Morgunblaðið - 01.11.1974, Qupperneq 20

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1974
20
an er lagt út f svo mikiS fyrirtœki f
sjónvarpinu aS gera sögulegan
Islenzkan þátt, að ekki skuli lögð
meiri vinna F aS gera textann eins
réttan og mögulegt er. Nóg er nú af
vitleysunum F Fslenzkri sögu samt.
Til dæmis veit höfundur og allir þeir,
sem ferSast hafa og kynnzt þjóðum
meS MúhameSstru, að sagan um aS
GuðríSur hafi lært aS tilbiðja skurð-
goð meðal Múhameðstrúarmanna
hlýtur að vera alröng — I þeim
trúarbrögðum er einmitt bannað að
hafa F guðshúsum nokkra manns-
mynd eða dýramynd og guðshús
Múhameðstrúar aðeins skreytt með
mynstri. Enginn mannsmynd eða
dýramynd má vera f þeim trúar-
brögðum.
Oft er vitnað F texta F skrif
Magnúsar Jónssonar prófessors um
HallgrFm Pétursson, en löngu seinna
hefur próf. Sigurður Nordal F sinni
bók um Hallgrfm og PassFusálmana
fært sterk rök fyrir þvf, að rangt sé
hið veigamikla atriði þjóðsögunnar
um það, að sr. HallgrFmur hafi allt F
einu farið að yrkja Passfusálmana,
þegar hann vissi að hann var orðinn
holdsveikur. Telur Sigurður Nordal
að svo hafi alls ekki getað verið.
Sumir vilja trúa þvi, að Hallgrfmur
hafi ekki getað ort svo heita trúar-
sálma án þess að vera F slFkri sálar-
nauð og þá þurft að eiga sér pfslar-
vætti, eins og Kristur. En aðrir segja,
að hans eigin trú hafi nægt honum,
enda hitt útilokað. Um þetta segir
Sigurður Nordal m.a., eftir að hafa
rætt ummæli Magnúsar og það, er
sr. Hallgrlmur hættir svo skyndilega
við Samúelssálma árið 1656 og byrj-
ar eða afræður að taka sér fyrir
hendur að yrkja Passíusálma:
„Sumarið 1662, árið eftiraðhann
sendi Ragnheiði Brynjólfsdóttur
sálmana, brann bærinn F Saurbæ.
Frá næsta ári 1663, er kvæðið
„Þakkargjörð fyrir afturfengna
heilsu." Af þvF sést, að skáldið hefir
þá nýlega legið þunga legu og um
tfma búizt við dauða slnum, en telur
sig nú hafa fengið fullan bata fyrir
guðs miskunn (kvæðið er birt). Ekki
verður séð af kvæðinu, hver þessi
sjúkdómur hefur verið, en ekki væri
ósennilega til getið, að hann hafi
annað hvort stafað af illum aðbúnaði
eftir bæjarbrunann eða verið sams
konar landfarsótt, sem vitað er, að
annars staðar gekk á þessu ári. En er
ekki fjarstæða, að HallgrFmur færi
þessum orðum um „heilbrigði og
hraustleika" afturbatans, ef IFkþráin
hefði sjö árum áður verið komin á
það stig, að hann gerði sér grein fyrir
henni? Hefði hún ekki hlotið að áger-
ast talsvert á löngum tima, eftir að
ótvFræð einkenni hennar voru komin
F Ijós? Hitt er annað mál, að nokkru
eftir að Þakkargjörð er ort hefur
heilsu HallgrFms tekið alvarlega að
hnigna, viðnámsþróttur hans verið
minni eftir leguna, þótt honum fynd-
ist batinn algjör fyrst F stað. Hann
tók sér aðstoðarprest 1 667 og sagði
af sér embætti 1669, þótt hann ætti
þá enn fimm ár ólifuð. Sigurjón
Jónsson læknir segir svo F bók sinni
„Sóttarfar og sjúkdómar á islandi
1400 — 1800". að „fæstir leik-
menn fái svo mikið sem grun um
veikina. fyrr en einkenni hennar eru
orðin talsvert greinileg" og ekki sé
heldur „ætið hlaupið að þvF fyrir
lækna að þekkja hana F byrjun".
Henni hafi IFka á þvF stigi fyrr á
tFmum oft verið ruglað saman við
skyrbjúg og heimakomu. Veikin er
auk þess yfirleitt hægfara og getur
hagað sér svo misjafnlega, að IFtt
verður vitað, eftir að fyrstu einkenn-
in eru komin I Ijos, til hvers sFðar
muni draga. Þótt Hallgrímur hefði
svo snemma sem 1656 fengið grun
eða jafnvel vissu um, að hann hefði
tekið sjúkdóminn — sem kvæðið frá
1663 virðist eindregið mæla á móti,
— er alls ósennilegt að hann hefði
orðið annarri eins skelfingu lostinn
og Magnús gerir sér F hugarlund —
hvað þá að sú reynsla hefði gert
honum pFslarasögu Jesú Krists hug-
stæðari en fyrr."
