Morgunblaðið - 06.09.1972, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. SEPTEMBER 1972
15
ÖNNUR GREIN
Alþjóðleg höfuðborg
— þar sem hvorki er barizt um
völd né kennisetningar
Kjötfjall.
Miinchen, ágúst.
Olympíiuelduriinn og íslenzki
fáninn eiga vei saman. Getur ekki
þessi eldur brætt hatrið í heimin-
um, unnið á soranum? Eins og kvöld
só®n bræðir skýin og glóðin hverfur
hægt og siígandi undiir sikógana.
Suður-Þýzkaland er fallegt og
vinalegt land. Og fólkið kemur á
óvart, ekki sízt þeim, sem alinn var
upp við aðdáun á bandamönnum I
heimsstyrjöldinni og nærðlst árum
saman á kvikmyndum, sem aldrei
lýstu Þjóðverjum öðruvísi en sem
skepnium. Margt hefur gerzt frá þvi
Mtill drengur i Vesturbænum átti þá
ósk heitasta að geta fært rauða fán-
ann á kortinu, sem hékk uppi á vegg í
sikrifstofu föður hans, vestur á bóg-
inn.
Þegar ég var síðast á ferð hér í
ÞýZkaltandd, öl ég í brjósti þann ótta,
að Þjóðverjar hygðu á hefndir, og
þá ekki Sízt, ef Rússar héldu áfram
að ýfa upp hryllilegar minningar.
Ekkert hef ég séð á Olympíu-
lei'kunum hér, sem styrkiir þennan
grun. Þvert á móti. Stefna Willy
Brandts hefur verið skynsamleg, þó
að ekki séu alir sammálla um það,
og Rússum hefur tekizt að hefta hat-
urshugirin sem þeir hafa borið —
og það ekki að ástæðulausu — til
Þjóðverja. Allt stefnir þetta því í
rétta átt. Samt eru blikur á lofti. Það
vakti t.a.m. athygli hér, að þutarinn,
sem lýsti opnun Olympíuleikanna í
Moskvusjónvarpinu þagnaði skyndi-
lega, þegar fuMtrúar Aibanta, Isra-
eLs, Kambódíu, S-Víetnams, S-
Kóreu, Formósu og Portúgaíls gengu
inn á ieikvanginn. Ef leikarnir hefðu
verið haldnir í Lundúnum þessu
sinni hefði brezki fréttaskýrandinn
skyndiiega átt að verða méllaus, þeg
ar fulltrúar íslands gengu inn á leik
vanginn. Mikið megum við þakka for
sjóninni fyrir, að leikarnir skuilt
vera haldnir hér i Þýzkalandi.
Rússar ætlast til að þeir fái að
halda næstu Olymptaleika í Moskvu
1980. En þá verða þeir áður að hafa
lært að skilja milli iþrótta og stjórn-
mála.
Hér má skjóta þvi inn að enginn
stjórnmálamaður siðustu ai'dar sýndi
jafn eftirminnilegan Skiln'ng á
sá'lfræði þjóða og Bismarek jám-
kansleuri, þegar hann neitaði að fara
siigurför inn í blæðandi hjarta Aust
urríkismanna eftir sigur Prússanna.
Þessu hafa Austurrikismenn ekki
gleymt enn í dag. Vinátta þeirra og
Þjóðverja er mikil, þó að hvorugur
viti hinia raunverulegu ástæðu. Bf
allir stjórnmálamenn hefðu sálfræði
skilning járnkanslarans væri öðru-
visi uimihorfs í heimimuim. Banda-
rikjamenn sýndu óvenjulegt um-
burðarlyndi, þegar þeir hjáipuðu
Þjóðverjum að reisa ÞýZkaland úr
rúst. Að þvi býr heimurinn enn. En
Bandaríkjamönnuim hiefur ekki tekizt
eins vel upp á siðkastið að sann-
færa heiminn um sitt lýðræðislega
hjartalag, enda er við jötna að eiga.
