Morgunblaðið - 05.12.1974, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 1974
Lars Huldén í
Norræna húsinu
Á siðari bókmenntakynningu
Norræna hússins laugardaginn 7.
desember kl. 16:00 kynna sænski
og finnski sendikennarinn nýjar
athyglisveróar bækur á bóka-
markaði sinna heimalanda. Rit-
höfundurinn prófessor Lars
Huldén, formaður finnsk-sænska
rithöfundasambandsins, verður
gestur á þessari kynningu. Lars
Huldén er prófessor við
norrændudeild Helsingforshá-
skóla. Hann hefur samið átta
ljóðabækur, og sú nýjasta,
Lásning för vandrarer, er einmitt
að koma út þessa dagana, og enn-
freihur hefur hann skrifað leik-
rit, nánast í kabarettstíl. Auk þess
hefur hann birt margt visindalegs
eðlis, s.s. doktorsritgerð um sagn-
beyginguna f Österbottensænsku,
greinar um örnefni og staðarnöfn,
og hann er mikill Bellmans-
fræðingur. Prófessor Huldén er
staddur hér á vegum Norræna
hússins og Háskóla íslands þar
sem hann flytur einmitt fyrirlest-
London, 4. des. Reuter.
HÁVÆRAR deilur hófust í
dag um þær fyrirætlanir
brezku stjórnarinnar aö
ieggja niöur aö mestu leyti
þaö sem eftir er af alþjóö-
legu varnakerfi Breta. Bú-
izt er við að þessar deilur
aukist stig af stigi þangað
til endanlegt frumvarp
um sparnaöaráætlanirnar
verða lagðar fyrir þingiö
eftir áramótin.
Jafnframt býr stjórnin sig
undir að skýra bandalagsríkjum
Breta í Evrópu, við Miðjarðarhaf
og í Asíu frá þessum samdrætti í
vörnum Breta og hernaðarskuld-
bindingum þeirra. Endanleg
ákvörðun um sparnaðaráætlan-
irnar verður ekki tekin fyrr en að
loknum þessum viðræðum. Þær
verða heldur ekki samþykktar ef
einhver hópur þingmanna Verka-
mannaf lokksins leggst gegn þeim.
Sparnaðaráætlanirnar miða að
því að rétta við greiðsluhalla
Breta og þær eru í samræmi við
þá stefnu stjórnarinnar að kalla
heim allt brezkt herlið austan
Súez-skurðar svo að Bretar geti
betur einbeitt sér að sameigin-
legum vörnum NATO í Evrópu.
Gert er ráð fyrir að herútgjöld
verði lækkuð um 4.700 milljón
pund á tíu árum samkvæmt
áformunum, þar af um 300
milljónir 1975—76, um 500
milljónir á ári 1978—9 og um 750
milljónir á ári 1983—84.
Fækkað verður um 35.000 menn
Pílagrímar
í flugslysi
Colombo4. des. — Reuter.
SEINT I kvöld hrapaði hollenzk
leiguflugvél til jarðar I Sri
Lanka og braust út eldur í vél-
inni. Innanborðs voru 182 píla-
grímar á leið til Mecca. Ekki
var vitað hvort einhver hefði
komizt Iffs af.
Valur og FH
sigruðu
Tveir leikir fóru fram í Islands-
mótinu í, handknattleik í gær-
kvöldi. Valur sigraði Gróttu með
17—15 (7—8) og FH sigraði Ar-
mannmeð20—15 (8—10).
ur um Bellman, fimmtudaginn 5.
desember kl. 17:00.
Á bókmenntakynningunni á
laugardag mun Lars Huldén ræða
þær finnsk-sænsku bókmenntir,
sem eru efst á baugi nú, einkum
kvæði, og ásamt finnska sendi-
kennaranum mun hann einnig
ræða nokkuð um þær tvær bækur,
sem tilnefndar hafa verið til bók-
menntaverðlauna Norðurlanda-
ráðs. Auk þessa gefur finnski
sendikennarinn nokkurt yfirlit
yfir þann finnska bókakost, sem
til er i Bókasafni Norræna húss-
ins. Ingrid Westin, sænski sendi-
kennarinn, kynnir ýmsar at-
hyglisverðar, nýjar sænskar
bækur, og fjallar ennfremur
nokkuð um höfunda þeirra
sænsku bók, sem til greina koma
við úthlutun bókmenntaverð-
launa Norðurlandaráðs, Sven Del-
blanc og Göran Palm.
