Morgunblaðið - 15.06.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 1972
koma til íslands. Ótal símtöl
milli þeirra feðganna sanna
þó hið gagnstæða, og hefur
listamaðurinn m.a. sagt af
því tilefni: „Ég veit, að sú
fullyrðing sovézkra stjórn-
valda að faðir minn vilji ekki
koma í heimsókn til okkar
hér á landi er hrein og bein
lygi. Stjómvöld í Sovétríkj-
unum vilja láta fólk trúa
því, að þau vilji allt fyrir
alla gera, en nú standi bara
á föður mínum að vilja koma
til íslands! Maður mundi
hlæja að þessari siðlausu og
„ALVARLEG MOÐGUN VIÐ
ALLA ÍSLENDINGA“
Útgefandi hf. Árvaikut', Röykiavík
Frarrvkva&mdastjóri Harafdur Svems«on.
fbtsitjófar Mattfiías Johannessen,
Eýjóífur KonráO Jónsson.
Aðstoðarritatjóri Sityrm-ir Gunnarsson.
Ritstjóroarfollitrúi borbijönn Guðrrvundsson
Fréttastjóri Björn Jóíiarmsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kriatinssoo.
Ritstjórn og afgreiðsla ASalstraati ®, síml 1Ó-100.
Au^Jýsingar Aðatetréeti 6, sfmi 22-4-60
Ásfcriftargjafd 226,00 kr á mónuði ionantarKte
I teusasöfu 15,00 Ikr eintakið
T Morgunblaðið í dag skrifar
Helgi frá Kirkjubæjar-
klaustri athyglisverða og
tímabæra grein, þar sem
hann fjallar um „íslandsvin-
inn og göfugmennið Vladimir
Ashkenazy“ og árangurslaus-
ar tilraunir föður hans til að
fá leyfi sovézkra stjórnvalda
til þess að heimsækja son
sinn og barnabörn hingað til
landsins. Áreiðanlega munu
margir verða til þess að
hvetja til þjóðarsamstöðu í
þessu máli, enda er það ekki
ofsagt, að „það er alvarleg
móðgun við alla íslendinga“,
ef Sovétríkin halda fast við
synjun sína, ekki sízt nú, eft-
ir að Vladimir Ashkenazy
hefur öðlazt íslenzkan ríkis-
borgararétt.
Tilraunir föður listamanns-
ins til þess að koma í heim-
sókn til Islands eru orðnar
langar og strangar og hefur
Vladimir Ashkenazy beðið
Einar Ágústsson, utanríkis-
ráðherra, að láta málið til
sín taka, en ráðherrann hef-
ur enn ekki verið virtur
svars. Sýnir það eitt með
öðru, hvemig framkoma
Sovétríkjanna er í þessu
máli, í senn ómannúðleg og
siðlaus gagnvart einstaklingn
um og móðgandi og meiðandi
gagnvart okkur íslendingum
sem þjóð.
Svo langt hafa sovézk yfir-
völd gengið í þessum hrá-
skinnsleik, að þau hafa svar-
að Vladimir Ashkenazy því
til, að faðir hans vilji ekki
barnalegu lygi, ef ekki væri
um að ræða þá ómanneskju-
legu og ómannúðlegu af-
stöðu, sem að baki býr. En
ég hef áður sagt, að Sovét-
ríkin eru land lyga og ég er
sízt af öllu undrandi yfir við-
brögðum þeirra og þeirri
stefnu, sem málið hefur tek-
ið hingað til. Þvert á móti
styður þessi afstaða allt það,
sem ég hef áður sagt.“
Vladimir Ashkenazy hefur
skorað á íslendinga, að þeir
veiti sér aðstoð í þessu máli,
svo að faðir hans geti notið
sinna mannréttinda. Þótt ís-
lendingar kunni að vera nokk
uð sundurþykkir, þegar því
er að skipta, munu þeir
áreiðanlega standa einhuga í
þessu máli.
