Morgunblaðið - 15.08.1971, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÖLÐ, SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 1971
19
4
Berlínarmálið
á lokastigi..?
Samkomulagshorfur hafa
batnað mikið að undanförnu
VIÐRÆÐURNAR um
Berlínarmálið hafa staðið
samfleytt í sextán mánuði,
en nú virðast þær vera að
komast á lokastig. Enn er
mikið djúp staðfest milli
Ulbricht
lok hafa þeir talazt við einu
sinni í viku.
Þeir samningamenn Vestur-
veldanna, sem eru vantrúað-
astir á einlægni Rússa, óttast
að það eina, sem fyrir þeim
vaki með því að koma skriði
á viðræðurnar, sé að fá því
framgengt, að Vesturveldin
geri sem allra mestar tilslak-
anir, en langflestir samninga-
menn Vesturveldanna telja
þó, að Rússar vilji í einlægni
komast að samkomulagi, jafn-
vel þótt þeir reyni hvað þeir
geti til að koma því svo fyrir,
að hugsanlegt samkomulag
kosti þá sem minnstar fórnir.
Rússar eiga mikið í húfi I
Berlínar-viðræðunum. Þeir
vita, að Vestur-Þjóðverjar
staðfesta ekki griðarsamning-
ana, sem voru undirritaðir í
ferð Nixons forseta mun hafa
á ástandið í Berlín. Sovézkir
ráðamenn voru svo þrumu
lostnir, þegar þeir fréttu um
Kínaförina, að þeir hafa enn
ekki gert upp við sig hvernig
þeir eigi að bregðast við þess-
ari ákvörðun Bandaríkjafor-
seta. Hvað sem þessu líður
virðist Piotr Abrassimov,
sendiherra Sovétríkjanna í
Berlín og fulltrúi i miðstjóm
sovézka kommúnistaflokks-
ins, engin fyrirmæli hafa feng
ið um það hvernig hann skuli
bregðast við Kínaferð Nixons.
Á einum síðasta fundinum
tók Abrassimov neikvæða af-
stöðu og eyddi í það miklum
tíma að mótmæla fundi, sem
Vísindaráð Vestur-Þýzkalands
hélt í Berlín. Þessi afstaða
hans er þó ekki túlkuð sem
svar við Kínaferðinni heldur
sem liður í aðferðum hans í
samningaviðræðunum.
Það sem máli skiptir i
neðanmálsathugasemdir, sem
lýsa muninum á afstöðu Vest-
urveldanna og Sovétríkjanna,
að minnsta kosti eins mikið
rúm og hinn eiginlegi texti.
Helzti árangurlnn, sem Vest
urveldin sækjast eftir í við-
ræðunum, er trygging fyrir
óhindruðum aðflutningum til
Berlínar. Þau viija fá vissu
fyrir þvi, að framvegis verði
umferðin til og frá Berlín
laus við reglubundnar trufl-
anir Austur-Þjóðverja. Trufl-
anir kommúnista á lífæð
Vestur-Berlínar er enn sem
fyrr ein helzta ógnunin við
frið í Evrópu.
Vesturveldin eru reiðubúin
að fallast á að nærvera Vest-
ur-Þjóðverja í Vestur-BerUn
verði minni en nú er, ef Rúss-
ar samþykkja tillögur þeirra.
En hingað til hafa Rússar
enga augljósa yfirlýsingu
gefið þess efnis, að þeir séu
reiðubúnir að taka að sér að
ábyrgjast frjálsa aðflutninga
til BerUnar. Þeir halda því
fram, að þetta sé vandamál,
sem verði að leysa í viðræð-
um við AusturÞýzkaland,
sem sé fullvalda ríki og beri
eitt ábyrgð á „milliflutning-
um“ um yfirráðasvæði sitt.
Megintilgangúr Rússa í
viðræðunum er að draga úr
tengslum Vestur-Berlínar við
Vestur-Þýzkaland. Rússar
beita enn sem fyrr brögðum
til þess að gera Vestur-Berlín
Vesturveldanna og Sovét-
ríkjanna í viðræðunum, en
áhugi Rússa á skjótu sam-
komulagi virðist hafa auk-
izt. WiIIy Brandt kanslari,
er svo hjartsýnn á ástand-
ið, að hann lýsti því yfir
nýlega að hann væri sann-
færður um að fjórveldin
næðu samkomulagi strax
í haust.