Varla finnst mér vera hægt að vita
ekki af slFkum rökum svo merks
manns sem Sigurðar Nordal, þegar
farið er að gera þátt F sjónvarp fyrir
Fslenzka áhorfendur á 300 ára ártíð
sr. Hallgríms Péturssonar. Nóg er af
vafasömum fullyrðingum F sögutúlk-
un okkar. Þó ekki sé fullyrt það, sem
minnsta kosti er vafasamt talið um
veigamikil atriði F sögu okkar. Það er
mikið verk að vinna slFkan texta, en
slFk vinnubrögð verður samt að
leggja F. En það framtak að gera
þennan þátt er þakkarvert og þar var
skemmtileg tilraun með nýtt snið.
— E. Pá.
FISKUR undir steini nefnist islenzk
kvikmynd, sem frumsýnd verður á
sunnudagskvöld og fjallar um
menningu og Itfsviðhorf t sjávar-
þorpi. Hún er gerð fyrir sjónvarpið
af þeim Þorsteini Jónssyni kvik-
myndagerðarmanni og Ólafi Hauki
Símonarsyni og er til vitnis um að
sjónvarpið er nú tekið að rækja það
hlutverk sitt að styðja við bakið á
íslenzkri kvikmyndagerð, eins og
kveðið er á um t lögum þes, þvi að
hvorki Þorsteinn né Ólafur eru fastir
starfsmenn sjónvarpsins.
„Þetta er mynd um möguleika
fólks úti á landi til að njóta menn-
ingar," sagði Þorsteinn er við spurð-
um hann nánar um efni myndar-
innar. „ÞvF er lýst á þann hátt, að
maður úr borg kemur t Ktið sjávar-
þorp. Þetta er maður, sem greini-
lega er vanur einhverri menningu,
eins og borgir bjóða gjarnan upp á.
Hann kemur þarna og upplifir þorp-
ið, leitar að fólki og einhverju, sem
er að gerast Hann finnur geysilega
stórt en tómt félagsheimili og kemst
að þvi að það er eiginlega ekki notað
fyrir annað en dansleiki handa
Reykjavtkuræskunni. Fólkið er aftur
á móti allt að vinna og hefur ekki
tima til að gera neitt annað að þvt er
virðist."
Þorsteinn sagði, að hugmyndin
með þessu viðfangsefni væri að
vekja umræður um þessi mál —
aðstöðu fólksins úti á landi til að
njóta menningar — og myndin væri
kannski með vilja gerð hvassyrtari
en hún hefði þurft að vera. Byrjað
var á myndinni tfebrúarsl. og lokið
við hana á 3—4 mánuðum Hún er
30 mín. að lengd og er tekin í lit,
sem auðvitað kemur sjónvarpsáhorf-
endum að litlum notum enn sem
komið er.
Sjónvarpið greiddi allan kostnað
við gerð myndarinnar, borgaði film-
una og greiddi þeim Þorsteini og
Ólafi kaup meðan þeir unnu að
þessu verkefni — miðað við að það
væri 2 mánuðir.
Fiskur undir steini er önnur mynd
af tveimur, sem þeir Þorsteinn og
Ólafur hafa gert um menningar-
neyzlu, sem þeir kalla svo, en hin
myndin er um menningarneyzlu t
borg og nefna þeir hana Gagn og
gaman Þriðju myndina hafa þeir
einnig nýlokið við að gera, en hún er
önnur af tveimur myndum um fjöl-
skyldur láglaunamanna. Þorsteinn
sagði, að mjög skemmtilegt hefði
verið að vinna að þessum verk-
efnum og mátti á honum heyra, að
hann teldi mikilvægum áfanga náð,
er sjónvarpið væri nú farið að styðja
við bakið á kvikmyndagerðarmönn-
um utan sjónvarpsins með þessum
hætti, enda hefur um langt skeið
verið töluverður þrýstingur frá ts-
lenzkum kvikmyndagerðarmönnum
að koma málum stnum t þennan
farveg.
Á eftir myndinni verða umræður
um efni hennar og stjórnar þeim dr.
Kjartan Jóhannsson.
Á mánudagskvöld er í sjónvarpinu
athyglisverður þáttur, sem Magnús
Magnússon hefur gert fyrir brezka
sjónvarpið Þetta er einn þáttur I
langri þáttaröð, sem nefnist
„Cronicle" og fjallar um fornleifa-
uppgröft. Margir kunnir brezkir
sjónvarpsmenn koma þar við sögu
og er Magnús Magnússon einn af
þeim. Hann er sem kunnugt er
tslenzkur að ætt, sonur Sigursteins
og saman yfir þvt hvort hann eigi að
meta meira hvttan félagsmálaleið-
toga eða hina gömlu Indíánahefð að
hefna fyrir órétt. Hversu góð eða
slæm þessi leikrit eru, vitum við
ekki.
