Morgunblaðið - 06.02.1969, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. FEBRÚAR 1969.
Á fslandi er hægt í stórum stl aö
ala upp plöntur til útflutnings—
- segir John A. Owen, plöntufrœðingur og skrúðgarðaarkitekt
NÚ laust eftir áramótin
var hér á ferðinni ungur
Bandaríkjamaður, sem
unnið hefir allmikið starf
fyrir Skógrækt ríkisins,
einkum með plöntusöfnun
vestan hafs. Hann er skrúð
garðaarkitekt að mennt,
en stundar einnig nám í
jurtafræði. Hann hefir sam
hliða námi sínu unnið á
fjórða ár fyrir skógræktina
hér. Við notuðum tækifær
ið og ræddum við John A.
Owen jr. um starf hans
fyrir I -land og komumst
hrátt að því að hann hefir
fengið sérstakan áhuga á
Islandi og mikilsverðum
framkvæmdum hér í
plöníurækt, er hann telur
geta orðið athyglisverðan
útflutningsatvinnuveg.
— Ég kom hingað til ís-
lands fyrst í apríl 1965, seg-
ir Owen — og þetta er nú í
fjórða sinn, sem ég kem hing
að. Ég hef safnað alls 77 pruf
um og trjáfræjum fyrir Skóg
rækt ríkisins. Er hér um að
ræða 10 tegundir trjáa og af
þeim tvær þintegundir, sem
aldrei hafa verið fluttar til ís
lands áður. Fræprufurnar hef
ég tekið víða um Bandarík-
in og Kanada og jafnan
fylgt þar efri skógarmörkum.
Ástæðan til þess að ég gat
tekið fræprufur svo víða,
sem kunna að henta ykkur
íslendingum til skógræktar,
er sú, að ég tók að mér verk
fyrir þekktan kanadfskan
jurtafræðing, dr. Olgilvie, og
ferðaðist af þeim sökum mjög
víða. Gat ég þá um leið safn-
að fræjum fyrir ísland. Og
ég vona að á næstunni kom-
ist ég í enn nánari tengsl við
ykkur hér með því að mér
gefist tækifæri ti'l að skoða
jurtagróður landsins nánar.
Það hefir komið til tals að í
júní næsta sumar fái ég tæki
færi til að fara með Ingva
Þorsteinssyni til gróðurrann-
sókna inn á hálendi íslands.
— Ég hef mikinn áhuga á að
kanna hvort ekki er hægt að
rækta hér trjátegundir sem
lifað geta þrátt fyrir sauð-
beit. Ég álít að lerki sé bezta
trjátegundin til ræktunar þar
sem grasvöxtur á að vera fyr
ir sauðfé. Skógargróðurinn er
þá á ákveðnum svæðum þar
sem nokkurt bil yrði milli
skógarreitanna og þar myndi
á milli koma góður grasvöxt
ur, því að í þéttum skógi
getur sauðbeit Eddrei orðið.
Skógurinn er hinsvegar
nauðsynlegur því hann bætir
loftslagið fyrir aðrar plöntur
og hefir áhrif til góðs bæði
hvað hita og raka snertir.
Við spyrjum Owen nú hver
séu þýðingarmestu atriðin
við val plantna fyrir íslenzk
ar aðstæður.
— Eitt þýðingarmesta atrið-
ið við val plantna, sem rækta
á hér á landi, er að þær
springi seint út á vorin. Þess
vegna hef ég valið fræ af
trjám sem vaxa í efri skóg-
armörkum fjalllendis, hvort
heldur er suður í Bandaríkj-
unum eða norður í Kanada.
Þar er víða mjög veðrasamt
og jafnvel miklu meiri vetr-
arkuldar en hér.
— En áhrif sjávarlofts hér
á landi?
— Með til'liti til þess hef
ég einnig safnað plöntum í
fjalllendi vestur við Kyrra-
haf.
— En okkur er tjáð, að
þú hafir sýnt áhuga á fleiru
hér á fslandi en venjulegri
skógrækt.
