Morgunblaðið - 25.10.1972, Blaðsíða 12

V ÍXVUUÍIUUJLl Inl, VJlll V/I>un. XiJiA
Alltaf gaman
að takast
á við ný
verkefni...
Rabbað við nýskipaðan
sendiherra Bandaríkjanna
á íslandi, um hans fyrri störf,
fangabúðavist og fleira
j 'ff* 'f' ,
Frederick Irvins, sendiherra. I.jó.sm. Mbl. Brynj. Helgason.
— Nýskipaður sendiherra
Bandarikjanna á fslandi,
Frederick Irvingr, hefur af-
lient forseta ísiands trúnað-
arbréf sitt og hafið störf að
Laufásvegri 21, þar sem hann
svaraði góðfúslega nokkrum
spurningrmn biaðamanns
Morgiinbiaðsins. Frederick
Irving er ekki einasta
í fyrsta sinn á fslandi, þetta
er einnig fyrsta sendiherra-
staðan, sem hann gegnlr.
Annað mál er, að lionum kom
ekki á óvart, að fyrsti starfs
vettvangur hans sem sendi-
herra skyldi verða fsland,
þ\i það hafði komið til tals
fyrir alllöngu.
— Ég heyrði fyrst á Is-
land minmzt í þessu sam-
bandi árið 1955, sagði sendi-
herrann. Þá var ég starfandi
í skrifstofu Evrópumála í ut-
anríkisráðuneytinu i Was-
hington og nokkurn veginn
ljóst, að ég stefndi á sendi-
herraembætti. Tyler Thomp-
son, sem þá var þar einnig
starfandi, sagði þá við mig,
að ég mundi hafa gaman og
gagn af þvi að vinna á fs-
landi. Hann varð sjálf-
ur sendiherra hér nokkru sið
ar. Næst kom til tals, að ég
kæmi hingað árið 1965, þegar
að þvi kom að Penfield
skyldi hætta, en eitthvað
kom þá i veginn, ég
man ekki hvað, og dvöl hans
var framlengd. Árið 1967
stóð þetta enn til en þá var
ekki hægt að losa mig úr
þeim störfum, sem ég gegndi.
En nú er ég hingað kominn
og hygg gott til dvalarinnar.
— Það er raunar athygl-
isvert, að flestir Bandaríkja-
menn, sem hafa starfað á fs-
landi, hafa mælt með staðn-
um við aðra og margir hafa
fengið fraimlengda dvöl síma
hér umfram venjulegan tima.
Við höfum mikinn hug á að
sjá sem mest af landinu —
við kona mín og 16 ára dótt-
ir, sem með okkur er. Við
höfum öll mesta yndi af að
ganga úti, höfum farið í
gönguferðir á hverjum degi
frá þvi við komum til lands-
ins i lok september og njót-
um þeirra aldrei betur en í
roki og rigningu.
— Hafið þér haft nokkur
persónuleg kynni af íslend-
ingum fyrr?
— Já, ég hafði kynnzt ein
um fslendingi áður, Birgi
Möller, forsetaritara. Við
vorum samtímis við fram-
haldsnám við Fletcher
School of Law and Diplo-
macy, sem er sameiginlegur
framhaldsskóli fyrir Har-
ward — og Tufts háskóla í
Massachusetts. Raunar höfð-
um við áður verið í sama há-
skóla, Brown háskólanum í
Providence, heimaborg minni
í Rhode Island. Birgir var
þar í árgangi 1943 en ég 1945,
svo að við kynntumst ekkert
þá, en hann var svo í brúð-
kaupi okkar hjónanna 1946
og var gaman að hittast aft-
ur núna.
— Börnin ?
— Þau eru þrjú, tvö þau
eldri eru við háskólanám i
Bandaríkjunum en koma
hingað væntanlega í leyfi.
FJÖLBBEYTTUB
STAEFSFEBILL
Frederick Irving hefur
starfað í bandarísku utanrík
isþjónustunni frá því ár-
ið 1951 og nú síðast sem að-
stoðarráðherra við merunta-
og menningarmáladeild utan
ríkisráðuneytisins i Washing-
ton. Meðal verkefna hans
þar hefur verið að byggja
upp áætlun um samskipti
milli Bandarikjamanna og
fólks af öðrum þjóðernum,
skipuleggja námsmanna-
skipti og kynningarferðir,
sem hann sagði vel til þess
fallnar að auka skilning
þjóða í milli.
— Það mætti kalla þetta
„people to people diplo-
macy“, sagði sendiherp-
ann, valdhöfum er æ bet-
ur að skiljast mikilvægi þess,
að menn ýmissa þjóð-
erna kynnist og læri að
skilja sjónarmið hver annars,
sjái hvað fyrir öðrum vakir
og hvers vegna. Þó slíkur
skilningur geti e.t.v. ekki
komið i veg fyrir ágreining
má þó vænta þess, að ágrein
ingurinn sé byggður á gagn-
kvæmri þekkingu en ekki á
óljósum hugmyndum eða
jafnvel kviksögum. Þetta
starf okkar hefur náð
til fólks allra starfs-, mennta-
og listgreina og er ég sann-
færður um að þetta á eftir
að njóta vaxandi viðurkenn
ingar í utanrikisstefnu ríkja
í framtíðinni.
Frederick Irving á að baki
afar fjölbreyttan starfsferil í
utanríkisþjónustunni. Þrjá
fjórðu hluta af starfs-
tíma sínum kvaðst hann hafa
unnið að málefnum er varða
Evrópuríki. Tvisvar starfaði
hann í Vínarborg, fyrst sem
sendiráðsfulltrúi á árunum
1952—54, síðan sem sendi-
ráðunautur á árunum 1967—
68. Þá var har.n i Nýja-Sjá-
landi á árunum 1960—62 og
gegndi þar margvíslegum
störfum.