Berlín hefur verið í brenni-
depli kalda stríðs austur- og
vesturveldanna í aldarfjórð-
ung. Nú er Berlínar-málið
prófsteinn á einlægni þess yf-
irlýsta vilja Sovétríkjanna að
bæta sambúðina við Vestur-
veidin. Brandt kanslari gekk
mjög langt til móts við kröf-
ur Sovétríkjanna i fyrrasum-
ar þegar hann viðurkenndi
óbreytt landamæri í Evrópu.
Nú er röðin komin að Rúss-
um að sýna vilja á því að
draga úr viðsjánum í Evrópu
með þvi að fallast á, að
ástandið í Berlin verði fært í
eðlilegra horf.
Reynzt hefur unnt að flýta
samningaviðræðunum vegna
þess að Rússar eru nú reiðu-
búnir að tala í alvöru um
framtíð Berlínar. Sendiherr-
ar fjórveldanna i Berlín
(Bretlands, Frakklands,
Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna) hafa að jafnaði ræðzt
við á þriggja til fjögurra
vikna fresti, en siðan í júní-
Moskvu og Varsjá í fyrra,
nema þvi aðeins að viðunandi
lausn fáist á Berlinar-málinu.
Þá er sýnilegt, að tillögur
Rússa um öryggismálaráð-
stefnu Evrópu og gagnkvæma
fækkun i herjum fá lítinn byr
ef þeir sýna ekki sanngirni
í Berlínar-málinu. Það mundi
meira að segja hafa áhrif á
viðræður þeirra við Banda-
ríkjamenn um takmörkun á
smiði kjarnorkuvopna ef þeir
sýndu þvermóðsku í Berlínar-
málinu.
Enginn hefur minnstu hug-
mynd um eins og stendur
hvaða áhrif fyrirhuguð Kína-
Til hamingju með daginn.
Berlinar-viðræðunum nú er,
að aðalágreiningsefnin eru
ennþá óleyst. Sendiherrarnir
og aðstoðarmenn þeirra hafa
reynt að sameina í eina álits-
gerð, sem báðir aðilar geti
sætt sig við, allar tillögur
Vesturveldanna og Sovétríkj-
anna. Rúmlega helmingur
uppkastsins að þessu sam-
komulagi hefur þegar verið
saminn, en sá hængur er á, að
flest torleyst vandamál hafa
verið sniðgengin. Ekki þarf
annað en renna augum yfir
uppkastið til þess að sjá
erfiðleikana, sem er við að
striða. Á flestum síðum taka
að „sjálfstæðri pólitískri ein-
ingu“, þriðja þýzka ríkinu,
sem aðeins sé tengt Vestur-
Þýzkalandi efnahagslega. Ein
umdeildasta tillaga Rússa er
krafa þeirra um umboð til
þess að koma á fót ræðis-
mannsskrifstofu í Vestur-
Berlín. Brandt kanslari
hreyfði engum mótbárum
gegn því, að sovézk stjórnar-
skrifstofa væri starfrækt í
Vestur-Berlín, en viðbrögð
bandarísku samningamann-
anna lýstu mjög miklum ugg.
Þeir óttast, að slík tilslökun
gæti grafið undan þeirri meg-
inreglu Vesturveldanna að
fjórveldin beri ábyrgð á atlri
Berlín.
Vesturveldin hafa raunveru
lega glatað öllu valdi til þess
að hafa áhrif á atburði i Aust-
ur-Berlín. Það eina, sem þau
geta, er að senda herflokka
með ákveðnu millibili inn i
austurhluta borgarinnar í eft-
irlitsferðir. Hins vegar óttast
bandarískir embættismenn, að
nærvera sovézkrar ræðis-
mannsskrifstofu í Vestur-
Berlín gæti orðið hættuleg
kveikja breytinga á núver-
andi stöðu borgarinnar.
Jafnvel þótt samningsaðila
greini ennþá á í grundvallar-
atriðum, eru horfumar ekki
að öllu leyti neikvæðar. Síðan
í vor hafa Rússar ekki gert
þá kröfu sína að skilyrði fyr-
ir lausn í Berlín, að Vestur-
Þjóðverjar staðfesti Moskvu-
samninginn. Þeir eru einnig
hættir að gefa i skyn, að þeir
hafi misst áhuga á Ostpolitik
Brandts.
