Morgunblaðið - 15.11.1969, Blaðsíða 19

MORGUNTHLAÐIÐ, LAUGAHDAGUR Ii5. NÓVEMBER 1Ö6Ö
19
Erlendur Jónsson
skrifar um
BÓKMENNTIR
Samkvæmt tízkunni
Jóhannes Helgri: Hringekjan,
skáldsaga. 180 bls.
Skuggsjá 1969.
STÖKKIÐ friá Svairtri miessu til
Hrimgekjuaiinair er áanóta ga'gni-
igert og t. d. frá Sölku Vöiku
til Kris'tiniJhaildis uindir Jökli. Eft
ir að hafa hneytt f-rá siér þeim
Ihressilleiga óhroða, Svar-tri
m/essiu, sianidir Jóhaninies Heilgi nú
frá sér fraimiúrsbefnuivierk a la
mode. Pl'jótt á litið sósit fáitt sacn-
eilgimiegt með þeim tveiim skáid-
veirikuim hans, Sviartri miessu og
Hriintgekjuhini, -nemia gr-aðihestuæ-
iinin- Sikilll, en á honuim h-efur Jó-
hamn-eis BeJ-gi stakar mætur. Sé
saimianburðinum haldið áfram —
þá er Hrinigelkj-an langtu!m styttra
vierk e-n Svönt mesea, lestur
henmia-r kostar ekkd amidvökur.
Svört m-esoa er þjóðféliagsleig
skáidisaga af gam-la sikól'amuim,
þa-r sisim persómurnoir eru því
hreinihja-ntaðri, því færna sem
þær hafa lænt, ag því gnuigguigri
á sáilinmi, því flieiria siam þær
hafa nuimi-ð — og því bær-ra siem
þæir ihiaÆa srtmaitzt uipp etftir mamm-
vinðirugaistigamiuan — að preetin-
uma þó umdantefcniuim. Hrimigekj-
an er saga af rfiku og fLnu flóllkii.
Þó er það sæmil'egaista fólk —
merfcitegt nókku'ð. í Svartri
miassu eru liyatisiemdiæ hold)Siim®
vegls-amaðar hófte-ga, en nógsaim-
leiga. í Hrinigekjunmi er af þeim
hemjamis mdlkill texía. Sem sagt:
áður Svört maasa nú sexmasisa,
En hvermig hefuir höfu-ndi þá
tekizt að kúvemida frá hefðlbuind
inm<i skáildisöigu til framiúrstefinu-
rómans?
Því er nokkuð erfitt aið svar-a,
nema miaiðuæ ieyfi sér að állíta,
að fynir höflundi hafi í raum og
veru v-akað að setj-a sam-an þess
kon.ar verk.
Jóhammes Halgi er rithöflumd-
uir, ssm kainn sitt fa-g. Um það er
engum, bföðlum að fletta. Hrinig-
ekjan ieæ ekkiert byæjendaveæik,
en beæ með sér að ver-a sam-in
af höflu-ndi, sem er vaniur að
gtfcn-a- við setning oig málsigreim.
En sj'áílfsaigt er Jólhanmes Heigi
miisjafintega upplagðúr að se-mj a
eins og sögupersóna hanis, u.ngi
ritíhöflunduæLnn í Svaætri mesisu,
sem v-aæ þu-ngu-r til veiriks, en
tók þefcn murn betur á, þegar
h-ann loks kom sér a-ð verki.
Hringekj-an bendir til, að h-amm
hatfi nú ver-ið síðu-r upplaigðiuæ en
stumdium áðuir.
Jóhanmie® He-ligi er kriaiftmiikill
haflumdur, þegaæ hann nær sér á
strik. Hugfcvæmur er hann að
vissu teyti og næmur á þau
skipti mainmia, sem l'úita að hnipp
in-gum og keæskni. Og meinleg-
u-r getur h-ann verið, ban-ns-ett
ónotahylki. En frumteguæ eæ
h-anm tæpast fram yfir það.
Svört mess-a var efcki frumlegt
veæ-k á sínum tíma, og Hring-
efcjan eæ það eikJki haldor nú; eæ
of seimt á ferð til að svo sé.
