Morgunblaðið - 17.09.1971, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. SEPTEMÐER 1971
wmiH
BILALEIGA
HVERFISGÖTU103
VW Sen<Sf4rð»bifreií-YW 5 msnna-VW ivsfwsgn
V W 9 manna - landrover 7manna
HTIfl
BÍLALEIGAN
Bergstaðastræti 13
Sími 14970
F.ftir lokun 81748 eða 14970.
BÍLALEIGA
CAR RENTAL
21190 21188
BÍLALEIGA
Keflavík, simi 92-2210
Reykjavík — Lúkasþjónustan
S, !,'i.'la.irlsbraut 10, s. 83330.
LEIGUFLUG
FLUGKENNSLA
FLUGSTÖÐIN HF
Símar 11422. 26422.
iilaleigan
AKBRAVT
car rental service
Tlorðurbraut U1
yiafttarfirði
SfMl 52001
EFTIR LOKUN 50046
Lausir bílar í dag
0 Hvað er bahaítrú?
Þannig spyr Þorsteinn Guð-
jónsson og skrtfar síðar:
„Bahaítrú er umíram allt sú
trú, að Baha Ullah, persne.sk-
ur maður á 19. öld, hafli verið
sá leiðtogi mEinnkynsins, seim
Zaraþústra spáði fyrir einum
3000 árum, að komaa mundi fram
eftir 3000 ár. Zaraþústra telja
trúíræðingar frumlkvöðul ein-
gyðistrúar, og hafa bæði Gyð-
ingar og Músúlmenn margt eft
ir honum tekið, en einnig kynni
hin sterka hneigð Persa til ein
strengingslegrar eingyðistrúar
að vera arfur þaðan. Frá Zara
þústra og samtsmamönnum hans
stafa hinar helgu kviður
Avestamálsins (gathais) en það
mál uppgötvaði Rasmus Rask
og skildi, að skylt mundi vera
íslenzku.
0 Cicero, Zaraþústra
og Xerxes
Mjög merkilegur þáttur um
trú Persa eftir tíma Zara-
þústra er hjá Ciceró, þar sem
hann segir frá andláti Xerxes
konungs. Hann kallaði flyrir sig
syni sina og sagði þeim, að
hann mundi fara i aðra heima
til fullkomnunar og bað þá
vera hughrausta. Ekki hafa ba-
haítrúarmenn vel haldið áfram
af flyrirrennurum sínum í þessu
efni, þvl að þeir halda, að ekk-
ert líf sé efltir dauðann og eng-
in sambönd til nema við þenn-
an eina.
— Efcki get ég varizt þeirri
hugsun, að unglingafylgið við
Bilaleigan
SEÚLATÚNI 4 SÍMI15808 (10937)
Bahaíismann, sem mikið er lát-
ið af, stafli mikið af því, að van
rsakt hafli verið að fræða skóla-
nemendur um Zaraþústra
og skylidleika ariskra tungu-
mála og trúarbragða að flomu.
Hafa menn á síðari árum verið
hræddir mjög við að minnast
á þann skyldleika, en reyndin
er sú, að hér er ekkert að ótt-
ast, heldur er aðeins um sanna
sögu að ræða. Og þegar
Evrópumenn koma til Persíu,
er gert gys að þeim flyrir
hræðslu þeirra við hinn aríska
uppruna sinn.
Fy.rsta bókin um bahaíism-
ann, sem komið hefur út á ís-
lenzku, mun hafa verið „Baha
Úllah og nýi tíiminn", prentuð
1939 eða 1940, þýðandi Hólm-
flríður Árnadóttir.
Þorsteinn Guðjónsson."
0 Hugleiðing um ís-
lenzku; málfar, frain-
burður og rökvillur?
Þorsteinn Eggertsson i Kefla-
vík skrifar:
„Keflavilk, 12. ágúst 1971.
Kæri Velvakandi.
Þó að ég sé enginn sérfræðing
ur í málfræðum og hafli e.t.v.
ekki efni á því að „draga flís-
ina úr auga bróður míns“ í
þeim efnum, þá langar mig að
fá nokkrar upplýsingar um
„ástkæra, ylhýra málið“ okkar
— og benda á ýmislegt, sem
mér finnst að betur mætti fara.
Mér er nokkuð sama, þótt ég
heyri fólk tala afleita íslenzku
ef ég skil hana — en þegar ég
heyri hámenntað flólk segja
tóma vitleysu i þeim tilgangi
að vanda málfar sitt, þá sárn-
ar mér stundum stórlega.
Ég hefi heyrt flólk tala um að
fara á Hótel Loftleiði. Það
beygir þá orðið Loftleiðir eins
og karlkynsorðin læknir, vísir
o.þ.h. Skyldi þetta flólk ekki
gera sér grein íyrir þvl, að
Loftleiðir er kvenkynsorð og
beygist samkvæmt því (t.d.
eins og „langar leiðir") ?
Lítið barn segir við móður
sína: „Kauptu ís handa mér“
— og daginn eiftir segir mamm-
Toyota 1967
Til sölu Toyota Corona 1967.
