Morgunblaðið - 20.07.1969, Page 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚLÍ 1060
ar sjálfsvitumd listamammsims —
glöggvun eigin tilveru. Ég svara
því, að ég álíti, að við í vestr-
inu stefnuim að (himiu sarna, 'hvað
það sneirtir að auðga líf og til-
veru mannsins og álít, að flestir
listamenm geri það á sinon hátt.
Jastram: það er ver'kefni okkar
fynst og fremist — annars hefur
það enga þýðingu að vinma.
— EFTIR BRAGA ÁSGEIRSSON
Á TVEGG JA ára fresti er sett
upp mikil myndlistarsýning í
hinmi fonniu hansaborg Rostock,
er ber heitið „Bienmal Eystra-
9altslamdamma“, með þátttöku
þetssara landia ásamt Austur- og
Vestur-iÞýzkalandi, Rússlamdi Pól
landi og Norðurlömdumum öllum.
Bienmal þessi er ungur að árum.
Þamindig var þettia hiimm þriiðji, sem
settur var uipp og opnaði 5.
júlí. Ég greindi allítarlega frá
síðasta Biemmal á símum tíma hér
í blaðinu og þátttöku íslemdinga
í það skipti og hyggst gera það
á umdanförnum árum. Jastram
lítur út eins og menn geta vel
hugsað sér myndhöggvara, er
a'liþmekinn, holdiuigtur em ótrúHegia
kvikur og lifandi í hreyfingum,
sem ber starfandi og vafcamdi
sál vitni. Jastram formar efni
þau, sem hann viramur í, af mik-
illi tilfinningu og nákvæmni, og
er að því leyti um margt skyld-
ur ýmsum starfsbræðnum símum
í vestrinu. Sagam segir að til-
finning hans fyrir efniimu sé svo
rík að hann hafi eitt simm sáð
fræi í leirinm sinm til að at-
Jochen Jastram í vinnustofu sinni.
einmig að nokkru í þetta sinm,
því, að stofnunin er emn í mót-
um og verður fróðlegt að fylgj-
aist með því, hvaða stefnu húm
teíkiur, og hvaða breytimgar hafa
átt sér stað í myndlist þessara
lamda og viðhorfum til sýning-
arinmar á síðuistu árum og undir
tektuim gagnrýmemda og almemm
iings. í húsakymmum Ernst Moritz
Armdt hásikólams í Greifswald
mruumiu verða unmriæðuir gaigmrým-
emda um sýningumia, eimstakar
deildir teknar fyrir og þær rædd
ar og má búast við, að ekiki verði
þair allir sammála, og hef óg
áihuga á að kynma þaiu ólíku
sjómarmið, er fram kumma að
koma. Ég grieini ekki meira frá
Býnimgumnd að simni, em miglang
ar til að kymrna lesendum einm
hinna ungu mamma, er mestam
þátt hafa átt í þvi að skapa
áhuga á myndlist í þessari borg,
alllt frá því alð toamm ffliuttiat þaing-
að íyrir tólf árum, en þá var
átougimm mæsta lítill. Er hér um
að ræða myndhöggvaranm Joch-
en Jastram, sem vafcið hefur á
sér athygli myndlistarmanma víða
'huga hvort hanm væri enm lif-
andi! Myndir hams eru varla nú
tímalegar í augum vesturálfubúa,
en ég tel, að þær teljist sér-
stæðar í heimalandi hans. Vildi
ég gjaman taka að mafcknu umd-
ir það, sem norræmm blaðamaður
sagði eitt sinn, er hanm sá verk
Jastrams, að það væri synd að
jaffln (hæifilteifcaimdfcdll imiaður ymmd
á jafn þröngu sviðd, — en slífct
er varla hægt að fullyrða nerraa
að vita, hvernig homum mymdi
farraast í frjálsari túltounarað-
aðferðum. Athyglisvert er, að á
sýnimgarferð um Norðurlönd
seldi haran nær allar myndir sím-
ar, sem er næsta óvemjulegt um
miymidlhiöiggviara.
Joadhim Jastram er fæddur
1928 og er því 42 ára. Eftir 1945
varan haran sem skógarviminuirraað
ur og bruinmaborari, þar til hamm
hóf myndlistarnám í Dresden
1951, sem hann stundaði til árs-
iras 1954. Næstu tvö árin raeim-
uir toamin í Bexflín og fflyzt síðam
til Rostodk, þar sem hamm hefur
starfað síðam sem myndhöggv-
ari. Hamm hefur farið í máms-
ferðir og sýnt í Rússlandi, Nor-
egi, Svíþjóð, Moragólíu, Tékfcó-
slóvakíu, Dammörfcu, Búlgaríu,
Austurríki og Rúmeníu og að
sjálfsögðu sýnt víða á heima-
slóðum. í Noregi keypti ríkis-
listasafnið styttu eftir hamm.
