Morgunblaðið - 14.12.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 1968
Ingibjörg H. Bjarnason
hundrað ára minning
í DAG minnumst við að hundr
að ár eru liðið frá fæðingu einn
ar merkustu konu- þessa lands,
frk. Ingibjargar H. Bjarnason,
sem var forstöðukona Kvenna-
skólans í Reykjavík í full 35 ár.
Hún var fædd 14. desember
1868 á Þingeyri við Dýrafjörð,
dóittir Hákonar Bjamasonar,
kaupmanns, Gísiliasonar, prests að
Söndum í Dýrafirði og konu
hams, Jóhönnu Þorleifsdóttur
Jónssomar, prófasts að Hvammi
í Dölum.
Árið 1869 fluttust foreldrar
hennar búferlum til Bíldudals í
Arnarfirði, rak Hákon þar verzl
un ásamit þiilskipaútgerð og bú-
skap. Var heimili þeirra otrðlagt
fyrir rausn og myndtu-brag í hví-
vetna. Þeim hjónum varð 12
barna auðið, en af þeim dóu 7 í
æsku, að líkindum úr barnaveiki
ea: geysaði um þær mundir hér
á landi, en þau 5, sem eftir
lifðu, 4 synir og ein dóittir, urðu
öll þjóðkunnir menn.
Hákon faðir þeirra lézt árið
1877 á leið heim frá útlöndum,
hafði hanm lent í skipbroti og
varð úti á leið til byggða.
Árið 1880 flutti frú Jóhanna
með böm sín til Reykjavíkur,
tQ þess að koma þeim til æðri
mennta.
Frk. Ingibjörg útskrifaðist úr
Kvennaskólanum í Reykjavík
vorið 1882. Tvo næstu vetur
stundaði hún nám hér í Reykja-
vík, en árið 1884 sigldi hún til
Kaupmamnahafnar tU frekara
náms og dvaldist þar til ársins
1893, að einu ári undanskildu,
er hún var hér heima vegna
veikinda móður sinnar. Ein £if
þeim mörgu námsgreinum, er frk.
Ingibjörg lagði stund á, á náms-
árum sínurn í Kapumannahöfn,
var leikfimi og er húm fyrsti
fslendingurinm, er lokið hefur
prófi í þeirri grein. Eftir hekn-
komu sína lagði hún stund á ým-
iss komar kennslu í Reykjavík,
bæði við Kvennaskólann og
barnaskðlann svo og í einka-
tímum. Komu þá þegar í Ijós
frábærir kenmarahæfileikar henn
ar.
Árið 1901 fór frk. Ingibjörg
aftur utan og dvaldi erlendis tU
ársins 1903. í þeirri ferð kynnti
hún sér skólamál í Þýzkalandi
og Svsis. Eftir heimkomu sína
gerðist hún kennari á ný við
IC.'ennuíikojann og barnaskólanin
tU ársins 1906, en þá varð hún
forstöðukona Kvennaskólans í
Reykjavík og hélt því starfi til
dauðadags 30. október 1941. Ár-
ið 1906 hætti frú Thora Melsted
þá háöldruð kona, forstöðu
Kvennaskólans. Mún frú Mel-
sted hafa ráðið því, að frk. Ingi-
björg var beðin um að taka að
sér stjórm skólans.
í minningarriti „Kvennaskól-
inn í Reykjavík 1874—1906“ eft-
ir Thoru og Pál Melsted, segir
frú Thora um frk. Ingibjörgu:
„Mér er kunnugt um þrek henn-
ar, þekkingu og dugnað. Húm
hefur kennt bæði við Kvenna-
skólann og víðar og áunnið sér
ahnanna lof. Ég vona því að
Kvennaskólinn sé komin í góð-
ar hendur og §ð hanm nái mikl-
um vexti og viðgangi undir henn
ar stjórn“. Reyndist frú Melsited
bar sanmspá. Frú Thora Melsted
var ásaimt manni sínum fyrsti og
mesti hvatamaður að stofnun
Kvennaskólans og var hún for-
stöðukona hams frá stofnun hans
árið 1874 og stjórnaði skólanum
í 32 ár. Sem að Mkum lætur
vildi frú Thora veílja þá hæf-
ustu og beztu konu, sem eftir-
mann sinm og hugsa ég að allir,
sem kynntust stjórmarhæfileik-
um frk. Ingibjargar, séu á einu
máli um það, að skólinn gat ekki
komist í betri hendur.
Á fyrstu skólastjóraárum frk.
Ingibjargar var gam'la skólahús-
ið orðið allt of lítið. Nemendum
fjölgaði stöðugt og sárt var að
neita stúlkum um inntöku í skól-
ann og var hér úr miklum vanda
að leysa, þar sem ekkert fé var
fyrir hendi, hvorki til að byggja
við gamla skólahúsið eða tU að
reisa nýtt skólahús. Var mú það
ráð tekið, að miklu leyti að ráð-
um frk. Ingibjargar, að taka nýtt
hús á leigu, það hús sem skól-
inn starfar í tU þessa dags. Hús
þetta var mun sitærra og hent-
ugna og var nú hægt að tvö-
falda og jafnvel þrefalda nem-
endahópinn, allt að 120 memend
um. Reyndist þetta vel ráðið og
er skólinn, sem er sjálfseignar-
stofnum, orðin eigandi að húsi
þessu fyrir mörgum árum.
