Morgunblaðið - 09.04.1969, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÖIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. APRÍL 1969
13
Bretarnir komnir á noröurpdlinn

eftir 2090 km. terbalag á 407 dögum
A LAUGARDAGSMORGCN
kl. 7 komst brezki fjögurra
manna Ieiðangurinn á norðnr
heimskautið eftir 407 daga
erfitt ferðalag yfír hrjúfa ís-
breiðu með hundasleða frá
Point Barrow í Alaska. Höfðu
leiðangursmenn þá lagt að
baki 092 km leið. Þegar þeir
komu á heimskautið drógu
þeir upp brezka fánann og
sendu kveðju gegnum talstöð-
ina til Elísabetar drottningar
og til brezku stjómarinnar.
En það var of kalt og hvasst
til að þeír gætu gert nokkuð
annað til hátíðabrigða.
Leiðangursstjórinn, Wally
Herbert, sagði, að þeir félag-
ar væru ataicklir á ísjatka yfir
3961 m dýpi og ræki jakinn
'hægt frá pólmrm. Voru leið-
angursmenn þá strax famir
að búa sig undir það að halda
áfram ferðirmi til Spitzbergen
í 1126 ton fjarlægð frá þeim.
En leiðangursmenn ætla sér
að verða fyrstir til að komast
gangandi yfir norðunheim-
sikautið, frá landi til lands. —
Búast þeir við að ná til Spitz-
bergen um Jónsmessuma í
sumar, ef þeir halda vel á-
fram göngunni og hafa svo-
litla heppni með sér. Þeir fé-
lagar eiga í kapphlaupi við
tímann, það sem eftir er, því
þeir verða að ná Spitzbergen
áður en sólin fer að bræða ís-
izm.
Þeir félagar voru í bezta
skapi, er þeir sendu titkynn-
ingu sína af norðurákautinu.
Autk leiðangursstjórans eru í
leiðangrinum þerr KenetJi
Hedges, dr. Roy Koemer og
jarðeðlisfræðittgurinn Allan
Grll, sem skaddaðist á baki sl.
haust.
Leiðangurinn notar engin
vélknúin farartæiki, aðeins
hundasleða undir birgðir. —
Lagt var af stað frá Point
Barrow í Alaska í febrúar-
mánuði 1968. Hafa leiðangurs-
menn því þurft að berjast
gegnum heimSkaiutsmyrikrið,
yfir springandi ísjaka, sem ó-
væntir straumar báru af leið, birni. Vegna ísreksins, sem
og jafnvel verið eltir af ís- ber þá stuaidum ai leið, getux
ft fSU- JtjJÍ*
ÍJB-
r TU ■ 'á
Brezku Ieiðangursmennirnir atliuga sprungu í ísnum, sem þeir
þurfa að komast yfir.
Leiðin liggur frá Alaska á
norðurheimskautið og síðan
til Spitzbergen.
vegalengdin sem þeir ganga
vel orðið 6115 krn áð>ur en
þeir ná til Spitzbergen. Leið-
angursmenn ferðast fótgang-
andi, en setjast því aðeins á
sleðana að farið sé yfir renni-
sléttan ís, sem ekki kemur oft
fyrir.
Leiðangursmenn borðuðu
súpu og kjötkássu úr saman-
pressuðu kjöti daginn sem
þeir komust á norðurhekm-
skautið. En flugvél frá kan-
aidíska flugihernuim hatfði get-
að varpað niður til þeirra
birgðum einu sinni á leiðinni
Skilatooðunum .um hvar þeir
væru staddir komu þeir frá
sér með talstöðinni, en viið
þeim tók loftskeytama&ur,
John Belcher, sem hafði kom-
ið sér fyrir á fljótandi ís-
jaka.
Úvænt og mikil hækkun á járni
Leshardeildir undir Inndspróf
á vegum Múloskóla Holldórs
Erfítt að útvega
ýmsar járntegundir
Blaðið Metal Bulletin í Lond-
on, sem er fagblað um járn og
málmiðnað, skýrir í blaðinu á
skirdag frá geysitegri og óvæntri
hækkun á stáli og jámi á heims-
markaðinnn). Hafi hækknnin orð
ið svo mikil og snögg, að sumar
tegundir af stáli hafi hækkað yfir
36 prs á innan við hálfu árí.
Segir blaðið, að enginn knnni al
mennilega skýringu á þessari gíf
urlegu hækkun, en búast megi
við að hún haldi áfram fram yfir
sumarleyfistimann í ár.
Segir bflaðið, að hver þjóðin
kaupi nú járn af annarri, fram
og aftur. Bretar séu að kaupa
steypujám af Tékkum, Rússar
leiti eftir óvölsuðu járni i Tyrk-
landi meðan Tyrkir ‘leita að járni
á Evrópumarkaði handa sjálfum
sér, sænskir stálframleiðendur
leiti eftir fullunnum stálvörum í
Japan til að geta staðið við af-
hendingu og Japan byrgi Evrópu
upp með hundruð þúsunda tonna
atf óvölsuðu járni og steypujámi.
