Morgunblaðið - 03.01.1976, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 1976
19
— Nýársræða biskups
Framhaldafbls.il
hrella, en lífið liggur við, að menn átti sig á
staðreyndum og bregðist við þeim á þann veg,
sem alvaran krefst, hugarfarslega og vitsmuna-
lega. Það nær einnig til vor íslendinga. Alvaran
er fullkomin og meiri en svo, að það sé við hæfi
að búa til kreppusóttarhugarfar með þjóðinni í
ótíma og f skammsýnu pólitísku áróðursskyni.
Mannkyn á krossgötum heitir bókin, sem ég
nefndi. Nú sé ég i blaði í fyrradag, að Alexander
Solzhenitsyn er að segja hið sama. „Hinn vest-
ræni heimur stendur nú á krossgötum," segir
hann. Hann hefur talað svo áður. Hann hefur í
huga hættuna af því stjórnarfari, sem hann
hefur fengið að fullreyna. Vofir slíkt einnig yfir
þeim vestræna heimi? Solzhenitsyn óttast, því
nú hefur hann einnig kynnzt vestrænu hugar-
fari. Þrátt fyrir ugg sinn um óraunsæa linkind
vestrænna ríkja á hinu pólitíska sviði, veit hann
vel, að úrslitaglíman verður ekki háð þar. Ef
Evrópa er búin að glata þeim veig, sem hefur
verið næringin, fjörefnið f menningu hennar,
hafi hún í skjóli síns ágæta frelsis traðkað í
sorpið það, sem hún átti helgast til, þá er hún
búin að tapa, þá rætist það, sem spámaðurinn
segir: Ofbeldið rís upp sem vöndur á ranglætið,
vöndur á makræðið og allan þann þvætting, sem
menn hafa metið meira en orð sannleikans.
I sama blaði sem veitti Solzhenitsyn maklega
athygli, birtist með engu síður áberandi hætti,
með fyrirsögn úr jólaguðspjalli til smekkbætis,
upptíningur, sem í tilefni kvennaárs átti að
sýna, að Biblían og kirkjan fyrr og sfðar hefði
gengið sérstaklega fram í því að níða konuna.
Það andtrúarraus, það blygðunarleysi í máls-
meðferð, sem guðleysisáróðurinn í Rússlandi er
alræmdur fyrir, er ekki á lægri skör en þetta
dæmi um borgaralegt velsæmi, sem ég nefni
ekki hér af því, að það skeri sig tiltakanlega úr
meðal ýmissa annarra, en það er fersk áramóta-
kveðja og slóst í för með Solzhenitsyn.
Frelsi er ómetanlega dýrmæt gjöf. En sá, sem
kann ekki með frelsi að fara, glatar því. Það er
lögmál, óhagganlegt. Frelsi er ekkigefið til þess
að misþyrma sjálfum sér, afskræma lífið og
lífsins gjafir, gefa lághvötum lausan taum, særa,
blekkja, véla aðra menn, storka Guði. Á einum
stað í Nýja test. er talað um menn, sem láta
klingja drembileg hégómaorð og um þá segir
síðan: Þeir heita frelsi, þótt þeir séu sjálfir
þrælar spillingarinnar, því sérhver verður þræll
þess, sem hann hefur beðið ósigur fyrir. Von-
andi hafa vestræn lönd ekki þegar beðið ósigur
fyrir sinni eigin spillingu. Guð gefi að þau glati
ekki frelsi hugsunar og tjáningar í klær alræðis-
valds. En hvar eru þeir, sem í raun vaka á verði?
Ekki eru það þeir, sem skríða fyrir snilldinni,
þegar hún hrækir galli út yfir Heilaga ritningu
kristinna manna, sem verið hefur uppspretta og
frjóvgunarlind þeirra mannfélagsverðmæta,
sem vestræn lönd eiga æðst. Ekki eru það þeir,
sem í nafni frjálshyggju stuðla að hvers kyns
upplausn, trúarlegri og siðgæðislegri.
' A krossgötum þjóðsagnanna urðu menn ginn-
ingarfífl álfa og vöknuðu upp sem afglapar. Á
andlegum krossgötum nútímans er ekki hald í
hilltum mönnum, ekki þeim sem fálma eftir
hverri fásinnu og dansa við hvers konar
aðsveimandi glitbúið huldukyn, en hirða ekkert
um helgasta arf vestrænnar menningar., það
dýrasta sem mannkyn hefur eignast í allri sögu
sinni.
Á jólakorti fékk ég sem kveðju þessi orð úr
Hebreabréfinu: Höldum fast við játningu vonar
vorrar óbifanlega, því trúr er sá, sem fyrirheitið
hefur gefið.
Eg þakka þessa kveðju sem aðrar, sjálfur
sendi ég engar, en þess í stað sendi ég í þakkar
skyni við vini mína ofurlitla kveðju til manna,
sem þvf eru fjærstir að þekkja nægtajól.
