Morgunblaðið - 01.11.1969, Blaðsíða 16

16
MOR/GUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 1969
- JIRI PELIKAN
Framhald af bls. 15
landi, Ungverjalandi og Austur-
Þýzkalandi. Við eigum samúð
níkisstjórna, kommúnistaflo'kka
og íbúa Júgóslaví'U, Rúmeníu,
Kma og aamianrta sósíaliskra
ríkja, se-m hafa opin.berlega for-
dæmt hernám lands okkar.
Kommúnistariki vilja nú ívax
andi mæli fylgja fram sinni eig-
in stefnu í öllum málum, og
stöðú'gt fleiri þeirra neita að
vera algerlega undirgefin ein-
um valdhafa eða miðstjórn.
Þau leita nýrra svara, laus
við gamíar klisjur og fastmótað
ar sko'ðanir. Þau skillja hverin
skaða innrásin í Tékkóslóvakíu
hefur gert komimúnistískum,
sósíalískum og lýðræðisleg-
um hreyfingum um heim allan.
En ef við viljum hjálp ann-
arra, verðum við að sýna að við
séum verð hjálpar, að við get-
um staðið upp og barizt, að við
séum ekki búin að gefast upp.
Baráttan verður erfið. Hún mun
krefjast fórna, og færa með sér
au'gnabliks ósigra. En að lokum
munum við bera sigur af hólmi,
því framgang og þróun sögunn-
ar er ekki hægt að stöðva. Aðal
vígstöðvarnar verða að sjálf-
sögðu í heimalandi okkar,
þar sem allir sannir og trúir
kommúnistar og ekki-kommún-
istar verða að berjast saman til
að endurheimta það sem við
byrjuðum á.
Ég lít á sjálfan mig sem óað-
skiljanlegan hluta þessa hers.
Ástæðan til þess að ég hef
ákveðið að dveljast erlendis
fyrst í stað er sú að heima yrði
ég strax gerður áhrifalaus, og
dæmdur til þagnar. Ég neita að
hlíta refsiaðgerðum stjórnar-
nefndar flokksins, nema ég fái
að verja mig opinberlega. Ég
álít það skylidu mína að tala af-
dráttarlaust og opinberlega um
land mitt, og með að-stoð vina
heima og erlendis, að upplýsa
fól'k um hvað þar er raunveru-
lega að gerast. Ég hef ekki
áhyggjur af persónulegu öryggi
mínu, sem er jafn mikil hætta
búin erlendis og heima. Það
eina sem ég hef áhuga á er að
geta komið skoðúnum mínum á
framfæri opinberlega, og tala og
huigsa eins og tékkóslóvakískur
kommúnisti sem elskar land sitt,
frelsi og sósíalisma, og sem viill
halda áfram vörn fyrir framfara
stefnuna, þar til unnt verður að
endurvekja hana heima.
Ég geri mér ljóst að það verð-
Ur erfitt að búa erlendis og
haldia sjálfstæði síniu, með sfliík-
ar hugmyndir. Ég hef yfirgefið
heimili mitt í Prag, vini mína og
ættingj.a, og aJ.lt það sem mér
finnst ég ekki geta lifað án.. En
það eru öðru hvoru augnablik
í lífi okkar, þegar við verðum
að fórna öllu til að geta barizt
samarn
Ég trúi því að félagar mínir
og flokksbræður heima, muni
skilja afstöðu mína, en ég veit
að aðrir munu ekki skilja hana
fyrr en eftir nokkurn tíma. Ég
verð einnig að búast við að áróð
ursmenn stjórnarinnar í heima-
landi mínu, muni kalla mi.g svik
ara, þar sem þeir geta ekki sitað-
izt raunverulegar rökræður, eða
skilið að einhver maður skuli
geta breytt eingöngu samkvæmt
sinni eigin hugsjón. Ég hikaði
lengi áður en ég ákvað að taka
til máls opinberlega. Eftir inn-
rásina í ágúst síðastliðnum þagði
ég í fyrstu, því ég vildi ekki
gera hlut þeirra stjórnmála-
manna erfiðari, sem enn börðust
til að leiða þjóðina út úr vand-
anum.
En ef ég þegði núna, eftir at-
burði síðustu vikna og mánaða
myndi það ldta út eins og ég
væri samþykkur stefnunni.
