Morgunblaðið - 15.06.1972, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUÐAGUR 15. JÚNÍ 1972
á
21
— Gamalt og gott
Framh. af bls. 14
háum bj'örig'um í sjó fram„ ri'fna
í flerleg iströU', er við köllium
bor'garís. Vegna gíOurlegirar
pressu jökjuisins eru þessir ís-
jötnar harðir sem stóil, ag eðflis-
þymigd þeiirira því svio mi'kil að
9/10 hluitar þeirra liiggja und
iir yfirborðfl sj'ávar, þó tumar
iþeimra gnæfi 10—15 metra yfir
sjáivarfflöit. Þetta enu tövflraindi
fagrar íshaliir mieð mangbreyti-
'legum stiíil ag litardýrð í skimi
sólarimmiar. Emgium manmiliegium
mieistara er fært að skapa slífat
listaverk. Þessi etálhörðu fer-
láiki geyma slífaan regimfauMa, að
verði þau miöng á ferð með ís-
smælíki, og stöðvast í fjörðum
imni, frýs sjór ag is samriiam á fá
um klst. Þetta g*etur verið skýr
imigin á sögn P. Bengþánssonar
um iismiyndiun við Jam Mayen
iþessa fáu daga, er frost var
þar í vetur. Hins vegar mælir i
gegn iimiymdaðri íBm'ymdiun, að
sjáivarhiti var þama óvenju mifa
ill sem fyrr segir og lofthiti
eimnig óvenju mikill. Það hvort
tveggja Vitnar gegn þvl, að
jöklaís hafi verið, eða sé mikill
á þessum s'.óðum. í þessu sam-
bamdd roá og benda á, að ísimn
vdð Jam Mayen kermur tæplega
beima leið, eða styitztiu, til íslandls
stranda. Boðfeið hans er með-
fram aiustiurströnd Græmlands og
fái hamn hagstæða vimda
strauma, þá vitjar hanm fyrst
Vestifj'arða, þar sem Golfsbraum
urimm tefaur hanm i ar;ma sín.a og
ber hann meðfram Norðurlamd'i
og þyfair þar jafmani vábeiða.
Þvlí miður mum þess lanigt að
bíða, að ráðtstefnur geti breytt
vimdum og sjáivairsitraumum okk
ur til hagsbóta. Náttúirulögimál-
im geta mienm ekki enm togað
og teygt, hrioðað og hnallað að
viid simmi, eims og þegar huldiu-
komur forðum hrioðuðiu afflóga
karla sima, svo þær gætiu skipt
á þeim otg unigum svieimum. í
manmlheimii.
Oftlega sl'itmar eitt og eitt ís-
bákn frá mteginísmum oig si'gl'ir
simn sjó, flæfaist undan. vimdium
og straumi á alfaral'eið skipa, og
er þeim hætt'uleg't sem blimd-
sker. Platarmál jakanna undir
yfiriborði sjávær, er otftast mikiu
meira en ætla miá eftitr stærð jak
ams oíami va'tns. Ef skip siglir á
þesea stálbúka, getur margfald-
u-r stáflibyrðdmgur þess rifmað
sem dúkur. Möng slys af völd-
um bvíitu risanna enu a’.ikunn úr
sögu sigd'inigEimna, en verða ekki
rakim hér.
íshroðimm, sem slæðzt hefur
að striöndium lamdisims, á síðustu
árum hefur mestmeigmiis verið
lagmaðaris, frosimn sjór við
strendlur Græml'ands, fflatur og
léttur á bárummi, því yfirborð
sjávarins, er hamn mymdast ú:r,
er seltuiitið. Þetta hefur verið
mieinlíitið grey, en þó sem anmar
slæðingur skotið sumum monin-
um skelk í brLngu, og orðið
skáldmæltum miönnum tilefmi, að
kalia ángæzku kuldasfaeið.
Skömmiu eftir að fyrrmefnt við
ta.li birtist í Vísi, höf'ðu fliugmiemn
frá þvi að segja, að næsta ís-
brúm væri um 83 sjóimíCiur norð
ur aí strönd íslands. Þessi
„raumvisindi“ korniu veðúrfaorta-
gerðartmiöninium eðlilega að óvör
um. Reymslan er ólygmust. 9vo
bimtisit miynd á sfaermi sjónvarps
ins, er sýndi Isbreiðu begigja
megiin Græm'lands, er næstium
náði saman fyrir siuðuiroddamum.