Nú stendur skólimn því miður
í sama vanda og þegar frk. Ingi-
björg tók við skólast j órninni.
Eins og þá er skólahúsið orðið
aUt of Mtið fyrir nemendiafjöld-
ann, sem nú er orðin 230, og
verður að neiita fjölmörgum nem
endum um skólaviat á hverju
ári. Þtess má geta að í upphafi
hafði frú Melsted hugsað sér
Kvennaskólann sem 6 áxa skóla
(sjá áður niefnt memningarrit)
og er vonandi að sú ósk hennar
megi rætast.
Stjórnsemi frk. Ingibjargar H.
Bjamason var með þeim ágætum
og þeirri festu, sem bráitt varð
þjóðkunn. Umhyggja hennar fyr
ir skólamum var einstök og fyrir
því að námsmeyjarnar
fengju þá kennslu, sem þeim
kæmi að sem beztum notum í líf
inu. Hún lét sér ekki aðeinfl
umhugað um fræðslu þeirra í
skólanum, heldur engu að síður
að þær venduat skyldurækni,
snyrtimennsku og prúðmennsku
og öðluðust þannig þann menn-
ingarbrag og siðferðisþroska,
sem er vottur sannrar menning
ar.
Frk. Ingibjörg var frábær
kennari, hún hafði lag á því að
vekja áhuga memenda sinna á
námsefninu og enginn vildi
standa sig illa í hennar kennslu-
greinum. Hún var réttsýn og
vUdi nemendum sínum vel og
studdi þá með ráðum og dáð.
Námsmeyjarnar kunnu líka vel
að meta starf og umhyggju frk.
Ingibjargar, þær bera innUegan
velvilja og þakkarhug til henn-
ar og gamla skólans síns og
hafa oft sýnt það í verki.
Frk. Ingibjörg fór oft tU út-
janda á skólastjóraárum sinum tU
pess að kynna sér nýungar í
ennslumálum og er heim kom not
færði hún sér það, er hún taldi að
til bóta mætti verða við kennsl-
uma. Frk. Ingibjörg var höfðingi
heim að sækja og kunni flest-
um betur að taka á móti gestum.
Ég hafði þekkt frk. Ingibjörgu
af umtaM frá því að ég man
fyrst eftir mér, því að móðir mín
var í fonstöðunefnd Kvennaiskól
ans frá árinu 1910 til dauða-
dags 1943. Alltaf heyrði ég talað
um frk. Ingibjörgu með mikiUi
virðingu og góðvilja og varþað
sjálfsagður hlutur að ég færi í
Kvennaskólann. Ég var svo lán-
söm að allar mínar bekkjar-
systur voru samhemtar og góðar
atúlkur, sem allar höfðu mikinn
áhuga á náminu og sem vUdu
gera forstöðukonunni allt tíl
geðs. Margar af mínum bezitu
endurminningum eru frá skóla-
árum mínum í Kvenmaskólanum.
Ég minnist fonstöðukonunnar sem
afburða kennara, en ströng var
hún. Við fundum að það var af
umhyggju þegar hún vandaði um
við okkur og alltaf fundum við,
að hún sýndi fyllsta réttlæti.
Svo gat hún líka verið sérlega
REGNKAPUR
- REGNKÁPUR
Dömur mínar, nú getið þið komið
og skoðað ótrúlega mikið úrval af
svissneskum terylene-regnkápum.
Margir litir, fjölbreytt snið.
VERIÐ VELKOMNAR
kát og Skemmtileg, ekki sízt
þegar hún var að hjálpa okkur
við undirbúning að jólaskemmt-
uninni, sem alltaf var haldin
hér í skólahúsinu. Síðan varð
ég kennari við skólann undir
stjórn hennar í 22 ár og á ég
aðeins góðar og bjartar endur-
minningar um þann tíma.
Ekki er hægt að minnast frk.
Ingibjargar svo ekki sé minnst
á önnur störf hiennar í þágu ís-
lenzku þjóðarinmar.
Árið 1915 fengu íslenzkar kon
ur kosningarétt og kjörgengi til
Alþingifl eftir langa og harða
baráttu. Þar lagði frk. Ingibjörg
fram starfskrafta sína og góðu
hæfileika og var reiðubúin til
að taka að sér hvert þð starf,
er málefninu mætti verða til
heilla.
Eftir að sigur var unninn
vildu konur minnast þeirra rétt
arbóta á einhvem þann hátt, er
þjóðinni allri yrðu til heilla.
Ákváðu þær að beita sér fyrir
byggingu Lamdsspítalans, var
frk. Ingibjörg kosin formaður
nefndarinnar og gengdi hún því
starfi þar til málið var komið
1 höfn. Árið 1916 var annar sjóð
uir stofnaður „Minningargjafa-
sjóður Landsspítalans", sem fliest
ir þekkja. Stofnun þessa sjóðs
má öðrum frekar þakka frk.
