Morgunblaðið - 03.05.1972, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. MAl 1972
O.t-gefandi hf. ÁrvaScui', Röytcjavfk
Fr.am'kvænn da stjóri Haratdur SvomS'aon.
Riitatjórar Matthías Johannessen,
Eyijóltfur KonréO Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
RitS'tjörnarf'U'llrtrúi Rorbljörn Guðrrvundsson
Fréttastjóri Björn Jóihannsson
Auglýsingastjðri Árrti Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstraeti 6, sími 1Ó-100.
Augirýsingar Aðatstræti 6, slmt 22-4-80
Ásfkriftargjatd 225,00 kr á 'mémuði irvnanlands
I íausasöfu 15,00 Ikr eintakið
Af samtölum þeim, sem
Morgunblaðið átti við
fjölda verkafólks og birtust í
blaðinu 1. maí sl. kemur í ljós,
að langt er síðan ríkisstjórn
á íslandi hefur staðið and-
spænis jafn magnaðri gremju
þeirra, sem eru lægst launað-
ir, og nú er. Flestu af þessu
fólki kemur saman um, að
kauphækkanirnar í fyrra
séu löngu komnar inn í verð-
lagið, þar bafi þær verið étn-
ar upp ýmist fyrir tilstuðlan
ríkisvaldsins eða með sam-
þykki þess, og það af svo mik-
illi áfergju, að jafnvel þykir
einsdæmi í okkar verðbólgu-
þjóðfélagi. Verkafólkið á
raunar varla nógu sterk orð
til að lýsa andúð sinni á þró-
un kjaramála hér á landi frá
því vinstri stjórnin kom til
valda. Er þetta sannarlega
verðugt íhugunarefni þeim
mönnum, sem sýknt og heil-
agt þykjast hafa setzt í ráð-
herrastólana fyrir vinnandi
fólk, eins og þeir sjálfir kom-
ast að orði á hátíðlegum
stundum. Sannleikurinn er
sá, að þeir hafa setzt í ráð-
herrastólana fyrir aðra og af
öðrum hvötum en þeim að
rétta hlut hinna lægst laun-
uðu. Þetta sér nú fólkið og
andúð þess á núverandi ríkis-
stjórn magnast dag frá degi.
Einasta von ríkisstjórnarinn-
ar er nú að geta þjappað þjóð
inni saman í haust, þegar
fiskveiðilögsagan verður
færð út í 50 mílur, og beina
athygli fólks að öðru en kjara
og verðlagsmálum. Þá getur
verið að ríkisstjómin fái
stundarhlé, ef hún verður
enn við völd, en það hlé verð-
ur ekki langt. Framundan er
hættulegri verðbólguþróun
en nokkru sinni frá 1942, að
áliti Ólafs Björnssonar. Slík
þróun gerist í valdatíð þeirra
manna, sem kröfðust þess að
komast í ráðherrastólana svo
að þeir gætu stöðvað dýrtíð-
ina á íslandi. Þeir einir væru
þess megnugir.
Launþegar hafa nú séð
svart á hvítu, hvers þessir
menn eru megnugir og eru
óhræddir á hátíðisdegi sín-
um að lýsa andúð sinni á
vinstri stjórninni, þó að gaspr
arar hlaupi upp í ræðustóla
og tali upp í vindinn. Einum
slíkum þótti svo mikið við
liggja, að hann lýsti því yfir
í gaspursræðu á Lækjartorgi
á mánudag, að Bretar og
Þjóðverjar hefðu hafið heims
styrjaldirnar tvær. Kannski
það standi í síðustu útgáfu
rússnesku alfræðiorðabókar-
innar, að Bretar hafi ásamt
Þjóðverjum gert innrás í Pól-
land 1939, annað eins hefur
verið borið þar á borð fyrir al
þýðu manna. Þó að við eig-
um Breta nú að andstæðing-
um í landhelgisdeilunni er út
í hött að falsa sögulegar stað-
reyndir til þess að kalla al-
þýðufólk á íslandi til liðs við
íslenzkan málstað. í fyrsta
lagi er óþarft að brýna þetta
fólk, þegar hagsmunir íslands
eru annars vegar. í öðru lagi
er íslenzk alþýða miklu upp-
lýstari en svo að unnt sé að
brengla sögulegum staðreynd
um í hennar eyru og rugla
dómgreind hennar. Að vísu
trúa þeir menn, sem tala í
nafni kommúnista ávallt á fá-
fræði fólks. Það kom bæði
fram á Lækjargötu og í ríkis-
útvarpinu. Sumt í dagskrá
útvarpsins var svo bágborinn
áróður, að allir sáu í gegnum
hann. Þar voru ekki forystu-
menn verkalýðs að berjast
fyrir sitt fólk, eða túlka mál-
stað þess, enda var þeim út-
hýst, eins og kunnugt er. Það
voru hjáróma raddir komm-
únista, sem hljómuðu eins og
bergmál í draugahúsi.
