Morgunblaðið - 06.08.1969, Blaðsíða 21

r * * * •
t * 4
21
1
Sjötug í dag:
Björg Jóhannesdóttir
frú Móbergi
í dag eru liðin 70 ár síðan
um í Húnaþingi, hlaut hún skírn
lítil stúlka fæddist á Holtastöð-
arnöfnin Björg Sigurrós. Foreldr
ar hennar voru hagleiksmaður-
inn Jóhannes Halldórsson af hún
vetnsku bergi brotinn — hinni
avonefndu Móbergsætt, og kona
hans Elísabet Þorleifsdóttir Er-
lendssonar, héraðshöfðingja og
landbúnaðarfröimuðar, er bjó í
Tungunesi. Var Þorleifur faðir
Elísabetar bróðir Guðmundar
hreppstjóra í Mjóadal, föður Sig
urðar skólameistara á Akureyri,
hins merka manns. Voru bræður
þeir af Stóradalsætt — sterkri
grein frá stofni Skeggstaðaættar.
Auðkennist sú ætt víða af at-
orkusömum og hagsýnum ein-
staklingum, vel föllnum til
mannaforráða. Foreldrar Bjargar
vonu fátæk af veraldlegum auði,
— öðrum en mannvænlegum
börnum.
Föðurafi Bjargar, Halldór Kon
ráðsson bjó þá á Móbergi í
Langadal. Hann var búhöldur
góður, afburða-duglegur vefari.
Lék hann á langspil og var for-
söngvard í Holtastaðakirkju um
langt skeið.
Um þær mundir var kona hans
látin. Bjó hann með bústýru, Þor
björgu Magnúsdóttur að nafni
— hinni ágætustu konu. Tóku
þau Björgu til fósturs tveggja
vikna gamla og naut hún þar
hins mesta ástríkis.
Halldór bóndi á Móbergi lézt,
er litla stúlkan var aðeins 7 ára
gömul, en Þorbjörg fóstra henn-
ar hélt áfram að annast hana
með umhyggju og ástúð og slitu
þær fósturmæðgur ekki samvist-
um fyrr en Þorbjörg andaðist, en
þá var fósturdóttirn orðin 22
ára gömul.
Björg var ung að árum, er
auðsætt var, að atorka og verk-
hæfni hafði fallið henni riku-
lega í skaut. Eininig var hún
gædd hæfileikum til þess að
verða hjúkrunarkona, en hand-
íðanámið bar þó sigur úr býtum
— það stundaði hún í Reykja-
vík hjá kennurum, sem voru vel
menntaðir í þeim fræðum.
Haustið 1940 var Björg ráðin
handavinnukennari að húsmæðra
skólanum á Staðarfelli. Um þær
mundir var ég þar skólastjóri.
Varð mér brátt ljóst, að kenn-
arahæfileikar hennar voru ekki
bundnir við hlekki meðalmennsk
unnar. Hún var afburðadugleg-
ur kennari, sem ól nemendur sína
upp til vandvirkni, iðni og mik-
illa námsafkasta, auk þess sem
hún var þeim vinur og andlegur
ráðgjafi, ef á þurfti að halda.
Slíkir mannkostakennarar verða
hverjum skólastjóra styrkur, auk
þess sem þeir hljóta að efla hróð
ur þeirrar menntastofnunar, sem
þeir starfa við.
Haustið 1940 stofnaði ég hús-
mæðraskólann að Löngumýri.
Átti ég því láni að fagna, að
Björg vinkona mín var einnig
fús til þess að starfa með mér
þair á norðurslóðum og réði ég
hana þangað til mín sem handa-
vinnukennara. Gladdist hún þar
með mér 'yfir hverju spori í fram
fanaátt. Björg tilheyrir vöku-
mönnum, sem staðna ekki í starfi
Hún hefur alltaf verið að læra
og tileinka sér það bezta í sam-
bandi við nýja kennslutækni á
sviði handíða.
Við þessi vegamót í æviferli
heinnar vil ég færa henni inni-
legar þakkir fyrir trygga vin-
áttu — fyrir 27 ára samstarf —.
Þakka henni framúrskarandi
dugnað og fórnfús vinnuafköst í
þágu nemenda okkar og skóla
— vinnu sem leyst var af hendi
án skyldu og án þess að krefjast
launa.
Ef allir opinberir starfsmenn
þessa lands væru með hugarfari
þessarar mætu konu, yrði þjóð
arhag okkar fslendinga vel borg
ið. Björg dvelur ekki á heimili
sínu í dag. Ég sendi henni hlýja
kveðju út í fjarlægðina og óskir
um bjarta og blessunarríka fram
tíð.
