Morgunblaðið - 17.06.1973, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. JÚNl 1973
13
tjáði okkuT eirmig að settíð
aí skákpening'uinum kost-
aði uim 35 þúsund kirónur, en
um 12 þúsutnd ef gullpeninig-
ua-irmn fylgir ekki með.
Pétur kaupir guli- og silíur-
peminga arf þeim, sem selja
vilja og penirnga af Jó<ni Sig-
urðssyni. Áður etn við kvödd
utm Pébur sagði hamn að harnin
myndi halda áfram að selja
svo lerngi, sem hainn gæti stað
ið uppréttur.
Vlð lituim inn á Landsbóka
sadnið og eiins og gefur að
skilja var þar lítið um náms-
menn við lestur. í>ó var þar
einn ungur maður að nafni
Brymjar V iix>rg og var hann
önnurn kafinn við ritgerðar-
smlíð um sögu listamanna-
launa. Byrjaði Brynjólfur á
ritgerðinni fyrir viku siðan
og hyggst ljúka henni eftir
þrjá mámuði. Ásamt lestrin-
um vinnur hann sem leiðsögu
maður ferðamanna. Þegar
hann er ekki að vinna les
hann frá kl. 9 á morgmana til
kl. 19 á kvöldin. Brynjar var
alls ekkert óánæsgður með að
þurfa að vera inmi og lesa í
góða veðrinu, enda er þetta
lokaspretturinn hjá hon-
um, því er hann hefur skilað
rátgerðinni er námi hans 1 Há
skólamum lokið og fasr
hann þá skíirteini upp á það,
Ragnar: Við vinnum landheig
ismálið. Ljósm. Mbl. Valdís.
ó: ■: ■

Grétar og litlu frændurnir nutu sólskinsins á Arnarhóli.
Hvað skj'ldi hann nú stökkva langt hugsa þau örugglega, sem bíða eftir að fá að spre, ta sig.
að hann hafi lokið B.A. prófi
í satgmfræði.
Einn útlendingur varð á
vegi okkar og reymdist hann
vera FralDki. Hann hetf-
ur verið hér í þrjár vikur og
hefur hamn búið á Hótel Nesi.
Við spurðum hann hvort hon
um fyndist Reykjavik faileg.
Hann hiikaði lenigi áður en
hanin svaraði en sagði þó að
lokum: „Sums staðar er fal-
legt.“ Hann kvaðst vinna við
tilraunir í Frakklandi, en
ferðast eins mikið og hann
hefði tima og peninga
til. Verður hann í hálfan mán
uð enn á íslandi, en heldur
þá rakleiðis til Frakklands.
Það er ef til vill ekki al-
gemgt að strákar séu í vist,
en þó hittum við ungam henra
mann, sem sat á Arnarhóln-
um og lék sér við tvo litla
fræhdur sína. Hann sagðist
heita Grétar Rúnar Skúla-
son og undanfarin tvö sum-
ur hefur hann verið í vist hjá
systur simni, sem á - tvo
sferáka. Grétar Sagði, að hon-
um fyndist mjög gaman að
gæta dremgjanna og á dag-
inn röltir hann með þá um
bæinn, eða fer upp á Armar-
hól þegar vel viðrar.
Víglundur Kristjánsson.
JónHjaltason, hrl.:
A að leggja gjöld á
V estmanna-
eyinga 1973?
Þegar eldgosið hófst á Heima-
ey 23. jan. 1973, hafði nýilega ver
ið dreift eyðublöðum undir skatt
framtöl fyrir árið 1973, en fáir
Eyjabúar höfðu skilliað framtöl-
um á þeirn tíma. Ekki gerðu
memn ráð fyrir því þá, að megin
máli skipti um skil á framtöl-
um, svo sjáltfsagt töldu menn,
að ekki yrði farið að legigja gjöld
á þá á árinu 1973. Hafin var f jár
söfnun innan liands og utan til
hjálpar fólkinu í aðsteðjandi
vanda. Fjöldi fólks um allan
heim reytti sig inn að skiinni til
að bæfea úr neyð þessa fólks.
