Morgunblaðið - 25.02.1975, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRUAR 1975
Geir Hallgrímsson, forsætis-
ráðherra um fráfall Andenæs:
Mikill missir
fyrirísland
GEIR Hallgrlmsson forsætis-
ráðherra minntist norska stór-
þingmannsins Tönnes Ande-
næs með eftirfarandi orðum í
samtaii við Morgunblaðið í
gær:
„Með Tönnes Andenæs er
horfinn ,sjónum okkar einn
bezti vinur Islendinga á er-
lendri grund. Áhugi hans á Is-
landi og íslenzkum málefnum
var með eindæmum, og hug-
kvæmni hans og dugnaður að
láta gott af sér leiða kom okkur
oftsinnis að ómetanlegu gagni.
Fráfall hans er því mikill
missir fyrir okkur íslendinga,
sem og Norðmenn er eiga á bak
að sjá merkum stórþingsmanni
á bezta aldri. Hann hafði unnið
sér góðan orðstír, en átti einnig
mikið ógert I þágu lands síns.
Við, sem notið höfum vináttu
hans, minnumst fjörmikils og
hugljúfs manns og sendum frú
Henny og börnum þeirra inni-
legar samúðarkveðjur."
— Slysið í Noregi
Framhald af bls. 1
stöðvunarljósið við Trettenbraut-
arstöðina. Talsmenn norsku ríkis-
járnbrautanna, NSB, segja að það
sé ekki mögulegt að báðar lestirn-
ar hafi keyrt á grænu ljósi. Unnið
er af krafti að rannsókn málsins,
og búast má við niðurstöðum ein-
hvern næstu daga.
Stjórnendum beggja lestanna
tókst að kasta sér út úr lestunum
sekúndubroti áður en þær skullu
saman. Áður höfðu þeir sett
neyðarbremsurnar á en það var
um seinan. Áreksturinn var óum-
flýjanlegur úr því sem komið var.
Þá hafði einnig sá er sá um fjar-
stýringu lestanna rofið strauminn
til þeirra er hann sá hvað verða
vildi, en einnig of seint.
Það var hryllileg sjón sem
mætti björgunarmönnum er þeir
komu á slysstaðinn. Fremstu
vagnarnir í hvorri lest lentu upp á
vögnunum fyrir aftan og brutu
niður þakið, svo að það lagðist
yfir farþegana. Fremsti farþega-
vagninn í lestinni til Osló lagðist
algjörlega saman. Þar sátu fiestir
þeirra sem létust og allt bendir til
að þeir hafi látist samstundis,
mestmegnis fjölskyldur með börn
sín.
Sá fyrsti af þeim sem slösuðust
var kominn á sjúkrahús í Lille-
hammer kl. 14.30, en það var ekki
fyrr en um kl. 20.00 að tókst að
losa þann síðasta úr brakinu og
flytja með þyrlu á sjúkrahús.
Björgunarstarfið var mjög erfitt,
þar sem skera þurfti göt á vagn-
ana með gasbrennitækjum til að
ná slösuðum og látnum úr brak-
inu.
Tiltölulega lítill ótti greip um
sig meðal farþega, sem máttu biða
Björgunarmenn að leita I brakinu.
Simamynd AP.
i lestunum í 2—3 tíma þar til þeir
voru keyrðir til Osló. Fréttir af
atburðinum voru mjög óljósar
fyrst I stað og ættingjar þurftu að
bíða lengi í óvissu áður en þeir
fengu ótta sinn staðfestan eða þá
að þeir heimtu sína nánustu.
Norska þjóðin er harmi slegin
eftir þennan voveiflega atburð.
Heimkoman sem hlakkað hafði
verið til, endaði fyrir marga með
sorg. Skyndilega höfðu makar,
systkini eða í sumum tilfellum
heilar fjölskyldur verið hrifsaðar
í burtu. Fjögurra manna fjöl-
skylda lét lifið i slysinu. Sömu-
leiðis þrjú af fimm manna fjöl-
skyldu frá Osló, ■— faðir og sonur
lifa, mæðgurnar þrjár létu lifið.
Tvenn hjón létu lifið, og systkini.
Af þeim sem fórust voru sjö undir
18 ára aldri. Sá elzti sem lézt var
65 ára.
Eins og sagði í upphafi voru
allir þeir sem létust Norðmenn að
undanskildum hinum heims-
kunna barytonsöngvara George
Goodman. Hann var að koma frá
Þrándheimi, þar sem hann söng
með sinfóniuhljómsveit staðarins.
Jaworsky
skorar á Nixon
Chicago, 24. febrúar.
Reuter.
LEON Jaworsky, fyrrverandi sak-
sóknari I Watergatemáiinu, hélt
fund með fréttamönnum í
Uhicago f gær, þar sem hann
skoraði á Nixon fyrrum forseta að
gefa yfirlýsingu um Watergate-
málið og segja sannleikann,
„segja það sem honum býr I
brjósti."
Jaworsky var að þvi spurður
hvaða líkur hann teldi á að þeir
Mitchell, Erlichman og Halde-
man, nánustu ráðgjafar Nixons,
afplánuðu þá dóma, sem kveðnir
voru upp yfir þeim, 2!ó til 8 ár, og
hann svaraði því til að hann teldi
likurnar afar litlar. Hann vildi
hins vegar ekkí skýra á hverju
hann byggði það álit sitt.
Tönnes M. Andenæs — góður málsvari
Islendinga innan norrænnar samvinnu
Osló, 24. febrúar.