Yfirleitt er mikið um fasta þætti
eða framhaldsmyndir t dagskránni,
og verður ekki farið út t þá hér. Þó
má benda á nýjan teiknimyndaflokk,
sem er fyrir kvöldmat á miðvikudag,
en hann nefnist Björninn Jogi.
Einnig er rétt að vekja athygli á því
að þátturinn „Yoga til heilsubótar"
er aftur kominn vegna þeirra, sem
vilja fá skrokkþjálfun. Nú eru þætt-
irnir stðdegis á laugardögum. Þetta
eru mjög skýrir þættir og auðvelt að
fylgja þeim. En rödd yogans er
óneitanlega mýkri og meira seiðandi
en þýðandans, þegar hann laðar fólk
til að reyna að gera meira en það
telur sig geta á sig lagt.
Laugardagskvikmyndin nefnist á
ensku „Confessions of a Nazi Spy".
gerð 1939 á Hitlerstímanum og er
vel gerð melódrama um veikan
hlekk t neti nasistaspæjaranna. Leik-
ararnir eru ekki af verri endanum,
Edward G. Robinson leikur hetjuna,
sem kemur upp um njósnahringinn,
en þessi gamli leikari frá Rúmeniu er
flestum kunnur úr bandarlsku kvik-
myndunum, þar sem hann túlkaði
iðulega heldur óhugnanlegar per-
sónur. Ekki þó þarna. George
Sanders er í essinu slnu sem þýzkur
meðlimur njósnahringsins, en Paul
Lukas leikur lækninn sem stjórnar
honum. Kvikmyndabók okkar gefur
þessari mynd þrjár stjörnur og segir
að hún sé góð áminning sem bendir
til að hún sé vel þess virði að sjá
hana.
Sjónvarpið hefur aS undanförnu
sýnt þrjá mjög merkilega og vel
gerða þætti um orkumálin og er
óhætt að segja að það sé málefni,
sem allir hugsandi menn láta sig
varð á þessum tlmum oltukreppu.
Fjölmargir tiafa nú áhuga á að
fræðast um ástand t orkumálum.
Hversu lengi þeir orkugjafar endist,
sem við nú höfum yfir að ráða, svo
sem eins og oltan og kolin, sem skýrt
var frá F fyrsta þættinum, og einnig
um möguleika jarðarbúa á annarri
orku ! framtFðinni svo sem kjam-
orku, sem fjallað var um með kost-
um og löstum F öðrum þættinum, og
svo aðra orkugjafa, eins og þá, sem
um var fjallað F þriðja þættin
um. þ.e. jarðvarma. vatnsorku, sólar-
orku, hafbylgjuorku og orku unna af
heitu bergi og úr sorpi. Allt eru þetta
mál, sem maður heyrir lauslega talað
um og stundum einhver einn þáttur-
inn þá ýktur. En F þessum brezku
þáttum var um þetta fjallað af
ábyrgð og mjög vel útskýrt. I fyrsta
þættinum sáum við hve olían á eftir
að endast stutt með sömu notkun,
ekki nema fáa áratugi, og hve illa
hin nauðsynlegu kol úr opnum nám-
um fara með landið. í öðrum þættin-
um varð Ijóst að kjarnorka til orku-
gjafar hefur sFna miklu annmarka,
m.a. hve erfitt er að losna við úr-
gangsefnin, sem nú þarf helzt að
geyma t kældum tönkum F 3000 ár á
afviknum stöðum. Og svo F þriðja
þættinum hve langt rannsóknum er
komið á öðrum orkugjöfum og
möguleikum á notkun þeirra. Ég hefi
veitt þvF athygli, að þessir þættir
vekja enn meiri áhuga ungs fólks en
hinna eldri. enda ekki undarlegt, þar
sem unga fólkið á eftir að upplifa
það, að oliuorkan verði uppurin og
velja þurfi annað I staðinn eða ger-
breyta þvt lífi, sem nútímafólk lifir.
