Morgunblaðið - 30.08.1974, Qupperneq 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. ÁGUST 1974
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, simi 22 4 80.
Áskriftargjald 600,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 35,00 kr eintakið
Stefnuyfirlýsing rík-
isstjórnar Framsókn-
arflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins hefur nú
verið birt. Geir Hall-
grímsson, forsætisráð-
herra, gerði grein fyrir
henni á fundi í sameinuðu
Alþingi í gær. Eins og gert
hafði verið ráð fyrir er þar
lögð þyngst áherzla á brýn-
ustu aðgerðir í efnahags-
málum til þess að koma í
veg fyrir rekstrarstöðvun
atvinnufyrirtækja, treysta
atvinnuöryggi, bæta gjald-
eyrisstöðuna, styrkja hag
fjárfestingarlánasjóða og
ríkissjóðs og sporna við
hinni öru verðbólguþróun.
Víst er, að nauðsynlegt er
að grípa til þess háttar að-
gerða til þess að tryggja
lífskjör almennings í land-
inu.
í stefnuyfirlýsingunni er
lögð sérstök áherzla á, að
þessar nauðsynlegu efna-
hagsaðgerðir komi sem
minnst við þá, sem lægst
hafa laun og lakast eru
settir í þjóðfélaginu. Jafn-
framt lýsir ríkisstjórnin yf-
ir því, að hún muni hafa
samráð við aðila vinnu-
markaðarins, launþega og
vinnuveitendur. Hér er um
mikilvægt atriði að ræða,
því að þýðingarmikið er, að
gagnkvæmur skilningur sé
fyrir hendi, þannig að ráð-
stafanirnar beri árangur
og verði um leið eins létt-
bærar og frekast er kostur
við þær hrikalegu aðstæð-
ur, sem nú eru fyrir hendi.
Ríkisstjórnin tekur af
skarið í þeim miklu deilum,
sem staðið hafa undanfarin
ár um varnir landsins. I
stefnuyfirlýsingunni segir,
að öryggi landsins skuli
tryggt með aðild að
Atlantshafsbandalaginu og
sérstakt samstarf verði
haft við Bandaríkin meðan
starfrækt er hér varnar- og
eftirlitsstöð á vegum
Atlantshafsbandalagsins.
Jafnframt á að halda áfram
viðræðum um fyrirkomu-
lag varnarmálanna með
það fyrir augum, að Kefla-
víkurstöðin geti gegnt
hlutverki sínu í samræmi
við öryggishagsmuni ís-
lands á hverjum tíma. Þá
segir, að greina skuli á
milli starfsemi varnarliðs-
ins á flugvellinum og ai-
mennrar flugvallarstarf-
semi.
Nokkur munur hefur
verið á afstöðu stjórnar-
flokkanna til varnarmála
og samstarfsins við Banda-
ríkin. En Einar Ágústsson,
utanríkisráðherra, hefur
lýst yfir því, að ríkisstjórn-
in muni ekki ganga lengra í
þessum efnum en báðir
stjórnarflokkarnir eru á
einu máli um. Með þessu
móti hefur verið tryggð
farsæl lausn þessa mikla
þrætuefnis um örygg ís-
lands og varnarsamstarfið
við vestrænar þjóðir.
Um landhelgismálið
segir í stefnuyfirlýs-
ingunni, að það sé stefna
ríkisstjórnarinnar að færa
fiskveiðilandhelgi Íslands
út f 200 sjómílur á árinu
1975 og hefja þegar undir-
búning þeirrar útfærslu.
Jafnframt verði áherzla
lögð á nauðsynlega friðun
fiskimiða og fiskistofna
með skynsamlega nýtingu
veiðisvæða fyrir augum.
Þetta er einn þýðingar-
mesti þátturinn í stefnu-
yfirlýsingu stjórnarinnar.
Hér eru mörkuð þáttaskil í
fiskveiðilögsögumálefnum
þjóðarinnar. Þróun haf-
réttarreglna stefnir óð-
fluga í þá átt, að réttur
strandríkja til 200 mílna
efnahagslögsögu verði
viðurkenndur og þess
vegna er nú rétt að láta til
skarar skríða.