„FRELSI HANDA
LITHÁEN“
rystrasaltsþjóðirnar hafa
■^ ávallt mætt ríkri samúð
hér á landi, sem ekki hvað
sízt á rætur sínar að rekja
til þess, að þær fengu full-
veldi eftir fyrri heimsstyrjöld
ina eins og við. Af þeim sök-
um fylltust íslendingar meiri
óhug en ella, þegar Rauði
herinn réðst inn í þessi lönd
á miðju ári 1940 og innlim-
aði þau í Sovétríkin með
þeim afleiðingum, að hægt og
bítandi hafa þessar þjóðir
síðan verið neyddar til sam-
runa við Rússa, eins og m.a.
sautján kunnir félagar í
kommúnistaflokki Lettlands
sökuðu leiðtoga Sovétríkj-
anna um í janúarmánuði sl.
En þótt þannig séu rúm
þrjátíu ár frá innlimuninni,
hefur Sovétmönnum ekki enn
tekizt að bæla niður þjóðern-
ishreyfingarnar í Eystrasalts-
löndunum. Á þetta vorum við
óþyrmilega minnt síðast á
þriðjudaginn, er það vitnað-
ist í annað skiptið á þrem
vikum, að Lithái hefði kveikt
í sér og brennt sig til
bana til þess að leggja
áherzlu á kröfur þjóðar sinn-
ar um sjálfstæði, — „frelsi
handa Litháen“ eins og
hrópað var af þúsundunum.
Kröfurnar voru sem áður
barðar niður með vopna-
valdi, en ungt fólk svo hundr-
uðum skiptir situr í fangelsi
og bíður þess að verða leitt
fyrir rétt.
Atburðir sem þessir hljóta
að kalla fram í hugum manna
harmleikinn í Tékkóslóvakíu,
eftir innrás Sovétríkjanna og
síðan. Einnig þar lét ungt
fólk, ekki sízt stúdentar,
mjög til sín taka, meðan enn
var vonarglæta um, að ekki
væri öllu glatað. Nafn 21 árs
stúdents, Jan Palach, varð
þá ódauðlegt í sögu frelsis-
baráttu undirokaðra þjóða,
þegar hann mótmælti innrás-
inni með því að kveikja í sér
„til þess að vekja þjóð, sem
er á barmi örvæntingar“.
Við, sem njótum þess
frelsis, sem þessir ungu
menn fórnuðu lífinu til þess
að gefa öðrum, megum ekki
láta þá deyja til einskis. í
því fer saman samhygðin
með öðrum þjóðum og holl-
ustan við sína eigin þjóð, að
halda uppi þeirra merki, —
standa svo í hverju máli,
sem málstað frelsisins þjón-
ar bezt. Til þess þarf að vísu
hugrekki, en fram til þessa
hefur íslenzka þjóðin borið
gæfu til þess að eiga for-
ystumenn, sem þetta hug-
rekki hafa haft. Vonandi verð
ur svo einnig um alla fram-
tíð.
Mia Farrow — fulltrúi nýrrar
kvikmyndakynslóðar
MIA Farrow, ein athygMsverðasta
leikkona, sem komið heíur íram í kvik
myndaheiminum hin síðari ár, gistir
ísland þessa dagana ásamt manni
sínum André Previn, sem hingað er
kominn á Listahátlð. Því er ekki úr
vegi að kynna þessa ágætu listakonu
með fáeinum orðum, þvi að sennilegt
er að hérlendis þekki fólk hana frem-
ur af lestri slúðurdálka vikublaða en
fyrir framlag hennar til kvikmynd-
anna. íslenzkir kvikmyndahússgestir
hafa aðeinis séð Farrow í tveimur
myndum, nú síðast í Dandy of As-
pects, sem sýnd var í Stjörnubíó fyr-
ir skömmu, en áður i Rosemary’s
Baby eftir Roman Polansky, sem Há-
skólabíó sýndi fyrir nokkru. Þeir
sem sáu hana þar, munu vafalaust
seint gleyma einlægri og sannri túlk-
un hennar á örvæntingu og ótta van-
færrar móður, sem berst örvænting-
arfullri baráttu við makt myrkranna.
