Morgunblaðið - 30.12.1973, Blaðsíða 30

Morgunblaðið - 30.12.1973, Blaðsíða 30
30 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 1973 var, er barnaleikur í sam- anburði við einveldi komm- únismans. Ákvarðanir árs- ins 1974 mega ekki ryðja því braut. V Einstaka ráðherrar hafa gefið mismunandi yfirlýs- ingar um varnarmálin, svo að ljóst er, að ríkisstjórnin hefur enga sameíginlega stefnu í öryggismálum landsins. Með sama hætti var aug- ljóst, að sundrung ríkti í röðum ráðherra um með- ferð landhelgismálsins og samningana við Breta. Al- þýðubandalagið notaði landhelgismálið til hins ítrasta til að slíta terigsl okkar við varnarbandalag vestrænna þjóða. Útfærsla fiskveiðilögsögunnar og hagnýting hennar skipti minna máli en ef unnt væri að koma íslandi úr Atlants- hafsbandalaginu og gera landið varnarlaust. Vafalítið hefur og land- helgismálið verið stjórnar- flokkunum öllum kærkom- ið skálkaskjól til þess að draga athygli þjóðarinnar frá stefnu og úrræðaleysi ríkisstjórnarinnar bæði í öryggis- og efnahagsmál- um, sem nú blasir við. Setning landgrunnslag- anna 1948, þar sem íslend- ingar helguðu sér land- grunnið allt, og síðari að- gerðir, sem byggjast allar á þeirri lagasetningu, lokun fjarða og flóa, útfærsla fiskveiðilögsögunnar í 4, 12 og 50 mílur, eru því að okkar skoðun allar í sam- ræmi við alþjóðalög og rétt. Breytir hér engu um, þótt aðrar þjóðir hafi ve- fengt rétt okkar. Við höf- um í góðri trú og þannig af lífsnmiösvn í'iliaö vornda fiskstofnana í haf- inu umhverfis land- ið, bæði tii þess að tryggja afkomu lands- manna og hagsmuni ann- arra þjóða til frambúðar. Bretar gripu til þess óyndisúrræðis 19. maí sl. að beita herskipaflota til verndar togurum sínum við veiðar innan hinnar nýju íslenzku fiskveiðilög- sögu, stofnuðu af ábyrgðar- leysi lífi manna í hættu og náðu því miður of miklum árangri við veiðar, bæði áð- ur en og eftir að herskipa- verndin kom til sögunnar. Rétt var því að leysa deil- una við Breta með samn- ingum, en unnt hefði verið að gera slíkt samkomulag með hagkvæmari hættifyr- ir íslendinga en raun varð á, áður en til nokkurra átaka kom. En í tengslum við sam- skipti okkar við Breta er ástæða til að vekja athygli á, að íslandi var veittur frestur, þar til nú í janúar- mánuði, til að mæta og skila greinargerð til Al- þjóðadómstólsins í land- helgismálinu. Bretar skil- uðu sinni greinargerð í ágúst sl. Formælendur rík- isstjórnarinnar hafa vel- flestir ekki talið rétt, að íslendingar flyttu mál sitt fyrir dómstólnum, en hins vegar haft orð á því, að dómstólnum skyldi send skrifleg greinargerð af okkar hálfu. Verður vart séð, að munnlegur mál- flutningur, studdur skrif- legum gögnum, skuldbindi okkur á neinn hátt meir en skriflegur málflutningur. Og ljóst er, hvor málsmeð- ferðin er málstað okkar sig- urstranglegri. Sé nokkur vafi á sigri málstaðar okkar við upp- kvaðningu dóms í land- helgismálinu í Haag, sem við sjálfstæðismenn teljum ekki vera, ef við flytjum mál okkar, þá er skylda ís- lenzkra stjórnvalda að sjá svo um, að dómur verði ekki upp kveðinn, fyrr en hafréttarráðstefnan í Venezuela hefur tekið til starfa á næsta ári. En þar kemur