Morgunblaðið - 24.02.1973, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 1973
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 225,00 kr.
t lausasölu 15,
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjclfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
á mánuði innanlands.
;00 kr eintakið.
um stjórnarflokkanna, Bjarni
Guðnason, á Alþingi í fyrra-
dag. Niðurstaða hans eftir 19
mánaða stjómarferil vinstri
stjórnarinnar er sú, að fram-
undan séu mestu víxlhækk-
anir kaupgjalds og verðlags
í framhaldi af þeim um-
mælum Bjarna Guðnasonar,
sem hér hefur verið vitnað
til, sagði þingmaðurinn enn-
fremur: „Um leið og ég lýsi
þungum áhyggjum yfir þeirri
verðlagsþróun og þeim efna-
hagsörðugleikum, sem nú
blasa við, vil ég taka frarn,
að þar sem ég hef varað við
þeirri þenslustefnu, sem átt
hefur sér stað í efnahagsmál-
um, bæði með of háum fram-
ER STJORNARMEIRI-
HLUTINN BROSTINN ?
egar litið er á málin í
heild, gengisfellinguna í
desember, gengisfellinguna í
sl. viku og launahækkanir nú
framundan um næstu mán-
aðamót, þar sem laun hækka
milli 12—13,7% er Ijóst, að
framundan eru einhverjar
mestu . víxlhækkanir kaup-
gjalds og verðlags allt
frá stríðslokum........... Og
hið ömurlega er, að þeg-
ar allar þessar verðhækkanir
eru komnar inn í verðlagið
má ætla, að útflutningsat-
vinnuvegirnir standi það illa
að vígi, að gengisfellingar-
öflin í þjóðfélaginu knýi þá
fram enn eina gengisfell-
ingu.“
Þetta eru ekki orð þing-
manns úr stjórnarandstöðu-
flokkunum. Þessi ummæli
viðhafði einn af þingmönn-
frá stríðslokum. Þetta er harð
ur dómur þingmanns um
ríkisstjórn, sem hann átti
sjálfur verulegan þátt í að
koma á fót, en engum dylst,
að þessi dómur er réttur. Um
næstu mánaðamót hækkar
allt kaupgjald í landinu um
12—13.7%. Atvinnuvegir
landsmanna eiga erfitt með
að bera þá byrði. En hvað
verður svo eftir 3 mánuði,
þegar áhrif nýrra verðlags-
hækkana koma fram í kaup-
gjaldsvísitölu? Hver verður
aðstaða atvinnurekstrarins þá
til þess að mæta þeim launa-
hækkunum? Hver og einn
getur svarað þeirri spurn-
ingu fyrir sig.
kvæmdaáætlunum og upp-
sprengdum fjárlögum, og síð-
ast en ekki sízt þeirri dæma-
lausu gengisfellingu, serr átti
sér stað í desember, þá vil ég
firra mig ábyrgð á þeirri
verðlagsþróun, sem framund-
an er.“
Þessi ummæli Bjarna
Guðnasonar verða tæpast
skilin nema á einn veg, sem
sé þann, að hann hafi hér
með lýst andstöðu við nú-
verandi ríkisstjórn, a.m.k. að
því er lýtur að stefnu henn-
ar í efnahagsmálum. Reynist
svo vera er ljóst, að ríkis-
stjórnin hefur ekki starfhæf-
an meirihluta á Alþingi, þeg-
ar um það er að tefla að fá
samþykki þingsins við að-
gerðum í efnahagsmálum.
Einn af þeim þingmönnum,
sem studdu hana í upphafi,
hefur lýst andstöðu við alla
helztu þætti í efnahagsstefnu
hennar.
Yfirlýsing Bjarna Guðna-
sonar er mjög alvarleg fyrir
ríkisstjórnina, því að hún sýn
ir, að ríkisstjórnin getur ekki
vaenzt þess að hafa þingstyrk
til þess að koma fram þeim
aðgerðum í efnahagsmálum,
sem hún kann að hafa í huga.