Eða ætli móðurást verði öllu betur
lýst en þegar Rosemary sigrast á við-
bjóði sínum á afkvæmi sinu og djöf-
ulsins og tekur að sefa grát þess í
lokaatriði myndarinnar?
Eftir Rosemary’s Baby sannfærð-
ust víst flestir um að allar staðhæf-
ingar slúðurdálka um að hér færi
kvikmyndastjarna, sem troðið hafði
sjálfri sér fram í sviðsljósið með
skammvinnu hjónabandi með Frank
Sinatra, væru jafn fjarri sannleik-
anum, eins og títt er um skrif slíkra
blaða. Farrow fékk einróma lof fyrir
leiik sinn í þessari mynd, og það fór
ekki framhjá neinum að fram á sjón-
arsviðið var komin ný leikkona með
umtalsverða hæfileika. Farrow hefur
siðan staðfest þetta áiit með seinni
myndum sínum, svo sem John and
Mary, sem Nýja bió sýnir á næstunni
og Buff, er nýlega hefur verið frum-
sýnd ytra.
Annars hefur al.lur ferill Miu
Farrow i kvikmyndum verið í ein-
kennilegri mótsögn við hið forna
stjörnukerfi Holiywood — hvers af-
sprengi hún verður á ýmsan hátt að
teljast. Faðir hennar, John Farrow,
var afkastamikill leikstjóri og hand-
ritahöfundur í Hollywood (stýrði
m.a. seinni útgáfunni af Bill of
Divorcement og skrifaði handritið að
Kringum jörðina á 80 dögum) en
móðir hennar, Maureen O’Suliivan
var fræg kvikmyndaleikkona (sást í
sjónvarpinu fyrir skömmu i David
Copperfield) og ber Farrow sterkan
svip frá móður sinni. Farrow fer
ógjarnan troðnar slóðir. Hún hefur
verið leitandi sál; t.a.m. farið til
Indlands og numið hugleiðslu hjá
bítlagurunum Maharishi. Hún batzt
vináttuböndum við súrrealistann
Salvador Dali, sem ber henni vel sög-
una og segir skemmtilega frá tiltektar
semi hennar. Hann kveðst eitt sinn
hafa boðið leikkonunni til tedrykkju.
„Þetta síðdegi hafði mér borizt askja
af fallegum fiðrildum og þegar hún
kom setti ég öskjuna á borðið. Við
borðuðum enska hveitiköku með
hunangi og meðan við töluðum sam-
an, tók hún eitt fiðrildið, setti það
efst á hunangskúfinn og borðaði það.
Hún hafði borðað 12 fiðrildi þegar
tedrykkjunni lauk.“ Með þessum
hætti vann Mia hug og hjarta þessa
aldna postula fjarstæðunnar, sem
hefði tæpast sjálfur getað sýnt slíka
hugkvæmni.
En sagan lýsir Farrow líka ágæt-
lega. Hún bíður öllum heiminum birg-
inn hvenær sem þvi er að skipta —
og hirðir ekki um kreddur eða for-
dóma. Hugrekki, frelsi og sjálfstæði
hafa einkennt feril Miu Farrow. Tild-
ursemi þekkir hún ekki. Því var það,
að bandaríska vikutimaritið Time.