Leiti inntflytjendur á ólíklegustu
stöðum um allan heim til að
tryggja sér járnbirgðir.
Ekki er ljóst hvað hefur vald-'
i ið þessari skyndilegu og miklu
hækkun. Blaðið segir að enginn
einn þáttur eigi þar hlut að máli,
heldur margir samhangandL
Þangað til nýlega hafi verið tal-
ið að offramleiðsla væri á steypu
jámi, en eftirspurnin eftir því
og öðru jámi hafi vaxið smám
saman án þess að frameiðsu-1
aukning yrði. Þá hafi óstöðug-
leiki í ýmsum löndum að undan-
förnu orðið tiil þess að þau hafi
byrgt sig meira upp. En þetta
sýni bara hve skyndilegar breyt
ingar geti orðið á þessum mark-
aði. Enginn framleiðandi, selj-
andi eða kaupandí hafi efni á
að fylgjast ekki vel með núna.
Jónns Þorvoldsson
skókmeisfarí Kópavogs
SKÁKÞINGI Kópavogs 1969 er
lokið. Skákþingið hófst að þessu
sinni 16. febrúar og lauk með
hraðská'kmóti 23. marz. Kepp-
endur voru 22 og teflt var í þretm
ílokkum, toeistaraflokiki, fyrsta
flokki og öðrum flöklki. í meist-
araflokki voru 8 keppendur.
Skákmeistari Kópavogs 1969
varð Jónas Þorvaldsson og hlaiut
hann 6 vinninga. Láms Johnsen
varð annar með 5 virminga og í
þriðja sæti varð Arinbjörn Guð-
mundsson með 4% vmnimg. —
Samikvæmt ákvörðun Sikáksam-
bands íslands, mun Jónas Þor-
valdsson með þessuim sigri sín-
tim hljóta sæti í landsliðsflokki
á Skáiaþingi íslands 1979.
í fyrsta fkrkki voru 6 feepp-
endur og var tefld tvöföld um-
ferð. Sigiurvegari varð Axel
Clausen er hlaut 9 vinninga og
fær þar með rétt til að tefia í
meistarafldkki.
í öðrum. flokski voru 8 kepp-
enidur. Efstir og jafnir urðu þeir
Kristján Eiriksson og Sverrir Ár
mannsson með 6 vinninga hvor
Jónas Þorvaldsson.
og flytjast þar með upp í fyrsta
flokk.
Er verðlaunaafihending fór
fram, var Jónasi Þorvaldssyni af
hentur veglegur farandgripur,
Framludd á bls. 2ð
B'laðið hafi sambandi við Ein-
ar Ásmundsson í Sindra vegna
þessarar fréttar og staðfesti hann
að óvæntar verðhækkanir hefðu
orðið, mest firá síðustu árámót-
um. Sagði Einar, að verksmiðjur
væru nú óíáanlegar til að gera
tilboð í eða staðfesta pantanir á
mörgum þeim jármtegundum
sem íátenzkur járniðniaður þarf
hvað mest.
— Við eigum nú í pöntun um
2000 tonn af jámi, sem var gerð
áður en stórhækkun kom á, sagði
Einar. En ef allt væri með felldu
befðum við þurft að eiga í pönt-
un um 4—5000 tonn, sem gengið
hefði verið frá kaupumum í okt.
— nóvember sl., það er á þeim
árstíma þegar járn er í lægsta
vearði. Hefur orðið milljónatjón
af því að geta ekki gengið frá
samningium fyrir áramót, auk at
vinnutjónsins sem þetta kem-
ur til með að valda járniðnaðin-
um og mátti þar sannarlega ekki
á bæta þá erfiðleik® sem fyrir
eru.
VEGNA fjölda áskorana og óska
nemenda og foreldra þeirra befur
Halldór Þorsteinsson ákveðið að
halda aftur eims og í fyrra 14
'stuinda námskeið í skóla sínum
í þyngstu landsprófsgreinunum,
þ.e.a.s. íslenzkri málfræði, staf-
setmingu og setningatfræði, eðl-
isfræði, stærðfræði, bæði þeirri
eldri og nýju (þ.e. mengi), ensku
og dönsku.
Námisbeiðin 'hefjast 16. apríl og i
lýkur 28. rrvai þ.e.a.s. daginn fyr-
ir síðadta prófið. Fvrsrt hefst
kennisla í ensku, síðain tekur ís-
lenzkan við og svo koll af koILi
unz síðasta námskeiðinu lýkur
þann 28. maá. Kervnsluitilhögun
öll er í einis full'komnu samræmi
við próftöfluna eins og frekast
er unnt. Eins og endranær verð-
ur fjöldi nemenda í hverjum
flokki takmarkaður til þess að
beztur árangur náist. Reyndir
kennarar undirbúa nemendur
undir þotta stórprótf, sem allt
virðist á velta.
Þessi námskeið munu efalau^t
mælast vel fyrir og leysa vand-
ræði margra.
