Morgunblaðið - 11.05.1969, Side 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MAÍ 1999
17
Vandaður
undirbúningur
f vetur var efnt til sýning-
ar á úrlausnum í samkeppni um
seskulýðsheimili við Tjarnar-
götu. Við opnun þeirrar sýning-
ar voru sérfróðir menn spurð-
ir um það, hversu langan tíma
tæki að ganga frá nauðsynleg-
um teikningum og útboðslýs-
ingu að þessari bygginigu, ef
stöðugt vseri unnið að því verk-
efni. Töldu þeir að þessi undir
búningsvinna tæki tvö ár.
Bersýnilegt er, að menn eiga
mjög erfitt með að skilja hvei's
vegna aðdragandi að fnam-
kvæmdum við opinberar bygg-
ingar þarf að vera svo langur
og hefur það t.d. glögglega kom
ið fram í þeim umræðum, sem að
undanförnu hafa farið fram ut-

f dag, 11. maí er lokadagur vetrarvertíðar samk ræmt gamalli
hefð. Myndina tók Sigurgeir Jónasson ljósmyndari Mbl. af ung-
um sjómanni í Vestmannaeyjum.
REYKJAVÍKURBRÉF
an Alþingis og innar. um stækk
un Fæðingar- og kvensjúkdóma
deilldar Landspítalans.
Fyrir nokkrum árum var und-
irbúningur að opinberum bygg-
ingum ekki jafn vandaður og
nú. Þá var byrjað að byggja,
þótt teiknivinnu og öðrum und-
irbúningi væri ekki að fullu lok
ið en prjónað við eftir hendinni,
ef svo má segja. Nú á síðari ár-
um hafa ný vinnubrögð verið
tekin upp með það fyrir augum
að fá fram aukna hagkvæmni í
slíkum byggingarframkvæmdum
og hagnýta sem bezt fé hins al-
menna borgara, sem stendur
undir þessum framlkvæmduim.
Þessi nýju vinnubrögð gera það
að verkum að allur undirbún-
ingur er vandaðri en áður og
byggingarframkvæmdir ganga
hraðar þegar þær eru hafnar á
annað Iborð en undirtoúnings-
vinnan tekur lengri tíma.
Samt sem áður hafa menn ekki
enin áttað sig fyllilega á þeim
breytiimgum, seim hér hafa orðið
og það veldur m.a. þeim ágrein-
ingi, sem upp hefur komið í sam-
bandi við stækkun Fæðingar-
og kvensjúkdómadeildar Land-
spítalans og aðstöðu til nútíma
igeislalækninga.
Kjarni málsins
f rauninni er hér um tiltölu-
lega einfalt mál að ræða. Jó-
hann Hafstein, heilbrigðismála-
ráðherra, stóð frammi fyrir eftir-
farandi vandamáli: Á þessu ári
kemur til landsins Kóbalttæki,
sem gjörbreytir aðstöðu til
geislalaóknimiga og gerir kleift
að bjarga fleiri sjúklingum, sem
eru með krabbamein, en áður
hefur verið hægt hér. Ekkert
húsnæði er til í landinu fyrir
þessi tæki. Heilbrigðismálaráð-
herrá átti um tvo kosti að vélja.
Annars vegar að láta tækið
liggja ónotað meðan unnið væri
að nýrri byggingu fyrir Fæð-
ingar- og kvensjúkdómadeild
Landspítalanis ásamt aðstöðú fyr
ir geislalækn-ingar, þ.e. Kóbalt-
tækið. Með því að láta málið
njóta algjörs forgangshraða er
talið að' teikningum og öðrum
undirbúningi að þeirri byggingu
geti verið lokið næsta vor, þ.e.
Laugardagur 10. maí
vorið 1970 og þá yrði væntan-
lega hægt að hefja byggingar-
framkvæmdir. Öllum er ljóst, að
slík bygging yrði ekki tilbúin á
því ári heldur í fyrsta lagi hugs
anlegt að taka einhvern hluta
hennar í notkun 1971 þ.e. eftir
tvö til tvö og hálft ár. Hins
vegar að láta byggja bráða
birgðabyggingu yfir Kóbalttæk-
ið, þannig að unnt. yrði að taka
það í notkun á þessu ári.
