Morgunblaðið - 03.04.1971, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. APRÍL 1»71
%%%%%%%%%%%t%%r%%%%%%%%%%%%t%%%< %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%&
£
Wil i ......>.**>,*
SJÓNVARP
EFTIR
GÍSLA SIGURÐSSON
Ef tll vUI er engu líffæri mannsins of-
boðið eins og eyranu. Ugglaust þaarf
laTigain aldur tiU að það aðlagSlst þeim
gegndarŒauisa háivaða, sem nútíðSn vdrð-
isit hafa í íför rneð sér. Þó eru aflieið-
ingamar ekki nándar nærri kornnar í
Ijós; anmað mál er, hvort heimiurinn verð
ur ekki íuiílur af heymarlaiusum körtum
ag kerlingum, þegar bífflakynslóðin
Ikemst tií ára sinna. Vonandi hefur um-
ræðuþáttuirinn um heymiarsíkemmdir
opnað augu — og eyru — eimhverra fyr-
ir því, að heyrn manna þolir affls ekki
það áliag, sem verður á sumum vinnu-
Htöðum að e/kki sé talað um í nánd við
rafvæddar bíitilahljómsveitir. Þessi þátt-
ur telist itvímæiaiiaust gagnflegasta etfni
viikumnar.
★
Fyrsti þátturinn af Dauðasyndunnm
sjö fór fram hjá mér, en atf öðrum þætt-
iimum máttó ráða, að hér sé á ferðinni
biltastætt efni, enda er manniegur óflull-
Ikomleiki óendanlegt yridsefni. Trúlega
hatfa afflir þektot aif eigin raun einhverja
Mlðstæðu við unga manninn, með kodl-
imn fufflan adt hugmyndum; óviðjatfnan-
legum hugmyndum, sem á skömmum
tíima rmundu leiða ttifl. fjár og frama. En
hugmyndir sffltora manna verða aidrei
meira en draumórar, vegna þesa að
rraannigerðin forðast öll raunveruieg
átöik, kiknar undir hverskyns ábyrgð, og
stoýjaborgimar hrynja affltaf þegar á
hótminn er komið. „1 drauimi sérhvers
manns er fall hans falið“, segir í Ijóði
eftir Stein Steinarr. Kannski á það við
ónytjunginn; í draumi hans er lif hans
öffliu fremur. Hann verður að gjalti
ifraimnii fyrir „veruteikans köldu ró"
eins og Steirun segir í sama ljóði. En
þessi dáðiausa manmgerð hefur þó einn
hæfileika: Að hritfa þá menn með, sem
ekM sjá í gegnum bletokinigamar. Um-
fram afflt eru konur óþreytandi iað elska
og tatoa að sér vesalinga atf þessu tagi.
1 mynidinni kom það eiramitt wdl firam:
Uraga sfcúlkan var fús til að fóma öfflu
fyrir þeraman yfinborðslkiennda moðhaus,
sem hélt að haran myndi einhvemtíma
búa tiifl nýtt tumgumái handia heiminum.
Þesstoonar menn verða einmitt að halda
að þeir muni einhvemtáma gera eitt-
hvað, en umtfram afflt verður að fiorðast,
að nokkuimtóma komi tii firamkvæmda,
því þá spriragur biaðran. Unga atúlkan
féffl S þá gryfju að greiða peniraga aí
hendi til að gera huigsjónina að veru-
tefflca. Þar með hafði hún gert það knýj-
andi að hefjast handia, Það hiaut að
teiða tffl áreksitrar. Dugleysiraginn fékk
ekki tenigur að hiaifia táivonimar og
biekkinguna sem haldreipi. Inrara með
sér treystir hann því þó affltatf, að hon-
um takist að finna einhvem, alfflra helzt
kvenmann, sem hann geti pla'fcað og lát-
ið fileyta sér áífram sturadarkom.
