Morgunblaðið - 31.10.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. OKTÓBER 1968
Haraldur Eggertsson:
Svar til Árna Brynjólfssonar
ÞAÐ er þakkarvert, þegar menn
benda á það sem þeim finnst af-
laga fara í þjóðlífinu og benda
á leiðir til úrbóta.
Gildir þar jafnt þó þar sem
annars staðar, sýnist sitt hverj-
um og þær leiðir, sem á er bent
reynast ekki leysa allan vand-
ann.
Það sýnir þó alltaf að menn
láta sér ekki á sama standa og
á meðan er alltaf von á úrbót-
um.
Ég þakka því A.B. fyrir fram-
lag hans í þessa átt sem birtist
í grein hans í Morgunblaðinu 24.
okt. sl., sem hann nefnir: Er
Islenzk iðn og tæknimenntun í
fjötrum?
Einn Ijóður er þó á, en það er
hve gálauslega, að ekki sé meira
sagt, hann fer þar með eitt at-
riði sem hann bendir á máli sínu
til stuðnings, enda í annað sinn,
sem ég stend hann að, að vega
í sama knérunn á sama hátt.
Þar sem ég tel mig þar betur
vita, tel ég mig knúinn til and-
svars. Á. B. segir í umræddri
grein þetta meðal annars:
„Því var það, að á stríðsárun-
um síðustu komu núverandi
orkumálastjóri og fyrrv. raf-
magnsstjóri o. f.l því til leiðar
að stofnuð var deild fyrir raf-
virkja við vélskólann í Reykja-
vík. Var hugmynd þeirra að
deildin yrði skilyrði fyTir lög-
gildingu Rafmagnseftirlitsins á
þeim mönnum, sem hugðust taka
að sér rafverk á eigin ábyrgð.
Sú hugmynd átti sér þó ekki
langa lífdaga því rafvirkja-
sveinafélagið gerði verkfall er
þetta skilyrði var sett í reglu-
gerð og hótað að leggja niður
iðnina, ef sett yrðu kunnáttu-
skilyrði fyrir löggildingunni."
í tímaritinu Rafvirkjameistar-
inn 4. árg. 1. tbl. 1963, segir Á.
B. ennfremur, að undangengnum
sízt mildari formála: „Viðbrögð
rafvirkjastéttarinnar við þessu
framfara máli urðu þau að við
lág að gripið væri til vopna“.
í fyrsta lagi er það rangt hjá
A. B. að rafmagnsdeldin hafi
verið stofnuð á stríðsárunum.
Hún tók til starfa árið 1936. I
öðru lagi er það rangt, að raf-
virkjasveinar hafi einir staðið
að verkfallinu. Þar voru raf-
virkjameistarar óskiptir með. I
þriðja lagi er það vísvitandi
rangt, að hótað hafi verið að
leggja iðnina niður. Það er í
fjórða lagi rangt, sem A. B. hef-
ir óspart látið í ljós bæði í ræðu
og riti, að rafmagnsstéttin hafi
með verkfallinu verið að streit-
ast gegn aukinni menntun, því
á það má benda meðal annars
að áður en rafmagnsdeildin tók
til starfa, þá hélt sveinafélagið
uppi á eigin kostnað árlegum
framhaldsnámskeiðum í raf-
magnsfræði, sem voru mjög vel
sótt af meðlimum þess.
Þar sem ég var einn af aðal
hvatamönnum að þessu fræga
verkfalli, sé ég mig knúinn til
að fara nánar út í þau atriði,
sem til þess leiddu, þó ekki verði
komist hjá að ég tali þar nokk-
uð mikið um sjálfan mig.