Þáttur sjónvarpsins um sr. Hall-
grtm Pétursson á sunnudagskvöld er
vafalaust mest umtalaða sjónvarps-
efnið frá liðinni viku, enda bregður
okkur við, þegar sjónvarpið tekur sig
til og býr til sjálfstæðan þátt úr góðu
efni. Þetta var að mörgu leyti
skemmtileg tilraun, einkum upp-
hafið og sú tilhögun sem höfundur-
inn, Jökull Jakobsson, hafði á, að
láta leiðsögumann segja hina hefð-
bundnu sögu um Hallgrím og leika
tilbúna þætti á milli úr ævi hans. En
Jökull hefur sagt svo frá, að hann
hafi lengi verið búinn að velta fyrir
sér forminu á þessum þætti, þegar
hann dreymdi nótt eina að hann væri
staddur á Skólavörðusttg og bærist
með hópi fólks upp t Hallgrtmskirkju,
— F anddyrið, þar sem myndin er
og sr. Hallgrtmur þá allt i einu far-
ið að tala út úr myndinni. Geta
svo þeir, sem trúa á drauma lagt
það út eins og þeir vilja. en aðr-
ir gefið sömu skýringu og ég
að þarna hafi undirmeðvitund
Jökuls unnið vel að viðfangs-
efnínu meðan hann svaf. En þannig
byrjaði þátturinn einmitt, með fólk-
inu á SkólavörðustFgnum. „hverjum
Hallgrtmsklukkur glymja," 32 að
tölu. Svo komum við að myndinni
kunnu af sr. Hallgrtmi, en þá strax
kemur F Ijós, að ekki hefur verið
unnið nægilega vel að texta. Leið-
sögumaður segir hana gerða af
Hjalta Þorsteinssyni, samtFmamanni
skáldsins, en sá góði maður mun
aldrei hafa Hallgrtm séð, var vFst
barn að aldri F annarri sýslu þegar
Hallgrtmur dó og IFklega gert mynd-
ina eftir lýsingu. Það er út af fyrir sig
ágæt hugmynd og skemmtileg til-
raun að fá óþekkt fólk til að koma
fram F gervi þessa sögufólks. Minni
um þekktar raddir og andlit úr öðrum
og kannski óskyldum hlutverkum
geta truflað myndina af þessum
kæru sögupersónum, en það kemur
aftur niður á misjöfnum leik, einkum
þar sem mest á mæðir, á sr. Hall-
grimi, ekki sfzt þar sem átti að sýna
hinn glaðsinna og skemmtna Hall-
grFm. En þetta var þess virði að
reyna það. Og leikur ekki til lýta, t.d.
hjá Guðrtði.
Hitt þykir mér slæmt, þegar sjald-
Magnússonar ræðismanns t Edin-
borg, og hefur árum saman unnið á
lausum samningi að þáttagerð fyrir
brezka sjónvarpið eða frá þvt hann
hætti blaðamennsku við The Sots-
man. Magnús er mjög vinsæll sjón-
varpsmaður I Bretlandi, ekki sizt um
þessar mundir, þar sem hann stjórn-
ar spurningaþættinum Mastermind.
í sumar gerði Magnús mynd fyrir
íslenzka sjónvarpið, og ferðaðist þá
um landið og tók upp vegna þjóð-
hátíðarársins. Verður sú mynd
væntanlega sýnd áður en 1974 er
úti.
Þátturinn, sem spyr hvort þarna
sé fundinn Edensgarður biblíunnar,
fjallar um uppgröft á Bahraineyju t
Arabfuflóa þar sem fornleifafræðing-
ar undir stjórn ensk-danska forn-
leifafræðingsins Geoffrey Bibby,
telja sig hafa fundið hinn forna
Edensgarð. Þarna á eyjunni telja
þeir fundna hina fornu Dilmun-
menningu, sem rikti löngu fyrir
Krists burð. En þessir sokknu garðar
gleymdust umheiminum um langt
skeið og hurfu undir mold og ösku,
sem þeir hafa unnið að þvt að grafa
upp. En áletraðar leirtöflur, sem
fundust t Mesopotamíu, höfðu sagt
frá menningu ríkjanna kring um
Arabluflóa, þarsemDilmun átti
stóru hlutverki að gegna. Af þeim
áletrunum mynduðust sagnirnar,
sem gengu um þennan „Edens-
garð", er síðar komst t einni útgáf-
unni inn i biblluna.
Það er sögnin um Dilmunland,
þar sem guðirnir lifðu ! friði og
sakieysi ineð villtum dýrum i upp-
hafi veraldar, um forboðinn ávöxt,
sköpun mannsins úr leir og um
„rifjakonuna". Og Þessar nýupp-
gröfnu fornleifar á Dilmun, þar sem
hingað til var talið að aðeins hefðu
verið grafir til forna, draga fram á
dagsljósið hof og þriggja hæða
hallir, sem sýnileaa eru a.m.k. 3
þúsund áragamlarog áveitumann
virki Einnig styttur og nautshöfuð
úr kopar, sem tengir þetta öðrum
menningarsvæðum. Á þessum stað,
sem Magnús heimsækir með sjón-
varpsmönnum BBC, telja fornleifa-
fræðingarnir að hafi staðið Edens-
garður, sem sagt er frá I gamla
testamentinu Og verður fróðlegt að
sjá staðinn og heyra til Geoffreys
Bibbys og manna hans.
I vikunni eru tvö sjónvarpsleikrit.
Brezka leikritið Akkilesarhællinn á
sunnudag, en það fjallar um at-
vinnumann í knattspyrnu og lýsir
þvi hvernig afstaða hans I þessu
hlutverki breytist, þar til hann gefst
upp. Hitt er bandarísk sjónvarps-
kvikmynd. „Run Simon Run," um
Indiána, sem er að éta sig sundur
Þarna er Indjáninn Simon Zuniga sem Burt Reynolds leikur F bandartsku
sjónvarpskvikmyndinni á miðvikudagskvöld, og Inger Stevens, sem leikur
hið sjálfsagða kvenhlutverk é móti honum.
I HVAÐ EB AÐ SJA?