Ingibjörgu og var húm formað-
ur hans. Sjóður þessi hefur
starfað ÖU þessi ár til ómetan-
legs gagns og hjálpar til sjúku
fólki í landinu. Má nærri geta
þvílík feikna starf formaðurinn
hefur hér lagt af mörkum.
Ingibjörg H. Bjarnason var
fyrsta konan er sæti átti á Al-
þingi, var hún landkjörinn
þingmaður árið 1922. Kjörin af
ópólitískum lista, er konur stóðu
að, og sat hún á Alþingi til árs-
ins 1930.
Á Alþingi beitti hún sér mjög
fyrir byggingu Landsspítalans
svo og bættum kjörum kvenna
og yfirleitt öUum mannúðar- og
menntamálum, er mættu verða
þjóðinni til hjeilla. Var það al-
mianna mál að hún skipaði sæti
sitt þar með prýði. Var hún kos-
im af Alþingi í Menntamálaráð
og átti þar sæti einnig eftir að
hún hvarf að þingi. Ingibjörg H.
Bjiarnason var sivakandi fyrir
velferð Kvennaskólans. Áður en
hún dó hafði hún gefið skólan-
um peningagjöf tU þess að styrkja
námsmeyjar skólans til fram-
haldsnáms heima eða erlendis. f
erfðaskrá sinni arfleiddi hún
skólann að eignum sínum að
undanskyldum einstökum munum
er hún ánafnaði ættingjum og
vinum. Á að verja vöxtum af
fé þefls-u ttl að styrkja kennara,
sem starfað hafa við skólann 20
ár eða lengur og þurfa á að-
stoð að halda, er þeir hætta
störfum. Náði umhyggja frk.
Ingibjargar H. Bjamason fyrir
Kvennaskólanum í Reykjavík út
yfir gröf og dauða.
Blessuð veri minning hennar.
Sigríður Briem Thorsteinsson
Fyrir rúmum 63 árum gekk
lítil stúlka inn um hlið Kenn-
araskólans í Reykjavík. Þetta
var mánudaginn 2. október.
Stúlkan hafði verið fermd dag-
inn áður og kjarkurinn var ekki
mikill til að ganga til náms í
þessa einu menntastofnun, sem
konur höfðu aðgang að þá, en
stúlkuna langaði til að læra
meira en barnaskólinn hafði veitt
henni til náms og foreldrar henn
ar vildu góðfúslega veiita henni
aðstoð til meira náms og svo var
sótt um inngöngu í Kvenmaskól-
ann og allt gekk að óskum. For-
stöðukona var frú Thora Mel-
flted. Þau hjón PáU Melflted
sagnfræðingur og kona hans,
höfðu atofmað þennan skóla 1874
og unnu að því, með stakri elju
og fórnfýsi, að gjöra hugsjón
sína að veruleika, svo íslenzka
kvenþjóðin, sem alltaf hafði orð-
ið útundan til menntunar og
skólagöngu, gæti áitt kost á að
hljóta viðari sjóndeildarhring í
hugsun og framkomu undir hand
íleiðslu góðlra kennara. Þetta
tókst þeim hjónum vel. Góð
‘kennsla, reglusemi og vöndun
til orðs og æðis einkenndi skóla-
lífið og var gengið eftir að stúlk
ur tilieinkuðu sér þau atriði vel,
en eins og gengur og vill brenna
við nú á dögum, þá þolir untg
fólk misjafnlega vel aga og skU
ur ekki hvað því er fyrir beztu.
Þess vegna er oft nefndur strang
leiki það, sem seinrna á lífsleið-
inni kemur í Ijós að betra hefði
verið að gefa meiri gaum, nefni
lega hinum góðu ráðum.
Stúlkan, hún er undirrituð,
nauit skólaverunnar vel, þótt all
ar flkólasystumar væru eldri
en hún. Hún settist í 2. bekk
og fékk sæti efst til hægri við
kennarann og þar sat hún all-
an veturinn. Það var setið við
langborð og varð' að skipta um
sæti við hverja röðun, ef eink-
unnir breyttust eitthvað.
Kennarar voru hinir beztu,
sem völ var á á þeim tímum, og
einn af þeim var hinn góði
kennimaður seinni tímans, séra
Bjami Jónason, en þá var hann
stud. theol. Annars gæti ég nefnt
alla kennarana, þeir atanda svo
Ijóslega fyrir mér, en það yrði
of lamgt mál, aðeins vil ég geta
þess, að ein af kennurunum var
frk. Ingibjörg H. Bjarmaflon. Ég
kunni vel við mig í skólanum,
hann var til húsa í Thorvald-
sensstræti 2, nú Sigtún, Var húfl
ið eign þeirra hjóna ög var þetta
síðasta ár frú Melsted sem for-
stöðukona Kvennaskólans. Næsta
ár var ég í 3. bekk og þá hafði
frk. Bjarnason tekið við fltjóm
skólans. Vorum við aðeins tvær
bekkjarsystur frá árinu áður,
sem settumst í þriðja bekk, alliar