Morgunblaðið - 24.11.1971, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1971
Alhliða
ferðamanna
þjónusta
— fyrirhuguð við Mývatn
Fréttir
úr
Mývatns-
sveit
Rætt við Kristján
í»órhalisson,
fréttaritara
Morgunblaðsins
Talsverður hugur virðist í
Mývetningum um þessar
mundir. Atvinna er þar mik-
il, off nú nýlegpa hafa þeir
undirbúið stofnun hlutafé
lags um rekstur alhliða þjón
ustufyrirtækis fyrir ferða-
menn þar um slóðir. f»á hafa
þeir fullan hug á því, að við
Mývatn verði reist heilsu-
hæli fyrir Norður- og Aust-
urland. Þetta kom fram
í fréttaritaraspjalli við
Kristján Þórhallsson, Björk
í Mývatnssveit.
— Mjög mikil atvinna var
hjá oikkur sl. sumar, og er
raunar enn, sagði Kristján,
enda kvað hann tíðarfar hafa
verið hagstætt — auk
þess sem hitaveitufram-
kvæmdirnar ættu þar stóran
þátt í og sköpuðu mlkla at-
vinnu. — En Kisiliðjan er að
sjálfsögðu langstærsti at-
vinnuveitandinn. Á henn-
ar vegum er nú verið að
reisa fjögur íbúðarhús, og
ennfremur er byrjað á
stækkun birgðaskemmu
verksmiðjunnar, raunar bú-
ið að steypa sökklana. Á
vegum einstaklinga eru
þrjú ítoúðarhús í smíðum og
vel á veg komin.
Allmiklar endurbætur
hafa verið gerðar á þjóðveg
inum í Mývatnssveit, sagði
Kristján ennfremur -— og
vænta menn þess að hann
verði lengur fær af þeim sök
um, þegar snjóa gerir. Þá er
búið að fá takmarkað leyfi
tii silungsveiði í Mývatni og
fær hver ábúandi að leggja
sem svarar tveimur iagnet-
um. Þeir sem lagt hafa net
sín samkvæmt þessum leyfum
hafa veitt afbragðsvel. Sil
ungurinn er mjög feit-
ur, gagnstætt því sem verið
hefur undanfarin ár. Hins
vxgvjtov AyMf:#
Svipmynd frá ágústhretinu — nýfallinn snjór innun uni græna
kjarrið.
Kristján Þórhallsson.
vegar hefur Mtið sézt af
rjúpu, en mesta veiði sem ég
hef heyrt um hjá rjúpna-
skyttu er 24 stykki á dag.
Fyrir skömmu var haldinn
fundur í Hótel Reynihlið til
undirbúnings varðandi stofn
un hlutafélags um rekstur al
hliða þjónustufyrirtækis fyr
ir ferðamenn. Alimargir
höfðu áður látið skrá sig til
að taka þátt í slíkri félags-
stofnun. Á fundinum var sam
þykkt að stofna hlutafélagið
og kosin bráðabirgðastjórn.
Lágmarks hlutabréfsstærð
var ákveðin 5 þúsund krón-
ur. Það kom fram á fundin-
um að stofnun slíks alhliða
þjónustufyrirtækisins væri
næsta brýn og verkefni ótal-
mörg. Má þar fyrst nefna
bíla-, báta- og hestaleigur,
svo og útvegun veiðileyfa í

.larðhitasvæðið við Mývatn.
ám og vötnum, merkingu og
lagfæringu vinsælustu ferða-
mannaleiða, útgáfu bækl-
inga og ítarlega upplýsinga-
þjónustu, þannig að hver sá
ferðamaður, er leið sína legg
ur um Mývatnssveit, geti
skipulagt fterðina út í yztu
æsar heima hjá sér áður en
hún er hafin. Margt fleira
var rætt á þessum fundi, t.d.
viðgerðarþjónusta bifreiða,
reiðhjólaleiga, og aðstaða til
skiða- og sundiðkunar og
gufubaðs. Einnig var rætt
um gerð minjagripa til sölu.
Ákveðið var að hefja fljót-
lega söfnun hlutafjár og ann
an undirbúning til framgangs
þessu aðkadlandi verkefni.
