Morgunblaðið - 12.02.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. FEBRÚAR 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Hara'dur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aöstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, slmi 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I tausasölu 12,00 kr. eintakið.
UMBÆTUR f SKATTAMÁLUM
FYRIRTÆKJA
¥ fyrradag lagði ríkisstjórnin
fram á Alþingi frumvarp
um skattamál. Frumvarp
þetta er liður í gagngerðri
endurskoðun skattakerfisins í
heild, sem nú er unnið að, og
fjallar fyrst og fremst um
þann þátt skattakerfisins sem
varðar fyrirtæki og rekstur
þeirra, enda þótt drepið sé á
nokkur atriði er snerta ein-
staklinga. Með frumvarpinu
er verið að marka frambúð-
arstefnu um skattlagningu
fyrirtækja, enda þótt ekki sé
með því tekin afstaða til
skatta á borð við aðstöðu-
gjöld, sem fyrirtæki verða að
greiða og mjög eru umdeild,
en væntanlega verður afstaða
tekin til þeirra við endanlega
endurskoðun skattakerfisins.
Það, sem fyrst og fremst vefc-
ur athygli við það frumvarp,
sem nú hefur verið lagt fram,
eru gjörbreytingar á fyrninga
reglum og skattlegri með-
ferð á hagnaði fyrirtækja. I
gildandi lögum ber að fyrna
jafnmikið frá ári til árs og
er hámarksfyrning hverrar
tegundar eignar bundin. Hið
nýja frumvarp gerir ráð
fyrir því, að þetta kerfi verði
fellt niður, en að atvinnufyr-
irtækjum verði gefinn kostur
á að velja sér fasta árlega
fyrningu fyrir eignir sínar
innan vissra marka. Jafn-
framt stefnir frumvarpið að
því að gera allan atvinnurekst
ur jafnsettan gagnvart fym-
ingum, en nú eru í gildi sér-
ákvæði varðandi fiskiskip,
flutningaskip, flugvélar og
fleira.
í greinargerð frumvarpsins
segir m.a. um fyrninga-
ákvæði þess:
„Með þessum ákvæðum er
forráðamönnum atvinnu-
rekstrar sköpuð aðstaða til
að marka fyrningastefnuna
fyrir fyrirtæki sín. Þeir geta
ráðið miklu um, hvort sá
hluti af hagnaði fyrirtækis,
sem svarar til þessa mismun-
ar verður kyrr í fyrirtækinu
sem viðbótarfyrning og
treystir þannig fj árhagsstöðu
þess. Þeir geta einnig valið
hæga fyrningu og þá meiri
nettóhagnað til arðgreiðslu
eða arðjöfnunar milli ára í
því skyni að ná í fjármagn
inn í fyrirtækið t.d. með út-
boði hlutabréfa.“
Önnur meginbreyting, sem
frumvarpið gerir ráð fyrir
varðar skattlagningu á hagn-
aði félaga. í fmmvarpinu er
það meginsjónarmið látið
ráða að efla áhuga manna á
því að leggja fé í hlutafélög,
en slíkt er óhugsandi nema
arðgreiðslur geti verið veru-
legar. Heimild er til þess að
leggja fé í arðjöfnunarsjóð
hjá hlutafélögum eftir á-
kveðnum reglum. Er ætlazt
til, að útborgun arðs og fram-
lag til arðjöfnunarsjóðs af
hagnaði verði ekki takmark-
að við 10% af nafnverði hluta
fjár, en hins vegar er gert
ráð fyrir 15% skattgreiðslu
frá fyrirtækinu til ríkissjóðs
af fé sem þannig er ráðstaf-
að.
Þá er lagt til að allt að 30
þúsund króna arður af hluta-
fé eða vextir af stofnsjóðs-
innistæðu verði tekjuskatts-
frjálsir hjá viðtakanda, 60
þúsund fyrir hjón og allt að
15 þúsund fyrir hvert barna.
Er með þessum tillögum stig-
ið skref í þá átt að gera hluta-
fjár- og stofnsjóðseign að
nokkru samkeppnishæfari
við sparifé og skattfrjáls
spariskírteini.
Óhætt er að fullyrða, að í
meginatriðum stefnir frum-
varpið í rétta átt. Um önn-
ur atriði verða sjálfsagt deil-
ur, svo sem um það ákvæði
þess að fella niður sameign-
arfélög sem sjálfstæða skatt-
aðila og um skattlagningu á
söluhagnaði eigna. En hvað
sem líður deildum meining-
um um þau atríði og önnur
er með frumvarpi þessu stig-
ið stórt skref í átt til þess að
koma skattamálum atvinnu-
fyrirtækja á heilbrigðan
grundvöll og er það fagnað-
arefni.