Sérfræðingar í þessum málum
munu hafa haft mismunandi skoð
anir á því, hvora leiðina ætti að
velja. Sumir þeirra hafa lýst sig
andvíga síðari kostinum, líklega
á þeirri forsendu að þeir eiga
erfitt með að trúa því, að ný-
byggingin taki svo langan tíma
að rísa. Reynslan er þó ólygn
ust í þeim efnum. Jóhann Haf-
stein valdi síðari kiostinn, þ.e.
að láta byggja bráðabirgðahús
yfir Kóbalttækið ti'l þess að
hægt væri að taka það í notk-
un þegar á þessu ári, jafnframt
því, sem ráðherrann lýsti því yf-
ir, að þessar bráðabirgðaaðgerS
ir mundu á engan hátt tefja fyr-
ir framgangi framtíðarbyggingar
fyrií þessa starfsemi. Ákvörðun
'heilbrigðismálaráðherra byggðist
á því, að með þessum hætti
væri unnt að hafa full not af
Kóbalttækinu þegar á þessu ári
— og þar með ef til vill bjarga
mörgum mannslífum. Þegar litið
er á málið í þessu ljósi fer ekki
á milli mála, að ákvörðun ráð-
herrans var rétt.
Hvað á að njóta
Annað má'l er það, hvort ekki
hefði fyrr átt að hefjast handa
um stækkun Fæðingar- og kven-
sjúkdómadeildar Landspítalans.
Um slíkt er aill'taf hægt að deila
og ekki víst, að t.d. allir lækn-
ar séu á einu máli um, hvaða
framkvæmdir í heilbrigðismálum
eigi að njóta forgangs. Aðstað-
an til geislalækninga hefur kom
izt í sviðsljósið nú, fyrst og
fremst vegna stairfsemi leitar-
stöðva Krabbameinsfélaganna
og það var ekki fyrr en seint á
sL ári, sem athygli var vakin
á þeirri knýjandi þörf, sem kom-
in var upp í sambar.di við geisla
lækningarnar.
Það hefur lengi verið Ijóst, að
öll aðstaðá á Fæðingar- og kven
sjúkdómadeild Landspítalans
hefur verið ófullnægjandi. En
sama má segja um ýmis önnur
svið heilbrigðisþjónustunnar. í
því sambandi má t.d. minina á
mjög knýjandi þörf fyrir nýtt
geðsjúkrahús. Tiltölulega lítil
en fullkomin geðdeild í Borg-
arsjúkrahúsinu hefur breytt
miklu í þeim efnun: en ekki er
ólíklegt, að þeir, sem að þeim
málum starfa telji að fram-
kvæmdir við nýja geðdeild við
Landspítalann eigi að njóta for-
gangs umfram aðrar framkvæmd
ir. í þessum efnum er því margs
að gæta.
Ymis 'kvennasamtök hafa nú
tekið málefni Fæðingar- og kven
sjúkdómadeildar Landspítalans
upp á sína arma. Diugnaður ís-
lenzkra kvenna er raunar með
ólíkindum og má telja víst, að
framgangur þeirra í þessu til-
tekna máli verði til þess að
hraða því mjög að viðunandi úr
lausn fáist. Á hin^jjbóginn er
rétt að gera sér grem fyrir því,
að þótt mikið hafi áunnizt í upp
byggingu hei'lbrigðisþ j ónustunn-
ar á síðari árum eru enn mörg
verkefni, sem kalla að. Bygging
sjúkrahúsa er mjög dýr og vilji
alþingismenn stórauka fram-
kvæmdir á þessu sviði er ljóst
að þeir verða að velja og hafna
og taka þá fé frá öðrum fram-
kvæmdum.
Til sjúkrahúsa eru gerðar
mjög stranigar kröfur uim alla
starfsaðstöðu og aðbúinað
sjúklinga. Hin nýju sjúkra-
hús, sem byggð hafa verið hér-
lendis á síðari árum eru mjög
fullkomin og til fyrirmyndar.
Til byggingar þeirra hefur ver-
ið vandað svo, að þær raddir
heyrast jafnvel frá sjúklingum,
að of mikið sé í þessar bygg-
ingar lagt. Aðalatriðið í sam-
bandi við þau mál, sem hafa
verið svo mjög til umræðu nú er
þó það, að Kóbalttækið ve.ður
tekið í notkun á þessu ári, að
biðlisti kvensjúkdómasjúklinga
með „akút“ tilfellli hverfiur inn
an fárra vikna vegna samstarfs
Fæðingardeildar- og handlæknis-
deildar og að algjör forgangs-
hnaði hefur verið settur á und
irbúning að stækkun Fæðingar-
og kvensjúkdón.adeildarinnar á
samt aðstöðu til geislalækr.inga.