Þessi bókmenntakynning er
öllum opin.
í 370.000 manna herafla Breta og
um 30.000 óbreyttum borgurum
sagt upp. Lítillega verður fækkað
í setuliðinu í Hong Kong, en her-
stöðvum Breta á Gan og Mauritius
verður lokað og flestir hermenn
Breta i Singapore verða kvaddir
heim.
— Miki
Framhald af bls. 1
áttu þeirra um stöðu flokksfor-
seta.
Miki hefur setið á þingi siðan
1937. Hann var þá þrítugur og
yngsti þingmaðurinn sem þá
hafði verið kjörinn I Japan. Hann
hefur lýst þvi yfir að hann
hyggist breyta verulega tilhögun-
inni á kosningu forseta flokksins.
Um það var deilt þegar Tanaka
sagði af sér hvernig kjósa ætti
forseta flokksins.
Jafnframt hyggst Miki endur-
skoða kosningakerfið í Japan,
kosningasjóði og samskot í þá og
notkun pólitiskra sjóða.
— Ródesía
Framhald af bls. 1
Þjóðernissinnaforingjarnir
tveir, Joshua Nkomo og séra Nda-
baningi Sithole fengu i fyrra
mánuði að fara til sams konar
fundar í Lusaka. Orðrómur var á
kreiki í Lusaka í kvöld að emb-
ættismenn Ródesíustjórnar tækju
einnig þátt í fundinum til að
finna lausn á stjórnarskrárlegum
deilum Ródesíu við Bretland og
baráttunni milli hvita minni-
hlutans og svarta meirihlutans í
landinu. Þetta fékkst þó ekki
staðfest.
— Hartling
Framhald af bls. 1
í síðustu kosningum), Jafnaðar-
menn 26,9% (25,7%), Framfara-
flokkurinn 12,9% (15,9%), Rót-
tæki vinstri flokkurinn 11,1%
(11,2%), Sósfalfski þjóðarflokk-
urinn 8,5% (6,o%), Ihaldssami
þjóðarflokkurinn 7,3% (9,2%),
Kommúnistar 4,3% (3,6%),
Kristilegi þjóðarflokkurinn 4,2%
(4,0%), Miðdemókratar 3,0%
(7,8%) og Réttarsambandið 2,7%
(2,9%).
Stjórnmálaflokkarnir vinstra
megin við ríkisstjórnina sögðu að
heiidarlausnin færi í sér óviður-
kvæmilega íhlutun í frjálsan
samningsrétt verkalýðsfélaganna,
en hægri flokkarnir voru ekki á
einu máli. Þeir kváðust þó álíta
það óaðgengilegt að rikisstjórnin
fyrirskipi launastöðvun án þess
að aðilar vinnumarkaðarins hafi
fengið að reyna samningaleiðina.
Formaður danska Kommúnista-
flokksins, Knud Jespersen, kvað
heildarlausnina vera „stríðsyfir-
lýsingu á hendur launþegum", og
svipað sagði Gert Petersen, tals-
maður Sósíalíska þjóðarflokksins.
Anker Jörgensen, leiðtogi jafn-
aðarmanna, sagði að stjórnin ætti
enga möguleika á að koma áætlun
sinni í gegnum þingið, og váeri
aðeins að notfæra sér alvarlegt
efnahagsástand Danmerkur til
eigin hagsbóta.
Jens Möller, úr Kristilega
þjóðarflokknum, var sá eini sem
studdi heildarlausnina. Formaður
Framfaraflokksins, Mogens
Glistrup, sagðist geta samþykkt
ákveðin atriði hennar, en ekki
önnur. Talsmenn Ihaldsflokksins
og Réttarsambandsins sögðu
báðir, að heildarlausnin væri
greinileg kosningaögrun.
