Morgunblaðið - 22.01.1975, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. JANUAR 1975
27
Frá alþjóðlegu
skákmóti í
Houston
í Texas
Texas er að verða háborg skák-
lífsins í Bandaríkjunum og þar
lauk allsterku alþjóðlegu skák-
móti fyrir skömmu. Urslitin urðu
sem hér segir: 1, R. Hiibner (V,-
Þýzkal.) 8 v., 2. Matanovic
(Júgósl.) 7,5 v., 3. Mednis
(U.S.A.) 7 v., 4. Jansa (Tékkósl. >
6,5 v., 5. Grefe (U.S.A.) 6 v., 6. —
7. Damjanovic (Júgósl.) og Martz
(U.S.A.) 5,5 v., 8. Kanlan (Puerto
Rico) 5 v., 9.—10. Chellstorph og
Commons (U.S.A.) 4 og 12. Kark-
lins (U.S.A.) 2 v.
Sigur Hubners kom engum á
óvart, en hins vegar munu fáir
hafa búizt við svo miklu af Medn-
is. Hann hefur verið alþjóðlegur
meistari um alilangt skeið en náði
með þessum árangri fyrri hluta
stórmeistaratitils og er fyrsti
Bandarikjamaðurinn til þess að
vinna það afrek í fjögur ár. Þeir
grefe og Martz tryggðu sér alþjóð-
legan meistaratitil með árangri
sínum í mótinu. Hér kemur nú
ein skák frá Houston.
Hvítt: W. Martz
Svart: R. Hiibner
Kóngsindversk vörn
1. d4 — g6, 2. c4 — Bg7, 3. g3 —
d6, 4. Bg2 — Rc6,
(Nú er hvítur eiginlega þvingað-
ur til þess að leika d5; 5. Rf3 yrði
svarað með Bg4 og 5. e3 er full
hægfara)
5. d5 — Rb8, 6. e4 — e5, 7. Rc3 —
f5, 8. Rge2 — Rf6, 9. 0-0 — 0-0, 10.
exf5(?)
(Nú nær svartur að tryggja sér
mjög sterka mióborðsstöðu. Betra
var 10. f4).
10. — gxf5, 11. f4 — e4,12. Khl —
c5, 13. dxc6 frhj.hl.
(Þannig kemur hvítur að visu i
veg fyrir aó svartur nái öllum
völdum á miðborðinu, en i staðinn
nær svartur hraðari lióskipan).
13. — Rxc6, 14. Be3 — Be6, 15.
Da4 — De7, 16. Hadl — Hfd8, 17.
b3
(Hér kom einnig til greina að
reyna 17. Rd5).
17. — d5,
(Losar sig við bakstæða peðið á
d5).
18. cxd5 — Rxd5, 19. Rxd5 —
Bxdö, 20. Bd4
(Lætur af hendi biskupaparið en
eftir 20. Rd4 hefði áframhaldið
getað orðið: 20. — Rxd4, 21. Bxd4
— e3!, 22. Bxd5+ — Hxd5, 23.
Bxg7 — e2! og vinnur).
20. — Rxd4, 21. Rxd4 — Df7, 22.
Rc2 — Bc6, 23. Hxd8 — Hxd8, 24.
Dxa7 — Hd2, 25. Rb4(?)
(Tapar strax en eftir 25. Db8+
hefði áframhaldið getað orðið: 25.
— Df8, 26. Dxf8 — Bxf8, 27. Re3
— Bc5, 28. Rxf5 — Bb5, 29. Hcl
— e3, 30. Bxb7 — e2, 31. Bf3 —
Hdl, 32. Hxdl — exdlD, 33. Bxdl
— Bc6+ og mát i næsta leik).
25. — Bb5, 26. Hel — Bf8, 27. a3
— Dxb3, 28. Dxb7 — Hdl og hvít-
ur gafst upp. Eftir 28. Hgl —
Hxgl, 29. Kxgl — Ddl+ er hann
óverjandi mát.