★
Þorbjöm Brodilason stýrði allvel
þætti um nám og námsaðstöðu, en fátt
bar í raiuninni tffl tiðinda utan sú yfir-
lýsirag eins þátttakandaras, sem mig
miranir að hafi heitið Þrösitur Glafsson,
að sikólamir tegðu frá upphatfi áherzlu
á, að innræta raemiendiunum hlýðni gagn-
vart yfinboðuruim og fcertfinu. Þessi
ungi maður hafði, að því er virtist, á-
hyggjur atf því, að ístenzkir yfirboðarar
hverskonar, næðu mikfliu valdi ytfir sál-
um fólfcsma á þennan háitt, Hiingað til
hefiur þvi þó verið haildið íram, og ekki
að ástæðuiausu, að íslenzk böm séu að
miklum mun óhlýðnari og ver öguð en
genigur og gerist í ná'grannalöndum okk-
ar. Sem betur fer höfum við sloppið við
að (kynraaist herskyldiu og heraga, en er-
tendir meran, sem hér hatfa fflenigzt, telja
að skortur á hllýðni og aga sé eimmitt
eitt megiineirakenni Istendinga. Partiur atf
því er hin fræga Iísllen2ka ósturadvísi og
vinniusvik, sem sturadium hefur kveðið
mjöig ramimt að. Auigljóst er, að aga
þairtf til að innræta hlýðni og þar sem
agi er tatomiairkaður, verður hlýðni eiran-
Sg næsta Ifcíil uitan sú, er teiðir atf eðli-
tegri samvizkuisemi. Pulfflyrðing þessa
róttæfca menmfcamanras er aigerlega út I
bláiren; hinsvegar mastiti ætía að haran
hefði sjáílifur ektoert á móti hiýðni, að-
einis eif það væri hlýðni við réttar skoð-
anir.
★
Eftir langt hlé hefur myndlistarþáttur
hafið göngu sína að nýju, enda er sjón-
varpið kjörinn vettvaragur fyrir íræðslu
um myndræn mátefini og hetfur að minni
hyggju ekki verið lögð nægiteg áherzla
á það. Á veftvamigi sjónmenntar er af
ótrúítega mörgu að tatoa. Fyrir það fyrsta
er fom og ný myndlist óendaralgt við-
fanigsefni, en þar að autoi myndi artoi-
tetotúr faffla undir þenraan sjóraarheim
svo og listiðraaður hversikomar. 1 þetta
siiinn var litið um öxi; Bænda-Breughel
var verðugt viðfaraigsefni og Björra Th.
Bjömsson gerði homurai góð sikffl. Breug-
hel sfeer itvær fiuigur í eirau hög'gi; hann
skapar myndrænt listaverik og í anraan
stað segir hamn firá. Hann 'lýsir lítfi þessa
niðurfiemzka bæradafólks, svo það verður
ekki befcur gert með orðum. Björn taidi
þetta Breuighei tffl igildis, sem ég tel líka
alveg rétt. En ég man ekki betur en
Björn hatfi sjálifur haidið því fram í fyr-
iriestrum um raútima myncfflist, að slík
frásöign væri ekki einuragis óæskffleg
heldur beinliinia frálleit, því myndiiistin
væri þar mieð kcwnin inn á vettvang
bókmerantanna. Bjöm er vis með að
teiðrétta þetfca, etf ég mian mraigt. En nú
má spyrja: Er hugsarategt, að það sem
gofct var og gilt á döigum Breughels sé
Æartoastantegt í myndlist samitlímans eða
er hugsiaralegt, að jatfravel liBttfræðiragar
igeti villlzt í tfrumislkógi sirana eigin kenm-
iinga? Suimir ágætustu myndlistarmenn
heimisiras eiras og tffl dæmfe Pioasso og
Dali hiafa á löregum listflerfli slraum affltatf
verið að segja firá einíhverju jafnframt
því sem þeir iteysifcu atf heradi mynd-
ræn snilldarverto. Það sama má raiumar
segja um okíkar firemstu mynidlistar-
menn svo sem Kjarval og Sdh'evirag. En
ismamir, sem tooma og fara og endast
stundum aðeins einn áratug, gera stund-
um þær kröfiur að eiitt og annað sé
straniglega banraað. Sfflk bönn eru alltaf
grumisaumleg og það ættl að vera verk-
etfni tistfræðinga að sjá í gegnum slíkt
fremur en að láita ámefjast. Háifct er svo
annað mál, að við höfium ektoi marga,
sem gera himium söguiegu þátitum mynd-
listarinnar skiemmtitegri skffl en Björn
Th. Bjömisson.
★
Augiýsingastofa hér í borg hefur sent
frá sér kveinstafi sökum þess að ég var
ekki ámægður með aiuglýsingatexta í
sjónvarpi, sem hljóðaði svo: „Allir
toratokar, afflir krakkar Akrakaramefflur."
