Morgunblaðið - 15.06.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. JUNÍ 1972
17
t
i /MWVABÆMRIfWUni/it
Y 2-3 km.
Sagan í sandinum
7-8 m
I
I
I
I
r~7*
(MKtWS|
V ? I
v •
í heimsókn í miðaldabænum í Álftaveri
20 n*
SKEWlA ?
Heilistrikuðu rditirnir tveir
efst á myndinni, er það sem
biiið er að giraifa niðiiir á botn.
Krotnta línan sýnir það sem
eftir er að gra.fa atf aðalhús-
inu. Bakliúsinu, skeunmunni
og bænaluisinu err ekld farið
að hreiyf'a við. Það er reyndar
ágizkun að þeesi hús lia.fi
grognit umræddiun liliitverk-
um, eins og spurniingiaimerkin
sýna. Gagmstætt því seim er á
venjulegum kiorlum, er það
a.usturátt sefm örin lieiiulir á.
I»essi uppdráttur ur sjálifsagt
töluvert ónákvæmnr, emda
rissiaði blaiðaimnðurinn hann
fríhendis meföan hainn röiti
nm bæinn.
Gísili G.ffsitsson iielldur þiarna
á holóttum spýtukubbi, sejm
fi’nnst rétt þeiyar Morgun-
blaðsfólkið xar að IViríi. Það
va,r því lítill tími til að veíta
rir sér livaða. tiSigangi hann
þjónaði.
ÞAÐ er dálítið einkennilegt
að vera á söguslóðium, sem
emgin saga er til um. Þamn.ig
er það þó i miðaldabæntun,
sem fundimn er á Mýrdals-
sandi og sem nú er unnið við
að igirafa upp. Þetita hefur ver
ið .mikið hús oig reisulegt á
sínum tima en af þvi
fara engar sögur. Bærinn er
hvergi nefndur í heiimdldum,
ekkert er viitað um nafin. hans
og emgim örnefni gefa neina
vísbendimgiu tim sögu hans.
Sá sem þar erjaði jörð hefiur
engam baiu.tastein femgið.
Bærinn er Mki'.ega 2—3 kí.ló
metra fyrir neðan Þy'kkva-
bæjarklanstur og 12—14 kíló-
metra frá ströndinni. Þeir
fyr.ir austan segja reyndar
að hann sé í Álftaveri frekar
en á Mýrdalssandi svo kanns-ki
er bezt að við hölckiim ökkur
v ð það.
Gísli Gestsson, safmvörður,
stjórnar uppgreftinum, og
hanm lagtði frá sér 'rmúrskeið
ina til að taia við okkur, sitór
vir'kari vehkfæri e'ru ekki not
uð vilð sivon a vdn.niu.
— Þetta er greini'lega lanig
hús og hefur ek:ki verið reist
af neinum va.nefnum. Það er
töluverit s'tórt oig vel vandað
til þess. Þetta 'hefur verið
mynidarlegasfi bær á þeirra
tima mælikvarða. Þannig hag
ar til að aiústasta .húsiið igæti
verið 7—8 metrar að lengd,
og það er 4 m á breidd. Upp
við það kemiur an.nað, áifram
haddandi í vestur og oiklkur
sýnist það vera einir 20 metr
ar. Það getur þó hafa verið
tvíiskipt, við sjiáum það ekki
fyrr en lengra er komiið. Vi6
köllium þetta þrjú hús, þótt
gengt hafi verið á milli og
jafnvei sé mögulegt að allt
hafi verið undir einu þaki.
Fyrir endamuim á þessu er
svo hús, sem snýr í r.iorður
o,g suður oig svo leifar af hús
um sitt hvorum m'egin vilð.
— Hafið þið fiund'ið ein
hverja merkilieiga rnuni?
— Það er raú tæplega hæigt
að segja það. Við fundium
reynda.r diskbrot, það er af
renndum trédiski og niokkuð
snoturt. En við erum mjög
skamimit á veg ’koimmir enmþá,
og hvergi búnir að hreim-
grafa. Það óvenjiulegasta sem
við höfuim fundið hingað til
er mikið a,f timbri og svo að
veggirnir eru óvenju háir,
þeir s tanda 1,60.
-—- Hafið þið fundiið merki
um hlóðir ?
— Nei>, ekki ennþá. Við eig
um það sjálfsagt eftir. Við
vonumst Mlka td'l að íinna
meiira af timbri og svo tínast
sj'álfsagt upp eiimhverjir miun-
ir eít'it' þvií sem meira er g.raf
ið.