Þótt ég fordæmi þá, og for-
dæmi hernám lands míns, þýðir
það ekki að ég sé á sömu skoð-
un og andkommúnistar eða
hægri öfgamenn, heima og er-
lendis, sem ala á hatri í garð-
Sovétríkj am/nia.
Þrátt fyrir sársaukafulla at-
burði síðasta árs, ber ég enn
virðingu fyrir Rússum ,og þeim
miklu fórnum sem þeir færðu í
baráttu sinni gegn fasismanum
og við frelsiun lands míns úr
höndiuim niaisáista. Persónulaga
óska ég sovézku þjóðinni vel-
farnaðar og allra heilla.
En þessar tiltfinningar ætti
ekki að nota til að réttlæta slík-
ar aðgerðir sem hernám lands
míns, og þann álitshnekk og van
traust á Sovétríkjunum, sem
fylgdi í kjölfarið.
Alveg eins og ekki ætti að
blanda saman gagnrýni á inn-
rásina í Tékkóslóvakíu, eða öðr-
um mistökum ráðamanna Sovét-
ríkjanna og andko.mmúnisma,
ætti ekki að blanda stefnu nú-
verandi valdhafa í Prag og and
sósíalisma.
Að bendla einstaklinga eða
hópa við stefnur á þann hátt er
ekki marxiskur hugsunarháttur,
amk. er það ekki mjög kurteis-
islegt. Það sannar aðeins að fólk
ið sem gerir slíkt, lærði ekki
mikið af tuttugasta flokksþingi
sovézka kommúnistaflokksins.
Að lokum vildi ég þakka öll-
um kommúnistum, sósía.listum og
lýðræðissinnum í neiminum, fyr
ir samúð þeirra og stuðningsyf-
irlýsingar, sem voru okkur mik-
il huggun. Það er sérstök skylda
mín að bera fram þessar þakkir,
þar sem opiniberir áróðunsmieinn
stjórnarinnar eru að reyna að
eyðileggja þennan móralska
stuðning með furðulegum lyga-
vefum, og með því að reyna að
fefla hann fyrir þjóðinni, með
því að gera upptæk erlend blöð,
trufla útvarpssendingar erlend-
iis frá, gera brottræka erlenda
blaðamenn, og takmarka erlend
sambönd og þannig að neyða
þjóðina aftur inn í einangrun
fyrri ára.
Ég vil biðja all’a góða vini,
alla stjórnmálaflokka verklýðs-
félög, ungmenni og stúdenta,
þingflokka, blaðamen.n, miennta-
menn og alla einstaklinga, að
styðja á áhrifaríkan hátt rétt-
látar kröfur þjóðar okkar um
brottflutning erlendra her-
manna frá Tékkóslóvakíu, svo
að þjóðin megi sjálf ákveða ör-
lög og framtíð hins sósíaliska
þjóðfélags hennar.
Það er ósegjanlega mikilvægt
fyrir okkur að njóta stuðnings
lýðræðisLegra og framf'a'rasinn-
aðra afla, og hindra þannig mis
nottoun þeirra sem fylgja öðrum
stefnum. Við afþökkum stuðning
fasista eð.a hægrisinnaðra öfga-
manna. Við færum sérstakar
þakkir, fólkinu í Víetnam, sem
gáfu okbur fordæmi með hug-
rakkri baráttu sinni gegn fhlut-
un Bandaríkj anna.
Ég verð emn að ieggja áherzlu
á að aliar aðgerðir fyrir innrás-
ina miðuðu að þvíaðstyrkja og
skapa sósíalisma, með því að
ryðja úr vegi hindrunum og úr-
eltum hugtökium fyrri ára, og
auka frelsi og lýðræði allra
vinnandi manna.
Tékkóslóvakíuatburðuiriinin er
ekki einkamál íbúa þess lands,
ef svo væri hefði fljótlega verið
greitt úr því. Það er áskorun
sem snertir alla þá sem hlynn.t-
ir eru framförum sósíalismans. og
frelsisins, hvar siem er í heimin-
um.