Ingibjörg Jóhannsdóttir
frá Löngumýri.
í dag á sjötugsafmæli fröken
Björg Jóhannesdóttir handa-
vinnukennari. Ég veit að Björg,
vinkona mín, kærir sig ekki um
langa lofgjörð og hefði helzt kos
ið að sem minnst færi fyrir deg-
inum, en í trausti þess, að hún
fyrirgefi mér, sting ég niður
penna.
Björg Jóhannesdóttir er fædd
að Holtastöðum í Langadal í
Húnavatnssýslu 6. ágúst 1899 en
ólst upp á Móbergi í sömu sveit.
Foreldrar hennar voru Elísabet
Þorleifsdóttir og Jóhannes Hall
dórsson. Ég hef heyrt kunnugt
fólk bera Elísabetu þá sögu, að
hún hafi verið sérstök ágætis-
kona og Jóhannes völundur í
höndum og gert ýmsa hluti fyr-
ir sveitunga sína, sem nú á tim-
um þarf fagmenn til að
vinna, svo sem að gera við
klukkur og fleira.
Slíkir stofnar stóðu að Björgu
og vafalaust hefur hún erft það
bezta frá báðum foreldrum.
Á æskuárum hennar áttu fá-
tækar stúlkur ekki margra
kosta völ og foreldrar Bjargar
höfðu ekki efni á að kosta
börn sín til náms en hún lét það
ekki aftra sér, hún fór tilReykja
víkur og lærði þar fatasaum og
hannyrðir. Síðan kom hún aftur
heim í héraðið sitt og miðlaði
öðrum af þekkingu sinni. Hún
kenndi hjá Sambandi norð-
lenzkra kvenna á Blönduósi á
árunum 1937—1939. Það er ekki
hægt að minnast svo á dvöl
Bjargar á Blönduósi, að ekki 'sé
getið þar sérstaklega einnar fjöl
skyldu. Það er Evald Hemmert
verzlunarstjóri og síðar kaup-
maður og kona hans, Jóhanna A.
Hemmert og dætur þeirra. Þessi
hjón hvöttu Björgu til áfram-
haldandi starfs og hjálpuðu
henni á margan hátt, enda skap
aðist þar vinátta, sem enzt hefur
síðan.
Árið 1940 gerðist Björg kenn
ari við húsmæðraskólann á Stað
arfelli, og þá má segja, að byrj
að hafi nýr þáttur í lífi hennar.
Þar kynntist hún Ingibjörgu Jó
hannsdóttur frá Löngumýri í
Skagafirði, sem þá var þar for-
stöðukona, og hafa þeirra leiðir
ekki skilið síðan. Þegar svo Ingi
björg stofnaði kvennaskólann á
Löngumýri, fluttist Björg þang-
að með henni og varð hennar
hægri hönd þar. Björg lét sér
ekki nægja þá menntun, sem
hún hafði aflað sér á yngri ár-
um, hún fylgdist vel með, fór á
námskeið fyrir húsmæðrakenn-
ara og jók þannig hæfni sína.
Hún var ekki einasta snilling-
ur til verka sjálf heldur lét
henni einnig mjög vel að leið-
beina öðrum.
Ég, sem þetta rita, kynntist
henni veturinn 1940—’41, þá var
hún kennari minn á Staðarfelli.
Við vorum margar og misjafnar
námsmeyjarnar veturinn þann,
en ég fullyrði að lipurð og
stjórnsemi Bjargar gat fengið
hverja stúlku til að leggja sig
fram við handavinnuna. Marg-
an góðan dúk og púða þurfti
hún að laga með eigin höndum
og víst var um það, að handa-
vinnuverkefnið mátti vera mjög
illa komið, fyrir klaufaskap eig
andans, ef það tókst ekki. Ég
minnist þess, að ein stúlkan
klippti gat á kjól, sem hún var
að ljúka við. Það varð uppi fótur
og fit í saumastofunni en
kennslukonan brosti aðeins, tók
kjólinn og leiðbeindi stúlkunni
með viðgerðina. Hún sakaðist
aldrei um orðinn hlut.
Björg Jóhannesdóttir hefur
ekki gifzt eða eignazt böm, en
því fleiri vini á hún og stúlkun-
um sínum var hún oft sem móð-
ir, enda hef ég aldrei heyrt
nokkurn nemanda hennar minn
ast hennar nema á einn veg.
Eins og áður er sagt fylgdi
Björg vinkonu sinni, Ingibjörgu
Jóhannsdóttur, þegar hún stofn
aði Löngumýrarskólann. Ingi
björg var þar forstöðukona en
Björg saumakennari. Störf Bjarg
ar í þágu þess skóla verða seint
fullmetin, hún unni stofnuninni
af hug og hjarta og vann sam-
kvæmt því. Þegar Ingibjörg flutt
ist til Reykjavíkur, fór Björg
þangað líka og hugsaði um heim
ilið fyrir þær, að Reynimel 22.