Jóihan-mas Helgi er að
mör-gu 1-eyti góður stílisti. H-amn
h-efuæ m-a-r'gsanin-að, að h-ainm get-
uæ Inomið sama.n útismognum og
listii'ega vel skrifluiðum texta,
þegar ham-n viU það við h-afa og
efm-ið geifur honum tækifæri til
þess koniaæ andtegra kóllhmíisa,
S-á hiætfiteiki h-efur komið honum
að nokkriu gagni í Hringekjummi.
Sé ein og ein málsgnein, — ekki
þó atf handahótfi — tekdm út úr
meigimmálinu og skoðuð sérstak-
lega — þá er þar m-aæga gter-
periiu að fimmja. Gdtmisteimia skiul-
um við e'kki netfn-a: það væri að
tafea of dj'úpt í áæinrni.
En sé á heildin-a liti-ð, verðúæ
útkiom.am lakani. Mangt bendir
til, að Jóhannes Hellgi hvorki
hrtfiist af því formi, siem ham-n
hefluæ að þessiu sinmi kjörið sór,
né heidu-r tneysti á það sam mið
il fyrir þá hluti, sem hiamm
hyggst tjá. Till dæmds er nafmia-
listi (ka-Ll-aðu-r fanþegalisti, af
því sagan, h-eitir H-rimgekjami)
látimn- fyligja sögummi, sivo lesand-
inm, gleiti betur áttað sig á efm-
inu, viti hverju simni, hvarhamm
er staddiuæ, og geti hvenær sem
er vitaið de-ifli á þeir-ri pensénu,
sem hamm, er að tesa um í það
og það skiptið og þan-nig tesið
bókirua eimis og „breiða“ skáld-
sö-gu. Líkin.ga-r þær, sem fynjæ
kom.a í sögúmmd, minmia sumar á
Jðh.ainmes Helga, ei-ms og h-amn
vaæ m-agnaðaistur, e-m aðnaæ f-alla
um siig sjállflaæ t.d.: „inmibyrgð-
ur hliátu'rmn- hnyglast upp úr
homum eiins og kolsýra í gos-
vatmi.“ — SamMking af þessu-
tagi eæ hivorfci klassásk né av-amt-
gardie, beidiuæ klúðuæ í siinu orði
sagt.
An-mars staða-r hefuæ þversagm
ar,amdd kom-ið yfi-r höfuindinm,
saamaimber eftirfarandd orða-
skiptd:
„Jókadli hetfur dmegiið gull-
hi -a,ppana fimltega frsma umdan
er mumum og það sindrar bæði atf
gufllli og girrasiteim': Ég tek til rmín
tafit og mæringu og ræð hvað ég
geri við knaftimm.
Kraflt hv-að? Á þetta að veæa
fyndrni. Halddð þér aið Þjöðbamk
inmi sé leilkhúis?
Þjóðhankiran er kirkja. Þetta
var m.anm,réttindayfirl.ýsing.
Éig histf a-n-n-að við tímamn að
ger-a en- hluata á listamamma-
þvætting. Þar-na er-u dyæn-ar eða
ég —
f hivaða tíma haldið þér að ég
s-é?“
Nioikk-ru aftar gefuæ að lit-a
þemma-n samsietnimg í s-viipu'ðum
dúr:
„Fyriæ ult-an áltoóhód sitamda
mömn-um til boða tuttuigu o-g fjóæ-
aæ tegumdir áf tauigabilum og
sex af bnjálsemd."