Olympíuleikarnir hér í Múnohen
eru ekki sjónarspil fyrir einn eða
neinn Hitler, þeir bera aðeins vitni
yfirburðaverkkunnáttu Þjóðverja, út
sjónarsemi og skipudagsgáfu. Þetta
er ekki a.m.k. ekki aillt, verk raf-
eindaheila, heldur á smiðshöggið ræt
ur í mannshuganum, þaðan seim
snii'Id Goethes, Beethovens og Moz-
arts kom eiins og fyrir guðlega
ákvörðun.
Olympíuþorpimu þarf ekki að lýsa,
svo mjög sem um það hefur verið
rætt. Úr miðri Múnchen er um 15
minútna lestarferð þangað. Frank-
furter Allgemeine Zeitung segir, að
þetta þorp sé gestgjiafi alls heims-
ins. Það má líka segja með nokkrum
sanni. Múnchen er um þessar mund-
dr alþjóðleg höfuðborg, þar sem
hvorki er barizt um völd né kenni-
setningar, heldur sótzt eftir sigri í
anda grískrar menningarerfðar. Og
þó förum við ekki varhtata af póli-
tíska heimisbröltinu hér í dympíu-
þorpinu. Þegar norðurjkóreanski her
maðurinn Ho Jun Lee, „hinn óþefekti
sigurvegari", eins og blöðin kölluðu
hann, hlaut gullverðliaun fyrir eitt-
hvað, sem ég man efeki hvað var,
sagði hann blákalt eins og góðum trú
manni sæmir: „Ég he<ld að ég eigi sig
ur minn að þakka ást og forsjá leið
togia okkar, Kim II Sung“ — en hann
er, eims og kunnugt er, sonur sólar-
innar, enda veit enginn í hverju hún
er að snúast á nóttunni. Kim H Sung
— það er munur að eiga slíka for-
sjón. Og þá er loks komin skýring
á því hvers vegna við Islendinigar
höfum aldrei fengið guilverðlaun á
Olympíuleikum. En litlu munaði, þeg
ar Villhjálmur fékk sfflfirið í Ástraliu.
Það var vel af sér vikið. Hann hefði
áreiðanlega stofekið upp á gullpali-
imn fyrir Kim II Sunig.
Þjóðverjar eru ekkert frábrugðn-
ir öðrum þjóðum í þvi að þeir fagna
og gileðjast yfir velgengni sinna
manna. Þannig má oft sjá í blöðun-
um fyrirsagnir eins og þessar: Silb-
er, endlich die 1. Medaille — eða:
Deuitsohland: Vielie schöne Siegé am
ersten Tag. Og svo tetar Bfflid am S.
upp þessa „fögru“ sigra: Knatt-
spyrnumenn okkar sigruðu MaiasSu,
3:0; við uinnum mikinn sigur yfir
Belgum í hokkí; ræðarar ofekar voru
fyrsta fliokks; „unsere“ alls ráðandi.
En Svíar og Pólverjar fá rúsínuna
í pylsuendanum: „Þeir hluitu fyrstu
gullverðlaunin", segir í minnstu und
irfyrirsögninni. Hvort sem þjóð er
smá eða stór sér hún allt gegnum eitt
hvert skráargat eða sérstök þjóðar-
gleraugu, ef marka má blöðin. Þjóð-
verjar eru sannarlega engin undan-
tekning frá þeirri reglu. Og ekki við
heldur. Samt held ég ekki að við
gætum gengið eins langt og þegar
Berlingatíðindi af öilum blöðum sló
upp yfir þvera forsíðuna: Dani hand
tekinn í Afriku! Stórblað, hvað er
það? Pappír, stafir, orð; kainnslki bara
skráargat, hver veit? Það eru svo fá
ir sem hafa víðan sjónhring á vor-
um dögum. Það er ekkert, sem ger-
ir þjóð stóra, nema einstaklingurinn.
Sá sem skarar fram úr. Sá sem höndil
ar eilífðina í andartaki síns skamm-
vinna Mfs. Ekki einu sinni þessir
brjáluðu Hitlerar, sem allt gera í
nafni „þjóðar sinnar".