Þegar rafmagnsdeildin var
stofnuð, var vélskólinn sá eini,
sem nokkur skilyrði hafði til að
veita henni viðtöku. Það leiddi
því af sjálfu sér að hún hlaut
fyrst og fremst að mótast við
hans hæfi, en ekki rafvirkja,
enda fór svo að þegar rafvirkjar
sáu að þeir höfðu ekki árangur
sem erfiði af að sækja hana þá
hættu þeir því, þó það væri
ekki aðal ástæðan, heldur sú, að
á þeim eymdar- og krepputím-
um höfðu menn bókstaflega
ekki efni á að veita sér þann
munað að mennta sig, þó það
hljómi nú ankannalega í eyrum
þeirra, sem ólust upp við að
dunda við að fleyta gullbrákina
ofan af tára- og blóðhafi heims-
styrjaldarinnar og hafa síðan
velt sér í vellystingum velgeng-
isáranna.
Þá höfðu of fáir mína aðstöðu
að eiga vel stæða foreldra, sem
kostað gátu nám þeirra, en þar
sem ég var kominn yfir tvítugt
og því eðlilegra að ég væri far-
inn að líta til með þeim öldruð-
um og slitnum, en að vera á
framfæri þeirra, átti ég þann
metnað, að þiggja því aðeins
þeirra hjálp að ég gæti sýnt
þeim að ég kynni að meta hana
að verðleikum. Þess vegna fékk
ég með undanþágu, að ljúka
sveinsprófi mánuði áður en náms
tíma mínum lauk til að geta
komist í tæka tíð á sænskan
tækniskóla, sem ég hafði sótt
um, vegna yfirburða aðstöðu,
sem hann hafði umfram raf-
magnsdeildina hér heima til
menntunar, enda var uppihalds
kostnaður þar mjög sambærileg-
ur við það sem hér var.
En eftir nær 3ja ára strit við
gjaldeyrisnefndina, við að fá 100
sænskra króna yfirfærslu á
mánuði, gekk ég af tólfta fundi
þeirra með skjal í höndum um
bænheyrslu mér til handa frá
fyrirrennara Á. B. í starfi, for-
manns Félags löggiltra rafvirkja
meistara, sem um leið var hús-
bóndi minn og fyrrverandi læri-
meistari. Fylgdi því loforð um
að ef ég sýndi þeim sams konar
plögg frá fyrrnefndum stofnend-
um rafmagnsdeildarinnar, þá
myndu þeir veita mér úrlausn.
Þegar ég því gekk á þeirra fund
þeirra erinda, þá synjuðu báðir
á þeirri forsendu að ég gæti
fengið þá menntun sem ég þyrfti
á deildinni. Ég vil taka fram, að
ég er ekki að draga þetta fram
þessum landskunnu heiðurs-
mönnum til hnjóðs, því vafa-
laust hafa þeir haft sínar gildu
ástæður, þó mér í ákafa æsku-
mannsins fyndist það koma all
harkalega við mig.
Þegar hér var komið sögu, var
ég búinn að lifa þessi 3 ár sem
Á. B. hefir oft orðið skrafdrjúgt
um, en sem til þarf til að öðlast
rétt til meistarabréfsins, sem
veitir rétt til að standa fyrir
verkum á eigin spýtur og hafa
nema í iðninni, a. m. k. skýlaus-
um lagabókstaf. En þá rakst ég
á það sem allt strandaði á, lands
löggildinguna, sem styðst við þá
reglugerð, sem ein virðist hafa
vald til að ógilda þau lög, sem
hún á þó eðli sínu samkvæmt
aðeins að vera leiðbeinandi um
hvernig eigi að framkvæma. —
Landslöggildingin, sem í reynd
er ekki merkilegra plagg en það,
að hvert hreppsfélag á landinu
getur búið til sín eigin löggild-
ingarskilyrði með þeim afarkost-
um að það í raun ógildi lands-
löggildinguna. Eðlilegra væri þó
að þessu væri öfugt farið, svo að
landslöggildingin tæki yfir stað-
arlöggildinguna.