Eins og kunnugt er voru
síðustu kjarasamningar gerð-
ir til tveggja ára. Illt er að
svo hafi verið gert einmitt á
þeim tíma, þegar mesta verð-
bólgualda sem um getur,
skellur yfir þjóðina. Samn-
ingar til langs tíma, sem
tryggja vinnufrið, ættu að
geta verið öllum landslýð —
og þá ekki sízt launþegum —
til blessunar. Nú virðist mik-
ill meirihluti verkalýðs and-
snúinn slíkum langtíma
samningum, eins og fram
kemur af samtölunum og er
ástæðan eingöngu sú, hve
illa hefur tekizt til undir
stjórn núverandi ríkisstjórn-
ar. Á samningstímabilinu
eykst verðbólgan svo hröð-
um skrefum, að í lok þess
verður staða launafólks mun
verri en hún var, þegar samn
ingarnir voru gerðir — og
raunar er nú svo komið.
Allt þetta hlýtur að vekja
tortryggni og mun sízt af öllu
ýta undir, að launþegar óski
eftir samningum til langs
tíma. Er það að vonum. En
þá verða þeir einnig að vera
þess minnugir að núverandi
ástand á íslandi er afbrigði-
legt, svo að sækja verður fyr-
irmyndir þess allt aftur til
styrjaldarástandsins 1942.
Óánægja verkafólks er skilj-
anleg. Það lætur ekki fag-
urgala stjórnmálamanna
blekkja sig. Það finnur, hvað
að því snýr. En það verður
einnig að hafa hugfast, að
kjarasamningar sem tryggja
kaupmátt launa — og þá ekki
sízt vinnufrið til tveggja ára
— eru undir venjulegum
kringumstæðum æskilegri en
það ótrygga ástand, sem
stuttir samningar hafa í för
með sér. Vor ástkjæra ríkis-
stjórn er samt ekki rétti aðil-
inn til að sannfæra menn um
það.
VOR ÁSTKÆRA RÍKISSTJÓRN
Björn Bjarnason;
Willy Brandt, Morgun-
blaðið og þröngsýnin
Stjórnmálasviptingarnar í
Vestur-Þýzkalandi síðustu
daga hafa m.a. haft það í för
með sér, að einn lesandi
Morgunbiaðsins kvartar und
an þvi, „að samgöngur séu
orðnar strjálar núorðið . . .
frá miðstjóm Sjálfstæðis-
flokksins til ritstjómar
Morgunblaðsins." Lesand-
inn kemst að þessari niður-
stöðu, þar sem ritstjórar
blaðsins megi „varla vatni
halda af geðshræringu yfir
því, að stjórn Willy Brandts
í Þýzkalandi er í hættu.“
Hvergi hefur komið fram í
ályktunum flokksfunda Sjálf
stæðisflokksins eða yfirlýs
ingum forystumanna hans, að
fiokkurinn sé andvigur utan-
rikisstefnu ríkisstjórnar
Willy Brandts, en lofsamleg
ummæli forystugreinar Mbl.
um hana knúðu lesandann til
að bera fram framangreinda
kvörtun. Þvert á móti stóð ut
anríkisráðherra þeirrar ríkis
stjórnar, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn veitti stjórnarfor
ystu, að svofelldri yfiriýs-
ingxi á ráðherrafundi Atlants
hafsbandalagsins í Rótn í maí
1970:
„Með stuðningi og skilningi
bandamanna sinna hefur Sam
bandslýðveldið Þýzkaland
átt frumkvæðið að viðræðum
við Sovétríkin, Pólland og
DDR (Austur-Þýzkaland) til
að bæta ástandið í Mið-Evr-
ópu. Bandalagsríkin telja
þetta lofa góðu. Þau lýsa
þeirri von, að þessar viðræð-
ur verði árangursríkar og
þeim verði ekki spillt með
óaðgengilegum kröfum . .
Utanríkisráðherra sömu
ríkisstjórnar stóð að eftirfar-
andi yfirlýsingu á ráðherra-
fundi Atlantshafsbandalags-
ins í Brussel 3. og 4. desem-
ber 1970:
„Ráðíherrarnir lýstu
ánægju sinni yfir undirritun
sáttmálans miili Sambandslýð
veldisins Þýzkalands og Sov
étrikjanna 12. ágúst 1970 og
yfir því, að 18. nóvember
1970 hafi lokið samningsgerð
milli Sambandslýðveldisins
Þýzkaiands og Póllands. Þeir
telja þessa samninga stuðla
að minnkun spennu í
Evrópu og að þeir séu mikil-
væg forsenda þess modus vi-
vendi, sem Sambandslýðveld
ð Þýzkaland vi!l stofna tii
við nágranna sína í
austri ...“
Stuðningurinn er afdráttar
laus. Svo virðist sem fleiri
en ritstjórar Morgunblaðsins
séu þeirrar skoðunar, að
Willy Brandt sé réttur mað-
ur á réttum stað. Varla er
unnt að búast við algjörri
stefnubreytingu í utanrik-
ismálum Vestur-Þýzkalands,
þótt ný stjóm undir forystu
Kristilegra-demókrata tæki
þar við völdum. 1 ræðu, sem
Rainer Barzel, formaður
flokks þeirra, flutti 25. apríl
s.l., þ.e. áður en gengið var
til atkvæða um vantrauststil-
löguna gegn Willy Brandt,
sagði hann: „Stefna Þýzka-
lands, eftir að stjórn Brandts
hefur verið steypt, mun sem
fyrr verða friðarstefna." Með
Björn Bjarnason
þessum orðum vildi Barzel
friða bandamenn Þjóðverja í
vestri og samningsaðilana í
austri.
