Morgunblaðið - 12.03.1972, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 12.03.1972, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐJÐ, SUNNUDAGUR 12. MARZ 1972 15 Greinaflolikur frá Observer Leach: Ég er að leita að svari við einíaldri spurningu. Er íieimurinin á leið til alls- herjap- hunig>ursneyðar? Borgshrom: Mér geðjast ekki að þeirri áherzlu sem þér legg- ið á íramtíðartionfurnar. Hve ■Trtörg hundruð miil jónir manina eiga að liða íæðuskort áður en við viðurkennum að þetta vandamál er nú þegar til stað- ar? Y'fir helmingur fóliks í vér- öldinni er niú röngum megin við biungiurlíinvtna og það þegar við enum að bæta við næstum 1000 milljónu'm manna á þessum ára tug, eða fleirum en nokikru sinni fyrr. Það er þegar orð- itnn aivar’legur fæðuskortur, og ‘hann meiri en þekkzt hefur nokkru sinni fyrr í veröldinni. Borlaug: Ég er þessu sam- máia. Og þá er aðeins um að ræða það magn af íæðu, sem er tifl magafyHis. SEeppt er eggja- hvítuefnasikortinum, einkum meðal hinna unigu. Landbúnað- ar- og matvælastofnun Samein ■uðu þjóðanna gefur upp að þrir fjórðu hlutar mann- kyns séu vannærðir. Ekki skipt ir máli hvort það er rétta hiut failið eða hivort það er aðeins heimingur, sem býr við fæðu- skort. J>að er aUtof mikið! Leach: Hvers vegna getum við þá ekki framleitt meiri fæðu? Borlaug: Það væri tiltöJuiega auðvelt í náirani framtíð vegna hinna mikliu framleiðslumögu- leika þjóða eins og Banda- ríkjanna, Kanada, Ástraliu, Sovétríkjarma og Evrópu. En það mundi engan vanda ieysa. Til ailrar óhamingju er hung- ur ófrávíkjaniega samtvinnað fátækt. Þróunarlöndin hafa ekki efni á að flytja inn mat- vörur og þó að þau gætu það, þá gætu þau ekki selt fólkinu þær, þvi það er svo ömurlega fálækt. Leach: En ef við gæfum nú aila umíram framieiðslu okka r. Mundi það hjáflpa? Borlaug: 1 mjög skamm- an tírna. Þá mundi mannfjölg- unin vinna það upp. Hvert iand verður sjáilft að þróa sína möguieika til eigin fæðuöflun- ar. Borgrstrom: Því má heldur ekki gieyma að mii'li fæðu og fóíiksfjölda er áhrifaríkt sam- band. Sé aflað fæðu handa van nærðu fólki, verður fólksfjöld- inn þar meiri. Það hefur í för með sér vaxandi fólksfjöl’gun vegna þess að það dregur úr ungbarnadauða. Sdgilt dæmi er K'ína, þar sem fólksfjölgunin þrefaldaðisf á 18. öíld, mest vegna tilkomu korns og kart- taflna þar I landi. Það er al- veg vonlau.st verk að auka íæðuframleiðsiuna, án þess að reyna jafnframt að hafa vald á íó0.kisif jölguninni. Leach: En mig langar til að vita bve miikið er hægt að apka matvælaframleiðsluna í ölihim heimínum. Eigum við fyrst að taka fyrir hve mikið er til af landi, sem hægt er að rækta matvæii á? Borgstrom: Við segjum iðu- Jega að á jörðinni sé aðeins ný+tur tiundi hfluti landsins til ræktunar. Þetta er mjög viil- andi, þvi aðeins er hægt með íxöitkruim verulegum árangri að rxAa. SÚ-35% til að rækta á ein- hvers konar grænmeti eða korn Geimfano joro Erum við í raunverulegri hættu? Georg Borgstiom er 59 ára gamall, fæddur í Svíþjóð. Hann er matvælasérfræðingur. Hann fluttist til Bandarik.ja.nna árið 1956, eftir að hafa lengi stjórn- að Sænsku