Morgunblaðið - 15.08.1971, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐiÐ, SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 1971
Fa
IIILA LFAUA X
iaffii;
® 22 0-22*
RAUÐARÁRSTÍG 31
HVERFISGÖTU 103
YW SeodHefSsbifmi-W 5 nwra-YW mfmt*
VW 9 meooi-Lindfover 7mmu
LITIA
BÍLALEIGAN
Bargstaðastræti 13
Sími 14970
Eftir lokun 81748 eða 14970.
BÍLAUEIGA
CAR RENTAL
T? 21190 21188
BÍLALEICA
Keflavík, sími 92-221C
Reykjavík — Lúkasþjónustan
Sfð'iflandsbraut 10. s. 83330.
LEIGUFLUG
FLUGKENNSLA
FLUGSTÖÐIN HF
Simar 11422. 26422.
Bilaleigan
SKÚLATÚNI 4 SÍMI15808 (10937)
yiorðurbraut H1
Hiafnarfirði
SÍMI 52001
EfTIR LOKUN 50046
^ Rabbíi eða rabbíni?
Jóhannes Arason, útvarps-
þulur, hringdi til Mtol. vegna
bréfs, aem birtist hér sl. suirnu
dag. Þar var veitzt að þulum
fjrrir að breyta heiti kvöldsögu
útvarpsins, „Þegar rabbiirui
svaf yfir sig“ í „Þegar rabbín-
kui svaf yfir sig“, en fyrra
nafnið hefur þýðandinn gefið
sögunni. Jóhannes kvað þulina
hafa rétt fyrir sér, rabbíninn
væri réttara mál en rabbíinn.
Nú skrifar annar þulur, og
nefnist sá ,,Goj“:
„Reykjavík 11. 8. 1971
Velvakandi góður!
Ég las mér til undrunar í þin
um víðlesnu dálkum bréf frá
12 ára telpukomi, sem var að
springa af hreykslun yfir því
að Gyðingapreatur, skyldi kall-
aður rabbíni í kynningum út-
varpsþula á útvarpssögu, þar
sem prestur þessi er kallaður
rabbii. Engan þarf að undra,
að stúlkubairnið þekki lítið til
tungumála, en mér fannst
ástæðulaust af Velvakanda að
taka undir þessa kvörtun. Það
eru nefnilega til fleiri tungu-
mál en enska, þeirra á meðal
þýzka og jiddiska, sem töluð
var í ghettoum Gyðimga í Aust-
ur-Evrópu. Á þeim málum heit
ir Gyðingaprestur Rabbiner, í
ávarpi oft Reb, Rebbe, Rebbele-
ben og margt fleira. Þaðan
kemur orðið til íslenzku um
dönsku, þar sem það hefur
sömu mynd. Reyndar er rabbin
til í ensku líka, þar sem rabbi
og rabbin var strangt tekið
ekki alveg það sama. í orðabók
Sigfúsar Blöndals eru gefnar
tvær myndir orðsins, rabbi og
rabbíni, en í orðabók Áma
Böðvarssonar eru aðeins nefnd
myndin rabbíni. Hér er þvi
ekki um sömu villu að ræða
í kymningum þula og þegar
Úkraína verður Úkrania, eins
og Velvakandi álítur, heldur
fara þulir þama með réttara
mál en þýðandi sögunnar.
Rabbíi er ekki til í íslenzku,
heldur rabbi eða rabbíni.
Reyndar er ástæðulaust að fjöl
yrða frekar um þetta smámál.
Þó gremst mönnUm stundum
þegar rótt mál er gagmrýnt og
röngu haldið fram fyrir áhrif
frá ensku. Ensk áhrif eru nú
orðin æði sterk, eða hvers
vegna stafsetur Morgumblaðið
ævinlega rússnesk eða arabisk
nöfn eftir enskum frambuirði?
Ef þú birtir þetta, Reb Vel-
vakandi, vil ég heita Goj (Goy
að emskum rithætti).“
— Ekki skyldi Goj gera lítið
úr himu tólf ára telpukorni,
sem mun vita sínu viti, þótt
ekki sé aldurinn hár. Ekki gat
hún heldur varazt, að hinir
lærðu þulir hefðu tekið að sér
að leiðrétta hinn virðulega
þýðanda. En upphaflega orð-
myndin er rabbí; ekki rabbini
eða önnur svipuð orð. Þetta
innskots-enn kom inn vegna
misskilnings, og átti þá að þýða
Gyðimgaprestar (eigintega dokt
orar í lögmálunum) í fleirtölu.