Raunar hefur þegar á það
reynt varðandi frúmvarp
stjórnarinnar um að taka
hækkun áfengis og tóbaks út
úr vísitölunni. Þrír af þing-
mönnum stjórnarflokkanna
hafa lýst andstöðu við það
frumvarp. Nú hefur fjórði
þingmaður stjórnarliðsins
lýst andstöðu við efna-
hagsstefnu ríkisstjórnar-
innar í heild. Sér-
hverjum heilvita manni er
ljóst, að um þessar mundir
er landið gersamlega stjórn-
laust. Því veldur sundur-
þykkja í herbúðum ríkis-
stjórnarinnar og sú stað-
reynd, að forsætisráðherrann
hefur gjörsamlega brugðizt
sem forystumaður stjórnar-
innar. Á meðan svo er ástatt
ríður óðaverðbólga yfir og
sýnt virðist vera, að ríkis-
stjórnin hafi ekki þingstyrk
til að koma frarn nauðsyn-
legum aðgerðum, jafnvel þótt
hún tæki nú á sig rögg. Hún
hefur ekki einungis misst
traust almennings í landinu,
heldur einnig þeirra, sem
tryggt hafa setu hennar með
atkvæði sínu á Alþingi.
Af þessu má marka, að senn
kann tíðinda að vera að vænta
í íslenzkum stjórnmálum.
Engin ríkisstjórn getur til
lengdar hangið í valdastól-
um, þegar hún hefur misst
traust almennings í landinu
og hefur ekki lengur starf-
hæfan þingmeirihluta að baki
sér. Eins og nú háttar er allt
látið reka á reiðanum. En
það gengur ekki til lengdar.
Annaðhvort verður ríkis-
stjórnin að taka á sig rögg
— eða fara frá.
Matthías Johannessen:
r
EINS OG HETJULJOÐ...
Bad Soden, febrúar. — Þegar aft-
ur er komið til „meginlandsins", Norð
urlönd að baki og heimsmenningin
margnefnda blasir aftur við augum
er ekki úr vegi að fara að skrifa
aftur eins og blaðamaður. Og veita
dálitlar upplýsingar, t.a.m. um „við-
tökurnar" sem gosið í Helgafelli fékk
hér um slóðir. Og þá er bezt að líta
í þýzku blöðin. Óhætt er að segja
að Helgafell hafi fengið „góðar við-
tökur“, svo að notaður sé klassiskur
frasatexti fréttastofu útvarpsins um
leikrit uppfærð heima. Og má Helga-
fell vel við una. Beztu mvndirnar
sem ég hef séð frá gosinu — og er
þá auðvitað átt við litmyndir birt-
ust í þýzka vikublaðinu „Bunte“, sem
er lágplansmyndablað, mikið keypt
og ómerkilegra en Stern sem einn-
ig birti góðar mýndir, og svo Paris
Match, sem margir sjá víst heima á
Islandi eins og Stern og ástæðulaust
er að fjalla um nánar. Greinarnar
i þessum blöðum eru jafnólíkar og
þær eru s'dpaðar á lengd. Höfund-
GroBer Bildbericht:
OerVulkan-
ausbruch
von Island
undur greinarlnnar í Paris
Match, Haroun Tazieff, skrifar vís-
indalega sýnist mér og ekki annað
að sjá en hann telji gosið talsverð-
an hvalreka, rétt eins og það hafi
gosið fyrir hann einan og myndavél-
ar Paris Match. Höfundur greinar-
innar í Bunte, Hans-Joachim Eber-
wein, skrifar vel frambærilegt yfir-
lit um gosið undir fvrirsögninni: „Is-
lands Heiliger Berg speit Feuer und
Verderben" („Hið heilaga fjall ís-
lands spýtir eldi og eyðileggingu").
Allt sem með myndunum stendur er
furðulega rétt og enga villu sá ég
í greininni, nema hvað hún endar
kannski í stíl við svona blöð: „Þján-
ing og eyðilegging, tár og sorgir. En
einnig fólk sem hugsar aðeins um
verzlun. Það skipuleggur fiugferðir
og bílferðir undir einkunnarorðun-
um: Lítið á infernó."
