Morgunblaðið - 23.06.1974, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. JUNÍ 1974
Lítið réttlæti í því að loka
öndvegismyndlistarverk
inni í þröngum híbýlum
Samtal
við frú
Bjarnveigu
Bjarnadóttur
Árið 1963 gaf frú Bjarnveig
Bjarnadóttir og synir hennar,
Loftur og Bjarni Markús
Jóhannessynir, Árnessýslu
dýrmætt málverkasafn, sem nú
hefur verið komið fyrir í stórum
sal f glæsilegum húsakynnum á
Selfossi. 1 safninu eru yfir 40
málverk eftir 17 listmálara. Þeir
eru: Ásgrfmur Jónsson, Eirfkur
Smith, Finnur Jónsson, Gunn-
laugur Blöndal, Gunnlaugur Ó.
Scheving, Gunnar S. Magnússon,
Hörður Ágústsson, Jóhann
Briem, Jóhannes S. Kjarval, Jón
Engilberts, Jón Jónsson, bróðir
Ásgrfms, Jón Stefánsson, Jón
Þorleifsson, Snorri Árinbjarnar,
Sverrir Haraldsson, Veturliði
Gunnarsson og Þorvaldur Skúla-
son.
1 tilefni af því, hve veglega nú
hefur verið búið að safninu, hitti
blaðið frú Bjarnveigu að máli, og
fer samtalið hér á eftir.
— Furðuhljótt hefur verið um
þetta merkilega myndlistarsafn
sem þér og synir yðar gáfuð
Árnessýslu árið 1963, hvað veldur
því?
— Já, ýmsir hafa ekkert um það
vitað, og lítið sem ekkert verið
gert til þess að kynna það
almenningi. T.d. hafa þeir, sem
ráðnir eru til þess að sjá um
myndlistarþætti útvarps og sjón-
sterku litaflúri. En mynd Jóns
lætur þessi tvö mögnuðu verk
ekki skyggja á sig — hún stendur
fyrir sínu.
— En hvað kom til að þér
ákváðuð að gefa Árnessýslu
málverkasafn yðar?
— Ég á ættir að rekja til
Árnesinga og Skaftfellinga, og
þykir mér heiður að. Móðir mín
var Guðlaug Hannesdóttir frá
Skipum í Stokkseyrarhreppi, en
hún og Ásgrímur Jónsson voru
systrabörn. Voru henni heima-
slóðirnar afar kærar eins og
Ásgrími.
Ég hugleiddi það stundum með
sjálfri mér, að lyftistöng gæti það
orðið fyrir landsbyggðina, og
þroskaauki, ef góð listasöfn yrðu
þar. Og í raun og veru væri lítið
réttlæti í því að loka öndvegis
myndlistarverk inni í þröngum
híbýlum í stað þess að kynna þau
almenningi. Og svo var annað sem
hvíldi á mér eins og mara. Ég bý í
gömlu skrælþurru timburhúsi,
sem gæti fuðrað upp á nokkrum
mínútum, ef eldur yrði laus. Ef
slíkt hefði komið fyrir meðan
myndirnar voru á heimili mínu
hefði ég vart getað afborið það.
Var það því að sumu leyti léttir
fyrir mig, þegar myndirnar hurfu
af heimilinu.
— En var ekki tómlegt á heimili
Stærri myndin.
Frú Bjarnveig Bjarna-
dóttir á heiniili sínu.
Blómamyndin er eftir
Þorvald Skúlason.
Minni myndin.
Hluti af sýningarsaln-
um þar sem málverka-
safnið er til húsa.
varps, mér vitanlega, aldrei orðað
safnið f kynningarþáttum sfnum
um myndlist. Þó er þetta fyrsta
málverkasafnið utan Reykjavíkur,
og ætti ekki síður að kynna það en
söfn og sýningar í höfuðborginni.
Að mfnu áliti eru í safninu úrvals
verk margra okkar kunnustu
málara, og eru þetta myndir sem
komið hafa í heimili mitt á 35 ára
tfmabili, og sumar þeirra því
orðnar nokkuð gamlar.