væntanlega í ljós, svo aÖ andstæðingar okkar verða að taka tillit til, að þróun alþjóðaréttar geng- ur okkur í vil og viður- kennir víðari auðlindalög- sögu en deilumálið fyrir dóminum um 50 mílurnar fjallar um. Ríkisstjórnin getur séð fyrir þessu með því, að fulltrúi okkar flytji málið í Haag og fari fram á eðlilega fresti til að afla gagna. Ríkisstjórnin gat líka tryggt þetta í samn- ingnum við Breta með því að ákveðið yrði að meðferð málsins í Haag yrði frestað. Þetta láðist ríkisstjórninni að gera. Ef svo ölíklega fer, að dómur gangi á móti okkur í Haag, hvílir ábyrgðin á ríkisstjórninni einni, því að óhugsandi er, að málið tapaðist, ef öll rök íslendinga komast til skila. Stundum segja mál- svarar ríkisstjórnarinn- ar, einkum úr hópi Al- þýðubandalagsins, að við eigum ekki að treysta öld- ungunum í Haag. Öldung- arnir svokölluðu sitja í al- þjóðadómstóli Sameinuðu þjóðanna. Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna kýs þá, en þar eru fulltrúar þriðja heimsins í miklum meirihluta, og við íslend- ingar teljum okkur hafa samstöðu með þriðja heim- inum til að tryggja þjóðum heims yfirráð yfir auðlind- um sínum. Alþýðubandalagsmenn hafa líka látið í veðri vaka, að við getum treyst Sam- einuðu þjóðunum fyrir ör- yggi okkar og vörnum landsins, en er þá ekki fyrsta skrefið að treysta stoðir alþjóðastofnana Sameinuðu þjóðanna eins og Alþjóðadómstólsins? Og hvernig eigum við að leysa millirfkjadeilur, ef við vilj- um hvorki semja um ágreiningsefnið né leggja það í dóm. Er nokkurt úr- ræði þá eftir, nema vald- beiting? Hagsmunum ís- lendinga eins og annarra smáþjóða, er illa komið, ef valdbeiting á að ráða úrslit- um mála. Væri það ekki íslending- um til ævarandi sóma að leggja sinn skerf til þess að gera Alþjóðadómstólinn í Haag að tæki til að koma í veg fyrir valdbeitingu í skiptum þjóða á milli? Er það ekki í samræmi við arf- leifð okkar og réttarfars- rfki það, sem við teljum okkur byggja? Við teljum að sjálfsögðu ekki fyrir neðan virðingu okkar að taka þátt í haf- réttarráðstefnu Samein- uðu þjóðanna, sem á að leitast við að ákveða, hver eigi að vera víðátta auð- lindalögsögu landa. Við teljum okkur ekki vera að afsala neinum rétti með slíkri þátttöku, miklu frek- ar erum við að tryggja hann. Við sjálfstæðismenn spáðum því, að þróun mála um víðáttu auðlindalög- sögu mundi ganga okkur í vil. Sú hefur og raunin orð- ið. Á öðrum fundi hafrétt- arráðstefnunnar í Venezu- ela á miðju næsta ári, standa vonir til, að sam- þykkt verði yfirlýsing um 200 mílna auðlindalögsögu þjóðum heims til handa. í samræmi við land- grunnsstefnu Sjálfstæðis- flokksins og með tilvísun til þróunar mála á alþjóða- vettvangi hafa allir þing- menn Sjálfstæðisflokksins lagt til, að fiskveiðiland- helgin verði færð út í 200 mílur fyrir árslok 1974. Á hafréttarráðstefnunni er umræðuefni ekki 12 mílna fiskveiðilögsaga eins og var á slíkum ráðstefnum 1958 og 1960. 