Morgunblaðið - 06.08.1969, Blaðsíða 16

16
MOBGUNBLAÐIÐ, ÞílIÐJUDAGUR 5. ÁGÚST 1'969
Hjálmar R. Bárðarson, skipaskoðunarstjóri:
AlþjóSaráðstefna um mælingu skipa
Breyttor mælingoreglur og úhrif þeirru
Alþjóðaráffstefna um mælingu
skipa var haldin á veg-
um Alþjóðasiglingamálastofnun-
arinnar, IMCO, í London dag-
ana 27. maí til 23. júní 1969.
Aðalfulltrúi íslands-á ráðstefn
unni var Hjálmar R. Bárðarson,
skipaskoðunarstjóri en varafull-
trúi Eiríkur Benediktz sendi-
ráðunautur við sendiráð íslands
í London.
Alls tóku 48 lönd þátt í ráð-
stefnunni en auk þess höfðu 7
lönd áheyrnarfulltrúa. Nokkur
alþjóðasamtök höfðu og áheyrn-
arfulltrúa, sömuleiðis stjórn-
völd Suez-skurðarins og Pan-
ama-skurðarins, sem vegna
gjalda fyrir afnot skurðanna
hafa mikilla hagsmuna að gæta,
líkt og hafnaryfirvöld, en heild-
arsamtök þeirra höfðu líka á-
heyrnarfulltrúa.
Mánudaginn 23. júní var þessi
nýja alþjóðasamþykkt um skipa
mælingar undirrituð af 31 landi.
Fyrir hönd íslenzku ríkisstjóm-
arinnar undirritaði Hjálmar R.
Bárðarson, skipaskoðunarstjóri al
þjóðasamþykktina.
Forseti ráðstefnunnar var kos
inn Admiral Edwin J. Roland,
frá Bandaríkjum Norður-Amer-
íku, en varaforsetar voru frá
Póllandi, Brasilíu, Indlandi og
Ghána. Formaður allsherjar-
nefndar (General Committee)
var kosinn R. Vancraeynest frá
Belgíu, formaður tækninefndar
var kosinn ítalinn Spinelli. í
meginatriðum voru störf ráð-
stefnunnar unnin í þessum
tveimur nefndum, og voru oft
mjög skiptar skoðanir um úr-
lausn einstakra mála. í nefnd-
um ræður meirihluti atkvæða.
Öll afcriðin eru að lokum af-
greidd á þinginu sjálfu, og þar
þarf % hluta atkvæða til sam-
þykktar.
Efnislegur grundvöllur þessar
ar alþjóðasamþykktar um skipa-
mælingar voru þrjár ólíkar til-
lögur um alþjóðlega samræm
ingu við skipamælingar. Þessar
tillögur höfðu allar verið lagð-
ar fram fyrir upphaf ráðstefn-
unnar. Engin þessara tillagna
náði samþykki ráðstefnunnar,
heldur var á ráðstefnunni sjálfri
unnin málamiðlunartillaga, sú
sem endanlega náði samþykki og
greint vérður stuttlega frá hér
á eftir.
Auk þessara nýju alþjóðlegu
mælingareglna, sem eru viðauki
alþjóðasamþykktarinnar, og
raunar efnislegur kjarni hennar,
voru einnig samþykktar þrjár
ályktanir. Sú fyrsta fjallar um
staðfestingu (acceptance) al-
þjóðasamþykktarinnar um mæl-
ingu skipa 1969, önnur um notk-
un brúttó- og netto-rúmlestamæl
ingar og sú þriðja og síðasta um
samræmda notkun á skilgrein-
ingum og hugtökum. Frumtexti
alþjóðasamþykktarinnar er á
ensku, frönsku, rússnesku og
spönsku.
Alþjóðasamþykkt þessi nær til
allra ,n,ýrra skipa“, þátttökuríkj
anna en það eru skip sem kjöl-
ur er lagður að eftir gildistöku
samþykktarinnar. Auk þess nær
alþjóðasamþykktin til eldri
skipa, sem vegna breytinga verð
ur að endurmæla. Sömuleiðis má
endurmæla eldri skip, ef eigandi
óskar þess.
Alþjóðasamþykktin urr mæl-
ingu skipa 1969 kemur einnig til
með að ná til allra eldri skipa
tólf árum eftir að samþykktin
hefur tekið gildi. Þó að breyt-
ing verði á stærðarmælingu þess
ara skipa við þessa endurmæl-
ingu, þá skulu öll ákvæði al-
þjóðasamþykkta, sem nú eru í
gildi, miðast við eldri mæling-
arstærð skipanna.