Ég leitaði því álits þekkts lög-
fræðings á þessu atriði og reynd
ist hann á sömu skoðun, en ráð-
lagði mér frekar en að fá dóms-
úrskurð, að reyna að fá sam-
stöðu rafvirkjastéttarinnar um
að mótmæla þessu, enda myndi
þessu þá strax verða kippt í lag,
þegar menn áttuðu sig á að
þetta gæti ekki staðizt, en þó nú
séu liðin rúm 26 ár síðan, hef-
ir það ekki enn verið gert. Þessi
var orsökin fyrir hinu fræga
verkfalli, en ekki sú að verið
væri að mótmæla aukinni mennt
un, þó eðlilegra væri að byrjað
væri á þeirri menntun á þeirn
tíma, sem rnenn eiga að vera að
læra en ekki sé byrjað á henni
þá fyrst þegar menn eiga að vera
búnir að því, eins og nú virðist
að stefnt.
Ég held að okkur öllum iðn-
aðarmönnum stæði nær að tína
illgresið úr okkar eigin garði,
áður en við förum að krefjast
fjárfrekra aðgerða úr hendi þess
opinbera okkur til handa. Því
aðeins geta þær að nokkrum not
um komið að svo sé gert. Nógu
er af að taka eins og við vitum
allir ef við á annað borð viljum
vita það.
Að endingu vil ég segja þetta,
við alla þá sem taka að sér það
göfuga verk að ryðja mennta-
gyðjunni braut:
Minnist þess, að menntagyðj-
an á sammerkt skáldgyðjunni
hans Jónasar Guðlaugssonar í
því, að hún er ekki og verður
ALDREI skemill til þess að
skríða á, né skækja sem fæst til
leigu.
Haraldur Eggertsson.
Ragnheiöur Jónsdóttir, Ijósmóðir
MINNINGARORÐ
RAGNHEIÐUR Jónsdóttir, fyrr-
um ljósmóðir frá Kjós í Grunna-
víkurhreppi er látin. Hún lézt í
sjúkra'húsinu á ísafirði 15. okt.
sl. 91 árs að aldri. Allt fram und-
ir níræðisaldur gekk hún til
starfa sinna, en um mitt sumarið
1967 var hún flutt í sjúkrahús og
dvaldi þar síðan.
Með Ragnheiði firá Kjós er til
moLdar hnigin merk og mikilhæf
kona og svipmikill og sterkur
persónuleiki. Verður hún öllum
þeim er henni kynntust minn-
isstæð sakir mannkosta sinna og
þreks.
Raghheiður Ingibjörg Jóns-
dóttir var fædd að Stað i
Grunnavíkurhreppi 18. okt. 1877.
Voru foreldrar hennar Jónína
Jónsdóttir og Jón Sigurðsson
bóndi. Ólst hún upp í foreldra-
húsum, en fór tvítug að aldri
1 ljósmæðraskólann í Reykjavík
og lauk þaðan námi ári_5 1898.
Gerðist hún þá ljósmóðir í
Grunnavíkurhreppi, bæði sunn-
an og norðan Skorarheiðar, þar
til ljósmóðurstarfinu var skipt.
Þá þjónaði 'hún eingöngu hérað-
inu fyrir norðan heiði. Hún var
samtals ljósmóðir í Grunnavík-
urhreppi í 60 ár.
Áirið 1900 giftist hún Guð-
bjarti Kristjánssyni og bjuggu
þau fyrstu árin í Kollsá í Grunna
víkurhreppi. Síðar bjuggu þau á
Höfðaströnd í sömu sveit. Eign-
uðust þau tvö böm, Jónínu, sem
gift er Guðbjarti Ásgeirssyni,
verkstjóra á ísafirði og Einar,
skipstjóra í Reykjavík, sem
kvæntur er Sigrúnu Einarsdótt-
ur frá Dynjanda. Ennfremur ólu
þau hjón upp tvö böm, Guð-
björgu Kristjánsdóttur og Ragn-
ar Mariasson.