Orðið er komið úr hebresku
og þýðir einfaldlega „herra
minn“, (rabb = herra i = mimn),
en síðar var það eingöngu not-
að sem ávarpstitill við prest-
ana. I kirkjulatímu er það
rabbi, og það er ekki fyrr en
seimt á öldum, að n-ið bætist
við, og þá upphaflega sem
ímynduð, hebresk flejrtölu-
mynd, sem færðist svo yfir á
eimtöluna. Svo að báðar eiga
orðmyndirmar rétt á sér, en sú
n-lausa er uppruanalegri, Goj
mimn góður.
0 Stafsetning erlendra
heita
Rétt mælir Goj 1 niðurlagi
Þ. ÞORGRÍMSSON & CO
SUÐURLANDSBRAUT 6 SÍMI 38640
Þ.ÞORGRÍMSSON &C0
ARMA
PLAST
SALA - AFGREIÐSLA
SUÐURLANDSBRAUT 6 SSi.
bréfs sína, að gremjulegt aé að
sjá rétt mál gagnrýmt og röngu
haldið fram vegna ábrifa frá
ensku, en ekki er ég viss um,
að í - þessu tilviki hafi enak
áhrif ráðið. Reyndar er sama,
hvort það er enska eða danska
eða ammað tungumál, sem spill-
ir ísleinzku máli. Um stafsetn-
imguma segir Velvakandi aðeina
það, að mölrg undanfarfm ár
hafa verið að birtast hér bréf
um þetta efni, og sjálfur hefur
Veivakandi lagt þar ýmistegt
tiL málanna. En ekkert virðist
duga (sbr. að skrifa alltaf y,
þar sem á að skrifa j, í ind-
verskum, arabískum og fleiri
heitum. Því ekki að skrifa ein-
faldlega Jæja Kan en ekki
Yahya Khan?). Morgunblaðið
er auðvitað ekki eitt um mi»-
munandi og oft órökrétta
stafsetningu á erlendum heút-
um (kínverskum, japömskum,
indverskum, arabískum, rússn-
eskum, búlgörskum, grískum,
þ.e. þar sem ömnur leturgerð en
okkar er notuð), og í því efni
eins og mörgum fieirum eru
skandínavisk áhrif jafn ann-
arleg og oft verri en hin ensku.
— Hvers vegna skrifar Goj t.d.
„arabisk" en ekki arabísk"?
0 „Árás svarað“
Undir þessari fyrirsögn skrif-
ar Ingjaldur Tómasson:
„Nýlega birtist í dálkum
Velvakanda Morgunblaðsins
mjög ómaklegt skrif um barina
sögu Ólafar Jómsdóttur, sem
hún las í útvarp. Það er nú vit-
að, að þessi 17 ára úr Kópavogi
er sennilega alla ekki til og
undirakriftin þvi fölsuð. Það
er vægast sagt mikill óhugmað-
ur, að til skuli vera okkar á
meðal svo rætin ómencuka,
sem hér kemur fram. Launvíg
haða ætíð verið talin með því
versta í mamnlegu félagi.
Hér þarf ekki að bera lof á
sögur Ólafar. Það mun verða
gert af þeim, sem um það eru
færir; það hafa líka fjölmargir
lesendur þegar gert. Ég vil að-
eins þakka henni afburðagóðan
upplestur í útvarpinu.
Að lokum skora ég á þann,
sem umrædda grein storifaði,
að gefa sig taifarlaust fram og
beiðast afsökuniar, svo að eng-
inn annar verði hafður fyrir
rangri sök.
Ingjaldur Tómasson.**
— Velvakandi skilur ekki,
hvernig það sé „nú vitað“, að
bréfritari-nn sé „sennilega alla
ekki til“. Bréfriitarin.n er einmitt
til. Látum það aninans liggja
milli hluta, en Velvakanda
finnst fullmikil viðkvæmni
við gagnrýni koma fram i bréf-
inu. Skoðanir hafa alltaf verið
skiptar um það, hvað sé heppi-
legt fyrir böm að heyra, og hér
hafa bæði sjónarmiðin komið
fram, sbr. bréf sl. sunmtudag.
Við skulum vona, að allir jafni
sig á þessu máli, sem varla er
hægt að telja óhugnað, rætna
ómennsku og árás, hvað þá
launvíg!
TIL ALLRA ATTA
NEW YORK
Alla daga
REYKJAVÍK
OSLÓ
Mánudaga
Miðvikudaga
Laugardaga
GLASGOW
Fimmtudaga
LONDON
Fimmtudaga
LUXEMBOURG
Alladaga
KAUPMANNAHÖFN
Mánudaga
Miðvikudaga
Laugardaga
10FTIEIBIR