Morgunblaðið - 23.06.1974, Qupperneq 3

i
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. JUNl 1974 3

ur verinu EFTIR
EINAR SIGURÐSSON
Tfðarfarið
Austan og suðaustanátt var
rfkjandi síðustu viku, stundum
allhvasst, og kvörtuðu handfæra-
bátar sáran. Hjá togbátunum
kom brælan ekki að sök.
Aflabrögð
Eins og áður er sæmilegur afli
hjá togbátunum austur f bugtum,
en á heimamiðum bátanna frá
Suðurnesjum hefur enginn afli
verið frekar en í allt vor.
Beztur afli hjá Grindavíkur-
bátum var hjá Járngerði, 35
lestir, Hafbergi og Þóri, 23 lestir
hjá hvorum, allt austan úr bugt-
um. Til Akraness kom Sigurborg
með 30 lestir og til Sandgerðis
Reynir og Elliði með 25 lestir
hvor. Af Þorlákshafnarbátum var
Sturlaugur II. með mestan afla í
troll, 20 lestir.
Af Vestmannaeyjabátum er það
að frétta, að þeir hafa verið að
afla vel margir hverjir, til að
mynda fékk Surtsey 72 lestir á 5
sólarhringum f tveimur róðrum,
Danski Pétur 19 lestir og Andvari
26 lestir. Mikil ýsa er f aflanum,
en sumir hafa fengið þó nokkurn
þorsk.
Af humarbátum kom Sætindur
til Þorlákshafnar með 1700 kg af
slitnum humri eftir rúma viku, og
var það langmest. Algengasti
humaraflinn f verstöðvunum var
600—800 kg., og þykir það mjög
tregt.
Rækjan hefur líka verið treg í
vor, en henni er mest landað í
Sandgerði, og er algengasti aflinn
600 kg og þykir rýrt.
Handfæraveiðin hefur gengið
heldur illa, þó hafa stærri bátarn-
ir verið að fá þó nokkurn afla.
Þannig kom Sjóli inn til Reykja-
vfkur með 18 lestir og Arnar-
bergið með 15 lestir. Minni hand-
færabátar með 3 mönnum á voru
að koma inn til Sandgerðis með 9
lestir eftir 2 daga. Manni kom til
Keflavíkur með 17 lestir af hand-
færafiski. Það, sem fæst á færin,
er mest ufsi.
Jón Helgason, sem sigldi með
netafisk og seldi í vikunni f
Þýskalandi, var með 44 lestir og
fékk 50 krónur fyrir kg. Verðið er
ekki svo afleitt, en aflinn var of
lítill til þess að um sæmilega út-
komu gæti verið að ræða.
Togararnir.
Togararnir hafa verið mest
djúpt út af Víkurálnum og engin
skip við Grænland. Afli hefur
verið tregur eins og áður á heima-
miðum. Engey landaði í vikunni
291 lest, Hjörleifur 140 lestum og
Freyja um 70 lestum.
Júpiter seldi í Þýskalandi í vik-
unni 152 lestir fyrir tæpar 9
milljónir króna, meðalverð kr.
57.50 kg, sem er ágætt um þetta
leyti árs, en þá eru hitarnir
hættulegastir.
Er grundvöllurinn
fyrir loðnuveiði
brostinn?
Verðlagning á loðnu og síðan
sala á loðnumjöli er ein sorgar-
saga, ekki aðeins fyrir þær verk-
smiðjur, sem nú ramba á barmi
gjaldþrots, heldur og alla þjóðina.
Um áramótin var loðnan verð-
lögð á kr. 3,75 kg skiptaverð,
fyrsta verðtfmabilið. En mest af
loðnunni kom á fyrsta verðtíma-
bilinu, af þvi að hún kom mánuði
fyrr en búizt var við. Nokkuð
hafði þá verið selt af loðnumjöli
fyrirfram, um 1/4 af framleiðsl-
unni eins og hún varð að lokum.