Haran hefur útfært fjölda verfc-
efna í A. Þýzfcalamdi, sem vafc-
ið hafa atlhygli út fyrir landstein
ana. Giftur og á tvö börm. —
Þrátt fyrir mikLa erfiðleifca í
upphafi hefur Jastram og félög-
um 'haras tekizt að rækta svo vel
jarðveginn í Rostocfc, að nú er
svo komið, að hanm býr í ágætri
íbúð við aðalgötu borgarinnar
„Lange Strasse“, og þar skammt
frá er vinmiustofa barnis. Einm fé-
lagi haras býr eimmdg við sömu
götu og er það teikraarinn Arm-
in Miindlh. Og raú toafiur riisið
veglegt sýnimigarhúsmiæði í út-
j-aðri borgarinmar, þar sem heit-
ir „Sviamiai;iedlgur“, siem yar vígt 5.
júlí mieð þriðjia Biemmiafliíirauim.
Jastram hefur góð sambönd
Hefur séð haraa í Kaupmararaa-
lega virt hérraa, síður en svo.
lömdum og vill balda þeim við
lýði og jaifraam er fjörugt hjá hom
uim og korau hams, þegar hamm
getur raotið félagsákapar þeirra
og takast þá oft fjörugar um-
ræður enda kunna þau hjónin
ágætlega að skapa umhverfis sig
létt og listrænt amdrúmisloft. Ég
bókaði ýmislegt raiður, sem á
miili okfcar fór eiraa eftirmið-
dagsstund yfir góðuim og hollum
miði, og fer sitthvað af því hér
á eftir. Við byrjuðum á því að
tala um hiraa miklu dómkirkju
„Doberaraer Múnster“ í Bad Do-
beran, sem ég hafði séð og skoð-
a® dagimm áður og hritfizit af sem
handiðraaðarlegu meistaraver'ki,
en Jastram gagnrýndi altarið,
sem horauim fararast of tilgerðar-
legt og sagði í beimiu framtoaldi:
Jastram leiðbeinir ungum dreng.
að á keisara og eimræðistímabil-
irau hefði þatiba aú'ltt verið mjög
aifturihaldisamt, em á lamdðhöfS-
inigjatímabilinu voru bara þeir
stíiair serni viðuirfcenmdir voru á
Ítalíu og í Frafcklandi, sem giltu
sem góð liist í Norður-Þýzfcaflamdi.
Við förum svo að tala um Bi-
eraraaliran og viðbrögð almenmings
sem hanm segir að hafi tekið sýn
ingummi f.rekar illa, skildi hama

Ur vinnustofunni.
Island — Danmörk í kvöld
Fjölmennum og hvetjum ungíingana
EINS og frá hefur verið skýrt
liér í blaðinu leikur ísland lands
leik í körfixknattleik uinglinga
við Danmörku í kvöld í íþrótta-
húsinu á Seltjarnarnesi kl. 20.00.
Þessi sömu lið léku landsleik
fyrir skömmu síðan og sigraði
Lsland þá með 79—68. Danir
munu staðfastir í því að hefna
þeirra ófara og þarf íslenzka lið-
ið á öllum sínum styrk að halda
til þess að ná jafngóðum árangri
op í fyrrj leiknum. Það er al-
kunna að hverju liði er mikill
styrkur að hvatningahrópum
áihorfenda, og er það verðugur
sómi sem unglingunum væri sýnd
Ur að fjölmennt væri á leikinn i
kvöld og hvatningin — áfram ís-
land — mætti verða til þess að
unglingarnir næðu sínum hezta
leik gegn hinum dönsku gestum.
Fjölmennið og hvetjið ungling-
1 ana til átaka.
Meistaramótið
í frjálsum íþróttum
MEISTARAMÓTI íslands í
frjálsum þróttum, sem hófst að
Laugarvatni í gær, lýkur í dag,
þ.e.a.s. aðalhluta, en keppt verð-
ur í þrautum á morgun.
Aðistaðia aið Laiuigarv'artmi til
mótslhafldisiras er ákjósamflieg og
þar ér uraaiðslegur staöur fyrir
áhorifle'raduir að fyfllgjaBt með
mieistu flrjáLsíþróttakeppind lainds-
rraa'raraa, svo frieimi að veður sé
igott, sem aililst útflif er talið fyrir.
