Morgunblaðið - 16.04.1970, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FTMMTUDAGUR H6. APRÍL 1970

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjómarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 165,00 kr.
I tausasðlu
hf. Árvakur, Reykjavík,
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ami Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstraeti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innaniands.
10,00 kr. eintakið.
LITILSVIRÐING
VIÐ REYKJAVÍK
lZosningabaráttan í Reykja-
vík er rétt í þann veg-
inn að hefjast, en samt sem
áður hafa þegar gerzt atburð-
ir, sem gefa afar skýra mynd
af viðhorfi hinna sundruðu
andstöðuflokka Sjálfstæðis-
manna til þessara kosninga.
Þeir hafa í verki lýst yfir
máléfnalegri uppgjöf, jafnvel
áður en sjálf kosningabarátt-
an hefst og jafnframt tekið
skýrt fram, að þeir líta ekki
á kosningar til borgarstjóm-
ar Reykjavíkur sem sjálf-
stæða athöfn, er eigi að
tryggja höfuðborginni hæfa
yfirstjóm til næstu fjögurra
ára, heldur sem „undanrás“
fyrir þ i n gk osn i n ga rnar á
næsta ári.
Málefnaleg uppgjöf and-
stöðuflokkanna varð öllum
ljós, þegar þrír þaulvanir
blaðamenn frá andstöðublöð-
um Sjálfstæðismanna heykt-
ust á því á síðustu stundu að
koma fram í sjónvarpsþætti
með borgarstjóra í því skyni
að bera fram við hann spurn-
ingar um borgarmálefni.
Nokkrum dögum áður höfðu
þeir þó fallizt á að gera það,
en eftir að hafa legið undir
feldi til þess að grafa upp
óþægilegar spumingar kom-
ust þeir að raun um, að slíkt
væri næsta erfit og völdu þá
heldur þann kost að gefast
upp fyrirfram. Þetta atvik
sýndi, að andstöðuflokkar
Sjálfstæðismanna treystu sér
ekki til þess að heyja baráttu
sína á vettvangi borgarmála.
Nokkmm dögum síðar
flutti einn helzti forystumað-
ur andstöðuflokkanna ræðu,
þar sem hann lýsti einkar
glögglega afstöðu þeirra til
Hann lýsti þessum kosning
um til æðstu stjómar höfuð-
borgarinnar sem „undanrás'
fyrir þingkosningamar, sem
fram eiga að fara á næsta ári
og talaði fjálglega um, að ef
vel gengi í þessum kosning-
um, gætu þær veitt flokki
hans „lykil“ að stjómarráðinu
eins og hann komst að orði.
Þessi yfirlýsing hefur að von-
um vakið mikla athygli,
vegna þess að í henni kemur
fram meiri lítilsvirðing á mál-
efnum Reykvíkinga en stjóm
málamenn — jafnvel þeir,
sem em andstæðir hagsmun-
um Reykjavíkur — telja sér
að jafnaði henta að Mta uppi.
Andstæðingar Sjálfstæðis-
manna í Reykjavík ætia sér
bersýnilega ekki að heyja bar
áttu sína um fylgi Reykvík-
inga á vettvangi borgarmála
og markmið þeirra er ekki að
efla áhrif sín í borgarstjóm
til þess að vinna að hagsmuna
málum höfuðborgarinnar.
Þessir herrar hyggjast reyna
að notfæra sér erfiðleika síð-
•ustu missera í efnahags- og
atvinnumálum, til þess að
auka áhrif sín í borgarstjóm,
og þau áhrif ætla þeir fyrst
og fremst að nota til þess að
tryggja sjálfum sér völdin í
st j ómarráðinu.
Málefni höfuðborgarinnar
eru ekki svo lítils verð, að
þau sé hægt að hundsa með
þessum hætti. Þau eru verð-
ugt viðfangsefni í sjálfu sér
og nauðsynlegt, að þeir, sem
kjömir era til þess að fara
með stjórn höfuðborgarinnar,
einbeiti sér að því verkefni.
í þessum efnum skilur á milli
Sjálfstæðismanna og and-
stöðuflokka þeirra.
borgarst j órnarkosninganna.
Kjörin verða bætt
k stjórnarferli sínum hefur
■^* núverandi ríkisstjórn
komið mörgum umbótamál-
um í heila höfn, en kannski
er hennar mesta afrek að
hafa leitt þjóðina giftusam-
lega út úr þeim miklu erfið-
leikum, sem að hafa steðjað
á undanfömum misserum.
Nú hefur birt mjög til og at-
vinnulífið eflzt á ný. Þess
vegna m.a. eru allir sammála
um, að unnt verði að bæta
lífskjör almennings í landinu,
þótt sjálfsagt verði skoðanir
skiptar um það, hversu langt
verði gengið í þeim efnum.
En það er óneitanlega bros-
legt að lesa í Alþýðublaðinu
viðtal við einn frambjóðanda
Alþýðuflokksins í borgar-
stjómarkosningunum, þar
sem hann segir það „kröfu“
Alþýðuflokksins, að lífskjör
launafólks verði bætt. Alþýðu
flokkurinn hefur löngum litið
á sig sem verkalýðsflokk, en
það þarf að leita allt niður í
8. sæti á framboðslista flokks-
ins í Reykjavík til þess að
finna fulltrúa verkalýðsstétt-
anna. Og það er sæti sem er
iangt frá því að vera einu
sinni varasæti hjá Alþýðu-
flokknum.