Alþjóðlega undanþegin þess-
um alþjóðamælingaákvæðum
eru herskip og slkip styttri en
24 metrar. Flest lönd láta
þó alþjóðamælingaákvæði ná til
allra dkráðra sikipa, þá styttiri
séu en 24 metrar.
Fyrir skip sem mæld eru sam-
kvæmt alþjóðasamþykktinni um
skipamælingar frá 1969, gefur
siglingamálastofnun hvers lands
út alþjóðamælibréf, og er gerð
þess og form ákveðið í samþykkt
inni. Mikið samstarf er fyrirhug
að landa á milli um þessar mæl-
ingar, þannig að þegar skip er
selt úr einu landi í annað, senda
siglingamálastofnanir sín á milli
alla útreikninga varðandi mæl-
ingu skipsins, þótt útreikning-
arnir séu hinsvegar ekki á al-
þjóðamælibréfinu sjálfu. Alþjóða
mælibréf frá því landi, sem sel-
ur skip, hefir gildi allt að þrjá
mánuði eftir söluna, eða þar til
siglingamála-yfirvöld þess lands
sem keypt hefir skipið, hef-
ir gefið út nýtt alþjóðamælibréf
fyrir það.
Alþjóðamælibréf gefin út af
siglingamálastofnun aðildarríkis
skal tekið gilt af öllum öðrum
aðildarríkjum. Athugun á skip-
um aðildarríkis í höfn annars að-
ildarríkis skal takmörkuð við at
hugun á að um borð í skipinu
sé gilt alþjóðamælibréf (1969)
og að aðalmál og stærðir skips-
ins séu í samræmi við
upplýsingar alþjóðamælibréfs-
ins. Aldrei má slík athugun
tefja skip að nauðsynjalausu. Ef
slík athugun leiðir í ljós, að ósam
ræmi er milli skipsins og upp-
lýsinga alþjóðamælibréfsins, skal
slíkt ósamræmi tafarlaust til-
kynnt ríkisstjórn lands þess, þar
sem skipið er skráð í.
GILDISTAKA
Alþjóðasamþykktin um skipa-
mælingar (1969) tekur gildi tutt
ugu og fjórum mánuðum eftir
þann dag, er minnst tuttugu og
fimm ríkisstjórnir landa, með
samanlagðan skipastól eigi
minni en 65 af hundraði af
brúttó-rúmlestatölu alls heims-
ins hafa staðfest aiþjóða-sam-
þykktina.
MÆLINGAREGLURNAR
Eins og fyrr er sagt, þá eru
sjálfar alþjóðamælingareglurnar
viðauki við alþjóðasamþykktina
um mælingu skipa, 1969, og skoð-
ast efnislegur hluti hennar. Skal
nú gerð stuttlega grein fyrir
þessum nýju alþjóðamælinga-
reglum, og breytingum frá nú-
gildandi mælingareglum. fsland
er aðili að svonefndri Osio-sam-
þykkt um mælingu skipa, og
þær mælingareglur hafa náð
langmestri útbreiðslu. Flest lönd
vestur-Evrópu og nokkur fleiri
lönd eru aðilar að Osló-sam-
þykktinni og mjög mörg lönd
önnur fylgja þessum mælinga-
reglum í meginatriðum, þótt þau
hafi ekki opinberlega staðfest
hana. Á hinn bóginn eru líka
nokkur stór lönd, sem hafa í sín-
um reglum það mikil frávik frá
Osló-samþykktinni, að iengi hef
ir verið augljós nauðsyn alþjóð-
legra ákvæða um mælingu
skipa. Alþjóðasiglingamálastofn-
unin, IMCO, hefir á undanförn
um árum unnið að undirbúningi
þessarar alþjóðaráðstefnu og
hafa starfað nefndir innan stofn
unarinnar að þessum málum. Það
var t.d. vegna þingsálykt-
unar alþjóðasiglingamála-stofn-
unarinnar (IMCO) fyrir nokkr-
um áruim, að mælingareglum Os-
ló-samþykktarinnar var ' breytt,
þannig að felld var niður rúm-
málsmæling á miili-þilfarsrými,
þótt því væri vatnsþétt lokað,
og var þetta m.a. gert til auk-
ins öryggis, þannig að áhugi á
lægri mælingu freistaði ekki til
að hafa opin rýmd ofan þilfairs,
sem ef þeim væri lokað vatns-
þétt gætu aukið verulega stöð-
ugleika, sjóhæfni og þar með ör
yggi skipa. Þessar breyttu mæl-
ignareglur Oéló-saimþy'kktair-
landanna höfðu m.a. þau áhrif
hér á landi að mörg íslenzk fiski
skip minnkuðu í brúttó-rúmlest-
um við endurmælingu, því mik-
ið lokað rými otfan þilfars, t.d.