Lax og landbúnaðui
Fram til þessa hefir Islendingum þótt
sjálfsagt að stutt væri við bakið á ís-
lenzkum landbúnaði með því að fram-
leiðsluvörur hans fengju að vera ein-
ráðar á íslenzkum markaði. Af þeim
sökum hefur verið bannað að flytja inn
erlendar landbúnaðarafurðir og stjórn-
völd hafa löngum séð til þess að land-
búnaðarvörur okkar væru á vel sam-
keppnisfæru verði með þvi að greiða
þær niður.
Við verðum að viðhalda þessum skolla
leik þótt sjálfsagt dyljist það ekki
sæmilega reikningsglöggum, að engir
aðrir en við greiðum auðvitað raunveru
legt framleiðsluverð váranna. Sumum
finnst betra að gera það á óbeinan hátt
og láta greiðslu sína ganga gegnum rík-
iskassann.
Af þessu leiðir að sjálfsögðu, etð ís-
lenzkur landbúnaður hefir ekki þurft
að spreyta sig hér á landi í samkeppni
við erlendar landbúnaðarvörur. Hitt
vita svo allir, hvernig okkur hefir geng
að að keppa með okkar smjör og kjöt
á erlendum markaði. Fyrir það hafa
víst oftast fengizt nærfellt álíka margir
aurar erlendis og krónur hér heima.
Við skyldum því álita að bændur á
Islandi væru þakklátir fyrir þá góðu
aðstöðu, sem þeir hafa fengið að búa
við í þessum efnum og að þeir óskuðu
ekki eftir að fara með vöru sina á sam-
keppnistorg heimsmarkaðsins. I fullu
samræmi við það ætti að gilda hið sama
um önnur hlunnindi og aðra þjónustu,
sem bændur geta í lé látið.
Þetta virðist þó ekki einhlítt, ef lesin
er af gaumgæfni grein Sigurðar Sigur-
mundssonar hér i blaðinu 22. jan. s.l.
um „Glæsilegt vatnasvæði" þar sem
hann ræðir um uppár Ámessýslu. Margt
er vel sagt í greininni og satt og rétt
frá sjónarmiði fiskiræktunarmannanna.
En svo kemur að því, hvernig beri að
hafa not af þeim hagnaði, sem fiski-
ræktin leiðir til. Þá segir greinarhöf-
undur: „Eins og áður er getið, er nýt-
ing ánna og annarra veiðivatna að
verða stórfellt hagsmunamál íslenzkra
bænda. Útlendir veiðimenn hafa á sið-
ustu árum boðið fram stórfé í leigu, svo
að þar fara innlendir aðilar naumast að
verða samkeppnisfærir. Heyrzt hafa
þær raddir, að svo kunni að fara, að
þeir yfirbjóði öll vötn landsins og aðrir
komist þar ekki að. Að sjálfsögðu verða
veiðieigendur að taka tilboði þess sem
hæst býður. (lbr. mín).
Já að sjálfsögðu segja íslenzkir bænd
ur.
1 þessari grein skal viðhalda fullkom-
inni samkeppni. Þarna eru bændur sam-
keppnisfærir. Nú væri fróðlegt að
spyrja, hve miklu íslenzkir bændur
hafa varið til fiskiræktar í ám sínum
og vötnum. Hve stórum sjóðum þeir
hafa varið til fiskiræktar. Eða kannski
það séu einhverjir aðrir en veiðieigend-
ur, sem lagt hafa fé í fiskiræktina. Það
verður ekki amalegt fyrir þá, brezka
auðjöfurinn John Ashley Cooper og
söngvarann vinsæla og kvikmynda-
stjörnuna Bing Crosby og félaga þeirra
að taka við seiðum þeim, sem ísienzkir
áhugamenn um fiskirækt hafa sleppt i
árnar á undanförnum árum og hala þau
á land sem fullvaxna laxa.
Og að sjálfsögðu munu Islendingar
ekki haaf tök á því að keppa
við fremstu auðjöfra heimsins um veiði-
árnar okkar.
En um leið og við gefum auðjöfrum
frjálsan aðgang að veiðiánum og tök-
um tilboði þess sem hæst býður, þá mun
um við að sjálfsögðu veita frjálsan inn-
flutning á landbúnaðarvörum frá lönd-
um auðjöfranna. Við Islendingar, sem
ekki fáum lengur tækifæri til að draga
lax I landi okkar, hljótum að mega
kaupa landbúnaðarvörur hjá þeim sem
lægst býður.