Dönsku dagblöðin telja að kosn-
ingarnar verði í janúar, og er
helzt talað um 14. eða 21. janúar.
— Jólasöfnun
Framhald af bls. 2
þeim jafnframt stuðning á undan-
förnum árum.
Nefndin mun ekki efna til söfn-
unar á fatnaði fyrir jólin að þessu
sinni. Veldur því meðal annars
skortur á hentugu húsnæði.
Þá vill nefndin beina því til
fólks, að umsóknir um jólaglaðn-
ing berist henni sem allra fyrst,
og að það þarf að endurnýja um-
sóknir fyrir þá, sem áður kunna
að hafa notið úthlutunar.
Skrifstofa Mæðrastyrksnefndar
er að Njálsgötu 3. Þar er tekið á
móti umsóknum og framlögum.
Skrifstofan er opin kl. 10—6 dag-
lega, sími 14349.
(Fréttatilkynning frá Mæðra-
styrksnefnd).
— 37 hross
Framhald af bls. 2
endur eru að hestunum og
nokkrir þeirra vilja fá hunda að
auki, hestunum til félagsskapar.
Þá hafa einnig verið töluverðir
flutningar á lopa héðan með flug-
vélum Iscargo, bæði til Norður-
landa og Hollands. Heim hafa
flugvélarnar oft og tíðum flutt
húsgögn og ýmis heimilistæki.
Telja forráðamenn Iscargo að
flutningar með vélum félagsins
hafi meira en tvöfaldast í ár frá
því sem var í fyrra.
— Uppivöðslu-
samir
Framhald af bls. 40
þykir þeim matur í því, þegar
konur sitja einar undir stýri í
bilunum. Þá gera þeir sér leik að
því að halda bílunum kyrrum eða
hindra þá í að komast leiðar
sinnar. Lögreglan segir, að jafn-
vel hafi legið við slysum af þess-
um sökum, þar eð ekki hafi allir
bilstjórar sömu biðlund gagnvart
ærslum unglinganna.
Lögreglan í Árbæ hafði einnig
orð á þessan uppöðslusemi
unglinganna, kvað mikið kvartað
undan því að hangið væri aftan i
bílum, en minna um það að
foreldrar sæju til þess að
unglingarnir héldu sig heima
eftir að kvölda tæki.
— Coppelína
Framhald af bls. 2
nemendur úr Ballettskóla Þjóð-
leikhússins þátt í sýningunum.
1 öllum ballettunum eru mörg
eindansarahlutverk, og því
reynir mjög mikið á hvern ein-
stakling í flokknum.
Á fundinum kom fram, að nú
væru hafnar æfingar á
Coppeliu, og er ætlunin að
frumsýning á ballettinum fari
fram i febrúarlok. Ætlunin er
að fá dansara til liðs við Is-
lenzka dansflokkinn erlendis
frá, og mun ákveðið að Þórar-
inn Baldvinsson komi heim frá
Englandi, þar sem hann hefur
starf að að undanförnu.
Þjóðleikhússtjóri sagði, að ör-
lög íslenzka dansflokksins yrðu
ráðin á næstunni, en starfsemi
hans hefur byggst á sérstakri
fjárveitingu, án þess að gert
hafi verið ráð fyrir því í f járlög-
um. Fjárveitingin nam sex
milljónum króna á síðasta ári,
en nú hefur verið sótt um níu
milljón króna framlag til þess-
arar starfsemi fyrir næsta ár.
— IRA
Framhald af bls.7
að þeir séu hræddir við að
opna munninn og tala með
írskum hreim og sumir hafa
ekki mætt til vinnu undanfar-
ið. Þessi viðbrögð — að
maður snúist gegn manni —
eru IRA kær.
Ef nýju lögin reynast
áhrifalítil, má búast við því
að ríkisstjórnin grípi næst til
þess ráðs að innleiða nokkurs
konar vegabréfaskyldu, svip-
að og var í síðari heims-
styrjöldinni. Þá sér þjððin
loks að hún á í stríði.