— Já. Ég hef trú á því að
með ykkar heita, góða vatni
hér á Íslandi séu möguleik-
ar á plönturækt til útflutn-
ings. Ég held að hér megi
ala upp plöntur til flutnings
ti'l Ameriku og að það verði
ódýrara en ala þær upp í
Ameríku sjálfri. Þið hafið
hér nægilegt landrými og um
fram allt heitt og gott vatn.
Ykkur kann að finnast það
einkennilegt að ég nefni þetta
sem mikilsverðan útflutnings
atvinnuveg. Ég vil í engu
vanmeta ykkar ágæta fisk.
Mér finnst hann sjálfum al-
veg frábær og ég er mikil
fiskæta. En fiskurinn getur
verið dálítið kenjóttur og mis
hiittur en eftir því sem ég
hef komizt næst hefir heita
vatnið ykkar verið hér alla
tíð og að því má ganga ör-
uggu á sínum stað. Og það
er nægur markaður fyrir alls
kyns plöntur erlendis, sem
hér er hægt að rækta fyrir
mun lægra verð en gert er
meðal mestu plönturæktar-
þjóða heims. Ég hef kynnzt
þessu með heimsóknum til
Hollands. Og mér er kunnugt
um að þeir þurfa að greiða
margfalt meira fyrir hitarrn,
en þið íslendingar. Það er
mjög mikið magn af plöntum
keypt til Ameríku, sem alið
er upp í Evrópu og raunar
víðar að úr heiminum. Hvers
vegna þá ekki að ala þær
upp hér þar sem aðstæður
eru ódýrastar? Þetta verk-
efni krefst einnig rafmagns,
næturrafrnagns, sem mér
skilst að brátt verði tiltækt
hér á landi. Það er hægt að
koma mikiili vélvæðingu við
þegar um p'löntueldi er að
ræða. Með því er hægt að
spara mikla vinnu og þannig
hægt að framkvæma þetta
verk hér í stórum stíl. Og
vinnan, sem kaupa þarf, er
sérstaklega létt og með henni
myndi skapast mikill mögu-
leiki til unglingavinnu, sem
mér skilst að vanti einmitt
hér á landi.
— Og svo má ekki gleyma
flutningsmöguleikunum, sem
þið íslendingar eigið með
ykkar háþróuðu flugsamgöng
um, segir Owen ennfremur.
— Ég hygg að markaðsmögu-
Myndin er frá Bow Valley í Klettaf jöllunum í Kanada.

John A. Owen.
leikar ykkar yrðu fyrst og
fremst í norðurhluta Banda-
ríkjanna og í Kanada. Með
ti'lliti til þess, að engan jarð-
veg má flytja með plöntum
milli landa, þurfa þær að
komast fljótt yfir hafið. Þess
vegna eru loftflutningar nauð
synlegir og einnig er allur
umbúðakostnaður sáralítill
með flugvélum.
— Það eru því ekki svo fá
rök sem hníga að því að hér
væri hagkvæmt að taka upp
plönturækt í stórum stíl. Þið
hafið 'landið, hitann, rafmagn
ið, vinnuaflið og flutninga-
tækin. Að sjálfsögðu yrði erf
iðast með fjármagnið, en
þess má geta, að stofnkostn-
aður við byggingar og tæki
til plönturæktar er ekki mik
ill miðað við fjölmargan ann
an atvinnurekstur. Það er
heldur ekkert fráleitt að leita
erlends fjármagns til þessa.
En fyrst af öllu þarf að færa
sönnur á að þetta sé hag-
kvæmt og ég veit að hér á
íslandi er svo margt, sem
mestu ræður um þýðingu
þessa máls, eins og ég hef
talið upp, að ég hygg að ekki
þurfi 'langan tíma eða víðtæk
ar tilraunir til að færa sönn
ur á mál mitt.
Óskandi væri að John A.