Ðeradir auigtýsinigaistotfan á að algemgt sé
í tfyrirsögnium dagbiaða að umsöign sé
sfeppí. Er bent á eina slíka fyrirsögn á
forsíðu Morgunblaðsiras: „Árásir að nýju |
á flugvélar Israela." Það er rétt, að um- j
sögnum er stundum slteppt úr tfyriirsögn-
um blaða. En þá er venjul'ega mjög auig-
Ijóst, Ihiver sú umsögm hefur verið. Ann-
að mái er um hinm amiböguleiga toara-
meflluitexta sjónvarps'au'glýsinigarinnar.
Kanrastoi á þetta að merkja, að allir
krakikar vilji AfcrafcaramelUur. Það er þó
eragan vegiran fljóst. 1 þesou orðalagi
gæti eins falizt aiflf önnur merking. Til
dæmis: Allir kratokar eru Akra'karameli-
ur, eða allir krakkar hata Aikralkara-
meffliur. Tfflvísamir auglýsingasitotfunraar í
dagblaðaifyrirsagnir breyfca eragu um
það, að áðumefndur auglýsiragatexti er
hortiittur, sem eiruungis ber vitni um
þurana máfflcennd.
k%%%%% &%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% >%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Skólatannlækn-
ingar auknar
Tannréttingar verða liður
í skólatannlækningum
BORGARST.IÓRN Reykjavíkur
samþykktt í gær þá tillögu heil-
brigðismálaráðs að aiuka starfs-
svið skóiatannlækninga, svo að
það nái einnig til 13 og 14 ára
nemenda í byrjun næsta skóla-
árs, haustið 1971. Borgarstjórn
samþykkti einnig tillögu Birgis
Isl. Gunnarssonar og Úlfars
Þórðarsonar sem gerir ráð fyr-
ir, að tannlækningar veirði fast-
ur liður í skólatannlækningum
borgariranar.
Birgir Isleifur Gunnarisson
vitnaði tii greinargerðar fram-
tovæmdasrtjóra Heilsúvemdar-
stöðvar Reykjavikur og yfir-
Hkólatannliæknis, en þar kemur
m.a. fram, að nú eru starfandi
að skólatanniliækndnigum 21 skóla
tanraliæiknir og um 10 þúsund
raemandur á aldriraum 6 fcil 12 ára
njóta þessarar þjónustu. Með
þeirri aukningu, sem nú hefiur
verið ákveðin, mun starfssvið
skalatannliækninganna hins veg-
ar ná til um 13 þúsund nemenda.
Tffl þess að mæta þessari aukn-
ingu er lagt tffl að keyptir verði
3 nýir tannteeknastólar og ráðn-
ir verði 3 til 4 nýir tarenfcpJknar.
■ Tifflaga Birgis Isiteitfs Gunnars-
somar og Ultfars Þórðarsonar sem
samþykkt var mieð samhljóða
atlhvæðum, er svohlijóðandi:
„Borgarstjórn samþýkkir að
stetfna að því, að tannréfctingar
stouli vera fastur liður i stoóla-
jtannlækninguim borgarinnar. Til
að stuðla að þvt, að þessi starí-
semi geti hafizt sem fyrst, heim-
fflar borgarsf jióm beilbrigðismála
ráði í samráði við borgariiætoni
og skðlayfirtannfliæitoni að veita
tannliæiknum aðstoð til sémáms
í tannréttflngum samtovæmt nán-
ari regflum, sem heilbrigðism'ála
ráð setur."
1 greinargerð ffluitningsmanna
segir:
„Á undanfiörnum árum ‘hetfur
athyglii þeirra, sem við taransjúk-
dóona fátst, í æ ríkari maeli beinzt
að ráðstötfunum til að tooma í
veg fyrir tannsjúkdóma. Tann-
vernd í skólum bongarinnar hieí-
ur autoizt mjög mikið á undan,-
flömum árum og aðstaða til tann
lækniraga í skólum borgarinnar
mjög verið bætt, og enn er nú
fyrirhuguð autonirag á því siviði
með þvá að fjölga alidurstfllolkk-
urn, sem þessarar þjónusrtunjóti.
Á hinn bóginn verður að telja
tímabært, að skólataranflætoning-
arnar beini nú atíhyigffl sinni að
ráðstöfluraum til að koma i veg
fyrir tannsjútodóma, sem ofit að
mjög verulegu teyti orsakast af
Skatokt settum tönnum, sem í
stuitrtiu miáffl genigiur uradir heit-
inu skakkt bit eða sfcökk afstaða
tanna. Kvifflar þessir eru ýmist
meðflæddir eða áunnir. Um hinn
fyrri flokki.nn er það að segja,
að efcki er unnt að breyta tiðni
hans að verufliegu leyti, en um
þann síðari er talið að með
fræðslu og einiföflduim aðgerðum
miagi ná laungt.