Þá hefur ríkisstjórnin
STEFNA
NÝJU ST J ÓRNARINNAR
ákveðið að efla byggðasjóð
all verulega frá því sem
verið hefur fram til þessa.
Þannig er nú ákveðið, að
ríkisvaldið veiti a.m.k.
tveimur af hundraði út-
gjalda fjárlagafrumvarps-
ins til byggðasjóðs. Með
þessu er mörkuð ný stefna,
sem gefur möguleika á
stærri átökum í byggða-
málum en fyrr hafa átt sér
stað. Þess er fastlega að
vænta, að á þennan hátt
verði unnt að efla byggða-
þróun um land allt með
uppbyggingu atvinnulifs,
þjónustustarfsemi og auk-
inni sjálfstjórn sveitarfé-
laga og landshlutasamtaka.
Ríkisstjórnin lýsir enn-
fremur yfir því að hún
muni taka ýmsa þætti efna-
hagsmála til gagngerðrar
endurskoðunar. I þeim
efnum er minnzt á kjara-
mál, þar sem m.a. verður
stefnt að sameiningu al-
gengustu bóta almanna-
trygginga og tekjuskatts í
því skyni að tryggja þjóðfé-
lagsþegnunum lágmarks-
tekjur. Setja á útgjöldum
ríkisins ákveðin takmörk
miðað við þjóðartekjur. Þá
á að endurskoða skipulag
og starfsemi fjárfestingar-
sjóða og lánastofnana, og
undirbúin verður löggjöf
um verðmyndun, við-
skiptahætti og verðgæzlu.
Hér er mikið verk að
vinna og þess er að vænta,
að ríkisstjórnin komi
þessum stefnumálum í
framkvæmd og stuðli
þannig að umbótum í þjóð-
félaginu.
Bororoættflokkurinn í
Brasilíu, sem eitt sinn var
flokkur mikilla stríðsmanna af
Indíánakyni, hefur aftur tekið
upp barneignir eftir tveggja
ára hlé, en það hafði nærri riðið
ættflokknum að fullu.
„Bororo-menn voru veikburða
og óttuðust þjáningar, svo að
konurnar tóku inn töfralyfið,
sem kemur í veg fyrir barns-
getnað,“ segir hinn nýkjörni
höfðingi, Lourenco.
Átta börn hafa fæðst á þessu
ári, og fjögur eru væntanleg i
viðbót f þorpinu, sem telur 237
Bororo-menn og liggur í rfkinu
Mato Grosso í vesturhluta
Brasilíu.
Bororo-mönnum hefur fækk-
að úr 6.000 í 400 á þessari öld.
Þeir höfðu yfirráð yfir öllu
svæðinu frá Cuiaba og
Corumba í vestri til Goias í
austri. En nú býr mestur hluti
ættflokksins á slóðum róm-
versk-kaþólsku trúboðanna, þar
sem jarðvegurinn er sendinn,
árnar víðsfjarri og skógarnir
litlir.
„Fáum við ekki vernd, deyr
kynstofn okkar út,“ segir höfð-
inginn Aidju, aðaltalsmaður
Bororo-ættflokksins, og faðir
Lourenco. hins unga höfðingja.
„Hættulegasti ógnvaldur Bor-
Lífsbarátta
Bororo-ættflokksins
í Brasilíu
eftir
Marvine
Howe
i
"** V
jNeUrflarkStmcíi
oro-manna nú er siðmenning
hvíta mannsins, lestir hans,
sjúkdómar, sem honum fylgja,
og ásælni hans i jarðeignir,“
sagði Aidju nýlega við hvíta
ferðamenn án þess að nokkur
óvild fylgdi.
Bororo-menn hafa notið
verndar Salesian-prestanna og
nunnanna í trúboðsstöðinni,
sem hafa síðan árið 1902 reynt
að hlífa ættflokknum við
árekstrum við hina ágengu
jarðeigendur,. skógarhöggs-
menn og vegagerðarmenn.