Var þessi fyrsta verðákvörðun
miðuð við þessar fyrirframsölur,
eða $ 9,50 fyrir eggjahvftuein-
inguna.
Á þeim tíma, sem verðlagningin
fór fram, var ómögulegt að selja
fyrir þetta verð, og var þvf þessi
verðlagning óraunhæf. En sér-
staklega reyndist þetta örlagaríkt,
af því að þetta verðlagstimabil
varð miklu lengra en gert hafði
verið ráð fyrir. En fyrir þetta
hefði mátt bæta við síðari verð-
lagningar, en áfram var sama
óraunsæið á ferðinni og við verð-
lagninguna áður, og hún miðuð
við verð, sem ekki var hægt að ná
og ekkert seldist fyrir. Og lækkun
á síðasta verðinu nokkra daga í
lok veiðinnar niður í kr. 2,50 kg
byggðist mikið á minna lýsi, sem
verður í loðnunni, er fram á kem-
ur.
Fram eftir öllu var streitzt á
möti að viðurkenna markaðs-
ástandið og að mjölið var að falla í
verði, og var þar engum sérstök-
um um að kenna nema þessu
gamla lögmáli, að menn eru alltaf
tregir til að selja með tapi, og trúa
á bata. Það var alltaf haft samráð
við framleiðendur af viðskipta-
málaráðuneytinu um stefnuna.
Það hefði verið hægt að selja eitt-
hvað af mjöli fyrir gott verð um
haustið og sæmilegt borið saman
við það, sem sfðar verð eftir ára-
mótin, þvf að Pólverjar buðu f
ársbyrjun $ 7,50 fyrir eininguna
fyrir fyrsta mjölið, og hefði tölu-
vert mikið getað fallið undir það,
ef þá hefði verið samið, þó að
síðari afgreiðslur færu niður f $
6.50 einingin eða það verð, sem
endanlega var samið um við Pól-
verja fyrir allt mjölið, sem þeir
keyptu, þegar komið var fram á
vor.
Pólverjarnir keyptu þá rúman
fjórðunginn af fremleiðslunni,
um 18.000 lestir, og var þá gefin
frjáls sala á loðnumjöli. Nokkru
seinna seldust þá um 500 lestir til
Vestur-Þjóðverja fyrir $ 6,00 ein-
ingin. Það má segja að gefa hefði
mátt söluna frjálsa fyrr, en það er
alltaf hægt að vera vitur eftir á.
Bezt hefði verið eins og fór, að
salan hefði verið frjáls alla tfð, þá
hefðu ekki safnazt svona miklar
birgðir, sem áttu sinn þátt f að
þrúga verðið niður, og eitthvað
hefði selzt fyrir gott verð um
haustið og sæmilegt fyrst á árinu,
eins og áður segir. Það er alltaf
hættulegt á fallandi markaði að
binda sig rfgfastan í eitthvert
verð. Danir selja t.d. alltaf
jafnóðum fyrir markaðsverð á
hverjum tíma.
En seinustu mistökin f sölu-
máium á loðnumjöli urðu í vor,
þegar Pólverjar vildu kaupa allt
að 30.000 lestir, ef til vill alla
framleiðsluna, fyrir $ 6,50 ein-
inguna, þó að verðið, sem hráefn-
ið var miðað við $ 9,50, væri 50%
hærra. Það var betri hálfur skaði
en allur. En skýringin á, að það
var ekki gert, er sú, sem fyrr
greinir, menn voru svo tregir til
að viðurkenna verðfallið og selja
með stórfelldu tapi.
Verksmiðjurnar hafa orðið
mjög misjafnt úti f þessum
Hrunadansi. Sumar tapa millj-
ónum, jafnvel tugum milljóna
króna, en aðrar voru svo lánsamar
að selja mikið fyrirfram og sleppa
kannski nokkurn veginn skamm-
laust.
