Morgunblaðið - 08.05.1975, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. MAl 1975
7
Hernaðarstaða Norðurlanda gagnvart Sovétríkjunum:
GetaNorðmenn
varið olíuna?
Geta Norðmenn varið olíuna
sina? spyr Stig Löfgren, hermála-
fréttaritari Svenska Dagbladet, i
þriðju grein sinni um hernaðar-
stöðu Norðurlanda, en hún fjallar
um þau áhrif sem olíuvinnslan
undan Noregsströndum kann að
hafa á viðbúnað stórveldanna á
þessum slóðum. „Ekki er hinn
minnsti vafi á því að oííuvinnslan
á eftir að hafa áhrif á öryggispóli-
tík og varnaráætlanir, en hverjar
afleiðingarnar verða er ekki gott
um að segja enn sem komið er,"
segir hann.
Hann bendir á. að norska land-
grunnið taki yfir um það bil eina
milljón ferkllómetra, eða svæði
sem sé meira en þrefalt stærra en
Noregur. Olíuvinnsla er þegar
hafin fyrir sunnan 62. breiddar-
gráðu á Norðursjó, þar sem land-
grunnið tekur yfir um 160.000
ferkílómetra svæði. Á norðurhluta
landgrunnsins, sem tekur yfir
740.000 ferkílómetra svæði hafa
enn aðeins farið fram setlaga-
rannsóknir en þær gefa visbend-
ingar um mikið olíumagn undan
Norður-Noregi. Stig Löfgren segir
norska stjórnmálamenn hafa verið
ákaflega varfærna í umræðum um
þetta mál og litið viljað láta hafa
eftir sér um þau áhrif, sem oliu-
málið kann að hafá. Þvi segist
hann fyrst og fremst hafa upplýs-
ingar sínar frá yfirmanni
rannsókna utanríkispólitísku
stofnunarinnar i Oslo, Johani
Jörgen Holst.
vinnslan á landgrunninu norska
svo og fyrirhuguð útfærsla fisk-
veiðilögsögunnar krefjist aukinnar
gæzlu norska ríkisins. Meðal ann-
ars þarf að fylgjast með því að
oliufyrirtækin haldi sig innan
þeirra svæða sem þeim hafa verið
mörkuð, svo og að þau fari eftir
settum öryggis- og umhverfis-
verndarreglum. Ennfremur þarf að
sjá um tilhlýðilega björgunar-
starfsemi og koma í veg fyrir
hugsanlega skemmdarstarfsemi.
Um þetta segir Löfgren einingu i
Noregi svo og um að kostnaði af
þessum ráðstöfunum verði mætt
með hluta olíuteknanna. Hins
vegar eru ekki allir á einu máli um
hver eigi að annast þessi verkefni.
Flestir virðast þeirrar skoðunar, að
herinn sjái um þetta, en sú hug-
mynd hefur komið upp, að sett
verði á laggirnar sérstök stofnun á
borð við bandarisku strandgæzl-
una og segir Lögfren, að Holst hafi
talið margt mæla með því. Hins
vegar hafi hann orðið þess
áskynja, að norskir stjórnmála-
menn hefðu efasemdir um ágæti
slíkrar stofnunar enda þótt þeir
hafi litið vilja um málið segja.
Segist Löfgren m.a. hafa skynjað,
að þeim fyndist slík stofnun hafa i
för með sér ónauðsynlega skipt-
ingu fjármagns og óþörf samræm-
ingarvandamál, þar sem ekki megi
líta framhjá þeirri staðreynd að öll
verði þessi störf að vinnast á
hernaðarlega mikilvægum
hafsvæðum.
lega fyrst og fremst til njósna
þannig að þar verði komið fyrir
tækjum til að fylgjast með skipa-
ferðum, bæði ofan- og neðan-
sjávar.