I GLUGG
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1974
21
SÝNISHORNIÐ
Anna Sigurkarlsdóttir, Háaleitisbraut 32:
Sjónvarpsþátturinn um Hallgrtm Pétursson,
Sálin t útlegð, fannst mér athyglisverðastur af
þvt, sem sýnt hefur verið t sjónvarpinu núna.
Mér fannst hann lifandi og gaman að horfa á
hann. Það versta t sjónvarpinu eru aftur á móti
auglýsingarnar, þegar þær koma, flýti ég mér út.
Á útvarp hlusta ég lítið. Helzt þó á messur,
kvöldvökur og íslenzkt mál, sem mér þykir
íkemmtilegt. En leiðinlegast þykir mér að heyra
háværa popmúsík og sllk læti, ef ég opna útvarp
á kvöldin.
Sigurjón Magnússon, Laugarásvegi 17:
Þættirnir um Orkukreppuna, sem nú er verið
að sýna, held ég að séu það bezta fyrir minn
smekk, sem ég sá t sjónvarpinu i síðustu viku.
Þeir eru fróðlegir og mikið thugunarefni fyrir
alla. Fréttir finnst mér hafa versnað frá fyrstu
dögum sjónvarpsins.
Eitt lélegasta efnið um þessar mundir fínnst
mér vera þýzki sakamálamyndaflokkurinn. Hann
er grófu^fastskorðaður, leiðinlegur og hittir ekki t
mark.
í útvarpinu fannst mér bezt t siðustu viku
leikritið Hallsteinn og Dóra eftir Einar H. Kvaran.
Það var gulls Igildi og ágætlega flutt. Ég hlusta
mikið á útvarp I bilum, er fljótur að slökkva,
ef mér líkar ekki efnið, svo ég veit ekki hvað var
lélegast. Pop-músik hlusta ég þó á áfram, en
lækka bara Sé dregið úr hávaðanum, get ég vel
notið þess.
Friðný Steingrímsdóttir, Álfhóli 6, HúsavFk:
Eg horfi nú nokkuð á sjónvarpið, en minna
hlusta ég á útvarp, — alla vega á kvöldin — og
ég hugsa að ég tapi á því Maður byrjar að horfa
á einhverja kvikmyndina eða þáttinn, en sér svo
eftir þvf og hefur þá kannski misst af einhverju
góðu efni I útvarpinu.
I síðustu viku sá ég ekki marga dagskrárliði.
en ég fylgist með tveimur af þessum nýju
framhaldsþáttum, — Onedin-skipafélaginu sem
ég hugsa að gæti orðið spennandi, og ítölsku
hjónaefnunum Mér leizt ágætlega á byrjunina á
þeim. Annars hef ég mest gaman af innlendum
samtalsþáttum t sjónvarpinu, — þegar talað er
við fólk um hitt og þetta Þannig þótti mér
Maður er nefndur og þættir eins og hann alveg
sérlega skemmtilegir. Það sem mér líkar einna
verst eru erlendu fréttirnar og erlendi fréttaskýr-
ingaþátturinn Maður hefur lltinn áhuga á því
sem verið hefur í gangi allan daginn t fréttunum
t útvarpinu.
Á útvarpið hlusta ég meira á daginn en á
kvöldin. Mér hefur t.d. Ilkað alveg prýðilega
dagskráin eftir hádegi á sunnudögum, eins og
þegar menntamálaráðherrann okkar var dag-
skrárstjóri I eina klukkustund. Þá hlusta ég oft á
fimmtudagsleikritin. Mér þótti Kvaran á fimmtu-
daginn var ágætur, og yfirleitt hef ég meiri
ánægju af innlendu leikritunum en þeim er-
lendu. Minnst hrifin verð ég að segja, að ég sé
af poppmúsík unglinganna. En hún á vissulega
fullan rétt á sér, og Bítlarnir hafa t.d. gert mörg
falleg lög.
En það er eitt sem ég vil að komi alveg skýrt
fram Það er alltaf verið að kvarta yfir þvi hvað
þetta og hitt sé hátt, en afnotagjöld útvarps og
sjónvarps finnast mér alltof lág. Það á tvlmæla-
laust að búa betur að þessu fólki sem vinnur við
þessa fjölmiðla, þvl það kemur okkur sem njót-
um Itka til góða Það er svo margt núna sem er
orðið dýrt, sem er svo miklu minna virði en gott
útvarp og sjónvarp.
Þórunn Þórarinsdóttir, 17 ára, t Reykjavik
svaraði:
„Ég hprfi yfirleitt lltið á sjónvarp en helzt hef
ég gaman af ýmsum fræðsluþáttum, t.d. dýra-
llfsmyndum. í slðustu viku horfði ég þó á þáttinn
um Hallgrím Pétursson, hann var fínn og mér
fannst ég fræðast töluvert um manninn Ég get
ekki dæmt um hvað mér þótti leiðinlegast I
sjónvarpinu t síðustu viku, þvl að þá horfi ég
ekki á það.
