Morgunblaðið - 03.03.1974, Side 1

48 SIÐUR OG LESBOK
52. tbl. 61. árg. SUNNUDAGUR 3. MARZ 1974 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Bretland:
Öngþveiti og óvissa
Skíðafólk í Hveradölum
Ljósm. Mbl. 01. K. M.
Heath segir ekki af sér
London 2. marz AP.
MIKIÐ öngþveiti og óvissa ríkti áfram í Bretlandi eftir
hin óvæntu úrslit kosninganna á fimmtudag. Ljóst virt-
ist þó, að Heath forsætisráðherra myndi ekki segja af
sér, en reyna að mynda nýja stjórn. Heimildir herma, að
Heath hafi horfið frá því að segja af sér eftir langan
fund með ráðherrum sínum, sem lögðu hart að honum
að reyna stjórnarmyndun. Hins vegar telja ýmsir, að
Heath sé að missa tökin innan flokksins og benda í því
sambandi á, að William Whitelaw atvinnumálaráðherra
mætti ekki á fundinn og ræddi ekkert við Heath í gær og
sömuleiðis Joseph Godber sjávarútvegs og landbúnaðar-
ráðherra, sem sagðist vera
leggjast í rúmið.
Það er þó ljóst, að í Bretlandi er
nú framundan tímabil minni-
hlutastjórnar, hversu lengi, sem
hún kann að sitja. Þetta þýðir, að
auk efnahagsöngþveitisins horf-
ast Bretar nú einnig í augu við
stjórnarkreppu. Fréttaskýrendur
segja, að á næstu dögum sé óhjá-
kvæmilegt að taka ákvarðanir i
tveimur mikilvægum málum. Það
verður að ganga frá launasamn-
ingum við kolanámamenn til að
koma í veg fyrir algert neyðar-
ástand, sem myndi skapast um
miðjan þennan mánuð, er kola-
birgðir fara undir hættumark. í
öðru lagi verður að semja um
stórt.erlent lán, til að standa und-
ir viðskiptahalla Bretlands. Sum-
ir telja, að ef ekki verði á mánu-
dag útlit fyrir myndun sterkrar
ríkisstjórnar; muni gjaldeyris-
markaðurinn í London verða lok-
aður til að forða pundinu frá
hruni. Slíka ríkisstjórn er aðeins
hægt að mynda með samningi
Verkamannaflokksins eða Ihalds-
flokksins við frjálslynda og ein-
hvem af hinum litlu flokkunum.
Skömmu eftir hádegið f dag bár-
ust þær fréttir, að Thorpe formað-
ur Frjálslynda flokksins hefði
haldið í skyndi til Lundúna og var
talið, að Heath hefði beðið hann
um viðræður, en það var ekki
staðfest.
Endanlegri talningu atkvæða
lauk ekki fyrr en skömmu fyrir
hádegi í dag og skiptast þingsætin
og atkvæðin á milli flokkanna
sem hér segir: Verkamannaflokk-
urinn 301 þingsæti og 11,617,630
atkvæði. íhaldsflokkurinn 296
þingsæti og 11,857,402 atkvæði.
Frjálslyndir 14 þingsæti og
5,993,717 atkvæði. Aðrir flokkar
24 þingsæti og 1,517,959 atkvæði.
Af þessum eru n-írskir sambands-
sinnar með flesta þingmenn eða
með inflúensu og ætlaði að
12. Kjörsókn var 78,7%, sem er
ein mesta kjörsókn í brezkum
kosningum. í kosningunum, sem
fram fóru í júní 1970 var kosið um
630 þingsæti, en þau eru nú 635.
Þá fengu íhaldsmenn 330 þing-
sæti, Verkamannaflokkurinn 288,
Frjálslyndi flokkurinn 6 og aðrir
flokkar 6. Af þessum tölum má
sjá, að það er ekki nægilegt fyrir
íhaldsmenn eða Verkamanna-
flokkinn að fá stuðning frjáls-
lyndra, því að 318 þingsæti þarf
til að hafa meirihluta í þinginu.
Það, sem nú er framundan hjá
Framhald á bls. 47
Afsögn ítölsku
stjórnarinnar
Róm 2. marz — NTB.
tTALSKA rfkisstjórnin ákvað í
dag að segja af sér, að því er
heilbrigðisráðherrann, Luigi Gui,
skýrði frá. Er talið, að afsögn
fjármálaráðherrans, Ugo La
Malfa, á fimmtudag hafi verið
helzta orsök þessarar ákvörðunar.
Mariano Rumor forsætisráðherra
mun fljótlega afhenda Giovanni
Leone afsagnarbeiðni fyrir hönd
rikisstjórnar sinnar. Þessi 35. rfk-
isstjórn Italiu frá endalokum fas-
ismans lifði í átta mánuði.
Laurence Reed í samtali við Morgunblaðið:
Tel haustkosningar líklegar
„(JRSLIT kosninganna
hafa það í för með sér, að
við erum nú í sjálfheldu
og það er slæmt fyrir
landið, því að við stönd-
um nú frammi fyrir
mjög alvarlegum póli-
tískum og efnahagsleg-
um vanda.“
Svo mælti Laurence Reed,
sem mörgum íslendingum er
kunnur frá komu hans hingað
til lands og stuðningi við mál-
stað okkar í landhelgismálinu.
