálfta í Messina
á ítaliu, 70 þúsund týndu
lífi í jarðskjálftum í Kensu
í Kína árið 1932 og 60 þús-
und í Quette á Indilandi
1935. 1939 fórust 30 þúsund
í jarðskjálftum í Chile og
23 þúsund biðu bana í Tyrk
landi sama ár.
1 , , ,
— Heyskaparhorfur
Framhald atf bls. 28
verk'un heysins, þó heymagnið
verði ekki svo lítið.
Gæði heysins verða léleg.
Magnús í Mykjunesi í Holtum
kvað mikið óíhirt af heyi á hans
slóðum. Þurrkurin'n befur allitaf
verið svo stuttur, að ekki hefur
verið hægt að ná upp nema í
galta. Spretta í Holtum varð að
loibum sæmileg og var byrjað að
slá 15.—20. júlí, 3 vifcum seinna
en venjiulega. Kvaðst Magnús
telj a, að heymagnið yrði í meðal-
lagi, ef reifcn'að sé með að allt
hey náist að lofcum, em gæðin
verði lamgt fyrir neðan meðallag.
Á stöku stað fcvað hann heysfcap
enn mjög lítinn, en það væri ekki
víða.
Gífurleg rigning olli skemmdum.
Eggert Haukdal á Bergþórs-
hvoll kvað ástandið frekar slæmt
í Ranigárvallasýslu. Fyrir rúmri
vifcu, er regnið mikla kom, leit
'Sæmilega út með heysfcap. Flestir
vorui búnir að slá og þurr'ka. En
þá rigndi alveg gíflurlega um helg
ina, 100 mm á einum sólarhrimg
og heyin stórskemmdusit. Nú 'hafa
verið 2J þurrfcdagur síðar, en
eigí að verða hagstæð heyskapar-
lok vantar vikuþurrk. Sprettu-
tíðin kom seint í vor, en að lok-
um var orðið gott gras.
Lanimar stóðu í tjömum.
MaTfcús á Bargareyrum í Eyja-
fjallahreppi sagði að í sumar
hefði heyskapur gengið ákaflega
illa. Fyrst voraði illa, svo spretta
var mámuði á eftdr. I byrjun júlí
var þurrkur I hálfa aðra viku,
en þá var víðast ektoert að slá.
Svo kom rigninigin og ágætt gras-
veður, svo að í júlílok var kom-
ið ágætt gras á túnin. Síðan hef-
ur varla komið þurrkur nema
hálfa daga, Talsvert 'hefur þó
náðs-t upp, og er í lönum úti á
•túnum. En tvisvar hafa komið
stórrigninigar ofan í illa gerðar
lanir, þann 25. svo mikið vatns-
veður að elztu menn muna efcki
amn'að eins. Þá fór allt hey illa.
Víða lágu lón á túmrum, eins og
þegar klafci er þar á vetrum.
Margar heylanirnar stóðu í vatni
og heyið mjög illa komið. Geysi-
mikið hey var úti, þegar þessi
rigning kom. Ástamdið kvað
Markús því slæmt eins og er. En
ef gerði þurrfc um tíma, yrði
mifclu bjargað. Þá þarf að þurrfca
ofan atf lönunum, en til þess
þarf larngan tíma. Þá sagði Mark-
ús að fyrir rúmri viku hefðu
gert frostnótt, og víða fallið kart-
öflu'grös.
Sæmilegt á Síðu.
Siggeir í Holti á Síðu sagði að
þax hefði verið heldiur vætusamt
að undanförnu. Þó teldi hann
sæmilegar heySkaparhorfur á
Síðu, ef rætist úr með veður.
Spretta var ágæt nema á nokkr-
um bæjum í Skaftártungu. Og
hagstæð tíð hefur verið til hey-
skapar þar til seint í ágúst. Eru
margir bændiur búnir að beyja,
en dálítið atf heyi er enn úti í
stökkum. Því Mtur efckert illa út
með heyskap hjá Síðubændum.
Gott ástand í A-Skaft.
Egill Jónsson á Seljavööllum
sagði að í Auistur-Skaftatfells-
sýslu væri ástand ágaett. Hey-
skap er að mestu lokið í sveitum
sunan Hornaf jarðarfljóts, en eftir
að lj'úfca honium í tveim eystri
hreppunum. 1 beild er heyskapur
góður þar og hey vel verkað.
Hafa hey ekki hxakizt í sumar.
Þó þarf afitur þurrk, til a@ menn
geti lokið slætti. Lang mest af
heyinu er komið imn, svo efcfci
kom mi'kið að sök vatnsveOrið
um síðustu helgi. Grasspretta var
ágæt á túnum, en á sumum sönd-
unum var minna en í fyrra. —
Sæmileg uppskera fékfcst af mest
um hluta þeirra, en nokkur Miuti
var lélegur í ár.
MikiU heyfengur í Mosfellssveit.
Jón á Reykjium í Mosfellssveit
kvað fyrra slætti almennt lokið
þó dálítið sé enn af heyi í gölt-
um. Þu'rrkatímabilin tvö í ágúst
björguðu heyskap. En þeir sem
lentu í því að slá fyrir óþurrfc-
ana í júlí, fengu hrafcið og lélegt
fóður. f MosfeUssveit og nágrenni
sagði Jón að heyfengur væri mdfc
iíll að vöxtum. f júlí spratt mjög
vel, þannig að það sem síðast var
slegið var orðið úr sér sprottið.
Nýja frímerkið.
IMýtt frímerki
með sr. Friðrik
FIMMTUDAGINN 5. september
n.k. gefur póst- og símamála-
málastjórnin út nýtt frímerki í
tilefni af því að á þessu ári er
öld liðin frá fæðiingu séra Frið-
riks Friðrikssonar.
Frímerkið er með mynd af
höggmynd Sigurjóns Ólafsson-
ar, sem stendur við Lækjargötu
í Reykjavík.
Verðgildi þess er 10 kr. og
prentun annaðist Courvoisier í
Sviss.
Knattspyrnuyfirvöld í Búlgar-
íu hafa opinberlega mótmælt
þeim breytingum sem Evrópu-
sambandið hefur gert á leikja-
skipan í 1. umferð keppninnar
um Evrópubikar meistaraliða og
bikar bikarmeistara. Segja ráða-
menn þar í landi að breytingin
sé brot á öllum reglu Evrópusam
bandsins um framkvæmd keppn
innar.
Búlgarska meistaraliðið Le\y-
ski átti upphaflega að leika gegn
Milan í 1. umferð en mætir nú
eftir breytinguna Ferencvaros
frá Búdapest. Spartak Sofía, bik
armeistari Búlgaríu mætir nú
pólska liðinu Gomik Zagreb í
stað Bordeaux Frakklandi.