Við hættum að sjálfsögðu á sama tíma
að láta ríkið greiða niður íslenzkar land-
búnaðarvörur, sem þá verða á kostn-
aðarverði i verzlunum landsmanna. Vit-
anlega er ekki hægt að láta lögmál sam-
keppninnar aðeins gilda á sumum svið
um en ekki öðrum.
Ég held að víða þurfi þá að losa um
höftin í þjóðfélagi voru, t.d. mætti þá
gefa húsaleigu frjálsa og leigja íbúðir
hverjum sem er og þeim, sem hæst
býður.
Svo þurfa bændur auðvitað að koma
sér upp samvinnufélagi til að annast
umboðsverzlun fyrir þá með veiðileyfi,
því annars er ekki víst, að þeir hljóti
að fullu þá greiðslu, sem auðjöframir
borga fyrir veiðidagana. Umboðsmenn
gætu haft áhuga á að taka eitthvað af
gróðanum í sinn vasa.
Væri ekki tilvalið að fá Mjólkursam-
söluna í Reykjavík til að annast þessa
umboðsverzlun? Þar mun vera fyrir
hendi talsverð þekking á þessu sviði.
Svo er ekki heldur víst að starfskraft
ar Mjólkursamsölunnar yrðu fullnýttir,
þegar við fengjum mjólk frá útlöndum
í fjórum mismunandi fitusamsetningum
og rjóma af þrem gerðum fitumagns og
allar þessar tegundir í umbúðum, sem
við óskum eftir. Þá fengjum við auðvit-
að kjúklinga undir fiskverði og svína-
flesk á súpukjötsverði.
Já, við eitthvað verðum við að gleðja
okkur, sem ekki komumst í laxinn. Eitt
er rétt, að veiðieigendur athugi. Væri
ekki rétt fyrir þá, að fara nú fyrir
alvöru að athuga að draga eitthvað úr
netaveiðinni ? Það er ekki víst að er-
lendu auðjöfrunum þyki það „sportman-
like“, að moka laxi upp í net á sama
tíma og þeim eru seld veiðileyfin á átta
þúsund krónur á dag.
Að öllu gamni slepptu er hér um að
ræða mál, sem þarf að athuga af fyllstu
gát. Hætt er við að þeir bændur, sem
ekki eiga neina laxána, eigi óhægt um
vik í samkeppni við þá bændur, sem
kunna að raka saman milljónum á er-
lendum auðmönnum.
1 annan stað ber svo að geta þess, að
tii eru þeir bændur meðal eigenda veiði
réttinda, sem hafa lagt talsvert í fiski-
rækt og unnið vel að því að halda lax-
ám sínum í góðri rækt. Þetta ber að
þakka og virða um leið og hins verður
því miður að geta, að víða er gengið
um góðar veiðiár og vatnasvæði með
fullkomnu virðingarleysi og með vafa-
samt ágóðasjónarmið eitt fyrir augum.

Rannsóknir á auðæfum
landgrunnsins
TVTú hefur verið ákveðið að
veita erlendu fyrirtæki,
Shell International, leyfi til
vísindalegra rannsókna á land
grunninu næsta sumar. Hér
er hvorki um að ræða vinnslu
leyfi né fyrirheit um einka-
rétt og leyfið er veitt með
því skilyrði, að íslenzkum
stjómarvöldum verði látnar í
té upplýsingar um niðurstöð-
ur slíkra rannsókna og að ís-
lenzkur vísindamaður verðí
um borð í leitarskipinu og
fylgist með rannsóknunum.
Á undanförnum misserum
héfur vaknað mikill áhugi á
því að kannað verði, hvort
auðlindir sé að finna í land-
grunminu hér við lamd. Nokk-
ur erlemd fyrirtæki hafa lýst
áhuga á að kanna þessi mál
og hugmyndir hafa verið uppi
um, að jafnvel kunni að
leynast olía í landgrunninu,
sérstaklega út af Vestfjörð-
um. Frændur okkar Norð-
menn hafa verulega reynslu
á þessu sviði og hefur iðnað-
arráðuneytið kynnt sér þær
reglur, sem gilda í Noregi um
leyfisveitingar til athugana á
lamdgrumminu og haft samráð
við norska aðila að öðru
leyti og notið góðra ráða.
Það er ánægjuefni, að nú
er nokkur skriður að komast
á könmun á auðæfum land-
grunnsins með leyfi því, sem
Shell hefur verið veitt, og er
þess að vænta, að í kjölfar
þeirrar ramnsóknar fylgi víð-
tækari athuganir á þes&u
sviði.