50 mílna fisk- veiðilögsagan er ekki held- ur á dagskrá. Spurningin er hins vegar, hvort 200 mílna auðlindalögsaga nær tilskildum % hluta atkvæða eða aðeins einföldum meirihluta. En hvort heldur er, að 200 mílurnar nái tilskild- um 2/3 hluta atkvæða eða einföldum meirihluta, mundi alþjóðadómstóllinn aldrei dæma slíka útfærslu ólögmæta að alþjóðalögum, hvað þá útfærslu i 50 míl- ur, ekki sízt þar sem marg- ar þjóðir hafa þegar fært fiskveiðilögsöguna út í 200 mílur. Hagsmunir ríkja að helga sér auðlindir eins og olíu í hafsbotni allt að nýt- ingarmörkum, sem geta legið utan 200 mílnanna, hafa haft áhrif málstað okkar í vil. Þau áhrif eru enn þyngri á metunum nú í olíukreppu, enda siðleysi að önnur lög gildi um auð- lindir hafsbotnsins en hafs- ins sjálfs. Við Islendingar þurfum nú þegar að gera okkur grein fyrir, hvernig við ætlum að hagnýta okkur fiskimiðin innan 200 míln- anna og hvaða friðunarráð- stafanir skuli gerðar. Við þurfum að þessu leyti að vera betur undir búin að ákveða friðunarráðstafanir innan 200 mílnanna en raun varð á innan 50 míln- anna. Rétt fyrir jöl voru að vísu samþykkt lög um fjsk- veiðiréttindi í landhelg- inni, en undirbúningi þeirra og efni er ábóta- vant, og þarf að lagfæra um leið og við stígum næsta skref til útfærslu landhelginnar. Þá er og nauðsynlegt að gera sér grein fyrir, hvaða fisk- veiðiréttindi annarra þjóða skuli viðurkennd innan 200 mílnanna við ísland gegn samsvarandi réttindum ís- lenzkra fiskiskipa á erlend- um fiskimiðum eins og t.d. réttindi til síldveiða í Norð- ursjó. Við þurfum að nota tím- ann og efla landhelgisgæzl- una að skipum, tækjum og öðrum búnaði, svo sem hæfir mikilvægi hennar og þeim dugmiklu starfs- mönnum, er að henni stárfa með slíkum sóma, sem liðið ár hefur bezt leitt í ljós. Eiga þeir þökk skilið. Rétt er, að við höfum ekki unnið endanlegan sig- ur í deilunni um 50 mílna fiskveiðilögsöguna, aðeins bráðabirgðásamningur hefur verið gerður við Breta, og enginn við Þjóð- verja, og þeir halda áfram veiðum innan 50 mílnanna, auk þess sem aðrar þjóðir, er telja sig hafa hagsmuna að gæta, viðurkenna þær ekki enn. En eins og málin horfa nú við, er úrslita í deilunni um 50 mílurnar ekki að vænta, fyrr en sigur er unninn og yfirráð okkar og annarra þjóða tryggð yfir 200 mílna auðlindalögsögu. Að þeim sigri og því tak- marki hljótum við að keppa á þjóðhátíðarárinu 1974. ☆ Við skulum varast að ræða ávallt svo um efna- hagsmál að stjórnarfars- legt sjálfstæði okkar velti á úrlausn hversdagslegs og eðlilegs efnahagsvanda, sem ávallt hlýtur að bera að höndum. Með þeim hætti greinum við sfður en skyldi milli aðalatriða og aukaatriða og getum slævt tilfinningu okkar fyrir því, þegar mál- um er svo alvarlega komið, að sjálfstæði okkar er f raunverulegri hættu. Það fer þó ekki á milli mála, að efnahagslegt sjálf- stæði er forsenda stjórnar- farslegs frelsis. Ef við er- um öðrum efnalega háð, er hætt við, að við verðum þeim ósjálfrátt bundin á öðrum sviðum. Hér gildir það sama í lífi einstaklinga og þjóða. Auðvitað hljóta einstaklingar sömu þjóðar að vera hver öðrum háðir að vissu marki eins og þjóð- ir hver annarri í heimi, sem fer minnkandi vegna bættra samgangna og meiri samskipta. Aðalatrið- ið er, að einstaklingar og þjóðir eigi sér fleiri kosti og búi svo vel að geta neytt þeirra samkvæmt eigin vali. Óþarfi er að fara mörg- um orðum um, að efnahag- ur og