Jafnframt bendir Löfgren á
þann möguleika, að vandamálið
verði öfugt, að hávaðinn frá bor-
um og dælum trufli hlustunartæk-
in, sem notuð eru til þess að
fylgjast með kafbátum, tæki, sem
bæði Sovétmenn og NATO ríkin
hafa komið fyrir milli Finnmerkur
og Spitzbergen. Slíkar truflanir
gætu valdið öryggisleysi, sem
engum væri akkur i. Einsýnt segir
Löfgren, að Norðmenn muni forð-
ast eftir mætti að gefa tilefni til
nokkurs konar öryggisleysis og
tortryggni á þessum slóðum.
Þá fjallar hann um þá þýðingu,
sem heildarframleiðsla Norður-
sjávaroliunnar getur haft fyrir
úthald f striði. Hann gerir ráð fyrir,
að eftir fimm ár megi vænta þess,
að olíuf ramleiðsla ríkjanna við
Norðursjó nemi um 20% af elds-
neytisþörf Vestur-Evrópu. Með
það í huga verði enn mikilvægara
fyrir NATO-rikin að ráða Norður-
sjávarsvæðinu.
I þeim nýtanlegu orkulindum,
sem vitað er um á norska land-
grunninu segir Löfgren olíumagn
um 300 milljónir lesta og 500
milljarða rúmmetra af gasi. Og i
þeim lindum, sem aðeins hafa ver-
ið gerðar ágizkanir um er búizt við
1—2 milljörðum lesta af olfu og
1000—2000 rúmmetrum af gasi.
Olíuvinnslupallarnir undan Noregsströndum bjóða heim átakahættu.
Verndun oliuborpallanna og
annarra bygginga og tækja-
búnaðar í sambandi við olíuvinnsl-
una er margþætt vandamál. Vafa-
laust verða borpatlarnir margir og
dreifðir yfir stórt svæði og hver
þeirra um sig því árásarmark. Þá
er hægt að eyðileggja með ýmsu
móti, með árásum herskipa, flug-
véla, flugskeyta, með djúpsprengj-
um, jafnvel fallbyssum og þar
fram eftir götum. Hins vegar er
alls ekki vfst, að árásaraðili mundi
reyna að eyðileggja borpallana.
Hugsanlegt er, að hann vilji taka
að minnsta kosti einhverja þeirra
óskemmda með það fyrir augum
að nytja oliuna sjálfur. Þá gæti
það orðið verkefni Norðmanna
sjálfra að gera þá ónothæfa.
Liklegt má telja, að árás mundi
fyrst og fremst beinast að þeim
oliuvinnslustöðvum, sem þýðingu
hefðu fyrir eldsneytisnotkun Nor-
egs og Vestur-Evrópulanda i lang-
varandi átökum. Hugsanlegt er.
að Norðmenn og aðrar þjóðir við
Norðursjó gætu i sameiningu ann-
ast varnir oliulindanna þar, en
hvernig það yrði gert — hvort til
dæmis yrði miðað við heildar-
verndun tiltekinna svæða eða
varnir fyrir einstakar vinnslu-
stöðvar — mundi byggjast á mati
á þvi, hve vænlegar slikar varnir
yrðu til árangurs svo og á kostnaði
miðað við aðrar varnarleiðir.
Löfgren segir Ijóst, að olíu-
„Hvernig svo sem þetta vanda-
mál verður leyst, verður hér vafa-
laust um að ræða umfangsmikla
starfsemi herskipa og flugvéla
sem þýðir, beint og óbeint, að
varnir Norðmanna gegn hugsan-
legri innrás verða efldar," segir
Löfgren.
5.—
Þegar kemur að olfuborun milli
Finnmerkur og Spitzbergen und-
an bækistöðvum sovézka fs-
hafsf lotans, koma aftur upp önnur
og sennilega alvarlegri vandamál.
Löfgren bendir á, að Rússar hafi
aldrei skirrzt við að halda uppi
hernaðarlegum njósnum og
upplýsingastarfsemi f skjóli
umsvifa, sem ekkert komi hernaði
við, — og minnir i þvi sambandi á
alræmda starfsemi sovézkra fiski-
skipa, ekki sizt undan ströndum
Svíþjóðar. Vegna þessa segir hann
einsýnt að Rússar muni ganga út
frá því sem gefnu, að aðrar þjóðir
beiti sömu aðferðum og að olfu-
framleiðslupallarnir verði notaðir i
hernaðarlegum tilgangi, hugsan-
Reiknað er með, að árleg oliu-
framleiðsla árið 1977 verði um 35
milljónir lesta og að hún verði
komin upp i 50 milljónir lesta
nokkrum árum siðar. Til saman-
burðar getur hann þess, að oliu-
notkun Svfa nemi 30 milljónum
lesta á ári.
