Morgunblaðið - 20.07.1969, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚLI 11960
19
Hin guilnu verðlaun tungl-
ferðarinnar
EFTIR CERALD LEACH
(Vísindafréttarifara The Observer)
Þau hundrað pund af grjóti
og dufti, sem tunglfararnir hyggj
ast taka með sér frá tunglinu,
eru fyrir vísindamenn hin gullnu
verðlaun ferðarinnar og þeir
hafa gert ráðstafanir til þess að
taka á móti þeim með viðeigandi
virðingu.
Þegar sýnishornin frá tungl-
gat á kassana, svo að unnt verði
að rannsaka loftið innan í þeim.
Þetta fær úr því Skorið, hvort
nokkurt loft frá jörðinni hefur
náð að komast inn og leiðir í
ljós lofttegundirnar frá sjálfu
tunglinu, ef einhverjar eru.
Síðan verða kassarnir ópnað-
ir og steinarnir teknir upp og
|||||P
Rannsóknarstofa, þar sem efnis sýnishom frá tunglinu verða
rannsökuð. Allt verður gert til þess að koma í veg fyrir, að
vísindamenn þurfi að snerta efnið, sem þeir munu rannsaka, til
þess að reyna að útiloka, að gerlar frá tunglinu, sem hugsan-
lega kynnu að vera til, berist yfir þá.
inu hafa verið flutt til Houst-
on í þríeinangruðum loftþéttum
kössum, verður fiarið með þau
þegar í stað til rarmsókinastof-
unnar við hliðina á byggingu
þeirri, þar sem geimfararnir
verða hafðir í sóttkví. Síðan
verða sýnishornin sett inn í
flókið kerfi af lofttómum hólf-
um, sem hönnuð hafa verið þann
ig, að þau komi í veg fyrir sýk-
ingu — inn á við og út á við
— og þar verða sýnishornin rann
sökuð án nokkurs hlés afmeira
en 100 vísindamönnum vikum
saman.
ólíkt því, sem gilda mun um
þá menn, er rannsaka eiga geim-
farana, fá vísindamennirnir, sem
rianiMaka t u nglsýnishiarnin að
fara heim til sín á kvöldin. En í
hvert sinn, sem þeir fara inn í
eða yfirgefia ranirusókniaistöði nia,
verðla þeir að fiara í sbeypibað,
slkipta uim föt og fiana í gegmuim
loftgöng, sem sýklaeyðandi út-
fjólublátt ljós leikur um. Ef ein-
Ihver verður veikur af tilviljun,
verður hann þegar settur í sótt-
kví inni í byggingunni á svip-
aðan hátt og geimfararnir (enda
þótt ekki hafi verið komið fyrir
neiouim rúmium í þeim tilganigi).
Þegar komið er með tungisýn
iisihonnin til raninisökraastöðviar-
innar, verða platspokarnir utan
um kassana siem sýnishornin eru
í, numdir brott og kassarnir sótt
(hreinisaðir. Síðan verðia þeirsett
ir inrn í lofttómslkerfið fyrdr fynstu
tilraunirnar, sem miklu máli
skiptir að fari firam eins fljótt
og unnt er og þar sem það er
mikilvægara en nokkuð annað,
að sýnishornin verði í eins upp-
runalegu ásigkomulagi og tök
eru á.
Með gúmmiihaini2Íka á hönduim
og einangraður innan glerveggja
mun einn vísindamannanna gera
þeir ljósmyndaðir, mældir og
végnir og fengnir vísindamönn-
um til fyrstu rannsóknar. Síðan
verða steinarnir brotnir í rann-
sókniasýniShorn af vísimdamömn-
unum og verður það gert í svo
lofttómu hólfi, að það nálgast
að verða svipað því, sem er á
tunglinu, og munu vísindamenn
irnir þar beita tækjum, sem
stjórnað verður úr fjarlægð.
Sum af ranmsöknasýnisíhorn-
unum verða send niður í neðan
jiarðiarranins'ðkniasrtöð, þar sem
geislavirkni þeirra verður mæld
af nákvæmasta geislamælinga-
tæki, sem nokkru sinni hefur
verið búið til. Það ætti að gefa
vísindamönnum vitneskju um,
hve gamlir steinarnir eru og
hvort tveggja eru grundvallar-
spurningar varðandi forsögu
tunglsins. Segulmælingar munu
láta í té vitneskju um segul-
svæði tunglsins nú og áður
fyrr.
Þegar þeim rannsóknum er lok
ið, sem áríðaindi er, að fari
fram innan sem stytzt tíma, verða
raninsóknasýnislhornin send um
lofttómskerfið til rannsókna-
stofa, þar sem sérfræðilegar rann
sóknir á næstum sérhverju jarð
fræðilegu sviði sem til er fara
firaim á þeim. í eiininá raninisófania-
stofanna verða venjulegar loft-
tegundir eins og súrefni, köfn-
unarefni o g vatnsgufa látnar
leika um þau og sú áhætta tek-
in, að þau kuinmi að springa eða
leysast upp, er lofttegundirnar
snerta steinefni, sem aðeins hafa
verið til í miklu lofttómi. Ann-
ars staðar verður leitað að kol-
efni, undirstöðuefni lífsins.