— Ford
Framhald af bls. 1
nauðsynlegt og þess vegna hefðu
Bandaríkin sent hergögn til landa
í þessum heimshluta.
Jafnframt útilokaði Ford þann
möguleika að Bandarfkin drægj-
ust inn í Víetnamstríðið. Hins
vegar vék hann sér undan að
svara því hvort loftárásir yrðu
hafnar að nýju gegn skæruliðum.
Hann sagði að slíkar ráðstafanir
yrði að gera innan ramma stjórn-
arskrárinnar og laganna.
Um yfirlýsingu þá sem hann
kvaðst undirrita í vikunni sagði
hann að hún væri „víðtækasta
orkuverndaráætlun í sögu þjóðar-
innar. Hún er fyrsta skrefið í þá
átt að við endurheimtum orku-
frelsi okkar."
Hins vegar taldi hann að tillög-
ur demókrata leystu aðeins hluta
vandans.
David Ennals, aðstoðarutanríkis-
ráðherra Breta, er hann sagði frá
samkomulaginu um togveiði-
bannið á blaðamannafundi i gær.
— Samkomulag
Framhald af bls. 1
Nokkur atriði samkomulagsins
eru enn óútkljáð. Engin tima-
mörk verða fyrir samkomulaginu
en kveðið verður á um að hver
samningsaðili geti sagt upp samn-
ingum með hæfilegum fyrirvara
að sögn Ennals.
Hann sagði að samþykkt hefði
verið að Norðmenn hefðu rétt til
að stöðva togara sem brytu samn-
inginn, rannsaka þá og skipa
þeim að sigla burt. Hins vegar
geta aðeins Bretar, Frakkar og
Vestur-Þjóðverjar sjálfir lögsótt
skipstjórana eða gert aðrar ráð-
stafanir ef þeir gerast brotlegir.
Bannið nær til norskra togara
einnig og það hafa norskir togara-
menn gagnrýnt harðlega.
Ennals aðstoðarutanrfkirráð-
herra lét í ljós ánægju með sam-
komulagið. Hann sagði að afli
Breta mundi ekki minnka veru-
lega við bannió en nefndi engar
tölur.
Formaður norsku sendinefnd-
arinnar, Jens Evensen landhelgis-
ráðherra, hefur oft sagt að hann
mundi ekki slita viðræðunum og
tekið fram að hann vilji forðast
þorskastríð eins og það sem Bret-
ar og tslendingar hafa átt í. Full-
trúar Frakka og Vestur-Þjóðverja
i viðræðunum voru embættis-
menn, og Efnahagsbandalagið
sendi áheyrnarfulltrúa.
Illfært um
Hellisheiði
í gærkveldi
MIKIL fannkoma var á Hellis-
heiði I gærkveldi, en þar voru
starfsmenn Vegagerðar rfkisins á
ferð. Var heiðin um það bil að
verða ófær og var fólk varað við
að leggja á heiðina. Mikil ofan-
koma var og talsverður skafrenn-
ingur.
Hann sagði að ef ekkert yrði að
gert yrðu Bandaríkjamenn háðir
erlendum ríkjum um helming
olíu sinnar 1985.
Fyrr í dag báru öldungadeildar-
mennirnir Edward Kennedy og
Henry Jackson fram tillögu um að
áætlun forsetans um nýja tolla af
innfluttri oliu yrði frestað um 60
daga.
— Skákin
Framhald af bls. 2
verða skákir Sznapiks og Guð-
mundar og Dvorecki og Ciocaltea.
Þeir, sem unnu sinar skákir í
meistaraflokki f gær auk
Guðmundar voru: Dvorecki sem
vann Enklaar, Ligterink sem
vann Wejnstein, og Dieks sem
vann Sznapik.
1 stórmeistaraflokki vann
Portisch Donner, Popov Timman,
Hiibner Geller og Ree Gligorie.