Ef stórt og voldugt sósíalista-
ríki getur brotið á bak aftiur
sjálfstæði og frelsi lítils sósíal-
istaríkis, er sósíalisminn um
heim allan í hættu. Ég mun
halda áfram baráttu minni, sem
meðlimur í Kom mú n ist aÚokki
Tékkóslóvakíu, og ríkisborgari
lands míns. Um leið og mögu-
legt er að verja málstað minn
opinberlega hekna, mun ég snúa
aftur og gera grein fyrir gjörð-
um mín.um.
- EYRÚN
Framhald af bls. 1S
kom á legg hóp mannvænlegra
barna, sem síðair báru uppeldi
sínu fagurt vitni. Eyrún Grírns-
dóttir vax góður fulltrúi sinnar
kynslóðar.
Hún gerði ebki kröfu til ann-
arra, en naut þess í ríkum mæli
að gleðja aðra. Hún unini fóstur
jörðinni og samferðatfóikinu var
hún þak'klát og trú. Hún var orð
vör og mild í dórnum um menn
og málefni, enda vel greind. Það
vakti athygli mína við fyrstu
kynni, hve hún ljómaði af gleði
þegar hún minntist málleysingj-
anna í sveitinni. íslenzka hestinn
dáði hún til hinztu stundar, enda
var hann förunautur hennar með
an hún hafði getu til að annast
hann. Eyrún dvaldist í Bislkups-
tungum til ársins 1910, að Torfa-
stöðum um tíma hjá prestshjón-
unum þar, þeirrar dvalar minnt-
íst hún með hlýju. Eimnig dvaldi
Eyrún um tíma hjá læknishjón-
unum í Skálholti, frú Sigríði Sig
urðardóttur og Skúla Ámasyni.
‘Hún rómaði mjög það sómafólk
og var a'lla tíð hlýtt til þess.
Árið 1917 giiftis/t Eyrún Þor-
grímá Gu'ðmundssyni kaup-
manni, hér í Reykjaivik. Þau
hjóniin stairtfræktu verzlum um
langt skeið, að Hverfisgötu 82 og
miuiniu margir Reykvíkimigar
muma góðiega og vingjamiliega
konu þaæ innian borðls. Eyrún
kunni vel til þeiirra starfa og
eirtt er ég visis um, að engirnn
hetfir farið sniuðaður út úr þeirri
verzlun. Þorgnímur var mikiill
hestamaður og hefir þar tfarið
veil á með þeiim, sem og í öðru.
í tfríisitundum ferðuðuist þau hjón
in mikíð um niágnennið á hest-
uim. Þekn varð etkki barna auð-
ið, en það vakti athygli í fari
Eyrúnar hve bamigóð hún var.
Þau kynni, sem við hjónin
höfðuim atf þessairi mætu konu
verða okkur ógfleymianleg fyrir
miangra hfluta sakár. Með hennd
áttium við og bömin ófckar marg
ar ánægj'ustunidir, sem aldired
gieymast.
Hún hafði gott mimni og siagði
Skemmtilega frá æsikuárunium,
margþættum störfium í sveitinni
og samtferðatfólkiniu. Hún átti til
alð bena eimstakt trygglyrudi og
góðvild.
Eyrún var mjög sjáfltfsitæð
bona og vildi efloki vera upp á
aðra komim. Þess vegna bjó hún
ein í háæri eflili, ammaðist aillt sitt
sjálf. Þegar heilsam að lofloum
fór að bila naiut hiún hjiálpsemi
og góðvilldar skyldmienna og
venzlatfólkis, sem reyniddisf henni
vel. í diag grætur gamli hverinn
að Syðiri-Reykj'um. Fjaflllaihring-
uriinn fagri stendiur helgan vörð
um æskiustöðvamar, lyngáisar
Grímsniess og Biskiupstuinignia
geyrna spor hennar og Brúará
kveður hana í þöguílili ró.
vandaðirar og góðrar kionu. Her-
dlísi og öðrum ættimgjum send-
um við hjónin og börmin ökbar,
innilegar samúðarkveðjur. Við
þökkum Eyrúniu einilæga vináttu
og samtferð á liðnum ánum.
Jóhannes R. Snorrason.
- PÉTUR
Framhald af bls. 18
í ellefu ár þitt hel þú háðir
hugprúður og æðrulaus:
Verk þín öll því vitni báiru
að veröld betri þráðir.