Surniar af flókiniuistu rannsókin
unum mun fara fram í líffræði-
ranirasókniastofuim, þar sem sýn-
ishornin verða mulin í duft og
mýs, fuglar, skordýr og fiskar
látin neyta þeirra og einnig sett
í jarðveg jurta, en áður hafa
allar þessar lífverur verið rækt-
aðar í algjörlega sótthreinsuðu
umhverfi. Þar sem þau eiga að
vera laus við alla sýkla, ættu
þau að geta leitt það skýrt í
ljós, hvort nokkrir sýklar séu í
tunglsýnishomunum.
Fylgzt verður með þessum líf
verum, en enda þótt líffræðing-
arnir, sem það gera, myndu aug
sýnilega verða frá sér numdir
af æsingi, ef eitthvað óvænt
gerðist, búast þeir við því að
verða fyrir vonbrigðum. Eftir
þetta sem sýnishornin endast
verða þau síðan send, þegar þau
hafa verið geymd í sóttkví um
óákveðinn tíma til um 100 rann
sóktniastofiraaraa út um heim
— þar á meðal til 14 í Bretlandi
— til frekari umfangsmikilla
rannsókna.
Enginn veit, hvað rannsókn-
inraar miuirau leiða í ljós. Þetta er
ónumið land fyrir vísindin. List
ilnin yfir tilraiumiiimiair giefúir vitiain-
lega til kynna, að hver og einn
sé að þreifa sig áfram — geir-
andi allt, sem honum getur kom-
ið til hugar, ef eitthvað athyglis
vert kemur í ljós.
En að baki fyrstu óvissu sinn
ar eru vísindamennirnir sannfærð
ir um, að þessi og síðari tungl-
sýnishorn verði til þess að varpa
ljósi á víðáttumikil svið van-
þekkingarinnar varaðndi sögu
jarðarinnar og tunglsins. Þar
sem þau hafa legið frá örófi alda
í veðrunarlausu umhverfi, ættu
þau að hafia vairðveitt fiullkom-
lega lykilinn að spurningum
eins og hvort tunglið hafibrotn
að út frá jörðinni eða sé aðkom-
in, föraguð stj'ama; hveraær turagl
ið varð til; úr hverju varð það
til; hveimiig var sóliira, (þegiar
tunglið varð til (sem geislamæl-
iragar ættu að segja fyrir uim);
hvort tunglið hafi einu sinni ver
ið „ung“ reikistjarna með virk-
um eldfjöllum, vatni og nagandi
filjótuim, og ei'klki hvaíð sázit, hvort
líf hafi nokkru sinni stungið þar
fæti fyrir þessa helgi.
M enntaskólanemar
íþaka opin í kvöld
Þorsteinn Gylfason ræðir heimspeki.
IÞAKA.
MAURASYRA
til votheysgerðar
í 35 kg plastbrúsum. Verð hagstætt.
Mjólkurfélag Reykjavikur
Sími 1 11 25.
Til sölu
Sjálfvirk þvottavél AEG, sófasett, Ijósastæði, stofuskápur, hjóna
rúm, barnarúm o. f!. Til sýnis mánudag kl. 19—21.
JURGEN KRAHE, Kaplaskjólsvegi 63, 4. hæð t.v.
Lokað vegna sumarleyfa
frá 27. júlí til 14. ágúst. Verksmiðjan Max h.f. Sjóklæðagerðin h.f. Kápusalan Skúlagötu 51.
Bókasýningu
NORRÆNA HÚSSINS
lýkur í kvöld kl. 21.
Kaffistofa hússins opin alla daga.
Drekkið síðdegiskaffið í NORRÆNA
HÚSINU.
NORRÆNA
hCjsið
Popcorn
vélar
Af nýkominni sendingu
af hinum vinsælu „Pop-A-
Lot" poppcornsvélum eru
örfáar vélar óseldar.
Hringið eða skrifið strax
i dag og fáið nánari upp-
lýsingar.
H. ÓSKARSSON S.F.,
Skeiðarvogi 117.
Sími 33040.
POP MAIS 50 Ibs. pokar.
Úrvalsbaunir til popcorn
framleiðslu.
■
.
FÓ pylsupotturinn er úr ryðfríu stáli. Brauð og pylsukassinn
eru aðskildar heildar, hvor um sig með hitaelementi og hita-
stilli (frá 35° til 90°) lausum millivegg og rennilokum.
Höfum einnig súkkulaðiidýfara, ísvélar, juice-vélar og svo frv.
Hringið eða skrifið strax I dag og leitið nánari upplýsinga.
H. Óskarsson sf.
Skeiðarvogi 117, Rvík. Sími 33040.