Spor — sögur og
þættir til umhugsunar
MER var það óblandin ánægja að
fá tækifæri til að vera ofurlítið
samvistum við Sigurð Júlíus Jó-
hannesson i Winnipeg árið 1950,
og meðal annars þakka honum
innilega fyrir hans hollu vegsögu
fram á ævibrautina bæði i
bundnu máli og óbundnu í les-
máli Æskunnar snemma á þessari
öld, þegar ég var drengur á mót-
unarskeiði. Málflutningur hans
hefði verið svo sannfærandi, að
það kom alveg af sjálfu sér að láta
sér ekki detta í hug að snerta
fyrsta staupið, sem ég teldi mér
mikið happ, þvi að það væri eina
örugga viðhorfið til vinsins, bæði
gagnvart sjálfum sér ðg öðrum.
Kvaðst ég viss um, að margir jafn-
aldrar mínir hefðu sömu sögu að
segja. Við þessi orð mín hýrnaði
yfir öldungnum mér sýndist hann
yngjast um nokkur ár.
I opinberum ákvæðum um
markmið skylduskólans segir
meðal annars á þá leið, að skólinn
skuli leitast við að innræta nem-
endum sínum heilbrigð lífsvið-
horf. Þetta ákvæði er mjög veiga-
mikió, því að ekkert veganesti er
æskunni nauðsynlegra til sannrar
menntunar.
1 þessu sambandi vil ég minnast
á nýja ofannefnda bók frá Rikis-
útgáfu námsbóka. Er bókin gefin
út í samvinnu við Bindindisfélag
Dekkjum stol-
ið undan bíl
SPANNÝJUM dekkjum á felgum
var stolið undan Landroverjeppa
I fyrrinótt, þar sem hann stóð
fyrir utan bifreiðaverkstæðið að
Hjallahrauni 13 í Hafnarfirði.
Stóð jeppinn á bremsuskálunum
þegar verkstæðismenn komu til
vinnu i gærmorgun.
öllum fjórum dekkjunum var
stolið undan bílnum, en þau voru
af gerðinni Barum, stærð 750x16.
Verðmæti þeirra að meðtöldum
felgunum er vart undir 50 þúsund
krónum. Þeir sem einhverjar
upplýsingar geta gefið um þetta
mál eru beðnir að hafa samband
við rannsóknarlögregluna í
Hafnarfirði.
— Björn
Framhald af bls. 2
þáttur Öskars Hallgrfmssonar í
stjórn Atvinnuleysistrygginga-
sjóðs, að ég held frá því að hann
tók til starfa 1956, hefur í alla
staði verið með ágætum og gefur
sizt tilefni til þess að kastað sé að
honum dylgjum þegar hann nú
lætur þar af störfum sem aðalfull-
trúi.
Björn Jónsson."
Haig borgar
hundsferð
Stuttgart, 21. janúar. Reuter.
ALEXANDER Ilaig hershöfðingi,
yfirmaður herliðs NATO, hefur
boðizt til að greiða Bandarfkja-
stjórn 46 dollara og 92 cent fyrir
afnot sem hundurinn hans,
Duncan, hafði af bifreið banda-
rfska hersins.
Þingmaður í Washington, Les
Aspin hafði áður skýrt frá ókeyp-
is ferðalagi Duncans frá flug-
vellinum í Frankfurt til Stuttgart.
Haig kveðst ekkert hafa vitað
um þetta fyrr en Aspin sagði frá
þessu og bauðst strax til að borga.