lífskjör manna og þjóðarinnar í heild er ólíkt betri nú en þjóðhátíðarárið 1874. Tækniþróun og aukin verkaskipting í kjölfar iðn- byltingarinnár á Vestur- löndum á hér mestan hlut að máli, þótt hún hafi haft sínar skuggahliðar. Um leið gerum við okkur grein fyrir, að margar vanþróað- ar þjóðir og lönd búa við sömu kjör og lélegri nú en íslendingar fyrir 100 ár- um. Til þess liggja vafalítið margvíslegar ástæður, en ekki sízt, að ekki hefur tek- izt að koma á frjálsum við- skiptum þjóða á milli, án tollmúra og valdbeitingar í þágu stórvelda og einokun- arfyrirtækja. Ýmsar þjóðir hins þriðja heims hafa ýmist sjálfar eða f krafti þarlendra ein- ræðisherra og vegna áhrifa Sovétríkjanna og Kína val- ið sér þröngan þjóðernis- legan socialisma sem grundvöll efnahagsstefnu sinnar, og þar með tafið fyrir, að saman dragi með vestrænum iðnaðarríkjum og vanþróuðum löndum. Aðgerðir Arabaríkjanna í olíumálum eru nú efst á baugi. Stjórnskipulag þeirra flestra er einkenni- legt sambland af lénsskipu- lagi fyrri alda og „national- socialisma". Þrátt fyrir olíuauðæfi og socialisma býr almenningur þessara landa við léleg kjör. Ákvörðun Arabahöfðingj- anna um hækkun olíuverðs og takmörkun framleiðslu sýnist heldur ekki gerð til að bæta kjör almennings heldur sem þáttur í valda- tafli í krafti einokunarað- stöðu og er fordæmanleg sem slík. Þó skulum við ekki loka augunum fyrir því, að verðhækkun olíunn- ar kann að vera réttlætan- leg að ákveðnu marki eins og verðhækkun hráefna hins þriðja heims kann að vera eðlileg til að koma á jafnvægi milli framboðs og eftirspurnar og meiri jöfn- uði í lífskjörum þjóða heims. Ekki seljum við ís- Iendingar sjávarafurðir okkar fyrir lægra verð en við getum hæst fengið fyr- ir þær, þótt verðhækkun þeirra hækki framfærslu- kostnað almennings í við- skiptalöndum okkar. Við íslendingar getum hins vegar búizt við, að mikil verðhækkun sjávar- afurða breyti að einhverju neyzluvenjum fólks, því er ekki unnt að treysta á áframhaldandi verðhækk- un þeirra, og með tilvísun til þess hljótum við að sníða okkur stakk. Hækkun olíuverðs hlýt- ur og að verða til þess, að olíukaupendur leiti ann- arra orkugjafa, og einkum hljótum við íslendingar að vera í þeirra hópi. Enn er ekki tfundi hluti vatnsorku okkar nýttur og aðeins brot af varmaork- unni. Sjálfstæðisflokkur- inn hefur öðrum stjórn- málaflokkum fremur lagt áherzlu á nýtingu þessarar innlendu orku til þess að skjóta fjölbreyttari stoðum undir atvinnulffið í land- inu, mæta sveiflum í verði og magni sjávarafla og bæta lífskjör í landinu. Sjálfstæðismenn áttu þannig frumkvæði og for- göngu um virkjun Sogsins, hitaveitu í Reykjavík, Búr- fellsvirkjun og stóriðju, allt framkvæmdir, sem mættu andstöðu annarra stjórnmálaflokka með ein- um eða öðrum hætti á sín- um tíma. í tíð viðreisnarstjórnar voru samþykkt lög um virkjun við Sigöldu og Hrauneyjarfossa, Lagar- foss, Svartár í Skagafirði og lagaheimild var fyrir stærri virkjun í Laxá í Þingeyjarsýslu en nýtt hef- ur verið. í tíð núverandi vinstri stjórnar hafa allar þessar framkvæmdir tafizt og ekk- ert frumkvæði verið haft

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.