— Hivaðmeð tíimase'tnimigu?
— Um það er Mit 'ð hægt að
segja ennþá, það verður mdk
ið verk að slá því föstu, ef
það verður noklkurn tíma
hæg't. Við erum að vona að
bærinn. sé frá skömmiu eftir
1300. Við tieljium vis.t að það
hafi verið Köt’lugœ, sem lagðii
bæin n ií eyði og h'öfum í 'huiga
gosið 1311, þóitt ekkert sé
hægt að segja með vissu enn-
þá. Það hafa fumdizt leirlög
í gölf'i sivo viiiS't er að vatn hef
ur komizt í húsið, en um nán
ari tildrög er ekki viitað.
— Búizt þið við að finna
mannabein?
— Nei, ek'kj get ég sag't að
við búumst við því. Það er
ei.ginlega erfiitt að segja til
um við hverjiu maðiur býst.
Hlaupið byrjar svo sem nógu
snögglega, það liíðu r varla
miklu meira en hálfur tími
frá því igosið hefst, oig þanig-
að t:C það nær himgað. Bf f'ólk
hefur verið sofandi hafa ó-
sköpin dunið yfir áður en
það varði. Það má búast við
að þagar býlið 'lagðist í eyði,
hafi alit verið hirt úr því sem
hirðanlegt var, þar á meðal
þaktjmbiur og þess háittar.
Það er ekki gott að segja
hvað það hefur skilið eftir
handa oikkur að finnia.
— Er hæg't að gera sér edn
hverja grein fyrir hversu
margt fólk bjó hérna, eða
hvers konar fólk það var?
— Nei, það er ekki hægt,
a.m.k. ekki enniþá. Þetta hef-
ur verið noklkuð stórt bú á
þeim tíim'Uim og þar sem hús-
in hafa verid vönduð má gera
ráð fyrir að það hafi ekki
neini'r fátæklingar búið hér.
Umfram það er i.ítið hsagt að
segja.
— Nú e;r hér ekkert nema
svartur sandurinni, þetta hef-
ur verið gróSursælla áður
fyrr.
— Já, miklu. Það heifuir lliik-
lega verið ig.róðturlendi hér
líikt oig í Áliftaveri.n'u þar sem
gott er, enda voru fleiiri bæir
á sandinum. Landið hefur
hækkað mikið i hilaupunum,
það berst fram mi'kið af sandi
og leir í þeim, og það hefur
laigzt yfir gróðurinn.
— O —
Það er einkennilegt að
standa þarna og horfa á ieif-
ar þass sem eitt sinin var bú-
jörð, og það góð bújörð eftir
húsunium að dæma. Nú er
ekkert nema svartur sandur-
inn þama í kring, áfænt þarog
að nema á jeppum.
Einhiyern tima hafa verið
þama grænar gnundir. Ein-
hvern tíima hafa börn verið
þarma að le'k að sumarla'gi,
einhvern tíima hefur bóndi lit
ið með vel.þóikroun yifir tún
síin. Hjúin hafa gengið til hey
verka og mjalta. Við vit-um
raunar ekkert uim þetta fóCik.
Var það hamingjusamt?
Hrætlt? Hver vonu endalok
þess? Hverniig var það þegar
bæriron -var lagðiur í eyði ? Var
fóik'ð sofandi í rúimium sin-
um þegar beljanidi flaumiur-
inn breytiti grænum túinium í
’eðju og sand? Vakroaði það
ofsahrætt í n.ðamiynkri þegar
iskalt vatnið flæddi inn á
það?
Þannig vær: hægt að halda
áfram að spyrja margna
spumimga en það er ekki
greitt um svör. E'tithvað af
þessum leyndarmálum geym-
ir S'vantur sar.idiuniinn, og tíim-
inn miuro ’eiða í ljós hversu
mörigum hann skilar.
— Óli Tynes.
Séð of'an í vostari hliita upp graftarins. Þarna sjást greinilega dyrnar, senm tengdn húsin tvö,
og gairog'ur siðm Uggur að þeá m eftir miðju gólft (Ljósi >. MI;1. rrynjólfur).
Gísli beindir með nuírslkeSðinni á trébita, mbin hann er að
li i'öinsa ofan af.
Það eir unda.rleigt tili þenis að hngsta að e/itt sinin \a,r þarna reisiiUigur bóndabær. Hæðin á
miðri myndinni eir það se»n e ftir «lr af lionuin. Saindiiirinn f yrir framain \í>ir iðgrænt tún.