Morgunblaðið - 21.07.1974, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. JULÍ 1974
3
jT ■ .
ff ff ur \ rerim Ll EFTIR EINAR SIGURÐSSON
Tíðarfarið
Tíðin var ágæt til sjávarins síð-
ustu viku, framan af hæg norð-
anátt, en gekk síðan í hafátt með
hægviðri og rigningu.
Aflabrögð
Yfirleitt verður aflinn hjá bát-
unum að teljast tregur þegar frá
er skilið hlaupið, sem kom norð-
vestur af Reykjanesi, þar sem
margir fengu ágæta glepsu, en nú
erorðið uppurið.
Umtalsverðasti afli hjá togbát-
um var hjá Brynjólfi, 55 lestir, og
Kofra, 75 lestir, og báðir frá Þor-
lákshöfn og Hópsnesi frá Grinda-
vík með 45 lestir, og fengu þeir
allir aflann í fyrrgreindri hrotu.
Sigurborg frá Akranesi var með
30 lestir, Jón Oddur og Bergþór
20 lestir, báðir frá Sandgerði.
Freyr kom til Keflavíkur með
16V4 lest og Valþór með 14 lestir.
Þessir Eyjabátar voru með eftir-
talinn afla: Bjarnarey 27 lestir,
Andvari 24 lestir, Heimaey 23
lestir, Surstsey 22 lestir og Gló-
faxi 20 lestir.
Meira er nú um ufsa í aflanum
en áður.
Sjóli kom til Reykjavíkur af
handfærum með 17 lestir, og trill-
urnar voru að fá sæmilegan afla,
5—6 lestir I róðri. Haraldur kom
til Akraness með 21 lest af hand-
færum.
Rækjuaflinn var svipaður og áð-
ur, V4—l'/í lest í róðri.
Sama er að segja um humar-
veiðina, sem var almenn H—1 lest
í róðri.
Togararnir
Togararnir voru á heimamiðum
eins og áður, mest vestur af land-
inu.
Til Reykjavíkur komu: Snorri
Sturluson með 351 lest, Ögri með
um 215 lestir og Freyja um 105
lestir.
Til Hafnarfjarðar komu: Rán
með 150 lestir, Vestmannaey með
165 lestir, Otur með 170 lestir og
Júní með 265 lestir.
Jón Vítalín kom til Þorláks-
hafnar með 150 lestir og Krossvík
til Akraness með 120 lestir.
Að spara
Hér í þessum þáttum hefur áð-
ur verið varpað fram þeirri
spurningu, hvor hugsazt gæti, að
heimskreppa væri í aðsigi. Margir
segja, að þekking manna á at-
vinnu- og fjármálum svo og hag-
þróuninni sé orðin svo mikil, að
heimskreppur hrjái ekki framar
mannkynið frekar en heimsstyrj-
aldir vegna hinna fullkomnu gjör-
eyðingavopna.
En hvort tveggja hefur áður
verið fullyrt af hinum beztu sér-
fræðingum, en brugðizt, en von-
andi eru nú uppi enn meiri spek-
ingar, svo að þeir reynist nú sann-
spárri.
Orkuvandamálið hefur komið
Ingvar Vilhjálmsson skipstjóri og útgerðarmaður
fór fyrst til sjós 17 ára gamall og reri tvær vertfðir
á opnu skipi frá Þorlákshöfn. Sfðan fór hann til
Eyja og reri þar eina vertfð á 12 lesta vélbát. 1920
gerist hann háseti á togara og er það til 1925, er
hann fer í Stýrimannaskólann og lýkur þar skip-
stjórnarprófi 1926. Eftir það er hann stýrimaður og
skipstjóri f 8 ár, en samtals er hann til sjós f 17 ár.
Hann gerist útgerðarmaður 1935. Hann hefur um
dagana eignazt mörg fiskiskip og á nú 4 stór
sfldarskip og nýjan skuttogara með öðrum. Hann
hefur lengi átt eitt af stærstu frystihúsum landsins
á Seltjarnarnesi, tsbjörninn, jafnframt skreiðar-
og saltfiskverkunarstöð. Hann er nú að reisa stórt
og fullkomið frystihús f Örfirisey.
Ingvar Vilhjálmsson hefur jafnan verið með
framtakssömustu útgerðarmönnum og fiskfram-
leiðendum landsins.
Á myndinni sést fyrsta skipið, sem Ingvar eign-
aðist, „Jón Þorláksson“.