Þá gat Kristján ennfremur
um samþykkt íbúa í Voga-,
Reykjahlíðar- og Grímstaða-
hverfum varðandi heilsuhæli
fyrir Norður- og Austur-
land, en hún er svohljóð-
andi: Fundur íbúa í Voga-
ReykjahMðar- og Grímsstaða-
hverfum, ásamt sveitarstjóra
Skútustaðahrepps, haldinn
að Hótel Reynihlíð 14. nóv-
ember lýsir yfir stuðn-
ingi sínum við fyrirhugaða
byggingu heilsuhælis fyrir
Norður- og Austurland og
mælir eindregið með því að
hælið verði reist í Mývatns-
sveit.
Loks gat Kristján um setn-
ingu barna- og unglingaskói-
ans í Mývatnssveit. — Hann
var settur 16. október sl. að
viðstöddu miklu fjölmenni,
— nemendum, kennurum
og mörgum foreldrum. Við
skólasetninguna flutti sókn-
arpresturinn, séra Örn Frið-
riksson, ávarp. Skólastjór-
inn Þráinn Þóroddsson flutti
ræðu oig gat þess i upp-
hafi, að nú væri hann
að hefja 25. .starfsár sitt
við kennslu og sikólastjórn í
Mývatnssveit. Hann gat um
ýmsar breytingar sem fyrir-
hugaðar eru við skólann á kom
andi vetri. Þær breytinigar
eru í meginatriðum á þá leið
að nú verður tekin upp 5
tiaga kennsluvika að miklu
leyti í stað skiptikennslu áð-
ur, sem var þannig að nemend
urnir dvöidu hálfan mánuð í
heimavist skólans og síðan
sama tima heima. Þetta þýð-
ir að nú geta ekki allir nem-
endurnir dvalið í heimavist
vegna rúmleyisis skólans.
Verður því að aka sumum
daglega i skólann. Að sjáif-
sögðu eru margir ugg-
andi um hverniig slík fram-
kvæmd tekst, — hvort hægt
verður að halda vegin-
um opnuim á yfirsfand-
andi vetri. Fengið hefur ver-
ið húsnæði i Hótel Reynhilíð
fyrir 7 10 ára börn úr
næsta nágrenni. Alls munu
nemendur vera tæplega eitt
hundrað og kennarar tíu með
skólast j ór an u m.
Ég vil nota þetta tækifæri,
sagði Kristján að lokum, —
og bera fram þakklæti til
skólastjórans fyrir hans
heilladrjúga starf í þágu
Mývetninga og óska þess að
við fáum að njóta hæfileika
hans um ókomin ár.
Skipulagning opinberr-
ar tannlæknisþjónustu
UNDANFARIÐ hefur mikið
verið rætt um væntanleg af-
skipti hins opinbera af tann-
læknisþjónustu hérlendis.
Því miður hefur ekki verið
leitað álits eða aðstoðar Tann-
læknafélags íslands við undir-
búning hinna ýmsu tillagna.
Tannlæknafélagið hefur eftir
föngum kynnt sér þessi mál með
öflun upplýsinga um tilhögun
og reynslu annarra þjóða og
komizt að raun um, að Norð-
menn virðast hafa einna skyn-
samlegasta fyrirkomulagið, enda
hafa þeir hlotið mikla reynslu á
löngum tíma.
Leggja þeir aðaláherzluna á,
að hið opinbera veiti sem flest-
um á 3—18 ára aldri tannlækn-
isþjónustu, og að auki íbúum
þeirra héraða, sem einangruðust
eru.
Við leyfum okkur þvi, að
leggja fram eftirfarandi tillög-
ur til skipulagningar opinberrar
tannlæknisþjónustu hérlendis:
Hið opinbera stefni að þvi að
veita reglubundna tannlæknis-
þjónustu á eigin tannlæknastof-
um með fastráðnu starfsliði, eft-
irtöldum aðilum:
1. Börnum og unglingum 2—16
ára á öllu landinu. Skal sú
þjónusta veitt endurgjalds-
laust.
2. Ibúum dreifbýlisins, þar sem
erfitt er að fá sjálfstætt
starfandi tannlækna til starfa.
Sú þjónusta skal veitt gegn
gjaldi.
Kostir kerfisins eru, að börn-
in fá reglulegt eftiriit með tönn-
um sínum, á þeim aldri, sem
tannskemmdir eru tíðastar.