Nú urðu menm verulega hrædd-
ir, m'átti kanmski búast við ísn-
um vaðandi fyrir Hvarf að
ströndium Islands? Þess þurfti
þó ekki með, það var nægileg
hiraliiwekja, þegar sagt var um
leið, að ísfllálkimn milli landanma
Grænlamds og Islamds, væri að
eims 40 sjómlilur frá nyrzbu töng
um okfaar lands. En svo veittdst
ofakur raunabót: Á hæia ís-
myndiumarinnar kom fregm frá
skipi, um að það væri staitt í litl
um ísmiuinimigi 76 sjómffl.ur norð-
vestur frá íslandi, og þaðlan sæ-
ist hvegi í ístorúm. í eimfeldni
mimmi gat ég mér ti-1, að mymd-
im í sjómvarpimiu hefði verið frá
gervihnetti og mymdin orðið
óvarit af Maríiutásu í lofthvoilf-
imu. Eimhver mistök hlutu þetta,
að vera. Þessar fregmir, um fjar
lægð hafíssins, og sjávarhi'ta í
norðurhöfum verða ektoi vé-
femigdar.
Al'lt þetta tal um touídaskeið
er yfirþyrmandi, svo hroKur
tekur hverm mann, þó hamn sitji
í 24 stiga stofu hiita, getur or-
sakað liifshæittiulegam sjúkdóm
og direpið niiðiur sjállfsbjarigar
hvöt hraustustu manna. Emiginn
þykir hluitgengur á 'Ajliþimgi ís-
lendinga, mema hann kummi
„muf-una", um harðnandi árferði
kuldaskeiðið. Búið er að keruna
bændium barióminm, svo þeim
fatast rétt tök á ræktum lamds-
ins og meðferð búfjár. Það er
sök leiðandá „vísindamanma".
Þet'ta spjaill manna um versn-
amdi árferði er öllum skaðlegt.
Kunn er sagan af sma’.antum,
sem hræddi nágrainna sína, með
því að hrópa: „úlifur, úifur,“ þó
enginn úliflur væri í námd. Menn
hættu að taka miarik á hrópum
stráiks. Svo kom úlifurinm i hjörð
ima, og smalimtn hrópaði sem
fyrr, en þá sinnti enginm köll-
um hans, og úlfarnir drápu
hverja skepmu. Þó vel hafi viðr
að í hálfa öld, geta ha-rðimdi ver
ið skamimit undan.
Etoki skaðar að meirkja á veð-
uhkortið: tuniglfaomiur, tumiglfyll-
imgar, kvartela skipti, og merk
ustu strauma. Þetta voru m.a.
veðurviitar feðra vorra. Bngiinin
g'et'ur véfemgt áhrif tuniglsims á
ái'l't líif jarðarinmar, dýr og piönt
ur. Maðúrimn er þar ekki und-
anskiiimn. Spyrjum þamn hluta
mannkynsims, er það gerst þekk-
ir. Ýmsir átrúnaðardagar eru
bundmir sfóirstreymi, breytast þá
oft veður, þó eklki sé það ósfaeik
ult. Pálsmessa og kyndilmessa
voru Mutilausar að þessu simni.
Ætti sú fyrri þó að vera mieiri
þátttafaandi í veðuirfarimu nú en
fyrr. Góu- eða pástoastTaumar
valda ofit veðirabriigðum, þó
brugðizt geti. sem an.nað í þess-
um heimi. Öskudagurinm á að
eiga átján bræðlur. Svo segir í
fornium fræðum: „Þurr skyldi
þorri, þeysin góa, votur einmán
urður, þá mum vel vora.“ Það er
efltir að vita. Vísimdameinm vorra
tíma, segja alllt þetta hindur-
vittmi. Tirúi því hver sem vill,
enda er trúflrelsi i landi voru.
Á fyrrnefndu hlýimdaskeiði
höflum við heimit tugi ferfam umd
an jök'.um. Jöklairnir haía hop-
að, og er það skýrimig á minnfa-
andi sókn borgariss til Isiands
stramda? Þetta er brenmamdi
spurniing. Svarið fæst ekfai
nema rannsóton verðd gerð.