Hann var einn af frambjóðend-
um íhaldsflokksins i kosning-
unum, en tapaði kjördæmi
sinu, Bolton East í Lancashire,
með nokkurra atkvæða mun
fyrir frambjóðanda Verka-
mannaflokksins, David Young
að nafni. Morgunblaðið hafði
símasamband við Reed í gær-
morgun og spurði hann álits á
úrslitum kosninganna og því,
sem við mundi taka.
Aðspurður, hvort hann teldi
úrslitin jafngilda vantrausti
brezkra kjósenda á efnahags-
stefnu íhaldsflokksins, sagðist
Reed ekki túlka þau þannig.
„Eg lít svo á, að þau þýði það
fyrst og fremst, að kjósendur
vilji, að stjórnmálaflokkarnir
sameinist um að leysa þau al-
varlegu vandamál, sem að
steðja og ég vona, að leið verði
fundin tilþess.
Reed kvaðst þeirrar skoðun-
ar, að mynduð yrði minnihluta-
stjórn með stuðningi Frjáls-
lynda flokksins og annarra
minnihlutaflokka og sennilega
myndi Heath eiga viðræður við
forystumenn þeirra yfir helg-
ina. Hugsanlegt væri, að þjóð-
ernisflokkarnir i Wales og
Skotlandi styddu minnihluta-
stjórn íhaldsflokksins gegn þvi,
að þeir fengju framgengt ein-
hverjum stefnumálum sínum,
þö væri sá welski hlynntari
Verkamannaflokknpm, en
þjóðernissinnar í Skotlandi
stæðu nær frjálslyndum og
Ihaldsflokknum og væri því lík-
legri til stuðnings. Sagði Reed,
að eitt af þeim málum, sem þá
kynnu að koma til samninga,
væri landhelgin, því að i Skot-
landi væri nú vaxandi áhugi á
útfærslu fiskveiðilögsögu.
Hann sagði, að samband
brezkra togaraeigenda væri nú
orðið hlynnt 200 mílna lögsögu,
stjórn Heaths hefði haft málið
til yfirvegunar og mjög nálgazt
það sjónarmið að undanförnu.
Þá sagði Reed, að þingmenn
Sambandssinna á N-írlandi
mundu væntanlega styðja
minnihlutastjórn íhaldsflokks-
ins. ,,En ástandið er flókið og
viðkvæmt og ég hugsa, að málin
skýrist ekki fyrr en eftir helgi.
En ég er sannfærður um, að
kosningar verða aftur haldnar
áður en langt um líður. Við
verðum að koma á einhvers
konar bráðabirgðastjórn til að
fá kolanámamenn aftur til
starfa og koma framleiðslunni
aftur f fullan gang, en þetta
óljósa ástand er ekki æskilegt
og við verðum að fá brezku
þjóðina til að taka skýrari af-
stöðu. Ég gizka því á, að aftur
verði kosiðmeð haustinu.
Reed var spurður um þær
vangaveltur, að William White-
law kynni að taka við forystu
íhaldsf lokksins í stað Heaths og
hvort Heath mundi fara frá fús-
lega.
„Þetta hefur verið lagt til,“
svaraði Reed, „og það er hugs-
anlegt, að frjálslyndir fáist ein-
ungis til stuðnings á þeirri for-
sendu; þeir hafa lýst því yfir,
að þeir geti hugsað sér að styðja
f íhaldsstjórn undirforystu ein-
hvers annars. Hvað Heath sjálf-
an snertir, er hann áreiðanlega
fús að gera það, sem hann telur
nauðsynlegt þjóðarhag."
Aðspurður, hvort hann teldi,
að úrslit kosninganna mundu
hafa í för með sér breytingar á
stefnu íhaldsflokksins í efna-
hagsmálum kvað hann það ólik-
legt. „Við þurfum frekar en
nokkru sinni á að halda þeirri
stefnu, að halda launahækkun-
um í skefjum m.a. vegna verð-
hækkana á olíu og öðrum hrá-
efnum, ella heldur hinn heima-
tilbúni þáttur verðbólgunnar
áfram að aukast. Og mín skoð-
un er sú, að komist stjórn
Verkamannaflokksins að, muni
ástandið aðeins versna, hann er
undir það miklum áhrifum frá
verkalýðsfélögunum og and-
stæður launastöðvunarstefnu.
Hann vill sjálfviljugar tak-
markanir á launahækkunum,
en sú leið hefur verið reynd og
ekki tekizt og ég hef ekki trú á
því, að hún geti borið árangur í
svo mikilli verðbólgu, sem hér
er.
Reed var að lokum spurður
um áhrif úrslitanna á N-írlandí
á samsteypustjórn mótmæl-
enda og kaþólskra heima fyrir.
Hann kvað niðurstöðurnar túlk-
aðar sem andstöðu við sam-
komulagið um myndun Irlands-
ráðsins (Sunningdale-samkomu
lagið) en brezku stjórnmála-
flokkarnir væru allir á því, að
við það þyrfti að standa, þannig
að hann gerði ekki ráð fyrir
því, að úrslit kosninganna
hefðu nein afgerandi áhrif á
störf stjórnar Brians Faulkners
á N-Irlandi.