Morgunblaðið - 17.06.1973, Blaðsíða 8

8
MORGtWBLAÐtO, SUNNUOAGtm tT. JÚNÍ 1973
Austur-þýzkir piltar svara skriðdrekaárás nteð grjótkasti.
DAGSINS í dag, 17. júní,
verður minnzt á fleiri stöðum
en á Islandi, þó á mismun-
andi hátt og af öðrum ástæð-
uni. í Austur-Berlín munu
stjórnvöld fagna því að tutt-
ugu ár eru liðin siðan upp-
reisn „fasista" var barin nið-
ur þar í borg. Á heimilum
alþýðufólks verður þess hins
vegar minnzt með kyrrlátum
ha-tti að í dag fyrir tuttugu
ánim háðu verkamenn í
Austur-Berlín vonlitla baráttu
fyrir eigin frelsi, baráttu,
sem alþýðustjómin svaraði
umsvifalaust með rússnesk-
um skriðdrekum og vélbyssu-
skothríð.
í>a)ð var þann 15. júní 1953
að verkamenn, sem störfuðu
við byggiinrg'U „Potemkiin“-
húsanina við Stafllimstræti, á-
kváðu að mótmæla fyrirstoip-
uin stjórnar Ulibrichts tum
10% afkastaaukningu í bygg-
ártgariðnaðimum, án nokkurra
kjarabóta. Saanm var áskor-
um, sem tveir verkamenn
skyidu koma tiil stjómarímin-
ar. Bn þar sem ilíklegt þóitti
að mermirmiír tveir myndu
aidrei koma afitur, ákváðu aðr
ir vimniufélagar þeirra að
leggja niður vinnn þann dag
og fylgja þeim til stjórmar-
ráðsbyggimgamna. Geingu þeir
síðam fylktu liiði um götur
Aust’jr-BerMnar. Fregmim um
gönguma barst óðar um borg-
ima og þúsundir manna lögðu
rtiður vinou og fylktu sér í
hama.
UÖGBEGLAN GUGGNAB
Manmfjöhiimm varð brátt
svo gífurlegur að iögreglam
fékk ekki við neitt ráðið, enda
fylgdu margir lögregluþjómar
aðeins hálfshugar skipumum
um að ráðast til atlögu gegn
fólkimu, en mörg daemi voru
um að memn úr aiþýðulög-
reglunmi gengu í Iftð með
fótkinu og hrópuðu „tögregl-
an er með ykkur“. Við það
að sjá uppgjöf lögreglumnar
óx fóikimu kjarkur og kröf-
ur voru bormar fram um sam-
eiminigu Þýzkalands, að frjáls
ar kasmimgar færu fram og
komm ún'Lsrtajstjórn.i n segði af
sér. Var ekki amnað sýmt en
hafði saman i kriin-g um stjórm
arbyggingarnar mymdi beita
vakli og ráðast imm i þær.
. . . OG STJÓBNIN GEFUB
EFTIB
Þegar svo var komið sá
ríkisstjórmim sér ekki aunnað
fænt en að gefa út þá til-
kynmlimgu að kjaraskerðing
sú, sem fyrirskipuð hafði ver-
ið skyldi afnumin. Viður-
kemndi stjómiim í tillkymmimgiu
simmd að alivarleg ntístök
hefðu átit sér stað þegar kraf-
izt hefði verið meini vimmu,
enda var hún ærin fyrir. Við
þessa tilkynnimigu Jægðfcnt
nokkuð i borgiimni og hvarf
mannfjöldinm frá stjómar-
byggiimguinimi, em þó var róst-
ursamt á götum úti fraim eft-
ir kvöld'i og voru gerð hróp
að rússmeskum hermömnum,
sem stóðu á verði við opin-
berar byggimgar.
ÓÁNA5GJAN BBÝZT ÚT
Daginm efitir, þann 17. júní
héldu mótmælaaðgerðimiar
áfram. 1 eimikaiskeyti tiill Mbl.
17. j úmí var þanoiig sagt
frá atbuirðunum: „1 dag
veur alllisherjarverkCallI i
Austur-Berlín. Strax um
morguinimn óóku verkamemin
að saifinast saman á götum
miðborgariimnar, bæði við Ai-
exanderstorg, Potsdamer-
torg og við Ullbricht ieiik-
vamgimn. Öll miðborgin var
eilbt iðandi mannhaf. Vartega
er áætlað að mamnfjöldimm
hafi verið meir en eitt hundr-
að þúsumd. Kröfugöngur
voru farnar um götumar.
„Við heimitum frelsi,“ hrópaði
íólkið. „Við erum verkamenm,
ekki þrælar.“ Niðurbælt hat-
uir fóiksáos á kommúnista-
stjórminni fékk útrás i því
að ráðizt var með grjótkasti
á verzlamr rikisimis, bifreið-
um hátsettra kommúimiista var
velt og í þeim kveikt.