tí i
ÞRR ER EITTHVRfl
FVRIR RLLR
|H<iT0unblaííil>
íslenskra kennara. 'tarna er ein-
mitt komin i framkvæmd hug-
mynd, sem ég hef löngum verið að
rausa um, m.a. með gömlu Æsk-
una i huga og fleira, að nauðsyn-
legt væri að ná til barnanna eftir
„beinni línu“ með fjölbreytt og
áhugavekjandi lesefni, — með
ýmsar nautnahættur nútímans i
huga. Heitió „Spor" getur minnt á
ævispor, ógæfu- eða gæfuspor. At-
vik og ákarðanir, sem yngri og
eldri hljóta alltaf að taka, láta
sem sagt eftir sig spor af ýmsu
tagi. Greinar þessarar bókar eru
ágætlega fjölbreytilegar að efni,
engin löng né þreytandi, en ýms-
ar stuttar og smellnar. Meirihlut-
anum hefur Sigurður Gunnarsson
kennari safnað og þýtt. Þetta sam-
starf milli Ríkisútgáfunnar og
Bindindisfélags islenskra kenn-
ara viróist mér hafa tekist mjög
vel og vera tilraun til að mæta
brýnni þörf. Frágangur er ágæt-
ur, talsvert af myndum, sumum
ágætum.
En af því að ég minntist á
skylduskólann og heilbrigð lffs-
viðhorf vil ég að lokum einnig tjá
Ríkisútgáfunni þakkir fyrir ein-
dregna viðleitni hennar til að
hjálpa skólunum til að rækja
skyldu sína á þessu afar mikil-
væga sviði, með því að kappkosta
að veita þeim efni til lestrar og
söngs í kristnum fræðum, allt frá
sex ára aldri. Er þar fólgínn mik-
ill menningarfjársjóður fyrir
uppeldisstarf skólanna, sem ég
óska að notist sem best.
Helgi Tryggvason
— Þjófnaður
Framhald af bls. 28
frá þvi á þjóðhátíð í sumar, sem
hafði ekki verið aftengdur. Inn
um gluggann fóru þjófarnir og
hafa þeir farið um öll húsakynni
veitingahússins, sem er lokað yfir
vetrarmánuðina. Engar skemmd-
ir voru unnar á húsakynnum og
engu stolið öðru en áfenginu.
Gera má ráð fyrir að verðmæti
þýfisins sé um 160 til 170 þúsund
krónur.
— Nígeríumenn
Framhald af bls. 28
Lagos af - veiðiskipum margra
þjóða, sem stunda veiðar í
Atlantshafi sunnanverðu. Loðna
gæti þvi fallið inn i markaðinn og
hún er af stærð, sem Nigeríu-
menn þekkja mjög vel í vatna-
svæði sínu og þykir bragðbetri en
aðrir fiskar að svipaðri stærð.
Stærð virðist því heppileg og
bragðið gott — en erfitt er að spá
um verðlagiö. Þarf nokkurn und-
irbúningstima og reynslutima til
þess að koma þessari vöru ínn á
markaðinn, en Bragi kvað
markaðinn i Nígeriu búa yfir
miklum möguleikum, þar sem í
Nigeriu búa um 70 milljónir
manna. Kvað hann því vel þess
vert að allir möguleikar þessa
máls yrðu athugaðir gaumgæfi-
lega. Sagðist Bragi eiga von á
skýrslum um málið frá Nígeríu.
Þá gat Bragi Eiriksson þess að
Bóas Emilsson á Eskifirði hefði
einnig þurrkað loðnu og hefði það
tekizt yel. Fór Bragi meó sýnis-
horn frá Bóasi í umrætt skipti til
Nígeríu.
— Skæruliðar
Framhald af bls. 16
ið slíkar aðgerðir sem aðeins
skaða hagsmuni Frakka og ein-
ingu frönsku og palestínsku þjóð-
anna.“
Skæruliðarnir kváðust til-
heyra Mohammed Boudia-
skæruliðasveitinni, en flokkur
þessi lýsti sig einnig ábyrgan á
árás á E1 Al-flugvél á Orly fyrir
viku.
ísraelsstjórn sagði i gær í bréfi
til Kurt Valdheims, fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóð-
anna, að Frelsishreyfing Arafats
væri, hvað sem „hrokafullum fyr-
irslætti" liði, ábyrg á gerðum
skæruliðanna á Orly.
Frönsk stjórnvöld sögðu í dag
að viðbótarlið lögreglu hefði verið
sent til Orly-flugvallar til að
herða öryggisgæzluna þar og
hefði einnig verið ákveðið að loka
svölum flugstöðvarbyggingarinn-
ar fyrir almenningi. Var þetta
ákveðið eftir fund með Michel
Poniatowski innanríkisráðherra.