í útvarpinu hlusta ég helzt á poppið en skrúfa
fyrir það ef það vekur ekki áhuga minn og get
þess vegna ekki dæmt um hvað var leiðinlegast
þar."
Margrét Jónasóttir, Hliðarstræti 5 f
Bolungarvtk, sagði:
„í síðustu viku horfði ég á þáttinn um Hall-
grím Pétursson, sem mér fannst virkilega fróð-
legur og held að mér þyki hann hvað eftirminni-
legastur úr dagskrá slðustu viku. Eins horfi ég á
framhaldsmyndaflokkana og finnst gaman að
þeim brezka um skipafélagið, en italski þátturinn
er of stutt kominn til að hægt sé að dæma um
hann. Hins vegar held ég að mér þyki hvað
leiðinlegastir lögregluþættirnir tveir á föstudög-
um.
Ég hlusta yfirleitt aldrei á útvarp á kvöldin.
Maður hlustar fram yfir fréttir en eftir það er eins
og maður sé búin að gleyma útvarpinu. Þó
hlustaði ég á erindi Skúla á Ljótunnarstöðum I
Deginum og veginum og hafði gaman af, en á
daginn hlustar maður helzt á múslkina. Ég get
ómögulega dæmt um hvað leiðinlegast var I
útvarpinu, maður skrúfar einfaldlega fyrir það."
Stefðn Jónsson.
I GLEFS
Ætti ég að svara spurning-
unni, sem lögð er fyrir les-
endur f sýnishorninu hér á
sfðunni, um hvað hefði verið
bezta efnið útvarpinu sfðast-
liðna viku, kemur mér fyrst í
hug sagan af honum Hjalta
litla. Það er frábært efni —
fyrir börn á öllum aldri, þó
þessi sögulestur sé mest ætl-
aður yngra fólkinu. Bæði er
textinn afbragð og flutningur-
inn á honum f sérflokki. Þetta
er þriðja framhaldssagan um
Hjalta, eftir Stefán Jónsson,
sem Gfsli Halldórsson leikari
les f útvarpið.
Sfðasta sagan er að byrja nú,
Hjalti kemur heim, en hana
samdi Stefán árið 1951. E.t.v. er
atburðarásin ekki svo sérlega
spennandi í sögunum um
drenginn Hjalta, sem fer í sveit
og kemur heim, en persónulýs-
ingar og umhverf islýsingar eru
skýrar og frásögnin fsmeygileg
— og þvf nær lesarinn, Gfsli
Halldórsson, einstaklega vel.
Þarna gerist það, sem ekki
kemur oft fyrir, að fullorðnir
geta hlustað sér til ánægju með
börnunum — og það tækifæri
ættu foreldrar að grfpa. Slíkur
tengiliður er ekki á boðstólum
á hverjum degi.
Fréttir eru það efni, sem ég
hlusta mest á f útvarpi. En eitt
angrar mig stundum. Mér
finnst fréttasemjendur ekki
muna nægilega vel eftir þvf, að
þetta efni er lesið og ber mjög
hratt fyrir eyru hlustenda.
Slfkar fréttir þarf að semja
öðru vfsi en fréttir til prent-
unar, þar sem hægt er að að-
gæta aftur, hafi maður misst af
eirhverju, svo sem eins og um
hvaða land er verið að ræða,
hvaða félag, hvaða fyrirbrigði
o.s.frv. Sé þess aðeins getið
einu sinni f upphafi útvarps-
fréttar og sfðan haldið áfram að
tönnlast á orðum eins og fyrir-
tækið, stofnunin, staðurinn
borgin o.s.frv., er hætt við að
sá, sem missir af hinu eina
sanna lykilorði f upphafi, geti
aldrei áttað sig á um hvað
málið snýst. Þetta ætti að vera
fyrsta boðorð þeirra, sem byrja
að skrifa útvarpsfréttir — og
það kostar enga fyrirhöfn,
aðeins svolitla athugun.
— E.Pá.
I HlfAÐ ER AÐ HEYRA?
Tveir kunnir og þjálfaðir útvarps-
menn byrja með nýja þætti I næstu
viku, Jónas Jónasson með spurn-
ingaþáttinn „Þekkirðu landið?" á
sunnudagskvöld og Páll Heiðar
Jónsson með sinn fyrsta vetrarþátt
úr útvarpssal á föstudagskvöld. Má
búast við að þessir þættir verði
bæði til góðrar afþre^engar og fróð-
leiks.
Þetta er I fjórða skiptið, sem
Jónas Jónasson stjórnar spurninga-
þáttum, tvisvar var hann með þátt-
inn „Veiztu svarið?" og er þessi
þáttur nokkuð svipaður, nema hvað
nú er viðfangsefnið lönd og þýðir.
Tveir keppa I hverjum þætti og held-
ur sá áfram, sem sigrar. ( fyrsta
þættinum verða Alda Snæhólm
Einarsson listmálari og Óskar A.