Nú eru Danir að selja fiskimjöl
fyrir $ 4,20 eininguna. Miðað við
algengustu viðmiðun hér, 68%,
fengjust 20.000 krónur fyrir lest-
ina nettó, og er það nákvæmlega
aðeins fyrir vinnukostnaði, eins
og hann var reiknaður í ársbyrjun
við verðlagninguna á hráefninu.
Það er þvf ekkert fyrir loðnuna
sjálfa nema það, sem fæst út úr
lýsinu, sem var reiknað með, að
yrði að meðaltali 3Ví%, og gæti
það gefið kr. 1.25 til kr. 1.50 fyrir
kg af loðnunni upp úr sjó, miðað
við lýsisverð f dag $ 500 lestin,
sem er hátt, en fallandi.
Með mjölverðið, sem Danirnir
eru að selja fyrir, vantar bankana
5000 krónur upp á hverja lest,
sem þeir hafa lánað út á mjölið,
en þá er ekki tekið tillit til þess,
sem fengist greitt úr Verðjöfn-
unarsjóði, en hann var um ára-
mótin 295 milljónir króna. En
hann hossar lágt, því að tapið hjá
verksmiðjunum er á annan
milljarð eins og hér hefur áður
verið sýnt fram á í þessum pistl-
um og hefur mikið versnað sfðan.
Er þá miðað við upphaflegt við-
miðunarverð $ 9,50.
Það skal engu spáð um þróun
þessara mála, mjölverð kann að
lagast, þótt útlit sé ekki gott, og
lýsi kann lfka að falla verulega.
Bráðabirgðaráðstafanir þær,
sem nú þarf að gera, eru einkum:
(1) Að breyta samþykkt Verð-
jöfnunarsjóðs aftur f það, sem var
í upphafi vertíðar og verðlagn-
ingin var miðuð við og Verðlags-
ráð er ábyrgt fyrir, og var, að
verðlagstfmabilin skyldu vera
tvö, en sfðar var breytt í eitt af
hagkvæmnisástæðum við útreikn-
inginn, en þýddi verri útkomu
fyrir þá, sem verst fóru út úr
verðfallinu.
(2) Fella niður verðjöfnunar-
gjald af lýsi.
(3) Lána með hagkvæmum
kjörum verksmiðjunum fé til þess
að gera upp hráefnið og við bank-
ana. Hér er eins og áður segir um
hrein töp að ræða, og þau mikil,
sem rfkisvaldið er beint eða
óbeint ábyrgt fyrir.
(4) Taka ekki af verksmiðj-
unum gengismismun, sem mynd-
ast kynni við gengisbreytingu
krónunnar á birgðum í landinu,
Tryggvi Ófeigsson skipstjóri og togaraútgerðarmaóur um 45 ára skeið. Hann átti um tfma
meiri eða minni hlut f 8 togurum og nú sfðustu áratugina fjögur einhver myndarlegustu skip
togaraflotans, sem hann gerði jafnan út af miklum myndarskap.
Myndin á veggnum er af togaranum Jupiter, einu glæsilegasta skipi sfns tfma og miklu
happa- og aflaskipí, sem Tryggvi var skipstjóri á f 11 ár.
Sfðan Tryggvi Ófeigsson fór fyrst til sjós eru nú 60. ár. (Ljósm. Sv. Þorm.)
eins og gert var við skreiðina,
þegar verst gegndi hjá henni.
Það er langt siðan annað eins
vandamál hefur verjð til með-
ferðar hjá íslenskum sjávarútvegi
og ráðamönnum þjóðarinnar. Það
er ekki aðeins áframhaldandi
rekstur f jölda verksmiðja, heldur
og útgerð loðnuflotans á næstu
vertíð, sem enf veði.
Japanar sækja á
Innflutningur Japana á blokk
til Bandarfkjanna jókst á árinu
1973 um 100% frá árinu áður, úr
41 millj. punda f 82 millj. punda.
Samt jókst ekki innflutningur á
blokk til USA, heldur minnkaði
hann frá öðrum löndum, eins og
Kanada, Noregi og Danmörku.