— Þá var ég jafnvel land-
búnaðarfulltrúi um skeið,
sagði hann og hló við. Verði
kind á vegi minum get ég
vafalaust sagt hvers virði
hún er á heimsmarkaði.
— Nei, ég hafði ekki fyrr
fengizt við slik mál. Þetta
varð með þeim hætti, að land
búnaðarfulltrúinn okkar
veiktist og varð að fara heim
og mér var skipað að taka
við störfum hans. Ég vatt
mér í að skoða sláturhús og
hvers kyns kvikfjárræktar-
stöðvar og annað, sem þess-
ari atvinnugrein tilheyrði —
svo var að bjargast eftir
beztu getu. Ég hef alltaí haft
ákaflega gaman af því að
takast á við ný verkefni og
verið svo lánsamur að geta
fengizt við margvísleg störf,
m.a. hef ég fengizt við fjár-
mál, var um skeið á fjármála
skrifstofu utanrikisráðuneyt-
isins og fékk þar það verkefni
að framtkvæma 300 mil'lj. doll-
ara áætlun með 250 milljón
dollara fjárveitingu. Síð-
an hef ég mikla samúð með
þeim, sem fjalla um fjármál
og ber mikla virðingu fyrir
þeim.
SLAPP NAUMLEGA VIÖ
HKNGINGU
Árið 1959 var Irving val-
inn til þess af utanríkisþjón-
ustunni að stunda nám um
eins árs skeið við æðstu
menntastofnun bandariska
hersins, þar sem saman koma
til námsdvalar háttsettir her-
foringjar og ríkisstarfsmenn
til þess að læra hver af öðr-
um og kyrnnast hver anmars
sjónarmiðum. Ekki eru kynni
Irvings af hernum þó bund-
in við þessa skólavist, þvi að
hann var siglingafræðingur í
bandaríska flughernum í
heimsstyrjöldinni síðari og
varð fyrir þvi í ágúst 1944, að
flugvél hans var skotin nið-
ur yfir Ungverjalandi.
Slapp hann þar naum-
lega við líflát og var hald-
ið i fangabúðum mánuð-
um saman.
Það var athyglis-
verð reynsla, sagði Irving, —
sem ég mundi ekki kæra mig
um að lifa aftur. Það átti að
hengja mig í tré þarna á
víðavangi, þar sem flugvélin
kom niður. Hermennirnir
voru búnir að koma snör-
unni um hálsinn á mér, þeg-
ar mér varð af tilviljun litið
á félaga minn úr flugvélinni,
þar sem hann lá á jörðinni.
Ég krafðist þess að fá að
huga að honum og los-
aði reipið af mér. Þannig
tókst mér að vinna svolitinn
tima og sá jafnframt, að fé-
lagi minn var lifandi, aðeins
meðvitundarlaus. Þegar þeir
ætluðu að láta til skar-
ar skriða á ný, gerði ég allt,
sem hægt var, til að telja þá
ofan af þessu uppátæki og
segja þeim, að þetta mættu
þeir ekki gera. Ég reyndi að
gera mig skiljanlegan með
öllu hugsanlegu móti,
ensku og þýzku til skiptis,
handapati og látbragðs-
leik. Mér tókst að losa um
hendur mínar, sem þeir
héldu föstum meðan þeir
smeygðu snörunni yfir höfuð
ið, og eftir nokkurt stíma-
brak gat ég losað mig. Loks
gáfu þeir sig og fóru með
mig til Búdapest. Þar var ég
í fangelsi í þrjár vikur en
var síðan fluttur til Sagan í
Þýzkalandi. Næstu níu mán-
uði var ég í þremur þýzk-
um fangelsum — var látinn
fara fótgangandi milli þeirra
langar vegalengdir, stundum
í hörkukulda.
— Hvernig var meðferðin i
fangabúðunum ?
— Að matarskorti og
kulda undanskildum var
hún ekki svo slæm. Ég varð
aðeins einu sinni fyrir bar-
smíð ungra nasista, það var
á gömgiu, sem okkur var
þröngvað í, en þar fyrir ut-
an slapp ég vel.
— Var nasistaáróðri ekki
haldið að föngunum?
Jú, alveg sleitu-
laust. Við þvi var ekkert að
gera annað en að reyna að
halda viti.
— Hvernig teljið þér bezt
eftir þessa reynslu að verj-
ast heilaþvotti svokölluðum.
Fyrsta skilyrði er að
reyna að varðveita kíminigáf-
una og brjóstvitið. Það skipt
ir miklu máli að muna, hvað
maður veit um land sitt og
þjóð og láta ekki glepjast af
staðhæfingum, sem stríða
gegn því og heilbrigðri skyn
semi. Aðalatriðið er þó senni-
lega að halda kímnigáfunni,
taka hvorki sjálfan sig, aðsitæð
urnar eða umheiminn of al-
varlega.
Teljið þér ekki, sendi
herra, að þessi lifsreynsla og
hinn fjölbreytti starfsfer-
ill hafi aukið frelsi yðar?
— Jú, vissulega. Ég tel mig
afar frjálsan mann. Ég hef
orð fyrir að vera óbundinn
umhverfi minu og óspar á að
segja það sem mér býr í
brjósti. Jafnframt hef ég lært
að meta einstaklinginn mik-
ils —- virða og meta mann-
eskjuna í manninum og það
hefur verið mér mikilsverð-
ur styrkur í því starfi, sem
ég hef haft með höndum á
síðustu árum. —- mbj.