Nú eftir fulla 4 mánuði hefur
litið sem ekkert af gjafafé runn-
ið tiil fölks'ims úr Vestmannaeyj-
um. Hmsvegar búið að inmbyrða
gjafaféð í sjóð ríkisins, Viðlaga-
sjóð, sem er í óða önn við að
eyða þessu. Og furðulega vel hef
ur sjóðnum tekizt að eyða þessu,
þanni'g að það rymni áreiðan-
lega framhjá Vestmanr.aeying-
um. Þanniig hafði eyðslan verið
orðin 350 miiljónir króna 30. apríl
1973 og ekkert af því runndð í
bætur til Vestmannaeyinga, er
misst höfðu eignir siínar. Á þess
um tímamótum hefur formaður
sjóðstjórnar upplýst, að ekkert
hafi komið í sjóðinn annað en
gjafafé.
Þetta eru efndir í framkvæmd
á 1. gr. laga um neyðarráðstaf-
anir vegna jarðelda á Heimaey
nr. 4, 7. febrúar 1973: 1 lögum
þessum er mæl-t fyrir um sam-
eiginlegt átak islenzku þjóðarinn
ar til þess að veita Vestmanna-
eylngum stuðning vegna eldgoss-
ins á Heimaey og draga úr þeim
búsifjum, sem jarðeldarnir vaida
þeim og þjóðimni í heild.“
Svona axlar ríkið byrðarnar
með bágstöddum þegnum símum.
Nú virðist bæjarráð Vest-
mannaeyja telja, að gjaldgeta
V estmannaeyinga hafi ekki
skerzt við eldgosið. Maklegt væri
að þeir yrðu láfenir greioa gjöid
á árinu 1973, ekki aðeins til rík-
isins, heldur einnig eins og ekk-
ert hafi í skorizt, til bæjarsjóðs
Vestmannaeyja. Þannig mun
vera bókað á fundi bæjarráðs 21.
marz 1973: „Samþ. að álögð út-
svör árið 1973 á gjaldendur í Ve.
verði 10% af útsvarsskyldum
tekjum 1972.“ EnnÆremur á sama
fundi: „Bæjarráð samþykkir, að
álagningarprósenta aðstöðu-
gjalda verði óbreytt árið 1973,
frá því, sem hún var 1972.“ Sið-
an samþykkir svo bæjarstjórn
Vestmannaeyja á fundi 26.4.
1973 að feia skattstjóra að ann-
ast álagningu útsvara í ár.
Það, sem sérstaklega stingur
í sambandi við þessar samþykkt-
ir, er það, að engar aukaheimild-
ir tiil lækkunar eða niðurfelling-
ar útsvara 1973, fylgja með til
skattstjóra, og lesið beint út frá
samþykktunum, verður þá full
álagning útsvara á Vestmanna-
eyinga fyrir árið 1973 eins og
ekkert eldgos hefði verið, og
jafn lagt á elli- og örorkuMfeyris-
þega sem aðra. Þetta miskunnar
leysi gagnvart fólkinu má ekki
bætast ofaná aðrar hörmungar
þess.
Þörf bæjarsjóðs Vestmanna-
eyja til að leggja á útsvör er
ekki lengur til. Þeim skuldbind-
ingum, sem Vestmannaeyjakaup-
staður þarf að sinna á árinu i
1973 vercur sirnnt af Viðlaga-
sjóði samkvæmt regl'ugerð um
Viðlagasjóð nr. 62 27. marz 1973,
33., 34., 35. og 36. gr. Ekki þarf
bæjarsjóður Vestmannaeyja
heldur að standa und'ir skrif-
stof uhaldi Vesfcmannaey j akau p
staðar í Reykjavi'k. Það hefur
Viðlagasjóður gert samkvæmt
upplýsingum formanns sjóð-
stjómar, og höfðu verið greiddar
vegna þessa úr Viðlagasjóði 1,7
milljónir króna fram að 30. apríl
1973. Ekki þarf bæjarsjóður á
útsvörum að halda nú vegna upp
bygginigar í Vestmannaeyjum.
AJlt þessháttar er Viðlagasjóði
ætiað að kosta um ófyrirséða
framtið, sbr. 43. gr. regliugerðar
um Viðlagasjóð: ,,Viðlagasjóð11r
skal stuðla að því að byggð og
atvinnurekstur risi aftur í Vest-
mannaeyjiim svo fljótt sem nnnt
er,“ ennfremur 44. gr.: „Stjórn
Viðlagasjóðs skal láta gera verk-
fræðilega og liagfræðilega áætl-
un um hreinsun og endurreisn
skipulagðra svæða á Heimaey.