ótrúlega mikilli röskun á efna-
hagslífið í heiminum. Fjármagnið
sogaðist til Arabalandanna. Ein-
staklingar og þjóðir tóku að spara
ekki aðeins orkugjafa eins og
oliu, bensín og rafmagn, þar sem
það er framleitt með oliu, heldur
matvæli og marga aðra hluti. Og
þegar samdráttur verður á
neyzlu, fara að koma i ljós mörg
einkenni kreppu, eins og til að
mynda að fólk í Bandaríkjunum
dró við sig kaup á jafnmiklum
nauðsynjum og kjöti og fiski.sem
islenzkur sjávarútvegur hefur
fengið að kenna á, hvað þá á ýmsu
öðru, sem hægara er að vera án.
Heilar þjóðir, eins og Italir,
reyndu nú að loka landi sínu fyrir
innflutningi með því að krefjast
þess, að helmingur af andvirði
innfluttrar vöru lægi vaxtalaust
sem geymslufé í 6 mánuði. Þetta
hitti líka íslenzka humarinn.
Skyldu Islendingar hafa sótt til
Ítalíu hugmyndina um 25% bind-
inguna eða italir til islendinga,
því að þetta var vfst í gildi hér á
kreppuárunum 1967 og 1968. Hat-
römm fjárkreppa er nú i Japan og
mörgum öðrum löndum, svo sem
Frakklandi og Danmörku, þar
sem margháttaður samdráttur og
opinber sparnaður á sér stað.
Flest ef ekki öll lönd keppast
nú við að flytja meira út en inn.
Þetta segir til sfn í heimsviðskipt-
unum, en hversu mikill sá sam-
dráttur verður, skal engu spáð
um, og tfminn einn getur leitt það
f ljós. En eftirtektarverðir eru
hér á landi erfiðleikarnir á að
leysa inn vörur og verðlækkun
hjá útflutningsframleiðslunni. Og
skyldi vera langt í, að byggingar-
iðnaðurinn lamist. Húsasala hef-
ur þegar mikið til stöðvast.
En eiga Islendingar að spara,
eða mega j>etr-tiLað spara? Fyrri
hlut spurningarinnar myndu
sjálfsagt flestir vilja svara neit-
andi, enginn vill þurfa að neita
sér helzt um neitt. En neyðin
kennari naktri konu að spinna, og
svo getur farið, að íslenzka þjóðin
verði að spara nauðug viljug.
Ef rétta ætti við hag útflutn-
ingsframleiðslunnar og svo halla
rfkissjóðs, og meira en það, ríkis-
og bæjarfyrirtækja og stofnana,
því að þetta er jafnvel enn verr
komið en sjávarútvegurinn, og er
þá mikið sagt, þyrfti ótrúlega
mikið átak. Þetta þarf að gera
bæði með sparnaði og lækkun fs-
lenzka gjaldeyrisins. En hefur
nokkuð að segja bollalegging um,
hvað sú lækkun þyrfti að vera,
það væri nánast alveg út i hött.
Stærð vandans hlýtur nú að liggja
fyrir.
Það opinbera verður að ganga á
undan með sparnaði:
(1) Skera mikið niður fjárlög,
hvort sem Iíkar betur eða verr.
(2) Sjá um þróttmikinn og þá
snurðulausan rekstur atvinnuveg-
anna og þá einkum útflutnings-
framleiðslunnar. Þar er mesta
gróðalind rfkissjóðs, sem fær 30
aura í tollatekjur af hveri gjald-
eyriskrónu. Ríkissjóður fær 40—
50 milljónir króna i tolltekjur af
gjaldeyri þeim, sem einn togari
aflar yfir árið. Eftir að fiskurinn
hefur verið unninn í landi.
(3) Sveitarfélög lækki stórlega
fjárhagsáætlanir sínar eins og
ríkissjóður fjárlögin.
(4) Lán verði verðtryggð eins og
kostur er á og vextir hvort heldur
út- eða innláns haldi samanlagt í
við verðbólguna, svo að krónan
haldi jafnan sínu fulla gildi eins
og var nokkurn veginn allt fram
að sfðari heimsstyrjöldinni og al- (
veg, ef farið er lítið eitt lengra
aftur í tímann, þegar dollarinn
var kr. 3,75 og sterlingspundið kr.
18.00 og menn gengu með silfur-
krónur i buddunni sinni og gátu
fengið gullpeninga fyrir seðla í
bönkum landsins. Enginn skilji
þetta þó svo bókstaflega, að
hverfa beri aftur til slíkrar gull-
aldar peninganna.
(5) Óhófseyðsla verði skattlögð
miklu meira en nú er gert og það
á mörgum sviðum. Má þar nefna
sem eitt dæmi óhóflegan bifreiða-
innflutning. Nokkur hemill væri
á þá eyðslu að hækka beinsínlítr-
ann, og nota mætti það fé til að
leysa með hið mikla vandamál
sjávarútvegsins, olíuna á fiski-
skipaflotann, í stað þess að láta
hann borga sér niðurgreiðsluna
sjálfan, sem minnir á manninn,
sem sefaði hungur hundsins síns
með hans eigin rófu. Það verður
að skattleggja eyðsluna án þess að
valda þó tilfinnanlegu tjóni.