Frá fréttaritara
Morgunblaðsins
Ágústi I. Jónssyni:
HINN mikli íslandsvinur
Tönnes M. Andenæs var
einn þeirra 27 sem fórust
í járnbrautarslysinu f
Guðbrandsdal síðastlið-
inn laugardag. Andenæs
var 51 árs, og hafði setið
á þingi fyrir Verka-
mannaflokkinn frá 1969.
Hann beitti sér mjög fyr-
ir aukinni norsk-íslenzkri
samvinnu á þingi, sem og
í Norðurlandaráði, en
þar hafði hann starfað
frá þvf árið 1971. For-
maður var Tönnes Ande-
næs í félaginu Norsk-
islandsk samband f Osló á
árunum 1960—1965.
□ Tönnes Maddson
Andenæs var fæddur 25.
júní 1923. Á stríðsárun-
um meðan Noregur var
hernuminn tók hann
virkan þátt í starfsemi
andspyrnuhreyfingar-
innar, fyrst heima fyrir,
en síðan erlendis. Á
styrjaldarárunum nam
hann m.a. við skólá
norska flughersins í
Kanada og Englandi.
Rithöfundur
Er hann kom til baka heim til
Noregs tók hann til við nám sitt
og lauk lögfræðiprófi árið 1955.
Arið 1949 gerðist hann einn af
stofnendum háskólaforlagsins
norska og var forstjóri þess fyr-
irtækis til dauðadags. Ande-
næs hóf snemma afskipti af
stjórnmálum og var í bæjar-
stjórn heimabæjar síns, Bær-
um, frá 1964—1971. Á þing var
hann kjörinn 1969 og endur-
kjörinn 1973. Hann sat í fjöl-
mörgum ráðum og nefndum og
eitt ár dvaldi hann í Uganda
sem ráðgefandi við háskóla þar.
Andenæs gaf út nokkrar bæk-
ur, þar á meðal eina um norsku
stjórnarskrána, sem þýdd hefur
verið á ensku, frönsku og
þýzku.
Bar hag
íslendinga
fyrir brjósti
Eins og áður sagði lét Ande-
næs norræna samvinnu mjög til
sín taka. Á fundum Norður-
landaráðs i Reykjavík í siðustu
viku beitti hann sér fyrir auk-
inni samvinnu Norðurlandanna
um sjónvarpsefni og hafði þá I
huga hversu íslendingar eru af-
skiptir í þessum efnum, en
hann og sænski þingmaðurinn
Per Olov Sundman höfðu unnið
að skýrslu um möguleika á
aukningu slíks samstarfs milli
Norðurlanda. I ræðu sinni á
þinginu setti Andenæs m.a.
fram þá hugmynd að stuðlað
yrði að því, að hægt væri að
senda norrænt sjónvarpsefni
með skjótara hætti en verið
hefur til fslenzka sjónvarpsins.
I samtali við blaðamann Morg-
unblaðsins á þinginu í siðustu
viku sagði Andenæs, að mark-
mið sitt með tillögunni væri að
Norðurlöndin kostuðu aðra
sjónvarpsrás fyrir íslenzka
sjónvarpið, þar sem boðið yrði
upp á nýtt og ferskt efni frá
Norðurlöndunum.
Eiít síðasta mál hans á norska
þinginu var að tryggja Is-
lendingum atvinnurétt í Noregi
til jafns við aðra Norðurlanda-
búa. Tönnes Andenæs átti fjöl-
marga vini á íslandi.
„Maður góðleikans".
Andenæs var á heimleið til
Osló er slysið átti sér stað.
Hann hafði farið til móts við
fjölskyldu sína i fjallakofa fjöl-
skyldunnar skammt frá slys-
staðnum og verið þar frá því að
hann kom af fundi Norður-
landaráðs í Reykjavik. Blaðið
Verdens Gang segir í dag, að
fjölskylda Andenæs hafi ekið
heimleiðis í bíl, en þar sem í
bílnum hafi verið einu sæti of
litið, ákvað Andenæs að taka
sjálfur lestina.
Oslóarblöðin skrifa flest
kveðjuorð um Tönnes Andenæs
í dag. Stærsta blað Noregs, Aft-
enposten, segir meðal annars:
„Tönnes Andenæs hafði oft
áhuga á þeim málum sem eng-
inn annar sinnti. Hann for sín-
ar eigin Ieiðir og skoðanir hans
voru ekki ævinlega í samræmi
við stefnu Verkamannaflokks-
ins. Þrátt fyrir það var Ande-
næs einn þeirra fáu sem átti
sér alls staðar vini og varla
nokkra óvini. Hann var vinsæll
maður, maður góðleikans. Við
vorum oft ósammála honum en
enginn gat verið óvinur Tönnes
Andenæs."
Kunnátta og
sögulegur skilningur
Helge Sivertsen segir m.a. i
Arbeiderblaðinu: „Andenæs
tekur ekki framar þátt í að
móta framtíðina. Hann hefur
lokið sínu hlutverki í norskum
stjórnmálum. Hann skilur eftir
sig greinileg spor í okkar eigin
landi og á Norðurlöndum. Hann
hafði sjaldgæfa hæfileika til að
leiða hið norræna menningar-
og listasamstarf, hæfileika til
að vernda og endurnýja. Hann
var nútímamaður með söguleg-
an skilning og kunnáttu. Um
Færeyjar og ísland í nútið og
fortfð vissi hann meira en flest-
ir aðrir. Fáir hafá gert meira til
að þáttur þessara landa yrði
ekki fyrir borð borinn í norr-
ænu menningarlífi."
Tönnes Andenæs verður
minnst í norska stórþinginu á
morgun, þriðjudag, af Guttorm
Hansen, forseta þingsins.