bakki og beitingarskýli voru
ekki lengur mæld með, þótt lok-
uð væru vatnsþétt.
RÚMLESTAMÆLING
Áður en skýrt er nánar frá
þessum nýju alþjóða-mælinga-
reglum skipa (1969) er rétt að
nefna stuttlega grundvöll nú-
gildandi mælingareglna.
Skip eru nú mæld í rúmlestum,
og er hver rúmlest 2.83 rúmmetr
ar eða 100 enslk rúmlfet. Þessi
einfalda staðreynd, að um er að
ræða mæiingu rúmmáls, virðist
gleymast ótrúlega oft, jafnvel
stundum þegar skýrt er frá
stærðum skipa á opinberum vett
vangi. Hugtaikið smálest ketnur
þráfaldlega fyrir, þar sem raun-
verulega eir átt við rúmlest. Smá
lest er hinsvegar þyngdarein-
ing, sama og tonn, sem er 1000
kg. S'kipaimæling á hinsvegar
ekkert skylt við þyngd, og því
er alrangt að gefa stærð úkipa
í þyngdareiningum. Raunar virð
ist oirðinu smálest vera alveg of-
aukið í málinu nú, því orðið
tonn eða 1000 kg. er rétt mæli-
eining í metrakerfinu, sem lög-
leitt er á íslandi. Upphaflega
mun orðið smálest hafa verið bú
ið til, til aðgreiningar frá enska
tonninu, sem er 1016 kg., en þá
má eins segja enskt tonn eða
tons, enda sjaldan notað eem
þyngdareining á íslandi.
Skip eru samkvæmt Osló-sam-
þykktinni um mælingu skipa,
sem í gildi er hér á landi mæld
rúmlestum brúttó og nettó. Fyr
ir hvert skráð íslenzkt þilfars-
skip eru þessar stærðir gefnar
upp í skrá yfir íslenzk skip, sem
Skipaskoðun ríkisins gefur út
ár hvert, miðað við 1; janúar.
Þar er einnig getið hvesu stórt
gkipið er í rúmlestutm undir þil-
fari.
Brúttó-rúmlestatala hvers
skips er rúmmál þess innan í
gkipinu saimkvæmt nákvæmum
og allflóknuim reglum Osló-sam-
þykktarinnar, sem voru gefnar
út af skipaskoðunarstjóra árið
1968 sem séprentun með mynd-
um, Brúttó-rúmlestatala skips,
gefur þannig hugmynd um stærð
þess og þessi stærð er notuð til
samanburðar á alþjóðavettvangi
landa í milli, þegar borin er sam
an stærð skipastóls.
Nettó-rúmlestatala hvers skips
er ávallt minni -en brúttó-rúm-
lestatalan ag nettó-rúmlestatal-
an er almennt talin gefa til
kynna nýtilegt rúmmál skipsins,
þann hluta hvers skips, sem nýtt
ur er til fanmis eða farþega. Þess
vegna hatfa ýmiis gjöld til Skamims
tíma verið miðuð við nettó-rúm-
lestastærð þess (tekju-rýmd eða
„eanning capacity"). Þetta hetfir
þó breytzt naktouð, því víða eru
greidd gjöld miðað við tarúttó-
rúmlestatöluna. Hafa ber í huga,
að nettó-stærð skipa er líka
mæld í rúmlestum, (hver rúm-
lest 2.83 m3 eins og áður getur).
Nettó-rúmlestatalan á því held-
uæ ekkert skylt við þyngdarein-
ingu, því t.d. rúmmál lestar seg
ir ekkert um það hversu mörg
tonn (1000 kg) skip getur borið.
(Burðarbæfni skips er mæld í
burðartonnum, en það er mis-
munur þyngdar þess Sævar, sem
skipið ryður frá sér tómt og
hlaðið, en það er allt önnur mæl-
ing).