XXX
Þetta leiðir hugann að því að ef
blaðamaðurinn hefði ekki komið upp
í undirrituðum, hefði hann einungis
skrifað hörkupólitík vegna þeirra
frétta sem berast að heiman: þriðja
gengisfellingin á nokkrum mánuðum
þrátt fyrir 10% hækkun á
þorskblokk (sem gengur kraftaverki
næst og gefur gífurlegt fjánnagn í
aðra hönd, auðvitað í dýrmæt-
um gjaldeyri) og 50% hækkun
á loðnumjöli. Með allt þetta í huga,
svo og gengisfellingar og eldgos dett
ur manni einna heizt í hug að land-
inu okkar sé ekki stjórnað af viti,
heldur Víti. Og margt bendir því mið
ur til að óraunhæft mat sé lagt á
hlutina. „Ólafur Jóhannesson
forsætisráðherra, lýsti eldgosinu sem
mestu katastrófu sem nokkru sinni
hefur orðið á íslandi frá landnámi,"
segir eitt þýzku blaðanna, Frank-
furter Allgemeine Zeítung, eitt áreið-
anlegasta blað heims („Minister-
prásident Olafur Johannesson be-
zeichnete den Vulkanausbruch als
die grösste Katastrophe, die sich je-
mais zeit der Besiedlung auf Island
ereignet habe.“ Hvers konar mat er
þetta eiginlega? Skiptir ekkert orð-
ið máli á íslandi annað en veraldleg-
ir hlutir? Eignir og efnahagur? Rétt
er að eignatjón hefur aldrei orðið
meira, en áður fyrr dó fólk unn-
vörpum á íslandi í eldgosum og af-
leiðingum þeirra. Hvernig væri að
rétta kompásinn og gleyma ekki
mannslífunum? „Ég fer hvort eð er
ekki með það með mér yfirum," hef
ég oft heyrt gamalt fólk segja um
dótið sitt. Og nú berst okkur að-
stoð, lán er hægt að taka og von-
andi að grafa Vestmannaeyjakaup-
stað að mestu úr ösku og vikri og
gera hann að einum eftirminnilegasta
bæ veraldarsögunnar: lifandi Pom-
peji; bænum þar sem fólkið og for-
sjónin sigruðust á blindum náttúru-
öflum.
Megi svo verða.
XXX
Það er kannski táknrænt að fram-
an á eintakinu af Paris Match er
litmynd af fóstri. Enn sem komið er:
tákn nýs lífs. Eldgos er lika merki
lífs. umbrota, fæðingar. En eins og
fóstrið er stundum dæmt dauðanum,
þannig geta umbrot og fæðingarhríð
ir náttúrunnar einnig haft dauða og
eyðiieggingu í för með sér.
XXX
Og ef ég væri í pólitískum ham,
en ekki blaðamannsstellingun-
um mundi ég ekki benda á, heldur
hamast vegna greinar Der Spiegels
um eldgosið sem birtist undir fyrir-
sögninni: Stolzes Volk (Stolt þjóð);
þar segir m.a. að frá 10,7% gengisfell-
ingu íslenzku krónunnar um miðjan
desember s.l. sé hún nú aðeins
þriggja pfenninga virði. Og síðan
hefur hún verið lækkuð um svipaða
prósentutölu. Hvað ætli nú séu marg
ir pfenningar í krónunni? Einu sinni
lofaði íslenzkur stjórnmálamaður ein
um kjósenda sinna þvi að það yrðu
alltaf fjórir 25-eyringar í krónunni,
hvernig sem alit ylti. Ég verð að við-
urkenna að ég er loksins farinn að
efast um það. Ekki kæmi mér a.m.k.
á óvart, þótt næstu „efnahagsráðstaf-
anir“ yrðu fólgnar í þvi að ákveða
með bráðabirgðalögum (meðan þing-
ið sæti) að einungis þrír 25-eyring-
ar skuli vera í krónunni,
En maður má víst ekki
Wr Wf Ætíc
Ah29. l.'slbeiuns
oreishch was Insl
iío*»w«LirouNa
Vietnam-Krleqes: Tritt Kissinger zuriick?
Zwei neue Krater - Háuser zerstört