Strax og ætla má, að eldsum-
brotum i Heimaey sé lokið
S'kal áætlun þessi lögð fyrir rík-
isstjórnina, og að fengnu áliti
hennar og i samræmi við það,
hafizt handa um framkvæmdir.
Skal Viðlagasjóður bera allan
kostnað af þeim framkvæmdum.“
Á almennum borgarafundi,
sem haldinn var í Háskólabíói
25. mai 1973 upplýsti bæjarstjóri
að visu, að hvorki lögin um neyð
arráðstafanir vegna jarðelda á
tleimaey né reglugerð um Við-
laigasjóð, hefði verið lögð fyrir
bæjarstjórn Vestmannaeyja til
umsagnar, áður en þau voru lát-
in taka gildi. Er því vafasamt
um lagagildd þeirra þegar af
þeirri ástæðu, að svo segir i sveit
arstjórnarlögum nr. 58, 29. marz
1961, 1. gr. 2. mgr.: „Eigi skal
neinu niáli, sem varðar sérstak-
loga hagsmuni sveitarfélags, til
lykta ráðið án umsagnar sveitar-
stjóinarinnar.“
En meðan bæjarstjórn Vest-
mannaeyja gerir ekki reka að
þvi að fá lög og reglugerð um
Viðlagasjóð dæmd ógild, verður
hún að standa frammi fyrir stað
reyndinni, er leiðir af gi'ldistöku
þeirra, að það er Viðlagasjóður,
búsettur í Reykjavík, sem bæði
er falið að stjóma Vestmanna-
eyjum nú og kosta allt, sem bæj-
arsjóður Vestmannaeyja ekki
hefur fjármagn tii, þar með tal-
in hreinsun og uppbygging öl í
Vestmannaeyjum. Aðeins er gert
ráð fyrir, að bæjarstjórn Vest-
mannaeyja verði ráðgefandi að-
ili, s'br. 5. gr. laganna og 7. gr.
reglugerðarininar.
Þá verður hér einniig að hafa
í huga, að Vestmannaeyjakaup-
staður hefur veitt viðtöku 75
milljónum króna af gjafafé tii
Vestmannaeyinga. Þar af hafa
farið 8—9 miiljónir til reksturs
kaupstaðarins eftir upplýsingum
bæjarstjóra og jafnframt upp-
lýsti bæjarstjóri, að þetta fé
gengi að öðru leyti til rekstuirs
kaupstaðarins og uppbyggiingar
í Vestmannaeyjum. Og eins og
málum er nú komið, er Viðlaiga-
sjóður hefur tekið alla uppbygg-
ingu Vestmannaeyja i sínar hend
ur, hlýtur þetta f járma’gn þá eámn
ig að renna í þá hitina, það sem
eftir verður, þegar lögboðin út-
gjöld bæjarfélagsins fyrir árið
1973 og afborganir og vextir af
lánum hefur verið greitt.
Vestmannaeyjakaupstaður á
ekki að þurfa neinar álögur á
Vestmannaeyinga í ár.
Það felst lí'ka I því algjört sið-
leysi í upphafi eldgoss að safna
gjafafé út um al'lt land og alilan
heim til að hjálpa fóllkinu i neyð
þess og veita því móttöku, en á
sama tíma meta gjaldgetu þessa
fólks eins og ekkert hafi í skor-
izt.
Annars er rétt að hafa hér í
huga og leggja á það áherzlu,
að ætlun gefenda til Vestmamna-
eyjasöfnunar, hvort sem gefið
var gegnum Hjálparstofnun
kirkjunnar, Rauða kross Islands,
Vestmannaeyjakaupstað eða Við-
lagasjóð lagði féð undir sig, var
sú að bæta þeim Vest-
mannaeyimgum tjón sitt, er
mis'Stu ei.gnir í eldgosinu. Því
er það ekkert áiitamál, að engin
heimild er til þess, meðan fóiKk
er látið biða i óvissumni með tjón
sitt óbætt, að ráðstafa þessum
fjármunum i aðrar áttir.
Sé litið ti'l fyrirhugaðrar á-
iagningar aðstöðugjalda 1973 i
Framh. á bls. 15