Vegna annrfkis hjá landsprófe
kennurum tekst ekki, að þvi er
Mbl. kemst næst, að fá tilsögn
hjá þeim í einkatímum þrátt fyr-
ir þrábeiðni og ítrekaðar tilraun
ir.
9 farast í
sprengingu
Aarau, Sviss, 8. apríl (NTB)
Að minnsta kosti niu manns
biðu bana i sprengingu er varð
árla í morgun í sprengiefnaverk
smiðju í Dotikon í Sviss. Óttast
! er að alls hafi 17 týnt lífi.
Enn er leitað að 8 mönnum í
| rústum þriggja verksaniðjubygg-
ingg. Um 40 meim slösuðust í
sprengingunnL sem var svo
Framhald á bis. 2*
Aðalfundur Arkitektafélagsins
AÐALFUNDUR Arkitektatfélags
íslands var haldinn í húsakynn-
uim íéiagsins að Laugavegi 26
dagana 15. febr. og 1. marz síð-
astliðinn. Auk annarra aðaf-
fundarstartfa var kosið í stjórn
og nefndir.
Stjórnina skipuðu áður: Guð-
mundur Þór Pálsson formaðux,
Ólafur Sigurðsson ritari, Guð-
mundur Kr. Guðmundsson gjald
keri og Guðmundur Kr. Krist-
insson meðstfj. Úr stjórninni áttu
að vikja formaður og ritari.
Hina nýkjörnu stjórn skipa nú:
Þorvaldur S. Þorvaldsson for-
maður, Hilmar Ólaísson ri'tari,
Guðmundur Kr. Guðmiundsson
gjaldkeri og Guðmiundur Þór
Pálsson meðstj.
Félagar í Arkitektafélagi ís-
lands eru nú 61 talsins.
Arkitektafélagið gengst fyrir
um þessar mundir námskeiðL
sem einkum er ætlað ungum
arkitektum, nýkomnum frá
námi. Með þessu á að auðvelda
þeim að hefja starf sitt hér á
landi. Kynnast þeir á námskeið-
iniu uppbyggingu hnitakerfis,
byggingalögtrm svo og almenn-
uim lögum og reglwm. Einnig er
fjallað um veðurfar í landinu
síðastliðin ár og breytileika
þess og áhrif á húsbyggingar.
Allir fyrirlesirar eru ha'ldnir
atf sérmenntuðum mönnum
hverjúm í sínu fagi. Félagið
hyggst gangast fyrir slikuan fyrir
lestrum í framtíðinni til auik-
innar menntunar íslenzkum
arkitektum, og miun verða bætt
við fyrirlestratflökkuim eftir því,
sem ástæða þykjr til. Fyrir-
lestrarnir eru haldnir í Háskóla
íslands.
Á síðastliðnu sumri var hald-
inn hér stjórnarfundur allra
Arkitektsfiélaga í Norðurlöndiun-
um. Var hann haldinn úm sama
leyti og Norræni Byggingardaig-
urinn, sem þótti takast hér mjög
vel.
Efnt var til þríggja samkeppna
á árinu. Samkeppni um „typu-
hús“ og um Seðlabanka Islands
er þegar Iokið. Verðlaunahafar
skiluðu í báðum þessum sam-
keppnum mjög a'tihyglisverðum
lausnum. Er þetta enn ein sönn-
un þess að fleiri samkeppnir
þyrfti að halda hér. þvi að tví-
mælalaust virkar það örvandi á
byggingarlistina I landimi að fá,
sem flesta arkitekta til að takast
á við sama ver'kefnið. Þriðju
samkeppninni er að ljúka þessa
dagana þ.e.'a.s. sámkeppni um
æakulýðSheimili við Tjörnina.
Á næstunni mun heíjast sam-
keppni um skipuJag miðbæjar
Kópavogskaupstaðar. Má vænta
mikillar þátttöku, því að nokkuð
er nú liðið frá því, að síðast var
haldin hér samkeppni um Skipu-
lag.
Sýning á verkurn Sigurðar
Guð'mundssonar arkitekts og
fyrrverandi heiðursfélaga Arki-
tektafélags íslands, var haldin í
tilefni af 40 ára afmæli Banda-
lags íslenzkra Iistamanna. Sótti
.lýningtma fjöldi manns.
í lok jiessa mánaðar er vænt-
anlegur enskur arkitekt frú O.
Ford dipl.ing. M.S.I.A. hingað til
lands. Er frúin sérfræðingur í
iðnhönnun. Heldur hún hér
no'kkra fyrirlestra fyrir arfci-
takta og ýmsa aðila íslenzks
íðnaðar. Þessir aðilar hafa bund-
izt samtökum um að fá frúna
hingað til lands og er þess að
vænta að tafcast megi í framtíð-
inni enn víðtækara samstartf á
m Iti þessara aðila íslenzkum
iðnaði tiL framöráttar.
Arkti'tektatfélagið mun á þessu
ári beitfa sér fyrir útkorou blaðs
um byggingarlfct.
(Frá Akritektafélagi íslands).