— Háspenna
Framhald af bls. 18
verið sjónarmið Norðlendinga, að
fyrsta skryfið hefði átt að vera að
nýta einhverja þá mörgu virkjunar-
möguleika, sem fyrir væru f fjórð-
ungnum, áður en byggðalfnan væri
byggð. svo hægt væri að flytja eftir
henni rafmagn milli landshlutanna
beggja vegna frá. Ákvörðun um
hálendislfnu sem siðar var breytt f
byggðalfnu, hefði verið tekin af ráð-
herranum án samráðs við sveitar-
félög á Norðurlandi og í andstöðu við
flesta forvigismenn þeirra. Þá ræddi
Lárus um Laxárvirkjun, Kröfluvirkjun
og orkumál Norðlendinga í heild.
sem skilist væri við ! hinum mesta
vanda, sem sizt væri til að státa af.
Magnús Kjartansson teldi að fram-
kvæmdir við byggðallnu hefði getað
hafist seinni hluta september-
mánaðar sl. Nú væri nýbyrjaður
desembermánuður. Það væru furðu-
legt að útskýra orkuvanda Norðlend-
inga nú, og um mörg undanfarin ár,
með nokkurra vikna seinkun á þess-
ari umdeildu Ifnu, sem að auki tæki
a.m.k. tvö ár að byggja. þegar fjár-
magn til hennar væri tryggt, sem
ekki væri.
Þar að auki hefði Magnús vanrækt
að ákveða einhvern framkvæmda-
aðila til að sjá um framkvæmd linu-
lagnarinnar. Það hefði verið nú-
verandi orkuráðherra, sem falið
hefði RARIK framkvæmd verksins.
Jafnvel byggðalfnan og hvern veg
væri að henni staðið. væri tvíbent
hrósefni fráfarandi orkuráðherra.
Magnús Kjartansson og Matthias
Mathisen tóku enn til máls. Þá
hafði Lúðvfk Jósepsson rétt gengið í
ræðustól þegar forseti deildarinnar
(MagnúsTorfi Ólafsson) frestaði um-
ræðu.
— Skákþáttur
Framhald af bls. 12
(Berlínarvörnin er eitt elzta og
traustasta afbrigðið i spönskum
leik).
4. 0-0 — Rxe4, 5. d4 — Rd6,
(Annar möguleiki er hér 5. —
Be7).
6. Bxc6
(Aðrir leikir valda svörtum litl-
um erfiðleikum, t.d. 6. dxe5 —
Rxb5, 7. a4 — d6! og svartur þarf
ekkert að óttast).
6. — dxc6, 7. dxe5 — Rf5, 8.
Dxd8+
(Ekki 8. De2(?) — Rd4!, 9.
Rxd4 — Dxd4, 10. Hdl — Bg4 og
svartur stendur betur).
8. — Kxd8, 9. b3 — h6, 10. Bb2 —
Be6, 11. Rbd2 — a5,
(Svartur hyggst skipta upp á
peðum á drottningarvæng og nýta
þannig peðameirihluta sinn þar.
Til greina kom einnig 11. — Ke8
ásamt Hd8).
12. c4 — a4,13. h3 — c5, 14. Re4
— b6, 15. g4 — Re7, 16. Kg2 — g5,
17. Kg3 — Rg6, 18. h4 — Rf4?
(Þessi leikur leiðir til peðtaps;
betra var 18. — Rxh4).
19. Hfdl+ — Ke7, 20. Hd2 — axb3
21. axb3 — Hxal, 22. Bxal — Rg6,
(Svartur átti ekki annarra
kosta völ).
23. hxg5 — hxg5, 24. Hdl!
(Peðið hleypur ekki og svarti
hrókurinn má ekki komast til hl).
24. — Bg7, 25. Rexg5 — Bc8,
(Betra var 25. — Ha8).
26. Re4 — Bb7, 27. Rd6!
(Skemmtilegur leikur, sem ger-
ir út um skákina).
27. — cxd6, 28. exd6+ — Kd7,
(Ekki 28. — Kf8 vegna 29. d7 og
vinnur).