Keppendur á mótiiniu nú enu
131 tailsiras og er þetta fjölmenni-
aista íslairadsmót sem haldið heif.-
ut verið.

ekki og tæki afstöðu gegn mörgu
á herand, en aftur á móti hafi
mikill fjöldi stúdenta tekið herani
vel. Ég spyr, hvort verið gæti,
að herani væri tekið illa vegna
áróðúris? -— Fólk 9ér áróðiur
hvarvietnia en sæfcisf elkki eÉtir
horaum — ég 'heimsótti t.d. sýn-
ingu á barraalist, og þar var
margt um manniran, sem sikoðaði
sýniraguna af lifandi áhuiga, eu
mér þótti sýraiirag okkar ekki nægi
lega vel sótt. Gæti það efcki staf
að af ótta við einhæfian áróður?
Rússneski fulltrúinra Dr. Dimitri
Sar'albiiraow heifði sraúið sig út úr
þessari spurrairagu og svarað því
til, að fólkið héldi að börndm
væru betri en við, börndin væru
skemmtilegri og þau örvuðu Okk
ur til nýma hugsaraa. En Jastr-
am svarar þessu á amraain veg:
Hlutvenk listariraraar e>r að auðga
líf rraaranisins. Að auðiga líf manmis
ins verður að dæmiast út frá
ábyrgðinrad á því, hvert við vilj-
um fara með m'araninn — það
eru ekki örlög listamamnisins,
heldur þróun maramsine, sem máli
.sikiptir. Sérfhvert listaverk er til
naura (experimieinf), niolkkuins koo !
Listaimeran eru eirastaklin.gar,
sem með ákrveðraum meðuflum og
veirkefraum garaga á vit lífsins,
og þar sem við erurn alteknir af
verfcum okkar, verðum við að
kuraraa að nota þessi álög með
ábyrgð. Þegar höfuðið og ástríð
urraar virana saman á rökréttan
hátt, verður list úr því en að
öðrum kosti stjórnleysa eða dauð
eiras'.ialkliragshyggja (iradividual-
flsmus). Ég skýt því hér iran í,
að ýmis verka haras þy’ki mér
áhugaverð, því að þau komi mér
á óvart sökum hreiraraar og milli-
liðalausrar tjániragar. En Jastr-
am heldur áfram: Verk okkar er
um við sjálfir, að öðrum kosti
eru þau lygi. Bieraraaliran er áróð
ur líkt og aðrar sýningar eru
það í sjálfu sér. Áróður fyrir
heimsskoðum, hversu rík eða fá-
tæk hún nú er. Séreðli Eystra-
salfsvikuiramai' er tveninis komar.
Hið fyrsta: Listsýnirag, sem er
ekki fyrir verzluin — emgin heild
arupphæð fyrir friðiran. Hin
seirani: Skiptast á skoðuraum um
það, hvernig hægt sé að varð-
veita friðinn. Fólk á að fá sikoð-
anir um varðveizlu friðarins.
Bngin venjuleg listsýning. Efl-
ing m.airana, sem hafa reynt að
skilja það. NútímastíLar, sem
koma fram sem saimkerandarski 1 n
iragur Eragin litasýndrag.
Hluturinn er þanindg. Áróður
hefur eigið meðal: „List“ ....
List og áróður er að gefa mönn
um lífsskoðun. Kirkjan hafði
engan áróður fyrir Krist, held-
ur myndaði heims=koðun. Það
eiru til listamenm, sem eru fag-
ídjótar. . . .Jastram þek'kir pop-
list lítið. Pop-list er ekki sér-
höfn og Hamborg. Frurraleiki án
áhrifa, Spurniragin um það, hvort
möguleiki sé á því að gera svo
stóram tamirabuirsta, að það komi
einstaklingraum til að skilja og
umigangast list, — því hefur
toamm ek'ki trú á. Miklu mikil-
vægara: Ekta stólar, gott postu-
lín o.s. frv. Gera slítoa hluti að
list. Auðga fól'kið með slíkri list-
rærani höraniun. Hér mælir mað
ur, sem hefur af ríkri arfleifð í
listrærau hamdverki að miðla. —
En Jastram er sammála um það,
að málverk og myndlist almennt
geti vakið óþekktar tilfinningar
í fólki — gefið því tilfinningar
— auðgað tilfimninigasvið þess.
— Ég hefi lært að húgsa og
firana — þroskað með mér hugs
un og tilfiranimigair. Ég hefi 5 ár-
um eytt í það að móta form með
Framhald á bls. 3