Owen fengi tækifæri til að
sanna þessa kenningu sína og
að með henni mætti renna
nýjum stoðum undir atvinnu-
líf okkar þar sem frumauð-
lindir landsins kæmu fyrst
og fremst að notum.
t t
Rannsóknarstyrkir frá FAO
MATVÆLA- og landfoúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna
(FAO) veitir árlega nokkra
rannsóknarstyrki, sem kenndir
eru við André Mayer. Hefur nú
verið auglýst eftir umsóknum
um styrki þá, sem til úthlutunar
koma á árinu 1969. Styrkirnir
eru bundnir við það svið, sem
starfsemi stofnunarinnar tekur
til, þ. e. ýmsar greinar landbún-
aðar, gkóigrækt, fiskveiðar og
matvælafræði, svo og hagfræði-
legar rannsóknir á þeim vett-
vangi.
Styrkirnir eru veittir til alllt
að tveggja ára, og til greina get-
ur komið að framlengja það
tímabil um 6 mánuði hið íengsta.
Fjárhæð styrkjanna er breytileg
eftir framfærslukostnaði í hverju
dvalarlandi, eða frá 150—360
dollarar á mánuði, og er þá við
það miðað, að styrkurinn nægi
fyrir fæði, húsnæði og öðrum
nauðsynlegum útgjöldum. Ferða-
kostnað fær styrkþegi og greidd-
an. Taki hann með sér fjölskyldu
sína, verður hann hins vegar að
standa straum af öllum kostnaði
hennar vegna, bæði ferða. og
dvalarkostnaði.
Umsóknum um srtyrki þessa
skal komið til menntamálaráðu-
neytisins, Hverfisgötu 6, Reykja-
vík, fyrir 15. febrúar næstkom-
andi. Sérstök umsóknareyðublöð
fást menntamálaráðuneytinu.
Þar fást einnig nánari upplýs-
ingar um styrkina ásamt skrá
■um rannsóknarverkefni, sem
FAO hefur lýst sérstökum áhuga
á 1 sambandi við styrkveitingar
að þessu sinni. Umsókn skulu
fylgja staðfest afrit af prófskír-
teinum, svo og þrenn meðmæli
Það skal að lokum tekið fram,
að ekki er vitað fyrirfram, hvort
nokkur framangreindra styrkja
kemur í hlut íslands að þessu
sinni. Endanleg ákvörðun um val
styrkþega verður tekin í aðal-
stöðvum FAO og tilkynnt í vor.
(Frá Menntamálaráðuneytinu).
Nauðungaruppboð
Eftir kröfu Brunabótafélags íslands verður húseignin
Aðalgata 6 B, Sigiufirði (frystihús), þinglesin eign
Guðríðar Ernu, Guðrúnar og Halldóru Óskarsdætra,
Reykjavík, seld á nauðungaruppboði, sem sett verður
í dómsalnum á Gránugötu 18, þriðjudaginn 11. febrúar
1969, kl. 14.
Uppboð þetta var auglýst í 64., 65. og 66. tbl. Lög-
birtingablaðsins 1968.
Bæjarfógetinn á Siglufirði.
Nauðungaruppboð
seim auglýst var í 64., 65. og 66. tölufolaði Lögbirtinga-
blaðsins 1968 á Hraunforauf 22, þimglýstri eign Steinans
Marteinssonar, fer firam á eigndinni sjáltfri föstudaginn
14. febrúar 1969 kl. 16.
Bæjarfógetinn í Kópavogi.
Nauðungaruppboð
— annað og síðasta —
á Skólagerði 40, 1. hæð m.m., fer fraim á eigninni sjáiLfri
mlánudaginn 10. febrúar 1969 kl. 13.30.
Bæjarfógetinn í KópavogL
Skuldabréf
ríkistryggð og fasteignatryggð til sölu.
Kaupendur og seljendur, látið skrá ykkur.
Fyrirgreiðsluskrifstofan
Fasteigna- og verðbréfasala
Austurstræti 14 sími 16223.
Þorleifur Guðmundsson heima 12469.
*-