Traust og
vinsældir
Stundum er það talið einstök
um stjórnmálamönnum til tekna,
að þeir njóti vinsælda meðál kjós
enda. Um aðra er sagt, að þeir
séu ekki vinsælir en njóti trausts.
Hvor kostuirinn skyldi nú
vera eftirsóknarverðari fyrir
stjórnmálamann, traust eða vin
sældir? Stjórnmálamaður, sem eir
starfi sínu vaxinn hlýtur fyrst
og fremst að taka afstöðu til
mála eftir því sem hann telur
rétt en ekki með það í huga
hvaða afstaða afli honum mestra
vinsælda. Margir stjórnmála-
menn leggja hins vegar meiri á-
herzlu á það, að afla sér skyndi
vinsælda með því að tala til
kjósenda á þann veg, sem
þeir telja að þeim falli bezt.
Slíkir menn kunna að komast
til nokkurra áhrifa um tíma en
vinsældir í stjórnmálum eru
hverfular og þeir, sem leggja
mest upp úr þeim verða þess
fyrr eða síðar varir.
Traust kjósenda ávinna monn
sér hinis vegar ekki nema á löng
um stjórramálaferli í krafti verka
sinna en það hefur sýnt sig æ
ofan í æ, að þeir stjórnmála-
menn sem láta skyndi vinsæld-
ir lönd og leið en njóta hins
vegar trausts kjósenda verða
langlífari í stjórnmálabarátt-
unni en vimsælda-mennirnir.
Hvað sem menn annars hafa
að segja um ýmsa hina eldri
stjóirnmá'lamanna okkar er það
þó engum efa bundið, að rnargir
þeirra úr öllum flokkum njóta
víðtæks trausts meðal kjósenda.
Veiki hlekkurinn í kröfum ungu
íannanma í stjórnmálaflokkúnum
um aukin áhrif er einmitt sá, að
þeir hafa einfaldlega ekki ald -
ur til þess að hafa áunnið sér
traust kjósenda. Þess vegna er
ekki víst, að ung andlit á fram-
boðslistum hafi jafn mikið að
segja og margir vilja vera láta,
a.m.k. ekki í hinum efstu sætum.
f stjórnmálabaráttunni er það
reynsla og traust, sem ræður úr
slitum og þess vegna fer bezt á
því að hinir umgu mernn í stjórn-
málunum taki út sinn skó'lalær-
dóm í þeim án þess að stökkva
yfir bekk. Það verður farsælast
fyriir þá og flokka þeirra sem
og kjósendur að lokum. í þeim
langa og erfiða skóla kemur líka
í Ijós fyrr en síðar hverjir duga
og hverjir duga ekki.
Blómaskeiðið
Það er örugglega engin til-
viljun, að blómaskeið stjórn-
málamanna er yfirleitt frá því,
að þeir ná fimmtugsaldri og
nokkuð firam á sjötugsaldur. Þeg
ar þeir hafa náð þessum aldri
hafa þeir öðlast mikla reyns'lu
og þekkingu á högum þjóðar
skumar og áunnið sér traust fólks
ins, ef þeir á annað borð eru
nægilegum hæfileikum búnir.
Það kemur t.d. glögglega fram
í störfum Alþingis hve hinir
eldri alþingismenn, margir hverj
ir, eru sterkari persónuleikar og
aðsópsmeiri en hinir yngri menn
1 þeirri stofnun. Þetta er í alla
staði eðlilegt og er ekki sagt
hinum ymgri möninum til lasts.
En með þessar staðreyndir í
huga, sem sagan sýnir okkur að
eru réttar, þótt alltaf megi finna
einhverjar undantekningar, ætti
unga fó'lkið að leitast við að öðl-
ast nokkra rósemi hugans, þótt
það hefjist ekki til hinna æðstu
valda þegar í æsku. Skóli lífs-
ins keninir mö>nnum meira og
sker með ótvíræðara hætti úr
hæfilteikum hvers og eins en
hin lögbundna skólaganga eða
dugnaður í pólitísku félagsstarfi.