Kjör launafólks verða ekki
bætt með því einu, að sæta-
brauðsdrengir Alþýðuflokks-
ins setji fram „kröfu“ um
það. Lífskjör launafólks
munu batna vegnia þess, að
með þrot'lausu starfi allra
landsmanna og skynsamlegri
stjómarstefnu hefur tekizt
að efla svo atvinnulífið á ný,
að atvimnuvegimir geta nú
borið hærri laun.
EFTIR
ELÍNU PALMADÓTTUR
ÉG hitti Osvald Kraudsen. Hann saigðii
mér aið haran æitti í fórum sírauan fjórar
kivilkimyndir, sem ekikii hiet’óu verið
sýradar opiiraberlegia á íslaindi. Nú ætlaði
haran að láta Verðia af því að sýraa þær.
Tvær þekikti ég. Þæir hiafia verið sýndar
erlendis á kviikmyradahiáitíðiuim oig feragið
viðiuirkienraiiragu. Hinar tvær var haran
rétt aið leiglgja síðusitu höirad á. Milklu
komia eljumeinn í verk. Auðvelt vseri að
seigja sem srvo. Þeitta er ekiki hæigt á ís-
laradi, hér er enigán áðlstaða, enigir sjóð-
ir til atð styrkja kvikmyiradaigierð o.s.frv.
Og þeitta er alveg rétt!, eiiras oig bann
Svavar Geets segir. En til eru rraemn, seim
giera þetta seimt. Og þeir sanma bara, eins
og Jóraas í hvalnum forðum, að eikki er
hætgt að halda sumum mönrauim niðri.
Þó Osvaldur sé sivo fulhxr af áhuiga, að
haran sést iðuleiga hlaupa við fót, þá
rýkur hann ekká bara í verkiefnið oig lýk-
ur því í hvelli, hvemig sem aðstæður
eru. Nei, þar er hvorki sparaður tkrai né
fyrirthöfin. Þær eru t.d. ófáar ferðimar,
sem hann hefur uiradanfarin ár farið raorð
ur í Hrísiey, til að festa á filsmu rjúpur
við margvíslegiar aðstæður og á öllum
árstiimia. Stuiradium er ferðdn án áraraguns,
sturadum raæist góður filmuibútur. Dr.
Firaraur Guðmunidssioin hef'ur verið að
raransaka iitfiniað'axlhætti rjúpunnar og Os-
valdur hefur kvilkmynidað í samráði við
haran. Það er eimmáft ein af myradunum,
sem haran ætlar raú bráðuim að sýna.
Hin nýgierða mjrradim er um dr. Pál
ísólfssom. Hún er tekin á sl. 16 árum,
alit frá því sumarhúsið hairas á Stofcks-
eyri var vígt og fram á sl. baust. Þar
eru geymdir á fikrau þættir úr þasisuim
hluta úr ævi Fáis, frá ánœig'juistumdum og
ekJki svo ánœigjuleguim, eims og þegiar
suimarhúsið branm,. Þáð er ekki ónýtt að
slikar mymidir sikuli vera til um meran,
sem hæst ber á hrverjuim tkraa. Og Os-
valdur hiefur bjargað fieiri mierkum
mönmum á filrrau. Bg man í svipinm eft-
ir séra Friðrik og Þóirbergi Þórðarsyni.
Og þeir eru fieirl
Hiraar myndimar tvær, sem eklkii hafa
verið sýradar hér opiraberleiga, eru
myndim uim íslenzku bveriiraa, Heyrið
vella á hieiiðum hveri, og seinni myradin
um Surtseyjargloeiið, sem Osrvaldur hef-
uir raefnt á íslarazlku „Með sviga lævi“. Sú
síðarniefrada er mér einklar kær. Húin
vairð til þesis að ég fékk einu siirani á æv-
irani að reyna það eiras og íþróttáhetj a
að starada uppi á svíðli og takia við verð-
lauirauim umidir dynjandi lófaklappi. Þó
ég hefði ekikert til þesis umiraið, var ég
auiðvitað að spriniga af monrtii. Ég var þó
íslendiinigur og bseði Surtur og Osiva ldur
laradar mínár.
Þaraniig atvikaðist þetta, að efnt var
til sýninga á völdum víisindiakivikmynd-
um í sambandi við 21. þirag aiþjóðasam-
taka visindakvikmyndamarania í Montre-
aiháskóla og fóru sýningar fram á beirns
sýnimgarsvæði Expo 67. Þar stem íslend-
irugiar eru ekki í alþjóðasamitökum vís-
indakvikmyndamanraa, siem hefur aðoet-
ur í Farís, var okkur ekki boðin þátt-
talka áður en valið var úr sýningarkvik-
myradum mörgum márauðum áður. Starfs
fólkið í íslenzku deildirani í Norðurlanda
skálanum hafði hina nýju mynd Qsvaldis
um Surtsey undir höndium og tókst
eftir að fréttist af þessu aið fá hiana
sýradia meðal þessara 60 myrada frá 20
löradum, siem búið var aið velja.