En nú stendur þetta vonandi til
bóta. Föstudaginn 14. júní s.l. var
mjög ánægjulegur fyrir mig og
syni mína. Þá var hið nýja lista-
safnshús Árnessýslu á Selfossi
vfgt, og með opnun þess hófst
landnámshátfð sýslunnar.
Málverkunum er veitt þar
verðugt og gott rúm, en áður var
myndunum komið fyrir í bráða-
birgða-húsnæði sem tekið var af
byggðasafnssalnum f eldra lista-
safnshúsinu. Finnst mér, að nú
sjái ég-myndirnar í fyrsta sinni í
réttu ljósi, en þær njóta sín
prýðilega í nýja salnum. Og þakka
ég það í og með upphengingu
myndanna, en hana annaðist
Hjörleifur Sigurðsson, listmálari,
og aðstoðarmaður hans, Stefán
Halldórsson kennari. Hjörleifur
er smekkvís og fer ekki troðnar
slóðir, hengir t.d. upp hlið við hlið
stórt olíumálverk í sterkum litum
og þjóðsagnateikningu. Og í
salnum er ljósmikil vatnslita-
mynd eftir Jón bróðir Ásgríms,
sem valinn var staður milli
tveggja stórra olíumálverka eftir
Jón Engilberts, önnur þeirra í
yðar, þegar listaverkin voru
horfin?
— Auðvitað var tómlegt. En
veggteppi, sem móðir mín
saumaði á síðustu æviárum sínum
bætti tómleikann að nokkru leyti
upp. Hún hafði mikið yndi af
hannyrðum, og næmt auga fyrir
litavali. Og enn átti ég blóma-
mynd eftir Þorvald Skúlason og
litla olíumynd eftir Jón sál.
Þorleifsson, sem prýða heimili
mitt. Og eiginmaður minn, Snorri
Sigfússon, eignaðist afar fallega
vatnslitamynd eftir Ásgrím, sem
norðlenzkir kennarar gáfu honum
á sjötugs afmælinu. Hún er
auðvitað á heiðursstað á heimili
okkar. Veggirnir eru því ekki
alveg auðir.
— Þér hafið snemma fengið
áhuga á myndlist?
— Ég hefi haft áhuga á mynd-
list síðan ég var ung stúlka. Og
þegar ég fór að fara í sumarleyfi
að Húsafelli, en þar hafa búið og
búa enn vinir mínir, kynntist ég
ýmsum málurum þar, en Húsa-
fells-landslagið var ýmsum þeirra
kært viðfangsefni, ekki sízt
Ásgrími. Og í raun og veru þekkti
ég þennan frænda minn ekkert,
áður en leiðir mínar lágu að Húsa-
felli, en þar kynntist ég Asgrimi
vel, bæði list hans og skapferli.
Og svo fór, að ég fékk ákafa
löngun til þess að eignast góð
málverk — varð með tfmanum
hálfgerð ástríða. En það kostaði
peninga að eignast góðar myndir,
þó ekki mikla hér áður fyrr, en ég
lítt fjáð. Datt mér þá í hug sú leið
að leggja fyrir á hverjum degi
andvirði eins sígarettupakka 1
sérstákan málverkasjóð. Ég hefi
hvorki neytt víns né tóbaks, og
mér ætíð þótt mjög óhyggilegt
þegar fólk er að „brenna"
peninga og skaða heilsuna með
tóbaksreykingum. Þetta ráð mitt
dugði furðu vel. Ég gat keypt
mynd öðru hverju, en þá var
verðið venjulega f hundruðum en
ekki þúsundum. Mig minnir að þá
hafi Ásgrimur selt stærstu vatns-
litamyndir sínar á nokkur
hundruð krónur.
Ég hefi sagt ýmsum þeim frá
þessu ráði mínu, sem hug hafa á
að eignast málverk, en fundist að
efnin leyfðu ekki slíkt, ekki sízt
þeim sem reykja. Og ung hjón,
mér nákomin, hafa farið inn á
sömu sparnaðar-braut og ég á
sinni tfð. Þau vinna bæði, og
leggja í baukinn sinn daglega
andvirði tveggja sígarettupakka.
Upphæðin nú verður um 6
þúsund krónur á mánuði, 72
þúsund á ári. Á tveim árum með
vöxtum um 150 þúsund krónur.
Nú prýða heimili þeirra fallegar