Venjast þau strax á að finnast
slíkt sjálfsagt. Þegar hið opin-
bera sleppir af þeim hendinni,
eiga þau sjálf að vera orðin
nægilega þroskuð til að hugsa
um þær.
Með þessu kerfi er létt út-
gjöldum af barnafjölskyldum,
en það teljum við mikilvægast.
Við álítum, að ætli hið opinbera
að greiða kostnað vegna tann-
læknisþjónustu landsmanna,
eigi að byrja á að iétta undir
með barnmörgum fjölskyldum.
Þar er þörfin mest.
Auðvitað er ekki hægt að
veita strax í upphafi öllum ár-
göngunum svona fullkomna
þjónustu, og er því nauðsynlegt,
að annast fyrst börn á barna-
skólaaldri 6—12 ára. Síðan yngri
börnum, ailt að tveggja ára
aldri, en auka við eftir að þeim
áfanga er náð, eldri árgöngum.
Finnst okkur rétt, að stefnt sé
að 16 ára aldri, þvi að flest börn
hér á landi eru i skóla til þess
aldurs. Auðvitað mætti síðan
veita eldri unglingum sambæri-
lega þjónustu, þó að við telj-
um hiklaust, að í upphafi skuli
fyrst hugsa um yngri bömin og
byggja þannig kerfið upp á góðri
undirstöðu. Er þetta lík stefna
og Reykjavíkurborg hefur hing-
að til fylgt í þessu máli.
Nauðsynlegt er, að hið opin-
bera setji á stofn og starfræki
tannlæknastofur í dreifbýlinu.
Með því eina móti er von til að
tannlæknar fáist til starfa þar,
svo að hægt sé að gefa íbúum
landsins tækifæri til að njóta
sem jafnastrar aðstöðu til tann-
læknisþjónustu.
Tvö önnur kerfi hafa verið
mikið nefnd í sambandi við op-
inbera tannlæknisþjónustu: End-
urgreiðslukerfi og sjúkrasam-
lagskerfi, en vegna þess, hve
gölluð þau eru, getum við ekki
annað en varað við að taka þau
upp hér, þó að fjárhagslega hafi
þau sýnt sig að vera tannlækn-
um síður en svo óhagstæð.
Helztu ókostir þeirra eru þess-
ir. Þar eð búast má við aukinni
eftirspum eftir þessari þjónustu,
komist þessi kerfi á, er hætt við
að nýútskrifaðir tannlæknar
fáist síður til starfa i dreifbýl-
inu, heldur setjist frekar að í
þéttbýlinu. Aukast þannig ósjálf-
rátt erfiðleikar dreifbýlisins og
vonin um, að viðunandi tann-
læknisþjónusta fáist þar, minnk-
ar.
Með þessum kerfum er einnig
verið að mismuna enn meira
íbúum landsins. Þeir, sem búa í
þéttbýlinu fá greidda tannlæknis-
þjónustu, sem íbúar dreifbýlisins
hafa varla tök á að notfæra sér.
Einnig fara mestu fjármunirn-
ir til að greiða fyrir tréissana,
sem hugsa illa um tennur sínar.
Er því verið að verðlauna þá á
kostnað hinna, sem betur hugsa
um tannheilsu sina.
Þetta kerfi miðar ekki að því
að fólk læri sjálft að hirða um
tennur sínar, eins og regluleg
þjónusta unglingsáranna leitast
við að gera.
Með þessu er verið að toæta
þjónustuna, þar sem hún er nú
þegar orðin þolanleg á kostnað
annarra landsmanna.
Okkur finnst einnig, að hið op-
inbera eigi fyrst að hjálpa til vlð
að auka og gera þessa þjónustu
fullkomnari fyrir börn og íbúa
dreifbýlisins, en ekki byrja á því
að eyða fjármunum í að greiða
þjónustu, sem nú þegar er veitt,
og taka þar með ábyrgðina af
viðhaldi tanna fullorðins fólks á
sínar hei-ðar.
Ef hið opinbera ætlar að hefja
afskipti af þessum málum, þarf
að byrja strax á að ráða tann-
lækni (landstannlækni) til þess
að skipuleggja þau með hliðsjón
af reynslu annarra þjóða og
yrði sérstök deild í heilbrigðis-
ráðuneytinu að annast þau.
Einnig þarf að skapa starfs-
aðstöðu úti á landi og stofna
embætti héraðstannlækna.