Ríkisstjórnir
í lýðræðislöndum
Þegar fylgzt er með stjórn-
málaþróuninni í lýðræðisríkjum
vesturálfu verður ljóst, að yfir-
Ieitt eiga ríkisstjórnir í þessum
löndum við verulega stjórnmála
lega erfiðleika að etja. Nægir í
því sambandi að minna á þá erf
iðu aðstöðu, sem ríkisstjórn Wil
sonis er nú í, á Bretlandseyjum
og sjálfur De Gaulle fór ekki
varhluta af slíkum örðugleikum
1 stjórnartíð sinni.
Sannleikurinn er sá, að vanda-
mál hinna þróuðu velferðarríkja
vesturálfu eru orðir. svo flókin
og hagsmunirnir svo ólíkir, sem
taka verður tillit til og hafa hlið
sjón af, að það getur varla tal-
ízt neitt sældarbrauð að taka að
sér yfirstjórn þessara mála.
Enda er það svo, að tæp-
lega er hægt að finina þá
ríkisstjórn í víðri veröld, sem
hægt er að segja um, að njóti
vinsælda meðal kjósenda. Hitt
er svo annað mál, að þótt ríkis
stjórnir séu ekki vinsælar geta
þær notið trausts. Erfiðleikar
Wilsons nú eru ekki sízt í því
fólgnir að hann sjálfur og Verka
mannaflokkurinn eru bersýnilega
búnir að missa traust meiri hluta
kjósenda.
Hið sama má segja um síðari
hluta stjórnartíðar Lyndons
Johnsons, fyrrverandi Banda
ríkjafoirseta. Augljóst var að
hann var búinn að fyrirgera
trausti því, sem hann áður hafði
notið meðal landsmanna. Banda
ríkjamenn voru hættir að trúa
því, sem forseti þeirra sagði.
Erfiðlcika-
tímabil
Þegar sú staðreynd er höfð í
huga, að ríkisstjórnir í ná-
granna'löndum okkar eiga yfir
leitt við mikill vandamál að etja,
þótt þjóðir þeirra hafi ekki örð-
ið fyrir neinum efnahagslegum
áíöllium í líkingu við það, sem
við íslendingar höfum orðið fyr
ir á síðustu árum, þarf enginn
af stuðningsmönnum núverandi
ríkisstjónnar að kippa sér upp
við það, þótt hún verði fyrir
nokkurri gagnrýni. f rauninni
væri það býsna óeðiilegt, ef rík
isstjórn, sem fengið hefur það
erfiða verkefni að ráða bug á
þeim hrikalegu erfiðleikum, sem
þjóðin hefur orðið fyrir og leitt
hafa af sér verulega kjaraskerð
ingu meðal allra landsmanna yrði
ekki fyrir töluverðri gagnrýni.
Hitt er mikilsvert, að þrátt
fyrir erfiðleikana og þrátt fyrir
þær harkallegu efnahagsiaðgerðir
sem ríkisstjómin hefur orðið að
grípa til nýtur hún enn trausts
þjóðarinnar. Augljóst er t.d. að
stjórnarandstæðingar telja sér
ekki hag af því, að þingkosn-
ingar verði á þessu ári væntan
lega vegna þeSs að þeim er ljóst
að þjóðin er enn þeirrar skoð-
unar, að núverandi ríkisstjórn
sé bezt treystandi til þess að
ráða fram úr erfiðleikunum.
Það er mjög mikilsvert að
rugla ekki saman þessu tvennu,
vinsældum og trausti og draga
þá ályktun af eðlilegri gagn-
rýni fólks, að traustið sé ekki
lengur fyrir hendi.
Befri tímar
í vændum
Þótt kjarasammingar hafi enn
ekki verið gerðir, getur það varla
dregizt lengi úr þessu, að svo
verði. Þegar svo er komið má
með fu'llum sanni segja að erfið-
asti hjallliinn sé að baki í þeirri
baráttu, sem háð hefur verið fyr
ir því að koma efniahag þjóð-
arinnar á réttan kjöl og aðlaga
hann breyttum aðstæðum. Má þá
telja fullvíst, að betri tímar séu
í vændum og þegar tímar líða
mun það verða talið meiri hátt-
ar afrek hve vel forustu núver-
andi ríkisstjóiinat hefur tekizt
að leiða þjóðina fram úr þeim
miklu örðugleikum sem að henni
hafa steðjað á þessu tímabili.