V-eæ-a miá, að það sambengi sé
ti'l, að svona 1-agaðiæ orðaiei’kir
eigi þar h-eima. í Hrimgekjunmi
verða svona- brandarar e-in-
hveæn vegiimn u'tan gátta. Og á
hv-aíða höfumd mdmna þeir an-n-
ar®? Lax,mess ka-mmsfei? Æ'tli ekki
þa-ð? Sé Hrin-gekjan borin sam-
*<«<..<* ♦ <09* «««. * S* • <«•'*. tf-xW
: W :óo8tmop>i»-tþ«'MlKr * Aofcwg >fcoA.K * }*«i <ko<.mo :
hmt Jdtoft tif»};>fc.é<««o< ♦ S<*iliv étootioofcÍK »>ofcýl>sliwo íikolo ♦:
Mi«bÝlWcoo« fcbi<*or ♦ K«fc, ♦ Ktoj.ofv * «0}.
x imvírtOf* K,o«ko> K ItK<|>o Wmo. <;*« Ho>XQ<<. »«00.1
: Ití.lipKÍcooK »>5<5b«.*!o<ió<i * fo)fc.»>K » fctMlhK jfrWbvrtrt* «08(0 of Op«-
»n við ístenzka andrómana síð-
uistu ára: Tómas Jómisson m,et-
söfliulbók; KrisitmihaM uirndir Jökili;
Flj'óitt öjóitt isaglði fuigliinm — þé
tmimmiæ hún. á eæuga bók firemuir
em KæisitmilhiaMið. Bn á þá skiáflid-
söigu mimnir Hringeikjian lílka syo
um mumiar. Er út atf fyrir s'ig
fuirðulieigt að þá iokis eæ Jóhammies
Höligi vippar sér yfiæ í hóp friam-
úmstetfbubötflumidia s/kiuld harnm tiaka
imiið atf þeim elzta. Því það er
öklká aðeimis að stíMmm mieð þver-
sögnium símium og „fyradmi" minmá
á KæiisitinJJhaflid umidir Jökli. Fíma
fóilíkiið í Hrdmlgekjiummi er IlJka al-
(þjóðaiegt „itáll(biúiið“ og fnamiaindi;
(það eir að isegja nýllaxmiesisikt.
Andvari höflundaæ gagnvart
síirnu nýj a fonrrui kemiuæ iraeðal
anm-ans fram í því, að Hr-inigekj-
am hafldasit þvá rraeir til befðlbund
ins smiðs, því lemgra ssm dneg-
uæ aftuir í söguma. Þá fler að
örla á oliLu þessu gamla og kumm-
uigleiga: söguiþræði, persónu-
sköpiuin, líðandi stund. Gauiti
arkitekt vienðuæ sífleLlt fyrirfleæð-
armeiæi sem aðalpeæsóma, og að
lókum verður hanm sú epísk-a
mælistika, sem aðrar söguhetj-
uæ Hrimgekjumnar snúast um og
miðasit við. Þó mær Gauti ekki
að veæða m.kmisstæðúæ sem slikT
uæ. Ha,nn verður aldrei rmeira en
hálflúæ, bvermdg sem á hamn er
litið, fynir þá sök, að foniraið er
hvorki heilt né hálflt, beldur
hálflvolgt.
An.mars má vitamlega sitthvað
gott um. Hæimgekjuiraa segja. Jó-
hammes Hellgi vaæ komimn í því-
líka sjálflh-eldu með hliðsjón af
formi, að hanm þuæfti að bæeyta
til, etf hainm vildi ve,na annað en
Guiðrún frá Lundi. Gg tilmaium er
alLtaf lofls'verð, hvort sem hún
teksit betiur eða miðuæ.
En form skapa-r ekkert lista-
ver-k út af fyæir sig. Þeg-ar umg-
ur h-öflunduæ býr sér til nýtt
form oig nýtist það til listræmm-
ar sköpiun-ar, þá er orsökin oft-
Framhald á bls. 20
ÞETTA ER HJÓNARUMIÐ FRÁ
„VALBJÖRK“
ÚTBORGUN KRÓNUR 2000,oo
OPIÐ TIL KLUKKAN 5 í DAG

Vörumarkaðurinn hf.
J ÁRMÚLA 1 A - REYKJAVÍK - SÍMI 81680
SÍMI HÚSGAGNADEILDAR 84800.
Enn fást fjórar af sjö úrvatsbókum Félagsmálastofnunarinnar
Tryggið ykkur eintök meðan til eru á gamla verðinu

■■■■
SAMSKIPTI
KARLS 0G K0NU
Eítii Hannos Jónsson íélagsfræðing
fjallar um þau jrundvallaratriði í líti oKKar allra, sem mestu máll
skipta fyrir lifshamingjuna.