Hluta norsku olfunnar og gass-
ins á að dæla til Bretlands og
Þýzkalands, sem hefur i för með
sér aukin tengsl við Efnahags-
bandalag Evrópu, sem Norðmenn
höfnuðu aðild að. Hann bendir á,
að trúlega muni Efnahagsbanda-
lagsrikin færa út samvinnu sina til
utanrikis- og öryggismála og það
hafi f för með sér, að samvinnan
innan NATO verði meira eða
minna samvinna milli Efnahags-
bandalagsins og Bandarikjanna.
„Fari svo" segir hann, „getur olf-
an i Norðursjó haft það f för með
sér að Efnahagsbandalagsrikin liti
á Noreg sem jafngildan viðskipta-
aðila."
Enn er ekki að vita hvaða auð-
æfi eru fólgin i landgrunnssökklin-
um norðan 62. breiddargráðu, set-
lagarannsóknir hafa gefið mönn-
um tilefni til að gizka á. að oliu-
framleiðsla Norðmanna geti
komizt upp I tvö hundruð milljónir
lesta á ári á næsta áratug, og
meginhluti þeirrar framleiðslu
komi frá hafsvæðunum undan
Norður-Noregi, og sennilega einn-
Framhald á bls. 26
Snæfellihga
og Hnappdæla
í Reykjavík
býður Snæfellingum 65 ára og eldri til kaffidrykkju í safnaðarheimili
Neskirkju, sunnudaginn 1 1. maí kl. 1 5.
Stjórn og skemmtinefnd.
Æfingagallar
Nylon æfingagallar, vatns- og
vindþéttir. Æfingagallar úr
stretch, og stretch/bómull. Vfir-
leitt allar stærðir fyririiggjandi.
Einnig gallar m/hettu hentugir
fyrir útiíþróttir.
onri^
vöruvorzlMiint
Klopporilig 44 Reykiovik tinv 11783
Ferðaskrifstofan
ÚTSÝN
UTSYNARKVOLD1
VORBLÓT -]
Sumarfagnaður
og 20 ára afmælishátíð
Útsýnar í Súlnasal Hðtel SögUj
sunnudagskvöld
11. maí n.k.
I
★ Kl. 19.00. Húsið opnað.
if Kl. 19.30. Sérstakur veizlumatur.
3 Austurlenzkir smáréttir
Kinverskur fiskréttur — CHO LOW YU
Indverskt kabab karry
Arabiskir kjúklingar —- DJEDJAD IMER
Verð aðeins kr. 1.200
, sumar-
if Tízkusýnmg — Sýningarsamtökin Karon sýna vor-, s
, og baðfatatízkuna 1975.
if Skemmtiatriði — Kennarar og nemendur úr Dansskóla
Heiðars Ástvaldssonar sýna dansa
rsýna dansa
ir Fegurðarsamkeppni —
10 fegurðardisir keppa
til úrslita um titilinn
„Ungfrú Útsýn 1975"
— 200 þúsund króna
ferðaverðlaun.
if Ferðabingó — Vinningar 3 glæsilegar Útsýnarferðir til
Spánar og ítaliu.
if Danshljómsveit Ragnars Bjarnasonsr.
ATH. Þetta er síðasta Útsýnarkvöldið á þessu vori.
Missið ekki af óvenju glæsilegri og spennandi en
ódýrri skemmtun.
Veizlan hefst stundvíslega og borðum verður ekki
haldið eftirkl. 19.30.
Tryggið ykkur borð hjá yfirþjóni á föstudag frá kl.
15.00 isima 20221.
■
Verið velkomin — Góða skemmtun
Ferðaskrifstof^n ÚTSÝN