BAUDI FÁNINN BIFINN
Um hádegiisbi'tið klifruðu
tveir um.gir menn upp á
Brandenfoorgarhlliðið. Tóku
þeir ruiiður rauðan fánia, sem
þar hafði blakt og vörpuðu
honurn tál manmfjöldams, sem
beið fyrir neðan. Fótikið tók
fámanin, reif hairan í tætiur og
bremndi hamm siðan á bál-
kesti áróðursspjaida stjómar
innar. En þess gætti mjög
um alila borgima að áróðurs-
spjöld kommúmisitaistjómar-
inmar væru riifiin niðiur.
Rúsismeskt heri'ið gætti alira
stjórnbygginga og fyrrihluta
dags var rússneskt storm-
sveitarlið flutt tiill borgarimn-
ar. Var önnur umferð en her-
fliutnánigar bönmuð um suma
þjóðvegi. Skriðdrekarnir og
herliðflð dre'ifði sér um aðal-
götur borgarinnar.
SKOTID Á FÓI.KIÐ
Um kl. 4 eftir hádegið
gripu rússnesku sveiitirnar tiíl
voprua. Skutiu þeiir af vélbyss-
um á manimfjöldiamn á Pots-
damertorgi og um líkt Iieytí
gerðist sá aitiburður að skrið-
drekasveitir dreitfðiu mamn-
söfnuðiinium á homi Fried-
richssitraisse og Leipziiger-
strasse. Þar ók rússineskur
skriðdreki á fuiUiri ferð á
manmsöfnuðinn. Tveir menn
krömdust tlú bana umdir
skriðdrekamum og fjöldá
miaimnis særðist. Víðar hófu
Rússar skothríð á fólkið.
Rússneskir hermenm tóku
Kka við varðsitöðum á itak-
markal'ímiunmi mifflli Austur- og
Vestur-Berliinar, þar sem það
hafði sýnf si.g að svo margir
ausitur-þýzkir Ilögreglumenin
filýðu tii Vestu r -Ber’iína r aui
þeim varð ekki treyst.“
HEBEÓG OG FJÖGUK
HEBFYLKl
Skammu eftir þessa atburði
var tesim upp tilkynnámg í út-
vtarp og hátjatara frá rússn-
esku hensitjóminoi uim að
herlögum væri lýst y£ir í
borgimni. Aifliur maninsöfinuð-
ur væri bannaiður og ef fileiri
en þrír menm sæjust í hóp
yrði vægðarlauist skotið á þá.
Þarmig var allliur móttþrói
kveðimm niður með vopmum.
ölll umferð strætiisviagna og
neðainjarðarbraiuta sitöðvaðiist
17. júni, verzlan.ir voru lok-
aiðar, vinma lá niðri í verk-
smiðjum og emgim bllöð komu
út í Ausitur-Beriín dagimm eft-
ir. Alllit atvinmiulif borgarimm-
ar var lamað. Rúsisneskir
skriðdrekar óku um götur
borgarinmar og hersveitir
vopnaðar vélbysisum og byssu
stiingjuim þrömmuðu um
strætim. Heiit véliarherfylki
Rússa og þrjú fótgönguliðs-
herfylki miumu hafa sótt imm 1
borgina.
_ Þegar fregmiir af uppreism-
inmii í Berlím bárusit um Ausit-
ur-Þýzkailamd brutust út 6-
eirðir í fteiiri borgum, s. s.
Dresden, Leipziig, Magdeburg
og Erfurt, en alvartegaistar
urðu þær I Chemmitz, þar
sem nokkrir létu lífið þegar
rússneskt heriið gekk tii at-
lögu.
Um mainmtjón í þessum upp
reiisnum er ffitið vitað með
vissu, en fuiMvist er þó að
það hefur verið mifkið. 17.
júrni aðei:ms var komdð með
16 lik till Vestur-Berilimar og
um 200 sliaisaða, suma þeiirra
aitvariega.
HANDTÖKUB OG LÍFLÁT
Þamm 18. júní mættu verka-
menm til vinmu simmar. Borg-
im leit út eimis og vígbúimar
herbúðir, vopmaðir hermenm á
hverju görtiuhomi og enm
heyrðust skofhveilir yfir tál
Vestur-Berlimar. Austur-þýzka
útvarpið skýrði frá því að
handtökur væru hafintar og
þegar um morgumimm hefðU
22 af byggimgarverkamönn-
umum við Potemkin-húsim
veriið hamdteknir og teiddir
fyrir herrétt. Síðar um dag-
inm féll svö fyrsti verkamað-
urinm fyrir kúli jfm rússneskr-
ar afitökusveirtar. Fteiri kómu
á efttír, en hve margir verð-
ur Ktatega seirvt vitað.
manmfjöldinn, sem safnazt
Stát gegn hokli. Vopnlausir verkamenn mega sín lítils gegn rússneskum skriðdrekum.