stofnuninni fyrir planturamxsóknir og matvæla- geymslu. Gerðist hann prófessor í matvælavísindum við Michig- an-háskóla, og bætti við próf- essorsombætti í landafræði ár- ið 1960. Hann hefur skrifað bækur, sem vakið hafa athygli. Bczt þckktar eru: „Of margir“ og „Hungi-aða plánetan". Hann er kvæntxu- og á 3 börn. „Mannkynið á 1-2 ár eftir íhungursneyð“ Nornxan Borlaxig er 57 ára gamall, fæxldur í Iowa i Banda- rikjunum. Hann er scrfræðing- ur í plöntiisjúkdómum. Árið 1944 fór liann að starfa við Bockefeller-stofnunina, og stjórnaði siðar liveitirannsókn- unx i Mexikó við Alþjóðlegu hveiti- og maísstofnunina. Hann hlaut Nobelsverðlaun árið 1970 fyrir að rækta upp sérstök af- kastamikil afbrigði af mexi- köixsku dvergahveiti. Hefur hann verið nefndur „faðir grænu byltingarixmar", og þakka þróunarþjóðir Suðaiistur- Asiu honum geysilega fram- leiðsluaukningxi þar á hveiti og maís. Hann er kvæntur og á tvö börn. Rætt við tvo fræga vísinda- menn, Georg Borgstrom og Norman Borlaug tegundir. Og það sem meira ei', mest af því ræktaða iandi, seim víð höfum unnið á s.l. 100 ár- um, hefur orðið til við að ryðja skóga og ræikta upp haga. 1 Norð’ur-Ameríku höfum við til dæmis misst á þennan hátt heknin.ginm af skógum okk- ar. Mest af því hagiendi, sem eftir er í heiminum, er í raun- inni ákaflega rýrt land, eins og tii dæmis þetta háltfþornaða land í Mexikó, á Spáni eða Sovétríkjunium. Við getum vissulega aukið áveitu á þetta land, en skort- ur á sæmilega aðgengileg.u vatni er farinn að takmarka það mjög. í»etta er ölld áveit- unnar. Síðam seint á 19. öid, höf'um við fjór- eða fimmfald- að áveit'ulandið, og það á eft- ir að tvöfaldast áður en öld- in er liðin. Þrátt fyrir þennan óhemju árangur, þá er landsvæði það, sem maðurinn hefur lagt í auðn vegna ofbeitar og ofnýt ingar um fimm sinnum stærra en landið sem við höifum rækt- að upp með áveitum. Á Imd landi er um f jórðun®ur af ökr- um landisins að , eyðast svo mjög, að áður en öldin er liðin veróur al'lur yfirborðsjarð- vegur horfinn. 1 Andeanhéraði í Suður-Ameríikiu eru 50 milfljön ir manna að reyna að iifa á flandi, þar sem jarðvegurinn er bókstaflega að hverfa. Borlaug: Þetta er svo sem al- veg háirrétt, en það er ekki maðurinn einn, sem breyt ir jarðveginum. Loftsflagið á sinn þátt í þvt Töfltum til dæmis Sahara. Leach: Hvað kemur í veg fyrir að við tökum af- rækt land til ræiktunar á mat- vælum ? Borlaug: I>að fer eftir því hvað þér eigið við með afrækt flaind. Hvers vegna er það af- rætet? Við getum framleitt korntegundir, sem nýta be+ur regn. En í eyðimörkum eða á hálfþoiTiuðu landi, er éinasti möguleikinn til að nýta afrækt land sá að veita á það vatni. Á sama hátt þarf uppþurrk- unarfracmkvasndir í stórum stíl til að taka i notkiun nýtt rækt- unarland á landisvæði, þar sem mikið rignir og framræsla er lé leg á yfirborðsjarðvegiin'um. Báðar þessar framkvæmdir krefjast mikil'lar f járfestingar. Sama er að segja um tiflbú- inn áburð, sem notaður er til að ná upp framleiðsilugetiu á stórum svæðum á þéttbýlustu stöðum heims, þar sem búið ér að rýja flandið mikilvægustu Allt í ciim eru fleiri