Árið 1915 missti Ragnheiður
mann sirm, sem var hinn mæt-
a3ti maður. Bjó hún síðan áfram
um skeið á Höfðaströnd. En ár-
ið 1918 giftist hún Tómasi Guð-
mundssyni, hreppsstjóra í
Grunnavíkurhreppi. Árið 1926
keyptu þau jörðina Kjósí Hrafns
firði og bjuggu þar lengstum síð-
an. Ólu þau upp þrjú fósturbörn,
Elínu Þorbjairnardóttur, Ragnar
Inga Hálfdánarson og Ragniheiði
Einarsdóttur.
Kaustið 1952 fluttust þau
Tómas og Ragnheiður út í
Grunnavík. Var þá 'erfitt orðið
um búskap í Hrafn/sfirði, þar
sem bæirnir til beggja handa
voru komnir í eyði. En þessi dug
miklu hjón vildu þó ekki yfir-
gefa fæðingarsveit sína og tóku
því það ráð að færa bú sitt út í
Grunnavík, en þar áttu þau
nokkur hundruð í jörðinni Sút-
arabúðum. Byggðu þau nú upp
íbúðarhús jarðarinnar og sett-
ust þar að. En viðstaðan í
Grunnavík varð ekki löng. Fólk-
ið hélt áfram að flytja úr Jök-
ulfjörðum og Ratgnheiður og
Tómas urðu að fylgja straumn-
um. Þau fluttust þá til ísafjarð-
ar og háfa átt þar faeimili síðan.
Tómas Guðmundsison, eigin-
maður Ragnheiðar, lifir konu
sína og er nú rúmlega áttræður
að aldri. Er hann hið mesta ljúf-
menni, traustur og áreiðanleg-
ur maður í hvívetna.
Ragnheiður í Kjós var höfð-
ingi í sjón og raun. Hún var frá-
bærlega gestrisin kona og greið-
vikin. Öll framkoma hennar
mótaðist af myndarskap og
drengskap. Hún var alla ævina
sívinnandi úti og inni. Hún var
listavefari og saumaði einnig
og prjónaði af mikLum hagleik.
Jurtalitun framkvæmdi hún af
smekkvfei og frábærri kunnáttu.
Ljósmóðurstörf sín í einu erfið-
asta ljósmóðurumdæmi landsins
vann hún af einstæðri samvizku
semi, kjarki og dugnaði. Ferðir
að vetrarlagi yfir Skorarheiði
voru enginn barnaleikur. En
þessi þrekmikla og æðrulausa
kona lét erfiðleikana lítt á sig
fá. Hún 'gegndi skyldu sinni,
hvenær sem kallið kom. Meðai
sveitunga sinna naut hún trausts
og ástsældar.
Ragnheiður í Kjós kom í hví-
vetna fram af hógværð og 'hygg-
indum. Hún varð stór af verk-
um sínum og fordæmi, enda þótt
hún ætti nær alla ævina heima
í fámennri og afskekktri svei-t.
ÞRÍR íslenzkir síldveiðibátar
seldu í Þýzkalandi síld í gær og
fengu nokkuð lakara verð en
fengizt hefur að undanfömu.
Skýringin mun líklegast sú að
meiri síld berst nú á markaðinn
en áður, m.a. landveg frá Dan-
mörku og Svíþjóð, og síldin mun
ekki hafa verið ísuð í kassa.
Skipin sem seldu voru: Fylkir
80 lestir fyrir 31.400 mörk, Ak-
urey 52.2 lestir fyrir 19.162 mörk
og Reykjaborg 97 lestir fyrir
3'0.00i0 mörk. Sölur þessar eru
verulega miklu lægri, en sölur
í sumar, enda mun sáralítið af
síldinni hafa verið ísuð í kassa.
Þó er ekki grunlaust að framboð
'hafi aukizt frá Danmörku og Sví
þjóð.