Hins vegar jókst blokkainnflutn-
ingur frá íslandi um 10%, úr 61
millj. punda í 67 millj. punda.
Perú fækkar
verksmiðjum
Perú hefur fækkað fiskimjöls-
verksmiðjum úr 105 í 78, eða um
1/6. Með verksmiðjum þessum,
sem seldar hafa verið til annarra
landa, fylgja 350 skip.
Bretar vilja styrk
til skipasmíði
Stærsta togarafélag Breta,
Associated Fisheries Ltd., hefur
farið fram á, að styrkur til smíði
togara verði aftur tekinn upp. Fé-
lagið á nú 148 togara. Því er
haldið fram, að rekstur skipanna
verði að bera sig, annars muni
það hafa alvarleg áhrif á öflun
eggjahvítufæðu, sem sé mjög mik-
ilvægt fyrir Breta.
Norskir
boða minni sókn
Einn af kunnari fiskifræð-
ingum Noregs heldur því fram, að
nú sé mikilvægara að draga úr
sókninni en að auka fiskiflotann.
Það er enginn vafi á, að eftir 10 ár
eða svo höfum við fullnýtt auð-
lindir hafsins af sjávardýrum.
FAO hefur reiknað, að höfin
geti gefið jarðarbúum 80 millj.
lesta af fiski árlega, en nú séu
veiddar 60 millj. lesta. Þó er vit-
að, að mannfjöldinn i heiminum
árið 2000 þarf 100 millj. lestir af
fiski árlega.
Færa Norðmenn
út f 200 mílur?
Trandur S. Paulsen i norska
sjávarútvegsráðuneytinu heldur
þvi fram, að Norðmenn muni
færa sína landhelgi út i 200 milur,
hver svo sem niðurstaðan verður
á hafréttarráðstefnunni í Caracas.
Segir hann, að norskar umræður
um þessi mál bendi í þessa átt.
Mesta ferðaúrvalið —
Beztu sumarleyfisstaðirnir
og ferðirnar seljast upp!
Maí
12. Costa del Sol uppselt
22. Italía — Gullna ströndin uppselt
31. Italía — Gullna ströndin uppselt
Júní
1. Costa del Sol uppselt
1 5. Ítalía — Gullna ströndin 6 sæti
19. Costa del Sol uppselt
29. Costa Brava 4 sæti
Júlí
2. Italía —- Gullna ströndin laus sæti
3. Costa del Sol 1 0 sæti
15. Costa del Sol laus sæti
16. Ítalía — Gullna ströndin laus sæti
1 7. Costa del Sol 1 4 sæti
24. Costa del Sol laus sæti
29. Costa del Sol laus sæti
31. Costa del Sol uppselt

*
47.440,
9.860-
57.300-
27.300,-
30.000.
UTSYIMARFERÐ
ER SPARNAÐUR!
Hvað kostar góð sumarleyfisferð til
Dæmi: Ferð á eigin vegum SÓ/arlanda?
Almennt flugfargjald til Malaga —
Costa del Sol < kr.
1. fl. gisting I nýrri Ibúð
með baði og öllum búnaði
samkv. verðskrá í 14 daga kr.
Samtals kr.
+ Samskonar Útsýnarferð kr.
Sparnaður farþegans kr.
ÚTSÝNARFERÐIN ER FARIN MEÐ SÖML
FLUGVÉLAGERÐ — BOEING 727 — 1
FLOKKS VEITINGUM Á LEIÐINNI, SÖML
GISTINGU OG AÐ OFAN GETUR, OC
ALLRI ÞJÓNUSTU FARARSTJÓRA OC
STARFSFÓLKS ÚTSÝNAR.
MISMUNURINN KR. 30.000,- ER HAGN
AÐUR FARÞEGANS.
SAMBÆRILEGUR SPARNAÐUR í ÍTALÍU
FERÐUM!
HVAR GETIÐ ÞÉR GERT BETRI FERÐA
KAUP?