Skaðlaust mumdi vera að fresta
t.d. tveimiur næstiu ráðlgierðum
„haifisiráðstefnum", og verja.því
fé, er við það sparaðist, til rann
sókna á jök'ium Giræmlands. Vel
miætti verja moiri penimigum til
þeirra bluta. Komi í ljós að jökl
ar Græmflamds fari mjög mir|rk-
amdi, gebur það bent til þess, er
sumiir fræðimenn hatfa borið í
méil, að nyrðri1 heimsskautsbaug
urinm væri að hopa tii norðurs.
Þá væri aðeins timiaspursmáil, að
Vísu lamigt, þar til landið okfaar
kæmist jafmvel í hitabeltið. Sag-
am getur endúrtefaið siig á þessu
sviði sem öðru.
Þegar ég var að skrifa þess-
ar seinustu línur, komu veður-
skeyti flrá Jam Mayem, tvegigja
stiga hi'ti. GleðilLeg frétt. Em er
þarma e'ldgos á sjávarbotni, eins
og mun hafa verið árið 1969,
þegar ísinn hvarf þarna á ckul-i'
arfullam hátt, af stóru hafsvæði,
en sköimmu seirnna hófst miitoið
eldgos á eynni. Vísimdamenmim
ir vöirpuðu út mör'giuim getgátum
um hvarfið, oig sumum æði bros-
liegum, eim.s og þeirri, aö ísinn
hefði sokfaið tii botns í saltan
sjó. Senmilega miætti en.n ganga
úr skugga um þetta, mieð því, kð
láta froskmisnn raninsaka sjávar
botninm þarn.a, ísjötmarnir þiðma
seimt í 0 stiga heiturn sjó.
Ekiki steiizt sú fullyrðing vis-
indamamma, að grasspretta sé
óbrigðul eftir mi'Ida vetu.r, því
er oftast öfugt farið, því blási
jörð auð meginhluta vetrar og
veðu'r er þurrt, þá er hætta á
vismun í róbuim. Góö girasspretta
er venjulegri efti.r mikla snjóa
vetur, en amnars .veldiur vortíð-
in mestiu um sprettuma.
VeSUrstofam er góð stofnuin
og gæflule'g, veðurspár hennar
frá degi til dags eru ómetam-
legar. En varast skal að spá
næstum einvörðumgu í kri.stall-
ana við Jam Mayen, þó fa.grir
séu, (Sbr. kristallskúiur spá-
kvenma.) Valt er einmig að
treysta á hitabeltisvortinia. En
hæititum aö berja otekur og blása
í kaun í veður'b'.íðummi. Rébt þó
að vera ai'ltaf viðbúnir því
verra, „það góða sakar ekki.“
Þökkum forsjóninmi fyrir mild
an vetur. Þó hretið komi, og
jafnvel Lsmulmimgur, skuiium við
fagma vorimu, vera ekki hugdeig
ir, frekar er Páll gamili. Syngj-
um fulium hálsi:
„Þú vorgyðja svífur úr
suðrænum geim
á sólgeisla væmgjunum breiðum
Til ísalamds fammþöktu
fjal'lanna heim
Að fossum og dimmibf.áum
heiðum . . .“
Að lokum vil ég afsaka þebta
spjall um það, er vísindamönm-
um einum ber að hlutast til utru
st. n.
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
MJÓLKURFÉLAG
REYKJAVÍKUR
Símar: 11125 11130
Nýjar sendingar af girðingarefni
með hverju skipi.
Túngirðingarnet, 5 og 6 strengja,
vafhnýtt og slönguhnýtt.
Gaddavír „MOTTO“.
Járnstaurar. j* Tréstaukar.
Girðingar- + Stagvír.
lykkjur.
Hænsnanet, Minkanet.
Refanet.
Lóðagirðingarnet, galvaniseruð,
ýmsar hæðir og garðir.
Verksmiðjugirðingarnet.
Plasthúðuð skrúðgarðanet,
margar gerðiir og hæðir.
Skrúðgarðafræ og annað grasfræ
fáið þér einnig hjá okkur.

Okkar sérgrein í áratugi. Notfærið yður þá reynslu.