Til samanburðar við þessar söl
ur má geta þess að Jón Kjartans-
Nú, þegar hún er öll, mun henn-
ar verða minnst af þakklæti og
virðingu af öllum, er henni
kynntust. Ég votta mínum gamla
vini, Tómasi Guðmundssyni,
3. ÞING MáLm- oig skipasmiða-
samban'ds íslamds var baLdið hér
í Reykjavík um þessa htelgina og
lauk þinginu um kl. 17.30 á
sunnudag með kjöri sambamds-
stjómar
Þirugið sátu tæplega 50 full-
trúar frá flesitum aðildarfélögum
sambandsins, en þau eru nú 11
ta'lsins.
son seldi fyrir réttri viku 86 lest-
ir fyrir 53.700 mörk, þar af 23
lestir í köissum fyrir 17.150 mörk
og 63.3 lestir lausar fyrir 36.600
mörk. Þýzkt skip var í Ouxhaven
í gær með 300 lestir og virðist
almennt vera mikið um að vera
á fiskmörkuðunum.
Ingimar Einarsson fulltrúi hjá
LÍÚ tjáði Mbl. í gær að erfitt
sé að fylgjast með gerðum bát-
anna þarna suður frá. Nauðsyn-
legt er að hafa einhverja stjórn
á framlboðinu en ósköp lítið er
unnt að aðhafazt héðan að heim
an. Verðum við því — sagði Ingi
mar, að treysta á fyrirgreiðslu
um'boðsmanns íslenzkra ffeki-
skipa í Þýzkalandi, Stabels, en á
íslandi nýtur hann fullkomins
trausts allra, sem að þessumn mál
um vinna.
börnum hennar og fósturbörn-
um, innilega samúð við fráfall
hennar. Blessuð sé minning þeiss
arar horfnu hetju.
Benediktsson frá Félagi jámiðn-
aða'rmanna og vairaforseti Ámi
Björn Árnason frá SveinaÆéglai
járniðniaðarmianina á Akureyri.
Þingritarar voru kjömir Hann
es Alfonsson frá Félaigi bliklk-
simiða og Snorri Sigfinnisson frá
Félagi bifvélarvirkja.
Formaður sambandsins, Snorri
Jónsson fiutti skýnslu sambands-
stjórnar fyrir síðasta kjörtímabil
og Heigi Aml augsson gjaldkeri
sambandsinis gerði grein fyrir
reikninigum þess.
Aðalmál þingsins voru atvinnu
og kjaramál launþega í mátei-
og skipaiðnaðinum, enmfretmur
ræddi þimgið öryggismál og að-
búnað og heifeiugæzlu á vdmnu-
stöðum. Um öll þessi mál urðu
miklar umiræður og saanþyktoti
þingið ítarlegar tillögur um þau.
(Verða ályktanir þimigsins síðar
sendar útvarpi og dagblöðum).
Miðstjórn sambandsins var öll
endurtojörin, en hama skipa nú:
Formaður: Snorri Jónsson;
Vterm.: Guðjón Jónsson; Ritari:
SigurgestuT Guðjónssomi; V.ritard:
Guninar Adolfsson; Gjailökeri:
Helgi Amlaugsson; Meðstjóm-
endur: Hammies Alfomsson og
Tryggvi Bemieditotssom
(Fréttatilkynminig).
FORSETI íslamds sendi í fyrra-
dag Ludvig Svoboda, forseta
Tékkóslóvakíu, heiillaóskastoeyti
í tilefni af 50 ára afimaeli lýð-
veldisstofnunar í Tétokósilóvakíu.
Þá semdi forsæitisráðherra ís-
lamds Oldrich Cernik, forsætis-
ráðherra Tókkóslóvakíu, sarns
koniar skeyti.
Lakari sítdarsölur
í Þýzkalandi
S. Bj.
Þriðia þing Málm-
og skipasmíða-
sambands Islands
Þingforseti var kjörimm Tryggvi