Að stofni til er bókln hin vlnsælu erindl um félagsfraði fjölskyldu
of hjúskaparmála, sem Hannes Jónsson flutti í rlkisútvarpið snemma
árs 1965, oj fjölluðu m. a. um fjölskylduna, makavalið, ástina, trú-
lofunina, hjónabandið, kynlífið, hjónaskiinaði og hamingjuna, en af
viðbótarefni I bókinni má m. i. nefna afbrýðisemi, barnaþroska,
félagsmótun einstaklingsins, siðfágun og kurteisi, lagaákvæði og
tölulegan fróðleik um islenzk fjölskyldu- og hjúskaparmál o. fl. o. fl.
Þotta ar úrvalsbók, sam á erindl til allra
FJQLSKYLDU
ÁÆTLANIR
0G
SIDFRÆÐI
KYNLÍFS
Bök þessi fjallar á heilbrigðan hátt ui
atriðin i samskiptum karls og konu. Hún er rituð með þarfír
yngri jafnt sem eldri i huga, er stutt, gagnorð og tljótlesin.
I henni eru Utfaramyndir og myndir af frjóvgunarvörnuaL
KJÓSANDINN,
STJÓRNMÁUN
06 VAIDID
EFNI 0 G HÖFUNDAR:
Elnar Olgeirsson skrifar um Sósíalistaflokklnn,
Emil Jónsson um Alþýðuflokkinn,
Eysteinn Jónsson urn Framsóknarflokkinn,
Geir Hallgrimsson um Sjálfstæðisflokkinn,
Giis Guðmundsson um flokkana fram að 1920,
Dr. Gunnar G. Schrain um milliríkjasamskipti og
alþjóðalög,
Hannes Jóhsson um valdiB, félagsflétturnar, lýö*
ræBisskipulagiB, almenningsálitiö, áróBur o. fl.,
Olafur Jóhannesson um stjórnskipunina og æðstu
stjórnarstofnanirnar.
Þetta er ómetanleg bók öllum áhugamönnum um
stjórnmál. Lestur hennar auðveldar mönnum leið
ina til skilnings og áhrifa hvar i flokki, sem þeir
standa.
>
CC
t;
co Q> 'CD
J-FNIÐ, ANDINN OC EILÍFÐARMÁLIN o
fj»n«r uni l>*r dípstu gítur tflvemnMr, «<m lótt h»í» á fiflc A. ollum ölJum þ. á. m. um tflgang og upprun* lifilns, iKringv vísind» og trúarbrjgða á sköpun og þróun, mögulcik.n. (y* pcrtömilín eftir likamsdauðnnn, iiSfricÖI, ipíritlsma, guSspcki or hugmyndir manna um CnS. *-* 00 o o. (O ?2 d)
RITSTJÓRI: (0 O)
HANNES JÓNSSON, FÉLAGSFlLeÐlNCU*
MÖFV.VDAR Al.% IUTSTJÓRAí
DR. ASKtLL LÖVF. rRÓFF.SSORl
BJARN’l KJARNASON, FU. IL\.ND4
•JÖRN uacaCsson. prói tsson:
C.RETA* FKLLS. mTHÖFWNDUm
••ÍTt'R stt:t RfiSSON. RITSTJÓRH
»R. SKil'RBJÖRN KINARSSO.V, BISKt!P|
ttK\ SVLI.NN VÍKI.VCUR
‘ KTT* tR KJÖR80K HUÍSANDI FÖLKS A OlLUM ALORI.
.• ■
u>
J2
•o
© £

8
Ö
8 £
CNI Ö £
CN O
8
CM ít=
LO ?2
- E
<D
V)
• o
• O)
; O
■*->
• co
' 'O
Q.
co
'O
CL
H "O nj
c vo
É *9
co
e
co
CO
ö)
o
<0
c jB
'“O =>
E ~o
s .i
(0 0)
Z X