(6) Spariféð er að vísu kannski
enn mikilvægasti sparnaðurinn,
en verðbólgan er að kippa undan
honum grunninum og þar með
svipta bankana meira eða minna
lánaaðstöðu.
En það er annar sparnaður, sem
er tiltölulega nýtilkominn og á að
vera til framfærslu allra laun-
þega og alþýðu manna f landinu,
þegar þeir hafa á langri starfsævi
slitið út kröftum sinum fyrir þjóð-
félagið, og það eru hinir almennu
lífeyrissjóðir. Þeir bráðna nú eins
og annað sparifé sem smjör f verð-
bólgunni. Hvern eyri þessara
sjóða á að verðtryggja með vísi-
tölulánum.
Einhvers staðar verður að láta
staðar numið, þótt ekki væri
nema rúmsins vegna. En það, sem
fylgja þyrfti í kjölfar allsherjar
sparnaðar, væri staðgreiðsla
skatta, svo að menn fyndu jafnóð-
um, hvað pyngjunni liði.
Meiri takmörkun
á Norðursjávarsíld
Norskir fiskifræðingar hafa
lagt til, að enn frekari takmörkun
verði gerð á veiði Norðursjávar-
síldar, og kemur þetta væntan-
lega til framkvæmda við úthlutun
veiðileyfa næsta ár.
Alls er nú leyft að veiða 490.000
lestir, og fá íslendingar þar af
30.000, Færeyingar 40.000 lestir
og Norðmenn 100.000 lestir.
Færeyingar selja
Itölum
Færeyingar hafa nýlega selt It-
ölum 2000 lestir af saltfiski.
Verðið hefur undanfarið lækkað
lítils háttar vegna orkukreppunn-
ar og er milli kr. 142 kg. og 195 kr.
kg. Þetta er aðallega linufiskur
en togfiskurinn fer til Grikk-
lands.
Vestur-Þjóðverjar
fá meiri afla
Aflinn jókst hjá VesturÞjóð-
verjum 1973 um 12% og varð
458.000 lestir, tæpur helmingur af
afla Islendinga. Verðmæti aflans
jókst um 29%
Norðmenn byrja
loðnuveiði 2. ágúst
Akveðið hefur verið, að sumar-
loðnuveiði Norðmanna byrji 2. ág-
úst. Verður veiðin ekkert tak-
mörkuð til að byrja með, þvi að
spáð er mikilli loðnugengd, en
heimild er til takmarkana, ef það
kemur á daginn að reynast nauð-
synlegar.
Ilir f ara í ferð með Útsýn
Nú eru síöustu sætin í Útsýnarferöum
sumarsins á þrotum:
Þægilegt þotuflug Kvöldflug lengirsumarleyfið
tryggir ánægjulega ferð. Fyrsta flokks gæði
ITALIA
HEILLAR
GULLNA STRÖNDIN
STAÐUR SEM
SLÆR í GEGN
31. mal — uppselt
15. júni —uppselt
2. júll — uppselt
16. júll — uppselt
30. júll — uppselt
13. ágúst — uppselt
27. ágúst — uppselt
10 sept. —uppselt
með Útsýn-®^
sætin í Útsýnarferöum I
)tum: I
lug lengirsumarleyfið Otsýnarþjónusta V
rsta flokks gæði — sama lága verðið.
f........ \
| COSTADELSOL 1 FEROASKRIFSTOFAN
I RYGGASTI SÓLSTAOUR 1 b|||k^9KB| ÚVAllll
I aifunnar I wwm'mm IITvVII
ISEZTU GISTISTAOIHNIR I Hd J 'I >T 11L W 11 11 ■ »1 H iB
24. júlf —
29. júir —
31. júll —
12. ágúst
14. ágúst
21. ágúst
26. ágúst
28. ágúst
4. sopt. -
18. sept.
4 sæti laus.
5 sæti laus.
Uppselt
— Uppselt.
— Uppselt.
— Uppselt
— Uppselt.
— Uppselt.
— Uppselt
— 6 sæti laus
STÆRSTA
OG
VANDAOASTA
FEROAÚRVALIÐ
Kaupmannahöfn
London
Rlnarlönd
Austurrlki
Gardavatn
Grikkland
Rhodos
Costa Brava
Mallorca
FEROASKRIFSTOFAN
ÚTSÝN
AUSTURSTRÆTI 17
SfMI 26611 — 20100
10 Ifnur,
Einkaumboð á
íslandi
TJÆREBORG
AMERICAN
EXPRESS