Hugsanlegt er talið að atburð-
irnir á Orly og eftirleikur þeirra
muni leiða til alvarlegra vanda-
mála varðandi stefnu frönsku
stjórnarinnar í málefnum Araba,
en Frakkar hafa verið þeim mjög
hliðhollir, og kemur þar helzt inn
i framsal skæruliðanna þriggja
frá Irak. Telur t.d. blaðið France
Soir Frakka ekki eiga um annað
að velja en að krefjast sliks fram-
sals.
— Finni
Framhald af bls. 1
tavallinen tarina", skáldsaga
(1961), „Tapausten kulku",
skáldsaga (1969) og „Villan-
pehmeetaskuulámmin", ljóð
(1971). Ennfremur skáldsög-
urnar „Juhanustanssit", 1964,
„Miná, Olli ja Orvokki", 1967,
og Siiná nákijá missá teijá,
1972, sem hafa verið þýddar á
sænsku.
Fulltrúar íslands í dóm-
nefndinni að þessu sinni voru
Ölafur Jónsson ritstjóri og Vé-
steinn Ólason lektor, en vara-
maður Andrés Björnsson út-
varpsstjóri.
Eftirtalin rit voru tekin til
dómsúrslita við veitingu verð-
launanna að þessu sinni:
Danmörk: Jörgen Gustava
Brandt: „Her omkring" (ljóð
1974). Poul Örum: „Kun sand-
heden“ (1974).
Finnland: Claes Ándersson:
„Rumskammrater" (ljóðabók
1974). Hannu Salama:
„Kommer upp í tö“ (skáldsaga
1972/74).
Island: Guðbergur Bergsson:
Það sefur í djúpinu" (1973) og
„Hermann og Didi“ (1974, tvö
fyrstu bindi lengri skáldsögu).
Þorgeir Þorgeirsson: „Yfir-
valdið" (1973).
Noregur: Jens Björnebo:
„Haiene" (1974). Edvard
Hoem: „Kjærleikens ferje-
reiser (1974).
Svfþjóð: Sven Delblanc:
„Vinteride“ (1974). Göran
Palm: „Bokslut frán LM“
(1974).
Mbl. leitaði álits bókmennta-
gagnrýnanda sfns, Jóhanns
Hjálmarssonar, á verðlaunahaf-
anum. Hann sagði: Salama
hefur alltaf vakið deilur. Hann
hefur verið sakaður um guðlast
í einni af fyrstu skáldsögum
sinum, en umdeildasta bók
hans er verðlaunabókin. Gagn-
rýnin hefur einkum komið
lengst frá vinstri. Salama þykir
gera heldur lítið úr finnskum
stalinistum. 1 bókinni brýtur
hann til mergjar það sem gerist
að tjaldabaki kommúnískrar
hreyfingar i Tammerfors á
stríðsárunum. Hann styðst við
reynslu foreldra sinna, en þau
voru virk í hópi finnskra
kommúnista.
Skáldsagnahöfundur skoðar
hlutina ekki með augum stjórn-
málamannsins. Hann er algjör-
lega frjáls eða ætti að minnsta
kosti að vera það og með þvi
móti verður hið mannlega sam-
hengi ljósara en ella. Með þetta
i huga semur Salama bók sina
og er þá ekki að furða þótt
menn skilji hann og meti hver
með sinum hætti.
Frásagnarstíll Salama er
breiður og raunsær. Raunsæi
finnskra höfunda er oft napur-
legt eins og til dæmis Óþekkti
hermaðurinn eftir Váinö Linna
og Söngur Sólveigar eftir Lassi
Sinkkonen eru til vitnis um.
Hin hugmvndafræðilegu
átök, vinstri og hægri, eru mjög
mikil í Finnlandi og koma ekki
sizt fram í finnskum bókmennt-
um.