Glslason skipamiðlari. Stjórnandi
leggur fram lista með 5 löndum og
fær sá keppenda, sem dregur það í
hlutkesti, að velja sér land, en meðal
landanna er ávallt (sland. Hinn
verður svo að svara spurningum um
það land sem hann kýs sér úr hópi
hinna fjögurra. Báðir svara 10
spurningum um hvort land. Ólafur
Hansson velur spurníngarnar og er
dómari, eins og svo oft áður. En
þátturinn stendur í 'h tlma í hvert
skipti á sunnudagskvöldum. —
Aðalatriðið er að rifja upp nöfn á
ýmsum stöðum I ýmsum löndum og
hafa skemmtun af, sagði stjórnand-
inn, er hann var spurður um þáttinn.
Þáttur Páls Heiðars, sem verður
einu sinni t mánuði, er með nokkuð
öðru sniði en fyrri útvarpsþættir.
Ætlunin er að reyna þá útvarps-
tækni, sem fyrir hendi er, að þv! er
Páll Heiðar útskýrði fyrir okkur. Þar
verður blandað saman unnum atrið-
um, sem tilbúin eru fyrirfram, og
eiga þau að verða hvati I umræðum,
er fara fram t útvarpssal, þar sem
hópi fólks er boðið að koma og ræða
málið I beinni útsendingu. En jafn-
framt verður salurinn i sambandi við
fólk utan staðar, á óbeinni Itnu, ef
svo má orða það. Fólk getur hringt
og komið á framfæri spurningum og
ef þær falla að efninu, þá er þeim
komið á framfæri og þær ræddar t
þættinum. Þannig hyggst Páll
Heiðar taka fyrir I hverjum þætti
efni, sem er ofarlega á baugi hverju
sinni og fjalla um það á staðnum. Til
Pðll HeiSar með þátt úr útvarps-
sal.
Jónas með „Þekkirðu landið?"
I
I
I
dæmis fer hann út á land til að afla I
undirbúna efnisins og er nýkominn |
úr sltkri ferð fyrir þáttinn um Vest- •
firði og Austfirði.
Fyrsti þátturinn, á föstudaginn t |
næstu viku, fjallar um þjóðarbúið og •
ástand þess. Reynt verður að gera
grein fyrir því hvernig sá búskapur
stendur og fá þá, sem ábyrð bera á t
þvt, til að koma og ræða málið, að
því er Páll tjáði okkur. Og verður
forvitnilegt að sjá þessa nýlundu.
Við grtpum niður á athyglis-
verðum stöðum F dagskránni t vik-
unni. Á miðvikudagskvöld segir ■
Matthias Johannessen skáld og rit- *
stjóri frá Gunnlaugi Scheving list- |
málara, sém var mikill vinur hans, ■
en bók sem Matthías hefur skrifað •
um Gunnlaug, er væntanleg á mark- |
aðinn frá útgáfu Helgafells nú fyrir •
jólin.
Á fimmtudagskvöld verður flutt
enn eitt leikrit úr íslenzkri leiklistar- .
sögu og er komið að Skálholti, sem I
Guðmundur Kamban skrífaði á ár- |
unum 1930—35 um sögulegt efni .
frá 17. öld, um Brynjólf biskup ■
Sveinsson I Skálholti og fjölskyldu
hans, ástarmál og hrösun Ragn-
heiðar dóttur hans, dauða hennar og I
afdrif biskups, og er sú saga kunnari |
en frá þurfi að segja. Upptakan á .
leikritinu, sem flutt er, er frá 1955, I
geymd á böndum. Þá var liðin sú
tíð, að efni væri tekið upp á plötur,
sem þó er enn afritað af á bönd, og
einnig tlmi segulþráðanna sem þá
tóku við i 2—3 ár og brúuðu bilið ■
yfirá böndin En segulþráðurinn var •
leiðinda áhald, segir Þorsteinn Ö
Stephensen leiklistarráðunautur út- •
varpsins, sem stjórnar þessum leik- •
ritaflutningi af gömlum og nýjum |
leikritum. Skálholt var góð upptaka ■
og leikarar afbragð, Ragnheiði leikur
Herdís Þorvaldsdóttir, Arndís
Björnsdóttir lék Helgu I Bræðra- .
tungu og Þorsteinn Ö. Stephensen •
Brynjólf biskup. Lárus Pálsson
stjórnaði. Þessi flutningur útvarps- •
ins á Islenzkum leikritum á hátiðar- I
ári fpllur sýnilega I góðan jarðveg.
TÓNHORNIÐ
Á morgun, laugardag, flytur útvarp-
ið sérstakan þátt t tilefni sextugs
afmælis dr. Hallgrlms Helgasonar tón-
skálds. Auk þess sem Atli Heimir
Sveinsson, formaður Tónskáldafélags-
ins, talar um Hallgrim, verða flutt eftir
hann tónverk, nær öll í frumflutningi
hér á landi.
Hallgrimur hefur dvalið I Kanada og
kennt við háskólann t Saskatchewan,
en er nú fluttur aftur heim til íslands
og hefur nýlega verið veitt dosents-
embætti við Háskóla íslands t sálma-
og messusöngfræði, sem dr Rábert A.