Um tóðni beggja fllolkikanna er
tafflð, að inraan við 30% af flóllki
hafi góða eða afflt að því full-
komna tanrasitöðu. Um 50% af
börnum þurfa einhverra aðgerða
við og atf þeim er um hékning-
ur smávægitegur. Poreldrum er
þvá oiflt ekiki Itjióst, að eitthvað
sé að. Hjá um 10% eru gafflarn-
ir á háu stigi, ýmiBt atf þvi að
tanntoimin liggja rangjt eða ein-
hiver þeirra vamtar alveg. Tffl
þess að finna, hivort svo sé þarf
að röntgenmynda aiffia á visisum
aldri. Bf þessir ágalar firenast
snemrraa, er oflt hœgt að ráða
við þá mieð eintföflidum aðgerð-
um. Það er ektoi fyrr en um 14
ára altíiur, sem það kemur end-
antega í ljós, hwort allar tenn-
ur rúmast í kjáikureum, eða
hivort tatoa þartf eina eða flieirí í
burt. Það getur verið mjögþung
bært fyrir böm með áberandi
tannstoekíkjiur að búa við þær.
Þau, sem hafa þær á báu stigi,
draga siig í hlé ag fara á mis við
eðfflliegt samreeyti annarra bama
og verða fyirir strfðni. Getur öQJl
fraimlkoma og sjónarmið þeirra
gjörtoreytzt, ef úr þessu er bæflt.
Þess sfcal getið, að vatfalaust
verður erfitt að flá aðstöðu til
sémienntunar þessara tann-
flælkna hjá nágrannaþjóðunurei
vegna fæðar þessara sértfræð-
in,ga og mikiiliar þarfar fyrir þá
hijíá þeim sjálfum, en skilniragur
manna á þessari grein hafur auik
izt mjlög að undanfiömu. Geta
má, að aflköst Tannliæknahiáiskól-
ans I Kaupmannahöfn eru 3 sér-
fræðingar á ári, en tannrétting-
ar hyggjast Danir taka upp í
skóliuim siínum árið 1973. Þarf
því vafalaust að örva oig hvetja
tanntekna hér til að fara út í
þetta nám. Tii'Iagan er við það
miðuð, að borgin veití aðstoð i
þessu efni samikivæmt nánari
regflium, sem heilibr ig ðismála ráð
setji.“
Cargolux:
Áætlunarferðir
til Hong Kong
FLUGVÉLAR Cargolux (dóttur-
fyrirtækis Loftleiða) hafa nú
byrjað tvær mánaðarlegar áætl-
unarferðir frá Evrópu til Hong
Kong. Vélar félagsins hafa ný-
lega verið málaðar, og hafa al-
gjörlega breytt um svip. Merkið
á stélinu eru þrír kassar, sem
gefa eiga til kynna að vélarnar
flytji vörur.
Verketfni eru næg fyrir vélam-
ar oig af ýmisu tagi. Þannig fór I
fflugvðl frá félaginu sl. þriðju- !
dag firá óslió með skipsskrúfu,
sem vegur 12,2 toran. Hún verðuir
atflhent í Curacao í Suður-Amier-
fku. Pflugvélin fler síðan tóil New
York og fllytur þaðan grænmeti I
til Stotokhóilxns. !
ÁREKSTUR
MJÖG harður árekstiur varð á
KringLumýriartoraurt á gaitmiaimót-
unium við Mikffiutonaut. Fíaitbif-
reið á suðuirileiiið ætfliaði að
beygja ausituir Mikfliuibnaut, eiri á
miðjum gatiraaimótunum lenti
hún í árefcistri við Pordhíl1, sem
kom raonð'ur Krinigflumýnairbnaut.
Fcwdiran Skafll á hægri hflið Fíats
ins og við áreksturimin heintisit
ökumaður hans úr úr toíffinum í
floftköstum og kom Sbamdandi
niður á götumia. Horíði bann síð-
an á etftir bíl sínium — tólk eið
hllaupa á eifbiir horauim, en tókst
ekki að Stöðva bamn fyrr en
uppi á igraseyju á Mikllubraut. —
Ökumaðurimm muin hafia marizt.
Bíllinn er mikið skemmdur, eins og sjá má.