NÝJU MÆLINGAREGLURNAR
(1969)
BRÚTTÓ- OG NÉTTÓMÆLING
Ákveðið var á alþjóðaráð-
stefnunni (1969) að mæling skips
Skyldi áfram vera bæði brúttó-
og nettó-mæling.
Talið var nauðsynlegt að gera
mælingu skipa eintfaldari en
hún er nú. Á h.inn bóginm var
talið æslkilegt að niðurstöður
brúttó- og nettó-mælingar skip-
anna yrðu sem líkastar núver-
andi stærð skipanna, þegar á
heildina er litið, þótt ekki yrði
hjá því komizt að einstakar geirð
ir skipa gætu breytt nokkuð um
stærð, þegar þaiu yðu endur-
mæld.
í regl uimuim eru áfam eins og
nú náin ákvæði um hvaða rými
Skuli mæld með, og hver ekki.
Þessar reglur eru þó verulega
einfaldari en nú.
Meginbreytingin er sú að
gundvöllur mælinga á brúttó-
stærð skips verða rúmmetrar.
Minni síkip mælast því tiltölu-
lega minni og stærri skip stærri,
en rúmmetramælingin, sem lögð
er til grundvallar gefur til
kynna. Ástæðan er hinsvegar
sú, eins og áður sagt, að reynt
hefir veið að raska sem allra
minnst brúttó-stærðum skipanna
frá því, sem nú er.
Þessi aðferð felur í sér,
að ekki er lenigur hægt að tala
um stærðina brúttó-rúmlest, sem
mælieiningu. Þessi stærð er nú
2.83 rúmmetrar, en verður breyti
leg mneð stærð skipsis eftir
nýju alþjóðamælingunni. Stærð
skipanna verður þá gefin upp í
tölu, sem er brúttó-stærð sfkips-
ins, án tilgreiningar á nokkurri
mælieiningu. Nettó-mæling skipa
verður noíkkru flóknari en
brúttó-mælingin ...
Hér Skal eklki að sinni farið
inn á námari skilgreiningu á út-
reikningi nettóstærðar skipanna,
en sjónarmiðin voru sömu og að
því er vairðar brúttó-stærðina,
að nettó-stærð Skipanna yrði sem
líkust núverandi stærð, þótt
grundvelli mælinganna hafi ver
ið breytt og hann gerður einfald
ari en nú er.
MÆLING TRÉSKIPA
OG STÁLSKIPA
Rétt er að geta hér um atriði,
sem kemur til með að hafa tölu-
verð áhrif á mælingarstærð-
ir tréskipa miðað við stálskip.
Eins og kunnuigt er þá er sam-
kvæmt núgildandi mælingu mælt
rúmimáliff (í rúmlestum) innan
á máttarviði skipanna. Þsr sem
dýpt á böndum trésikipa er
miklu meiri, en dýpí á böndum
stálskipa, þá mælist tréskip sam
kvæmt núgildandi mælingaegl-
um töluvert minni í brúttó-rúm-
lestum heldur en stálskip, gem
er nákvæmlega jafn stórt utan
á byrðiing. Þetta getur munað
7—10 af hundraði nú, sem tré-
skip af sömu ytri stærð mælisrt
minna en jafnstórt stálskip að
utanmáli. Ef þesai tvö jafnstóru
Skip væru jafn þung, þá gæti
tréskipið borið hlutfallslega
meiri farm miðað við brúttó-
stærð þesis etn stálskipið.
Þetta atriði breytist alvegmeð
nýju alþjóðasamþykktinni. Nú
verða rúmmál til útreikninga á
bæði brúttó- og nettó-stærð skip
anna mæld í rúmmetum, og
mæld þannig, að mælt er að
innra fleti byrðimgs á stálskip-
um og öðrum málmskipum, en
að ytra fleti byrðings á skip-
um úr öðru efni, þar á meðal
tré. Byrðingsþykkt stálskipa er
hlMtfallslega lítil, þannig að
bæði tréskip og stálskip verða
samkvæmt nýju mælingunni
raunverulega mæld á mjöig lík-
an hátt, þótt mælt verði á ytri
flöt byrðings trédkipa, en á innri
flöt byrðinigs stálskipa. Hinsveg
ar er þetta veruleg breyting frá
núgildandi reglum. Eftir nýjiu
Framhald á bls. 21
Fulltrúar á ráðstefnunni í Lnndon.