Ottósson kenndi áður. Það var einmitt
fyrir pöntun frá háskólanum í
Saskachewan að hann samdi fiðlu-
konsertinn nr. 2, sem fluttur verður t
útvarpið nú. Hann var fyrst fluttur við
háskólann og t CBC útvarpinu t
Kanada. Hinn kunni fiðluleikari Har-
vard Brown, sem var konsertmeistari
Lundúnasinfóniuhljómsveitarinnar áð-
ur en hann fluttist til Kanada, lék
verkið með píanóundirleik höfundar.
Það var tekið upp I Kanada. Og verður
sú upptaka nú frumflutt á íslandi á
morgun. En þennan fiðlukonsert
kveðst dr. Hallgrlmur hafa samið í
minningu Jón Leifs, sem þá var nýlát-
inn. Þeir höfðu unnið mikið saman,
áður fyrr,voru m.a. stofnendur Stefs.
Þá mun Ólafur Þ. Jónsson syngja
lög eftir Hallgrlm, sem flest eru nú
frumflutt hér. Þau samdi Hallgrímur í
Sviss um 1950. Það eru m.a, Vetrar-
sólhvörf eftir Einar Benediktsson,
Smalastúlkan eftir Matthias Jochums
son, Njóla eftir Björn Gunnlaugsson,
Vitaslagur eftir 1 8. aldar skáldið Þorlák
Þórarinsson, Nú afhjúpast Ijósin og
Martuvtsa eftir Jón Helgason. Verður
gaman að heyra þessi Ijóð sungið með
nýjum lögum dr. Hallgríms
Á þriðjudaginn I næstu viku byrjar
Jón Ásgeirsson tónskáld Tónlistarþátt I
útvarpinu, sem verður I vetur. Jón var
fyrir einum 8 árum kunnur útvarps-
hlustenum fyrir þjóðlagaþátt, sem varð
mjög vinsæll. Hann hóaði saman
nokkrum félögum í svokallaðan
Krummakór, nafnið dregið af því að
þeir sungu alltaf „Krummi krunkar
úti". Þarna gróf Jón upp og kynnti
ýmis af þjóðlögum Bjarna Þorsteins-
sonar, sem upp úr þessu var farið að
syngja viðar, svo sem t skólum. Og var
þar góð kynning.
! tónlistarþáttum stnum I vetur
hyggst Jón taka fyrir hvað eina, sem er
að gerast í músiklifinu hér á landi og ef
tslenzkir tónlistarmenn koma við sögu
erlendis. Núna er til dæmis nýafstaðið
norrænt tónlistarmót í Kaupmanna-
höfn, þar sem flutt voru verk eftir Atla
Heimi Sveinsson, Jónas Tómasson,
Hafliða Hallgrimsson og Jón Ásgeirs-
son og hafa þessi verk verið eða verða
flutt I útvarpi á Norðurlöndum Tek-
ur Jón þetta fyrir I þættinum á þriðju-
dag Ltklega hefur þó hvorki viðtal við
sjálfan sig og hætt við að ekki verði
sagt frá þvl að hans verk, sem danskur
barnakór söng í tilheyrandi búningum
var flutt með beinni útsendingu I
danska sjónvarpinu. Að beiðni um verk
fyrir barnakór samdi Jón verk við
fyrsta hluta úr Óljóðum Jóhannesar úr
Kötlum og var það flutt af drengjakór
danska útvarpsins. Ætti (slenzka sjón-
varpið að tryggja sér þessa útsend-
ingu, ef unnt er. Auk kynningar á
tónlistarmótinu t Höfn, hyggst Jón
kynna nýstofnaðan kammermúsik-
klúbb t Reykjavlk og þá e.t.v. með
múslkflutningi.
í sjónvarpinu verður á föstudag I
næstu viku ánægjulegur þáttur fyrir
tónlistarunnendur. Þá leikur Daniel
Barenboim verk eftir Chopin á píanó
og var það tekið upp á tónleikum t
Háskólablói á listahátið I sumar. Daniel
Barenboim er íslendingum vel kunnur
Hann stjórnaði Sinfóníuhljómsveit (s-
lands á listahátlðinni 1970, og hélt þá
hljómleika með konu sinni celloleikar-
anum Jaqueline du Pré við mikla hrifn-
ingu. í sumar ætlaði hann llka að
stjórna sinfóniuhljómsveitinni, en þar
sem kona hans, Jaqueline du Pré,
þjáist af lömunarsjúkdómi og var mjög
veik, vildi hann ekki vera of lengi að
heiman og kom aðeins og lék á pianó á
þessum tónleikum verk eftir Chopin.
Barenboim er heimsþekktur pianóleik-
ari. Hann var undrabarn og hefur slðan
átt sér óslitinn frægðarferil sem
þroskaður listamaður, leikur með
heimsþekktum hljómsveitum um allan
heim og hljómplötur hans dáðar.
Dr. Hallgrfmur Helgason.
Jún Asgeirsson.
Daniel Barenboim.