en trúairprcdikariax fa.imir að boða hciims- andi. (HaJdið er á loft aJls konar gagnstæðum kennxngum xim eyðingxx heimsins. í þcinx tiigangi að grala gegniim þcssa f jöl- mörgix tizkiispádóma nm heimsendi og nlðnr á raiinveriilegar staðreyndir, heifur indafrcttamaðiir brezka blaðsins Observ- er, GeraJd Leaoh, lcitt sanian mostn sértfræðinga Ixeims í þeim málefnxim, sem aðsiJlega koma við sögn. Hefnr hanxn i liverju viðtaJi IstUlt sviartsýnxsnMiinni við hlið txjartsýnismanns, hvort txeggja þó í viðtækri merkingu, og lagt fyrir báða spnrningar, sem eru á oddinum í okkar samtíð. I fyrsta v'iðtalinu, sem hér birtist, er rætt við þá dr. Norman Borlang og próf. Georg Borg- sitrom xxm fliinn imikita vanda, sem stafar af minnkandi tfæðu og va.tnsbirgðnm lieixnsnns. Viðtalinii höfum við skipt og birtist sáðari liiiutinn tfljótlcga í blaðinu. næringarefnuim. En hvert skref, sem við nú tökum í þá átt að rækta upp nýtt land tifl fæðuöflunar, knefst miQtil'lar fjárfestingar, hvoi*t sem eT til áburðar, áveituframkvæmda eða hvers sem er. Borgstrom: I>etta má greini- lega sjá á þessu megimflandi. Við höfum hér tvö landsvæði, þurea Ameríku og vota Amer- íkiu. Nú er farið að tala um að leiða vatn alla leið norðvestur frá Kamada tifl Mexiko og til 33ja rí'kja Bandaríkjanma. En fltoistnaöurinn verður 100 þús- und milfljónir dofllara við það eitt að legigja leiðslumar og flxleypa vatninu á þær. Efltki hefðu mörg lönd efni á sliku. Leach: Svo nú er flausnin sú að auka uppskeru korntegund- anna. Og þar kemur að grænu byltingxxnni. Dr. Borflaug, þar erxxð þér frumkvöðuIMnn. Borlaug: Þessd svokallaða græna byltimg er fremur hröð aukning á undanfömum árum á framfleiðsl'ugetu korntegunda, — aðallega með nýjxxm afbriigð um aif lweiti, hrégrjómim og maís — einitoum á Indlandi, i Pak istan á Fi-lippseyjum og hfluta náflægari Austurlanda og Norð xxr-Afriku. Árið 1965, sem var mjög gott ár á Indilandi, voru þar firamleíddar 12 milljón- ir tonna af flweiti. Uppskeran i júrni s.3. var 23,3 milfljómir tanma, eða næstum tvöföld. 1 Vestur-Pakistan fór hún úr um það bil 4.300.000 tonnum upp í átta milljónir tonna á sama táma. Svipuð aukning, en ekki alveg eins áberandi, hef- ur verið í hrísgrjónafram- leiðsflu á Indlandi. Græna byótinigin er ekkert einstakt fyrirbrigði, og fram farimar eru enn mjög litlar í samanburði við hina almennu þörf. Sarnt hefur hún valk ið xipp vonaranda, þar sem áð- ur riikti örvæntinigin ein. Hvar sem fariö er, má sjá fóflk lifna við, ef svo má segja, og fara að trúa á sjálft sig. Vandinn er að halda því við. Eins og er, er þetta ekkert nema neisti. Og hann getur að- eins keypt okkur svoflitinn tíima til að koma fólltsfjölgun- inni niður á skynsamlegt stig. Leaclx: En græna byflting- in hefur verið mikið gagnrýnd þar sem nýju hrfegrjóna- og Hveititegundírnar þurfa svo mikið vatn, tilbúinn áburð og skordýraeitur og þeim er hætt við sjiúkdóm'um, þar sem þær verður að rækta á svo stórxim sx?