Engan betri vin ég kaus,
ást til guða og manna tjáðir
Nú hljómar sá strengur
í sál minni sárt
Sá strengur sem sízt ætti að
hljóma lengur,
er hortfinn ertu í heima þá
sem Herrann mun á þér aumui
sjá
Þú uppskera munt nú sem þú
sáðir
sanni og góðir drengur.
Með hinztu kveðju og þakk-
læti fyrir sanna vináttu og á-
æigj'ulegt samstarf með Tenglum.
* A.Ó.
Stríð við lífið erum að heyja
og einnig fædd til að deyja.
f fangbrögðum við Glám
við hrikta látum í öllum rám.
Og baráttan er hörð
en vor látni vinur — hann stóð
vörð
og þótt hann væri oftast einn
þá var hann samt aldrei seinn
að fórna fyrir lífið sál
í von um að geta kveikt þar bál
sem í friði gæti brunnið
og hugi og hjörtu unnið.
H.H.
Fallinn, er laufið feillur,
fóstbróðir prúður,
fölur er þinin vangi. '
Áður við oft
undum við sögu
aftaninn langan.
Nú ertu horfinn héðan,
er haust kveður
um hljóða nétt.
Sof þú, ef þú sefur,
en sórtu vakinn
syngdu þá með oss.
Áður þú hraustur háðir
við hafið kapp,
syntir mót söltum öldum,
sundið var þitt lff.
Á Suðurnesjum varstu krýndur,
nú signi ég þitt ból.
Við kveðjum vinir
vininn okkar
UNC STÚLKA
óskast til símavörzlu og fleiri skrifstofustarfa. Vélritunar-
kunnátta æskileg.
Tilboð óskast send afgr. Morgunblaðsins merkt: „Skrifstofu-
störf — 8530" nú þegar.
N auðungaruppboð
sem augiýst var í 45., 46. og 47. tbl. Lögbirtingablaðsins 1969
á hluta í Drápuhlíð 34, talin eign Margrétar Konráðsdóttur,
fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar i Reykjavík á eigninni
sjálfri, miðvikudaginn 5. nóvember n.k. kl. 10.30.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
annað og siðasta á hluta í Njörvasundi 11, þingl. eign Svavars
Þórhallssonar, fer fram á eigninni sjálfri, miðvikudaginn 5. nóv-
ember n.k. kl. 11.30.
Borgarfógetaembættið í Reykjavik.
Ættinigjar ag vinár mininiast
GEÐVERNDARFÉLAG (SLANDS
Merkjasala
Geðverndarfélagsins verður á morgun, sunnud. 2. nóvember.
Merkin verða afgreidd frá kl. 10f.h. í skólum Reykjavíkur-
borgar cg nágrennis. — Sjá auglýsingar í skólunum. — Góð
sölulaun.
Nemendur eru hvattir til að selja merki Geðverndarfélagsins.
Allur ágóði ráðstafast í þágu langstærsta öryrkjahópsins, —
geð- og taugasjúklinga.
er vetur gengur í garð.
Á gluggann fellur hrím,
en sólin sefur,
sefur bak við ský.
Við leiðið þitt Ijúfur,
lútum við í bæn,
og minnumst mannsins,
er margan átti daginn
í friðarins húsi forðum
á Fríkirkjuvegi.
Farðu vel á föður leiðium,
fylgi blessun göngu þinni.
Fuglar landsins ljóðin syngi
og ljósið fylgi sálu þinni.
Farðu vel, nú Frónið kveður,
er fjöllin sveipast líni hvítu.
K. Larsen.
N auðungaruppboð
Eftir kröfu skiptaréttar Reykjavíkur fer fram nauðungaruppboð
að Sigtúni 3, miðvikudaginn 5. nóvember n.k. kl. 14 00 og verða
þar seldir 39 loftlampar, skrifborð, stóll, hjólbörur, um 60 m.
langt járngrindverk, naglfast í húsinu, og nokkrir timburaf-
gangar, talið eign þb. Blika h.f.
Greiðsla við hamarshögg.
____í ________Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
BIFRCIDAEIGCNDUR
Opna í dag laugardag 1. nóvember bón- og þvottastöð að Sigtúni 3.
Kjartan Sveinsson.