helgaði þeim Farrow og Dustin
Hoffman meginfrásögn sína í einu
febrúarheftinu árið 1969, sem full-
trúum nýrrar kynslóðar kvikmynda-
leikara — „ferskra og sjálfstæðra",
eins og blaðið orðaði það. Þetta var
þegar taka á John and Mary var að
hefjast, en þar léku þau Farrow og
Hoffman í titilhlutverkunum. Blaðið
benti á þau svo sem tákn nýrra tíma
og breyttra viðhorfa í kvikmyndun-
um. Gamla stjörnukerfið í Holly-
wood var fallið og þessir nýju leik-
arar komu inn i kvikmyndirnar sem
ferskur andblær, hirtu ekki um hið
Ijúfa og spillta lif kvikmyndaborgar-
innar gömlu, kærðu sig ekki um að
búa þar, heldur tóku næstu flugvél
til New York strax og upptökum var
lokið. Þeir hugsuðu ek'ki um útlitið,
þegar þeir völdu sér hlutverk, heldur
var það þyngst á metunum hvers
hlutverkið krafðist af þeim. Þau
Farrow og Hoffman voru fulltrúar
andhetju vorra tírna — með nokkuð
öðrum hætti en Brando og James
Dean, þvi að þau höfðu losað sig við
aktygi stjörnukerfisins. Áhrif þeirra
voru samt engu minni, eins og sést
bezt þegar Farrow klippti hár sitt og
fékk sér drengjakoll, þá varð það fyr-
irmynd ungra stúlkna um allan
heim.
Leikferilil Miu Farrow hófst þegar
hún var 17 ára að aldri eða fyrir rétt-
um níu árum, skömmu eftir að faðir
hennar lézt. Hann var sitramgur upp-
alandi, og hafði kaþólska siðfræði að
leiðarljósi heima fyrir. Hann lagðist
eindregið gegn þvl að börn hans
legðu út á sömu braut og foreldrarn-
ir, og því var það ekki fyrr en að
honum látnum að dóttir hans lagði
út í leiklistina. Fyrsta hlutverk henn-
ar var í The Importance of Being
Earnest, í leikhúsi utan Broadway,
sem leiddi siðan til þess að hún fékk
hlutverk i sjónvarpsþætti. Þar rák-
ust framleiðendur framhalds-mynda-
flokksins Peyton Place á hana og
réðu hana þegar í hlutverk Allison
MacKenzie. Sem slík varð Farrow eft-
irlæti milljóna sjónvarpsáhorfenda
næstu tvö árin en hún hætti þar,
þegar hún giftist Sinatra. Um sama
leyti lék hún í Rosemary’s Baby og
þar með hófst frami hennar á hvíta
tjaldinu, eins og fyrr er sagt. Um
KVIKMYNDIR
þessa mynd he-fur hún sjálf sagt;
„Mér fannst hún góð — þessi hug-
mynd uim Andkrist. Kaþó-lskt uppeldi
skilur eftir sig mark á þér. Það
tattóverar sálu þína.“
Siðasta mynd Farrow, sem við höf-
um fregnir af, er brezka myndin
Buff. Þar leikur Farrow blinda
stúlku, sem kemur dag einn að heim-
ili sínu og finnur alla fjölskyldu sína
myrta. Hún er ein í húsinu ásamt
öllu-m líkunum og finnur nærveru
morðingjans; veit að hann bíður að-
eins færis til að koma henni einnig
fyrir kattarnef. Að sögn tekst höfund
um myndarinnar eirnkar ve-1 að lýsa
varnarleysi hins venjulega manns,
þegar hann stendur fraimmi fyrir
ógnu-m og ofbeldiskennd, sem býr í
sjúkum huguim fáemna þjóðcfélags-
þegna með afbrigðilegt sálarástand,
en hinn venjulegi maður hvorki
þekkir né ski-lur. Farrow he-fur feng-
ið prýðilega dóma fyrir túlikun sína
á blindu stúlkunni, en-da þótt mynd-
inni sjálfri þyki nokkuð svipa til Wait
until dark, sem Austurbæj-arbíó sýndi
fyrir fáum árurn með Au-drey Hep-
burn og Alan Arkin I aðalhlutverk-
um.