Þar er gaman að koma og gott
að vera og þar hefði vafalaust
verið gestkvæmt í dag ef hús-
ráðendur væru heima, en Björg
brá sér til Vestmannaeyja og er
þar nú hjá vinafólki sínu.
Að lokum þetta: Kæra Björg.
Við, sem vorum nemendur þínir
veturinn 1940—1941 sendum þér
hjartans hamingjuóskir á þess-
um merkisdegi.
Ingibjörg Björnsdóttir.
- ÚTFLUTNINGUR
Framhald af hls. 15
ísland ekki sendiráð á tveim
þeirra, þ.e. Nígeríu og Suður-
Ameriku. Ef opna á ný sendiráð
og leggja viðskiptahagsmuni til
grundvallar við staðarval væri
því réttast að opna sendiráð í
Suður-Ameríku fyrst og síðar í
Afríku. f þessum sendiráðum
yrðu fyrst og fremst viðskipta-
sendifulltrúarf*
— Persónulega telur höfund-
ur, að íslendingar ættu að stefna
að því að hafa viðskiptafulltrúa
í sendiráðum í löndum 1—4 og
byggja samtímis við það kerfi
með því að hafa útflutnings-
styrkþega í löndum 5—8, annað
hvort í sendiráðum eða ræðis-
mannsskrifstofum, þ.e.a.s. einn
á Norðurlöndum, t.d. í Osló. Síð-
an smáþétta þetta kerfi til öfl-
unar markaðsupplýsinga með út
flutningsráðgjöfum að dönskum
hætti og fullnægja þannig sér-
þörfum, t.d. einstakra iðn-
greina. —
LOKAORÐ:
Fræffilega séff er efflilegast aff
öflun markaðsupplýsinga- og
fræffslustarfsemi sé í höndum
sama aðil.a, einkum hvaff stefnu-
mótun snertir, en helzt einnig
hvaff framkvæmdir snertir.
Brýn nauffsyn er á því, aff op-
inber yfirvöld hér á landi viffur
kenni þessa staffreynd og hefji
endurskipulagningu þessara
mála, þannig aff opinberar óbein
ar aðgerðir til útflutningsörv-
unar hér á landi verffi m.arkviss
ari og árangursríkari en veriff
hefur.
Steypustyrktarstál
Til sölu á sanngjömu verði
steypustyrkta rstál: Terrtor 12
mm í lengdum 8—12 m, samt.
500 kg; stál 37, 8 og 19 mm,
í tengdum 9—10 m, samt. 350
kg. Upplýsingar í síma 38405-6,
Stefán Ólafsson.
- UTAN ÚR HEIMI
Framhald af bls. 14
ast til Kyrrahafseyja en fór-
ust allir. •
— — En smám saman fór
nýlendan að hjarna við. Nýir
fangalhópar komu frá
Englandi og þó að nýlendan
væri £ rauninni eitt allsherj
ar tugthús bættist henni samt
atrnar og betri viðauki land-
nema. Það voru fangarnir
sem lokið höfðu refsingunni,
en líka fátækir en vinnufús-
ir. innflytjendur. Margir
þeirra sem komu til Ástralíu
sjálfviljugir með öxi í hend-
inni rudþu sér land og hófu
akuryrkju. Aðrir landnemar
leituðu lengra inn í landið og
komu sér upp sauðfjárbúum.
Þó að glæpir, drykkjuskap
ur og fjárhættuspil keyrði
stundum úr hófi var þróun í
landnáminu. Og yfirvöldin
tóku hart á öllum ólifnaði,
svo að tilveran varð sæmileg
skikkanlegu fólki.
Framan af var suðaustur-
hluti meginlandsins, Nýja
Suður-Wales, eina nýlendan
og varð Sidney höfuðborg
hennar. Síðar komu hinar ný
Victoria, Queensland og Vest
ur-Ástralía.
Snemma á síðustu öld fór
að magnast andúð gegn hin-
um sífelldu fangaflutningum,
og 1840 var hætt að senda
afbrotamenn til Nýja Suður-
Wales. Nú voru þeir sendir til
Queenslands og Tasmaníu.
En árið 1886, eða fyrir hundr
að árum, lauk öllum fanga-
flutningum til Ástralíu. Telst
svo til að Englendingar hafi
flutt um 200.000 fanga sam-
tals til Ástralíu og Tasmaníu.