Þjóðverjar eru yfirtak hamingju-
samir yfir þeirri aðdáun sem Ol-
ympíuþorpið vekur. Og þeir hafa
ekkert á móti þvi að heyra íþrótta-
leiðtogia fullyrða að opnunarhátlðin
hafi verið svo stórikostlegt að allt
annað falíi í skuggann, Mexikó,
Tókíó. . . Þeir eru ánægðir yfir þvi
að eiga „höfuðborg heimsins" hér i
Múnchen. Ég hef orðið að leita í
blöðunum frétta af heimsmeistaraein
víiginu I Skák heima í Reykjavík eins
og að nál i heystakk. Einhver tíð-
indi hafa þó alltaf komið í leitirnar.
Ein og ein frétt birtist um landhelg-
ismálið og þá aðeins í blöðum eirts
og Die Welt og Frankfurter Allge-
meine. í einni fréttinni af skákein-
víginu í einhverju þessara drasl-
blaða, eins og tz eða hvað þau nú
heita, var sagt frá einvíginu, en ekiki
minnzt á sjálfa keppnina, heldur
fjölluðu þessar tiu línur um það að
Fox hefði stefnt Bobby Fischer og
krafizt 1,75 millj. dala skaðabóta. Og
Fox sem var svo barnslega saklaus í
andlittou og viðkunnanlegur í við-
ræðum. Hann skyldi þó ekki bera
nafn með rentu? Eða ætlaði hann
virkilega að græða 180 milljónir
króna á sniligáfu Bobbys? Auðvit-
að mátti Fox græða, en fyrr má nú
rota en dauðrota. Og hann á svo
sannarlega skilið að komast felafek-
laust út úr þessu, en hann getur
ekki gert Bobby að öreiga. Bobby
mundi kunna því illa, ef hann ætti
eftir að ganga undir vígorðinu: Ör-
eigar allra landa sameinizt!
Og Fox sem hafði svo ágætt and-
lit og bros sem mtonti á allt, nema
peninga.
Heimurinn hugsar ekki al'itaf með
heilanum, heldur í stórum fúlgum. Ef
hann hugsar þá nokkuð, ég veit það
ekki. Fyrir fjórum vikum var engu
lí'kara en aliir blaðamenn heims
væru saman komnir í Reykjavífe,
hún væri orðin höfuðborg heimsins.
Nú gerist þar helzt ekkert, ef mairika
má blöðin hér. Svona er nú þesisi
eina og sanna tólg: frægðin — þessi
vindur sem Prédifearinn talar um. Ég
hef hitt margt frægt fólk, en fáa
sem hafa heyrt þessa fræga fólfes
getið. Hvílík sorptunna er nú þessi
heimur í aðra röndina. Óupplýstur,
og samt geta flestir nú orðið stát-
að af þó nokkurri menntun. Ég held
næstum því að fsland sé eina land-
ið í heiminum, þar sem hægt er að
vera heimsfrægur. Hvað sem um
okkur má segja, þá erum við efeki
óupplýst þjóð. Að minnsta kosti
ekki áberandi óupplýstir. Hvar í
heiminum annars staðar en á Islandi
væri hægt að gefa út svo menningar
legt sunnudagsblað sem Lesbók
Morgumhlaðsins og vera samt viðlesn-
asta blaðið! Blöðto lýsa ekki að-
eins þeim, sem starfa við þau, heldur
og fólkinu, sem kaupir þau og les.
Nóg um það.
Oiympíuþorpið er ekki aðeins
veruleiki, he’ldur einnig áþreifanlegt
ævintýri. Það var ekki reist átaka-
laust. Þar voru mörg sérvitur Ijón i
veginum. Margir hafa rifizt, sumir
staðið á pólitísku öndinni. Það voru
eimhverjir kiarlar, sem enginn man
iengur eftir. Þegar Heinemann for-
seti setti leikana, var hann alvarleg-
ur á svip: blöðin segja að hann hafi
Framh. á bls. 19
Merkisberi Mongólí (iiuanna.