Bororo-menn eygja nú vonar-
glætu, þar sem stjórnin hefur
komið á fót stofnun („The
National Foundation“), sem
berst fyrir réttindamálum
Indiána og hefur lofað að verja
land Indíána og menningu.
Saga Bororo-ættflokksins er
hliðstæð sögu annarra Indíána-
ættflokka í Brasilíu, sem stöð-
ugt hörfa og jafnvel hverfa með
auknum framförum og út-
þenslu menningarinnar.
Engar nákvæmar tölur eru til
um fjölda Indíána í Brasilíu, en
þeir eru enn mjög dreifðir um
vatnasvæði Amazonfljótsins og
annarsstaðar inni í frumskóg-
inum. Nýlegar ágiskanir áætla
fjöldann um 100.000, þótt sumir
mannfræðingar telji hann ná
200.000, þar sem auknar bólu-
setningar og læknishjálp auka
afkomumöguleika fólksins.
Talið er, að í Brasilíu hafi verið
1—3 milljónir Indíána, þegar
portúgalskir landkönnuðir
stigu þar á land um 1500.
Aidju og Lourenco, sem búa
nú I steinhúsum, sögðu álit sitt
á samruna Indíána og annarra
íbúa Brasilíu. Aidju, sem er 58
ára gamall, sonur hans 27 ára
gamall, telja samrunann óhjá-
kvæmilegan, en slíkt verði að
gerast á löngum tíma.
Lourenco telur Indíánum fyr-
ir bestu að halda kyrru fyrir á
litlum afmörkuðum landsvæð-
um og tileinka sér siðmenning-
una í áföngum samhliða þvf
sem þjóðlegar erfðir verði í
heiðri hafðar.
Höfðinginn Aidju sagði, að
Bororo-menn vildu sameina hið
besta úr heimi siðmenning-
arinnar og sínum eigin; þeir
vildu halda sjálfstæði sínu, en
vildu hinsvegar einnig njóta
nýtfsku þæginda, svo sem
traustbyggðu húsanna, sem
þýskir trúboðar byggðu handa
þeim fyrir 15 árum, þegar ótt-
ast var, að ættflokkurinn væri
svo veikburða, að hann væri
ekki fær um að byggja hina
þjóðlegu pálmakofa, sem end-
ast f um 2 ár.
Endurheimt glataðra land-
svæða ættflokksins er nú aðal-
baráttumál Bororo-manna. Rfk-
ir nautgripabændur og smá-
bændur hafa í vaxandi mæli
lagt undir sig landsvæði, sem
áður tilheyrðu Bororomönn-
um, og höggvið niður skógana
vegna væntanlegrar jarðyrkju
og sett upp búgarða.
„Indíánastofnunin verður að
reka þessa jarðeigendur á
brott," sagði Aidju og lagði
áherslu á, að samkvæmt nýjum
lögum væri það skylda stjórn-
arinnar að gæta eigna og hags-
muna Indíána.
Sr. Vincente Cesar, forseti
trúboðsráðsins, lagði kröfur
Bororo-manna fyrir stofnunina
og fékk loforð fyrir því, að rúm-
um 500.000 ekrum lands yrði
haldið eftir handa ættflokkn-
um, en á þessu landssvæði
væru skógar og e.t.v. myndi
hluti þess liggja á bökkum
Carca-árinnar.
Á meðan þeir bíða, eru höfð-
ingjar ættflokksins, með aðstoð
Salesian-prestanna, að koma á
fót nýjum aðferðum til Iífs-
framfæris, því að þeir vita, að
þeir geta ekki lifað á veiðum
einum saman, þrátt fyrir aukið
skóglendi og ár.
Bororo-menn hafa lært ýmsar
handiðnir af Salesian-trúboðun
um og gera sér vonir um að
koma upp iðnaði með körfu-
gerð, útskurði, fjaðra- og út-
saumi.
Þeir hafa einnig lært aðrar
iðnir af Salesian-trúboðunum.
Aidju er húsgagnasmiður og
sonur hans trésmiður. Nýlega
hófu prestarnir að kenna þeim
jarðyrkju, og þeir eru nú teknir
að brjóta land til að sá í það
hrfsgrjónum og baunum.
(Þýð.: K.Á.)