œðum. Borlaug: Þetta er rangt. Að- alatriðið er að nýjxi tegundirn- ar standa sig mildu betur en þær gömlu með því að fá mikið vatn og mi.kinn áburð. En þær standa sig lika betur með sama vatns- og áburðarmagni — til þess voru þær gerðar. Og hvað sjxxkdóma snertir, þá er það svo að maður verður hvort sem e: að raökta sömu tegund á stór- um svæðum þegar um stór þéttbýfli er að ræða. Meðan mannfjöldinn var lítill, var hægt að rækta mismun- andi tegundir á smá blettum og minnka þannig hætt'una af jurtasjúkdóimum og skordýra- pflágum. Þetta getum við ekki gert núna. Og enginn gerir.sér Ixetur grein fyrir hættunni af því, sem við erxim að gera, en ég. Við geturn ekki annað gert en að rækta upp eins marga mótstöðuþætti í uppskerunni og við getum og treysta því svo að bændumir finni sjáflfir út hvaða nýju tegundir eiga bezt við þeirra landssvæði hvers um sig. En ég viður- kenni, að þetta er ótryiggt ástand og óendaniegt vanda- mál. Borgrstrom: Ekki þarf að deila um þann gif'uriega árang- ur, sem náðst hefur með grænu byltin-gunni. En éig vil frekar draga i efa þýðingu hennar við núverandi aðstæður og i sam- bandi við framtíðarmöguleika á matvælaframleiðslu. Mikið af marg'lofaðri framfleiðsluaukn- ingu vegna nýrra tegunda, hef- ur í rauninni orðið fyrir það að fengizt hafa tvær uppsker- ur á ári í stað einnar. Alflt þetta krefist mikfl'U meira vatns og áburðar o.fl., sem ekki er hægt að auka í það óendan- lega. Til þessa hefur einnig ver ið tekið land, sem notað var fyrir aðra uppskeru — upp- skeru sem hafði meira almennt fæðugildi fyrir manninn. Eins og þið vitið, þá þarf álíka orkxi og verður við brennslu á 5 kofla tonnum til að fra'mfleiða eitt tonn af köfniunarefnisáburði. Ef við nú atíhugum hve mikla orku Indfland þyrfti að hafa, til að fá nægiflega mikið af áburði til að ná framleiðsflu Japans — þar sem landið gef- ur af sér f jórum til finim sinn um meira en Indfland, þá er út- kotman algerlega neikvæð. Ef tekinn er með framleiðslu- kostnaður við áveitur, flutning á áburði o.s.frv., þá er bú- ið að fláta meiri oi’ku í þetta en fæst með aukinni faeðu. Kina er í álika erfiðri að- stöðtí. Kínverjar hafa ræktað svo mi'kið upp með áveitum ný- lega, að það sem þeir þurfa nú helzt til að fæða vaxandi mann- fjölda er óhemjiulegt magn aí tilbúnum áburði. Hann geta þeir ekki framleitt sjálifir. í lok þessarar aldar munu Kín- verjar þurfa meiri tilbúinn áburð en allur heim'urinn not- ar í dag — um 70 milfljón tonn á ári. Hvort vötnin geta tekið við menguninni, sem þvi fylg- ir, veit ég ekki. En að mínxx áWti er þörfin fyrir áburð raun verulegt meginatriði í stjóm- málum Kína. Borlaug: Ég á mér draum, sem ég kom inn á í ræðu minni við móttöku Nobefeverðlaun- anna 1970. Hann er sá að mað urinn læri að komast af án köfnunarefnisáburðar með þvi að rækta upp nýjar plöntur. Náttúran brá á það ráð, þeg- ar hún setti smáhnúða á rætur> grænmetisplantna, eins og grænna og gulra bauna. Bakt- eríur I þessum hnxxðum geta tekið ícöfnunarefni úr loftimi og umbreytt því í það form, að pflantan getur notað það lieint. Nú verða vísindamenn að þróa upp korntegundir, sem geta gert það sama. Leaeh: En úr því þetta er ekki hægt ennþá, eruð þér þá Framhald á bls. 29

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.