Fram til 1851 grunaði eng-
an að meiri fjársjóðir væru
fólgnir í jörðu í Ástraliu en
flestum öðrum löndum á
hnettinum. í febrúar fundust
auðugar gullsandsnámur í
Lewis Pons Creek í Bathurst,
250 km fyrir vestan Sidney.
Nokkru síðar fann innfædd
ur smali „gulan stein“, 58
kíló á þyngd. Þetta var
hreint gull og nær 100.000
króna virði, með þáverandi
gengi. Þegar gullfréttirnar
bárust til Evrópu varð „líf í
tuskunum" og Ástralíuskipin
fengu nóg að gera. Þúsund-
um saman þyrptust gullgraf-
arar og glæframenn til fyr-
irheitna landsins. Þegar gull-
námurnar í Victoria-nýlend-
unni fundust flæddi fólkið
þangað. fbúatala Melbourne-
borgar tífaldaðist á árunum
1851—61.
Og þegar fannst gull, víðs
vegar um landið. En hér fór
líkt og farið hefur víða ann-
ars staðar: flestir gullgrafarar
ar urðu fyrir vonbrigðum þó
sumir yrðu ríkir. Smám3am-
an tóku stór félög gullgröft-
inn í sínar hendur. En Ástra-
lía er enn eitt af hinum meiri
gull-löndum heimsins.
Og þarna var mikið af öðr
um málmum: silfur í Nýja
Suður-Wales, kopar í Tas
mianíu, Queensland og S.
Ástralíu, blý og tin í Tas-
maníu, og járn og kol kring-
um Newcastle í Nýja Suður-
Wales.
íbúatalan óx hægt fyrstu
70 árin, einkanlega af því
hve dánartala refsifanganna
var há. Þeir kunnu sér ekki
hóf er þeir urðu frjálsir og
fjölgaði svo hratt, að árið
1860 var íbúatalan orðin millj
ón. Síðan hefur hún tífald-
ast.
Framan af voru Ástralíu-
fylkin krúnu-nýlendur en
fengu síðan þing og heima-
stjórn, fyrst Suður-Wales
(1851) en síðast Suður-Ástra
lía (1890). — Engin ríkis-
tengsl voru milli nýlendanna
fyrr en 1. janúar 1901, að
Ástralíusambandið var stofn
að. Og nú er Ástralía full-
valda ríki innan brezka sam-
veldísins, eins og Canada.
Sk. Sk.
- RÁÐSTEFNA
Framhald af bls. 16
mælingunini eykst brúttóstærð
tréskipanna, miðað við stærð
þeirra nú.
Ekki hefir enn að sjálfsögðu
verið athugað nánar hver áhrif
þessi nýja alþjóðasamþykkt
kann að hafa á brúttó-stærð ein
stakra gerða íslenzkra fiskiskipa
eða farmskipa, en í heild er gert
ráð fyrir að brúttó-stærð skip-
anna breytist ekki verulega, þótt
vitað sé að nýja mælingin kunni
að raska einstökum flokkum
skipa eins og hinum svonefndu
„paragrafskipa”, sem mörg eru
rétt neðan við 500 brúttó-
rúmlestir nú.
Að sjálfsögðu er nauðsynlegt
að hafa þessa nýju alþjóðasam-
þykkt í huga, þegar ákveðin er
stærð og gerð nýrra skipa nú.
Hins vegar hafa eldri Skip heim-
ild til að fresta endurmælingu
allt að 12 árum eftir gildistöku
alþjóða-samþykktarinnar uim
skipamælingar 1969, og sam-
kvæmt fyrri reynslu geta liðið
3—5 ár, þangað til þessi alþjóða
samþykkt tekur gildi.
Hjálmar R. Bárffarson.
Aðvörun
Af marggefnu tilefni skal þeim, sem hlut eiga að máli, bent
á bann við girðingum um einstök leiði eða fjölskyldugrafreiti,
sbr. lög nr. 21, 23. apríl 1963 um kirkjugarða. Þær girðingar,
sem settar hafa verið upp í kirkjugörðum Reykjavikur eftir
gildistöku nefndra laga, verða fjarlægðar án frekari fyrirvara
á kostnað og ábyrgð eigenda þeirra.
Kirkjugarðar Reykjavikur.
íbúð með húsgögnum ósknst
5—6 herbergja íbúð með húsgögnum óskast til leigu um
óákveðinn tíma.
Upplýsingar gefur
Bjami Beinteinsson hdl.,
Austurstræti 17.
Símar 13536 — 17466.
Veðskuldabréf
Hef kaupanda að fasteignatryggðum veðskuldabréfum.
MALFLUTNINGSSKRIFSTOFA
AGNARS GÚSTAFSSONAR hrt
Austurstræti 14.