Það kom að S u r tsey j armyrad iinni.
Hverri mymd var fylgt úr hlaði af við-
komandi kvikmyndiagerðarmanrai e'ða vís
iradamanni. Engu slíku var nú tii að
dreifa. Ég mátti því arika upp á sviðlið,
setja upp sérfræðinigiasivtip og láta fylgja
raokkur orð um myndiraa til Iþinlglheims
— fyrst á ensku og svo á fröraskiu, eiins
og kurteisin krefst í Mioratreal. Ekkii hief-
ur það nú víst bætt mlifeið hriikaieiga
frásogn Surts sjálfs á myndumnjm.
Surtur var í góðum félagsskap. Þairraa
voru óskaplega merkilegar vLsindiatovik-
myndir. Maður fylgdist spenntur með
lifniaðarháttum flóarinnar á feldi dýra,
hverraig hún t.d. bíður á hauisi móðuriran
ar tilbúin til að stökikva yfir á nýfædda
afkvæmið um ieið og miamman beygir
siig í fyrsta skipti raiður til að sleifcja
það. Milljóniaimærinigsfrú ein af Rot-
öhildættirani lýsti fleiri lífskúnstum fló-
arinraair, sem hún hefuir eytt ævi isiiirani í
að uppgötva. Öraraur rnyrad sýradi bvernig
fljót eitt í Eniglandi miengaiðist og dó,
þegar ðkkert líf giat leragur þrifizt í því
og varð að óg'eðeleguim polli. Og við
kvilkmyradagestir horfðum liika stóreygð-
ir á mákvæmia myndasögu af fæðingiu
Rauðu keragúruininar í Ástralíu, sem
fram undir þetta hefur verið einn af
leyndardómum náttúruranar. Það var
raefraiiega eragEin vegiran hæigt áð stoilja
hverraig uiraginn komst upp í pokanin
framan á mörramunni, þegiar eniginn gtang
ur eða op var á rnilli. En nú hafði ein-
hverjum sirajölium vísáradaimanni og þol-
iiramóðum kvikmyndamianni tekizt að
sýna, hverraig fóstrið ieiggur af stað á
miðj'Utn meðgaragutímanium í ferðalaig.

sem hver tæknilega útbúinn lamdkiönm-
uður gaeti verið stoltur af. Keragúru-
mamimian sezt þá á balaran á sér og fóstr-
ið rennir sér af stað, edns og kraikká í
rerandibrauit. Með'ain mamiman situr kyrr
við áð þrífa sig, sfcríður það af stað
geginiuim þann frumskóg, sem kemigúru-
hár hljóta að vera fyrir svo lítinn aragia
rnieð litla framhreifa og aHa leið upp í
pokainn. Þar raær araginn í spena, sem í
fyristu gefur saima vökva og haran haiði
áður, og bneytist svo smám saman yfir
í mjólk. Þetta er leyndardómurinin við
að uragirun er aJlt í eiiniu fullþroisika í
kenigúrupolka, sem ekkert op er á raema
út í veröldiraa. Og þar sem aðeiras eiiran
kemst fyrir í pokamum og stundum
verða vanlhöld, heifur raáttúran varaju-
lega tilbúið anmað fóstur á miðri leið,
ef eitthváð sfcyldi verða að stóra bróð-
ur í pokiaraum. Jiá, tækini náttúrunraar
lætur e<kki að sér hæða. En tækni og þol-
iramæði kvikmiynidaigerðairmiainins, siem
raær þessu á fiiilimu, er Iheldur ekki lítil.
Á vísindaikvdikmyradalhátíðiinmi var
mikið um slílka srailLiragia. Suimir mynd-
uðu svo mertoilega hluti í tilrauraaglös-
um að ég kiomst aldrei að 'því hvað þeir
voru að fást vilð. Þess vegmia kom það
mér ekki svo lítið á óvart, þeigar verð-
iauniuim var úthiutáö og ég var drifin
upp á sviðið til að veita viðtöku verð-
lauinium fyrir Osvald Kniudisien fyrir kvilk
myradun á Surtseyjiargosinu. Myndiin
hafði vakið aimieraraa aödáuin gesta ag at-
hygli dómniefndar, sem veitti henirai við-
uirikeranlilnigu Félags vísindatovikmyndia-
gerðarmarana.
Þar sem ég hafði aldrei séð Raiuða
kerugúru fæðaist, fararast mér það rnilkiu
merkiiegra. En engiran aniniar bafði séð
hið stórkoeitlaga eldigios í Surti, og þótti
lýsinig Osvaldis á því í litmyndum istór-
klostieg. Kainniskli er það flmierfcilegra en
við geruim dklkur grein fyrir hér hekraa,
að slíkar kvikmiynidir voru tekraar af
Surtseyjargosiimu og við giertum feiragið að
sjá iþær niú og síðar.
Móralliinin í söguiranii: Braginn er meiis.t-
airi......
r
:3D