Umfram allt telja þýzkir
embættismenn, að brottvikn-
ing Walter Ulbrichts úr stöðu
leiðtoga austur-þýzka komm-
únistaflokksins hafi auðveld-
að Rússum að komast að saro
komulagi í Berlín. Ulbricht
var gamall og reyndur stalin-
isti, naut mikilla persónulegra
áhrifa í Kreml og var talinn
helzti þrándur í götu þess að
áfram miðaði í samningavið-
ræðunum. Hann varaði þrá-
faldlega við því, að vestur-
þýzkir sósíaldemókratar væru
jafnvel ennþá hættulegri
kommúnistum en kapítalistar
og kristilegir demókratar.
Hann gerði allt sem í hans
valdi stóð til þess að spilla
fyrir tilraunum Brandts til
þess að bæta sambúðina við
kommúnistalöndin. Eftinnað-
ur hans, Erich Honecker, er
talinn raunsærri, og trúlegt
þykir að hann reynist ráða-
mönnunum í Moskvu viðráð-
anlegri. Mikilvægt er að hann
tók við völdunum í Austur-
Berlín um sama leyti og allt
fór að benda til þess, að Rúss-
ar vildu leiða viðræðurnar til
lykta.
Enn er ekki unnt að eygja
lausn á Berlinarmálinu. En
fulltrúar Vesturveldanna í
viðræðunum eru nú þeirrar
skoðunar, að eigin hagsmunir
Rússa muni að lokum ryðja
úr vegi öllum torfærum og
sætzt verði á lausn, sem muni
draga úr þeirri ógn, sém
Berlín er friði í heiminum.
Brandt
Langholtsbúar
ÞESSI orð eiga að minna þig á
það, að dásemd sumarsins fá
ekki allir notið á jafn auðveldan
hátt. Sumir eru hafðir heima af
’ELli kerlingu, fótur þeirra er
stirður, og engan eiga þeir bil-
liinm t.þ.a. bregða sér út fyrir mal-
bilk borgarinnar. Engan mun þó
tomga meira til þess en þá, er
léku sér börn meðal ilmandi
'grasa. En hvers vegna fara þá
etóki ættimigjarnir með þá með
sér? spyrðu. Því er fljótsvairað.
Sumiuim Mkömium hentar sjalidn-
ast þeysingur hinna ungu um
þjððvegina, og því færast hinir
eldri undan. Þvi skal heldur ekki
gleymt, að kynslöðian sem nú er
farin að reskjast, átti sér þann
metnað að vera öðrum
aldrei til byrði, telur sjálfa sig
hemil á gleði hinna og kýs því
setuna heima.
Bifreiðastjórar Bæjarleiða hafa
um árabil boðið, í samvinnu við
Langholtssöfnuð þessu gamla
fólki í ferð út í sumarið. Þetta á
að undirstrika það, að þvl er
hreint ekki gleymt, sem þetta
fólk hefir fyrir þjóðina gert.
Þessu sinni verður haldið um
ÞLngvöU tii Laugarvatns og deg-
inum varið í að skoða hið merka
skólasetur. Þar mun samstarfs-
nefnd safnaðarins sjá fólikinu
fyrir veitingum og eins að saga
þeirrar leiðar, er farin verður
er sögð. Á Þingvölium verður
gengið í kirkju og sameinazt í
þökk fyrir þá birtu og yl, er sum-
arið hefir vafið okkur.
Þekkir þú ekki einhvern eða
einhverja sem þú vildir veita
þessa ferð, einhvern sem á hana
skiiið? Ef svo er, hringdu þá í
Kristján Erlendsson I síma 35944
því að hann er ásamt félögum að
undirbúa ferð á þriðjudaginn
kemur.
Haukur.
Sviptur
borgara-
rétti
AÞENU 13. ágúst — NTB.
Gríska iiinanríkisráðuneytið
skýrði frá því í dag að Audreas
Papandreou fyrrum ráðherra og
sonur George Papandreou fyrr-
um forsætisráðherra liefði verið
sviptur grískuni borgararétti.
Hefur hann verið sakaður uia
þátttöku í and-griskri starfseml
erlendis.
Andreas Papandreou var hand-
tekinn og fangelsaður eftir bylt-
ingu hersin-s árið 1967, en láttnn
laus skömmu síðar. Fluttist
hann þá úr landi, og bjó
um hrið í París þar sem hann
var einn af stofnendum grlsku
frelsishreyfingarinnar. Hann hef-
ur að undanförnu verið búsettur
í Toronto í Kanada, þar scm
hann hefur kennt hagfræði við
háskólann.