29. Bxg7 — Bxf3, 30. Kxf3 —
Hh3+, 31. Ke4 — Hxb3, 32. f4! —
Hb4, 33. f5 — Rh4, 34. Hcl —
Hb3,
(Auðvitað ekki 34. — Kxd6
vegna 35. Bf6 og riddarinn fellur)
35. Be5 — Rg2, 36. Hc3 — Hbl,
37. Bg3
(Nú er svarti riddarinn dauð-
ans matur).
37. — Hdl, 38. Kf3 — Hd2, 39.
Ha3 og svartur gafst upp.
r
— Agæt
frammistaða
Framhald af bls. 39
að síðustu skiptingu i hlaupinu
hafi Durham-skólinn verið í öðru
sæti, um 50 metrum á eftir
Birmingham. Var gífurlega mikil
barátta á lokasprettinum, en þá
kom fram á sjónarsviðið sterkur
hlaupari frá háskólanum í
Sheffield og blandaði sér í barátt-
una. Lyktaði þessu 30 kílómetra
hlaupi með því, að Birmingham-
skólinn sigraði á 86:14 mín.,
Sheffield-skólinn varð annar á
86:16 mín. og Durham-skólinn
þriðji á 86:17 min. Munaði því
aðeins 3 sek. á fyrstu og þriðju
sveit.
Tími Sigfúsar í hlaupinu var
14,12 mín., en ágúst átti þriðja
beztan tima Durhammanna 14,20
min.
— Hefðum við haft okkar bezta
mann, Phil Dum, þykjumst við
vissir um að hafa unnið yfir-
burðasigur, sagði Ágúst, — en
hann meiddist á æfingu nokkru
fyrir hlaupið. — Frammistaða
okkar í hlaupinu var hins vegar
mikilsverð, þar sem vió höfum nú
skapað okkur háan sess í víða-
vangshlaupum brezkra háskóla.
Eftir þessa frammistöðu i Leeds
sjáum við möguleika á góðri
frammistöðu í Hyde Park Relay,
sem fram fer i London i febrúar.
Ágúst sagði, að hann og Sigfús
æfðu nú mjög vel. — Ég tel að við
séum i góðu formi núna, sagði
Ágúst, og bætti því við, að hann
væri nú alveg laus viðmeiðsli.sem
drógu úr honum við æfingar sl.
vetur. Næsta mót, sem þeir Sigfús
og Ágúst keppa í, verður innan-
hússmót, sem haldið verður 3. og
4. janúar n.k.
— Ný þingmál
Framhald af bls. 18
Nesstofa.
Olafur G. Einarsson (S) beinir
fyrirspurn til menntamálaráð-
herra, þess efnis, hvort ríkis-
stjórnin hafi ákveðið að nota
heimild í fjárlögum til að festa
kaup á Nesstofu.
Rannsókn á kostnaði
við fiskveiðar.
Jón Á. Héðinsson (A) flytur
þingsályktunartillögu, svohljóð-
andi: „Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að fela Þjóðhags-
stofnun sérstaka rannsókn á
kostnaði á veitt kíló af bolfiski
hjá ýmsum flokkum fiskiskipa-i
flotans. Einkum skal lögð áherzla
á athugun á eftirtöldum
kostnaóarliðum, pr. veitt kíló:
stofnkostnaði, oliu, veiðarfærum,
tryggingum, viðhaldi og launa-
greiðslum. Athugunin nái yfir ár-
in 1971 — 1974.“
Innflutningur og
eldi sauðnauta.
Landbúnaðarnefnd neðri deiid
ar endurflytur frumvarp til laga
um innflutning og eldi sauðnauta.
Frumvarpið gerir ráð fyrir
heimild til handa Búnaðarfélagi
Islands í þessu skyni. Markmið:
að fá úr því skorið, hvort hérlend
náttúruskilyrði henta þessari
dýrategund, að kanna hvort rækt-
un sauðnauta geti orðið arðvæn-
leg búgrein hér á landi.
Bretar fara
heim frá Asíu