Til sýnis á Bílasölu Egils Vilhjálmssonar
Laugavegi 118.
HAUSTKJOR
ÓDÝRARI
EN AÐRIR
DAGGJALD KR. 490.00
KÍLÓMETRAGJALD KR. 4.00
AFSLÁTTUR:
10% AF S00 KM. OG VFIR
20% AF 1000 KM. OG YFIR
Shodh
LEIGAN
AUÐBREKKU 44-46.
SÍMI 42600.
an kannsfci við barnið: „Farðu
út í búð og keyptu þrjá lítra af
mjólk.“
Auðvitað er réttara að segja
„kauptu" en „keyptu", ef orðið
á að vera í nútið (sbr.: „kaup
þú“, „keyp þú“).
Standi sögnin í þátíð, er hins
vegar réttara að segja „keypti“
en „kaupti" — og þar með kem
ég að viðfcvæmasta máli þessa
bréfls.
Er það rétt og flögur íslenzfca,
að rugla sýknt og heilagt nútíð
inn í frásagnir, sem með réttu
eru hugsaðar út frá þátið?
Liítum á eftirflarandi setn
ingu:
Jón Jónsson fæðist árið
1881 og dó í fyrra."
Er etóki réttara að segja:
„Jón Jónsson fæddist árið 1881
og dó í flyrra"?
Þegar ég hlusta á ævisögu-
ágrip fólks, þannig framsett, að
nútið og þátíð eru notaðar jöfn
um höndum í frásögninni, dett-
ur mér stundum í hug miðill i
dávíimu, sem sér fyrir sér ævi
viðkomandi manneskju um leið
og hún líður framhjá — og
segir frá henni samikvæmt þvi.
Áður en ég hætti þessu rausi,
langar mig að minnast aðeins á
framtourð tveg,gja manna, sem
oft tóoma fram í útvarpinu.
„Skyggni á gætt,“ segir einn
af veðurflregnaþulunum dag eft
ir dag. Orðið „gætt“ þýðir
reyndar „bilið á milli stafs og
hurðar“, eins og stendur í ís-
lenzkri orðabók.
„Veðu'rathugunarmaðurinn
tóom í gættina og tók eftir þvi,
að það var skyggni á henni.
Honum fannst það notókuð
skrýtið, svo að hann lét sikýra
frá því í útvarpinu". . .
Ævar R. Kvaran, leikari
heidur því fram, að norðlenzk-
ur framburður sé hreinni en
annars staðar á landinu, þó að
hann geti ekki talizt algerlega
fulifcominn einn sér. Ég er ekki
einn um að verða sammála hon
um í þeim efnum.
Það eru líka til menn —-
meira að segja útvarpsmenn —
sem vilja tileinkia sér norð-
lenzkan framburð, en hafa hins
vegar sorgTega Htinn skilning
á uppbygigingu hans.
Ég veit nú étóki betur, en að
Norðlendingar segi „G“ ef „G"
stendur í orðinu. Sunnlending-
ar segja yfirleitt hart „G“, þar
sem „K“ er skrifað (nema I
upphafli orða) — en engin mál-
lýzka á íslandi er svo alæm, að
„K“ sé sagt þar sem „G“ er
skrifað.
En hver heflur etóki heyrt í
útvarpsmanninum, sem gæti
sagt — blákaldur í útvarpið:
„lögrekíhluþjónn, ákætt, stenth
ur, drenkur" í staðinn flyrir
„lögregluþjónn, ágætt, stendur,
drengur"?
Svo á þessi sami útvarpsmað-
ur það til, að segja: „bedri,
Gaudi, taba, kauba“ í stað
„betri, Gauti, tapa, kaupa". Ef
til vill gerir hann það þó bara
til að slaka á öllum harða fram
burðinum. Hver veit? Kannslci
er þetta það, sem tóoma skal.
Jæja (gott orð, sem hér gef-
ur til kynna að ég ætli nú löks
ins að fara að Ijúka máli mínu)
þetta fer víst að vera nóg hjá
miér. Þó get ég ekki lökið máli
mínu svo, að ég minnist ekíki á
ýmsar rökstóekkjur (raka-
sketókjur ?) í málinu okkar æva
florna.
Skyldi ekki mörgum erlend
um málafræðingum þykja skrýt
in fræðaheitin í islenzkri
tungu?
Tökum nofckur dæmi:
„Lögfræði, landafræði, jarð-
fræði, rökfræði, kristinfræði."
Væri ekki réttara að segja:
„Lagafræði, landafræði, jarðar-
fræði, rakafræði, kristin-
fræði?“
Eða gæti það talizt rétt að
segja: „Lögfræði, lönd’f ræði,
jörðfræði, rökfræði"?
Og þar með lýk ég máli
mínu. Ég vona að einhver sját
ástæðu til að svara þessu rausí
í mér.
Virðingarflyllst,
Þorsteinn Eggertsson
Keflavík."
PINGOUIN-GARN
Nýjar teguridir af PINGOUIN-GARNI:
PINGOUIN JASPÉE og Les CHINÉS.
Verzl HOF,
Þingholtsstræti 1,
Reykjavík.