Ljóst er, að síðan stjóm
Brandts tók við völdum haust
ið 1969, hafa andstæð-
ingar hennar reynt að steypa
henni með öllum tiltækum ráð
um. Innanlands hefur stefna
hennar í efnahagsmálum ver-
ið harðlega gagnrýnd. Einn-
ig hefur verið ráðizt á hana
fyrir, að gæta ekki „laga og
reglu" nægilega vel. Innan
lands hefur því einnig verið
haldið fram, að ríkisstjórnin
fyl.gi utanríkisstefnu, sem sé
andstæð þjóðarhagsmunum
landsins. Er þar einkum átt
við afstöðuna til Austur-
Þýzkaiands, en því er haldið
fram, að ekki verði unnt að
sameina Þýzkaland í eitt ríki,
ef stefna Brandts nær fram
að ganga. Efnisleg atriði þess
arar deilu eru svo flókin, að
þau verða ekki rakin í stuttri
grein.
Rúmlega viku áður en
samningarnir við Sovétríkin
og Pólland skyldu lagðir fyr-
ir sambandsþingið í Bonn tii
staðfestingar, leggur stjórnar
andstaðan fram vantraust á
Brandt við afgreiðslu f jár-
iaga. Hvers vegna er van-
traustið ekki lagt fram við af
greiðslu samninganna á þing
inu ? Fréttaritari franska
blaðsins Le Monde, gefur
þessa skýringu:
„Baráttuaðferð stjórn-
arandstöðunnar hefur það
sér til gildis, ef hún heppn
ast, að Brandt, kanslari, fell-
ur á innanlands máli — at-
krvæðagreiðslan fer fram við
fjárlagaumræðuna. Þannig er
dregið úr alþjóðlegum af-
leiðingum þess, að staðfest-
ingu samninganna sé hafnað.
Strax á eftir verður unnt,
eins og stjórnarandstaðan
hefur lengi lýst yfir, að láta
samningana, sem undirritaðir
hafa verið, við Moskvu og
Varsjá „liggja milli hluta“.
Síðan má vafalaust búast við
því, að nýi kanslarinn, þegar
hann hefur tekið við völd-
um, geri sig án igðan með
nokkrar minniháttar „viðbæt
ur“ til að geta sjálfur stað-
fest þá stefrni, sem hann hef-
ur svo hatrammlega gag,n-
rýnt.“ (Þetta var skrifað, áð-
ur en atkvæðagreiðslan fór
fram um vantraustið.)
Þeir, sem óttast, að Willy
Brandt vilji með stefnu sinni
veikja varnir Vesturlanda,
eru haldnir ástæðulausum
ótta. Enn eru í fullu gildi orð
þau, sem Helmut Sohmidt,
varnarmálaráðherra Vestur-
Þýzkalands, mæiti í Atlants-
hafsráðinu 1970: „Hin nýja
ríkisstjórn Þýzkalands mun
halda áfram fyrri stefnu bæði
innan bandalagsins og gagn-
vart því. Við munum ekki
draga úr varnarmætti Þýzka
lands, hvorki að gæðum né
magni, en við munum leggja
okkar af rnörkum til endur-
bóta og skipulagsbreytinga á
herafla okkar . . . Við mun-
um sem fyrr leggja til 460.000
manna herafla." Á stjórnar-
tíma Brandts hafa Þjóðverjar
tekið forystu meðal Evrópu-
landa NATO í tilraunum
þeim, sem þessi lönd hafa
gert til að efla vamir Vest-
ur-Evrópu.
Hér hefur verið leitazt við
að draga fram nokkrar stað-
reyndir, sem ekki mega
gleymast, þegar þessi mál eru
rædd. Reynslan ein get-
ur skorið úr um það, hvort
sú stefna Vesturlanda, sem
einkennist af tilraunum til
bættrar sambúðar við lönd-
in í Austur-Evrópu, verður
tii góðs eða ills.
Auðvitað eru alltaf ein-
hverjir andvigir framförum
— á þessu sviði eins og öðr-
um. Þótt þröngsýni þeirra
ráði ekki skrifum Morgun-
blaðsins, er óþarfi að brigzla
Sjálf.stæðisflokknum um hana
að ósekju.
Björn Bjamason.