Höldum fast við játningu vonar vorrar óbifan-
lega. Ég beini þessum orðum til yðar allra, sem
heilsið með mér nýju ári í Jesú nafni. Hann er
trúr, hann mun engum bregðast, hver sem á
hann vonar og honum treystir mun ekki til
skammar verða. Það skaltu muna, sem vilt
tilheyra kirkju hans og veizt, að hún er lífsins
súrdeig í lífi þjóðar og heims. Því kirkjan er
Jesús Kristur hér, meðal lærisveina, ófullkom-
inna, hrösulla, með þeim, sem valja fylgja
honum, læra af honum og verða nýir menn hjá
honum og stefna með honum inn í daginn
albjarta, eilífa.
Á myndinnl eru Erlingur, Þóra ogMargrét.
Sporvagninn
vegsauki í dag að vera stúdent.
En það var það sannarlega fyrir
nokkrum áratugum. Sumum
finnst það jafnvel miður, að stúd-
entar skuli vera að draga sig í dilk
og flagga þessum titli. En kjarni
málsins er sá, að hinn sanni stúd-
ent er ekki maður, sem reynir að
draga sig út úr fjöldanum, heldur
reynir að halda sér ungum við
arin minninganna frá skólaárun-
um, þegar menn voru ekki í skóla
af þvingun né skyldu, heldur af
þrá til að menntast. Hinn sanni
stúdent er ungur í anda fram í
andlátið, enda þótt likaminn eld-
ist og hrörni. Þannig stúdent var
Sfa. Aldrei sáust á henni elli-
mörk, þegar hún gladdist i hópi
stúdenta, þá var hún ævinlega
yngst af öllum.
Fríða Proppé var borin á Þing-
eyri 25. sept. 1906. Foreldrar
hennar voru Carl F. Proppé
faktor og Jóhanna Jósafatsdóttir.
Atta ára fluttist hún með foreldr-
um sínum til Reykjavfkur og
tvitug útskrifaðist hún stúdent
frá Reykjavíkurskóla. Hún lauk
cand. pharm. prófi frá Kaup-
mannahöfn 1931 og vann fyrstu
árin í Reykjavíkur Apóteki.
Árið 1934 var ákveðið að stofna
apótek á Akranesi og var henni
veitt fyrsta lyfsöluleyfið á þessum
stað. Þá er hún enn ekki þrítug.
En hún réðst þegar f að byggja
nýtt hús hér á Skaganum, og þar
opnar hún apótek árið 1935. Hún
hefur þvf verið apótekari hér á
Akranesi í 40 ár er hún lætur af
starfi og kveður þetta líf næstum
samtímis.
Fríða Proppé var mjög félags-
lynd á fleiri sviðum en meða)
stúdenta. Hún tók mikinn þátt í
störfum Sjálfstæðisflokksins, og
hún var einnig um skeið for-
maður Vestfirðingafélagsins á
Akranesi, en hér í bæ búa margir
Vestfirðingar.
Það er mikill sjónarsviptir hér
á Akranesi að Friðu Proppé. Hún
setti verulegan svip á bæinn, og
er vafalaust einn vinsælasti
borgari þessa bæjar vegna mann-
kosta sinna, glaðværðar og
rausnar.
Fyrir hönd stúdenta á Akranesi
bið ég henni blessunar á nýjum
brautum og systkinum hennar og
Guðmundu votta ég innilega
samúð.
Þorvaldur Þorvaldsson
Það er skammt stórra höggva á
milli í hóp okkar bekkjarsystr-
anna sem tókum gagnfræðapróf
upp úr 3. bekk A i Menntaskólan-
um í Reykjavik vorið 1923. Guð-
rún Guðmundsdóttir (Dadda) lézt
fyrir 4 árum og það eru ekki
nema 3 Vi mánuður siðan við
fylgdum Kristinu Bjarnadóttur til
grafar. í dag er það Friða Proppé
sem við kveðjum hinstu kveðju.
Margs er að minnast og margs að
sakna.
Sía var tápmikil og alltaf eitt-
hvað að gerast i kringum hana.
Óvenjulega hreinlynd var hún og
algeríega laus við öfund og öll
óheilindi, en hafði ákveðnar og
fastmótaðar skoðanir. Hún varð
stúdent 1926. Þá fór hún til Kaup-
mannahafnar og hóf nám í lyfja-
fræði og lauk prófi í þeirri grein
og var lyfsali á Akranesi í 40 ár.
Sia var sannur höfðingi og naut
þess að veita á báða bóga enda
kom hún frá miklu rausnar-
heimili.
Umkomulausir og olnbogabörn-
mannlifsins áttu lika hauk í horni
þar sem hún var. En þau kær-
leiksverk voru ekki borin á torg.
Ógleymanlegar eru okkur
margar samverustundir á hennar
fallega heimili á Akranesi þar
sem gestrisni og höfðingsskapur
ríktu.
Við þökkum samfylgdina gegn-
um árin og vottum Guðmundu og
systkinunum okkar innilegustu
samúð. Bekkjarsystur.
— Tekjuþörf
Framhald af bls. 12
um sem er jafn gífurlega stór útgjalda-
liður rikisins og raun ber vitni um.
Hins vegar vil ég taka það skýrt fram,
að það hefur aldrei hvarflað að mér að
gera skerðingu á ellilifeyri þeirra, sem
minnst mega sin I þjóðfélaginu, en það
segir ekki að það megi ekki endur-
skoða lifeyristryggingarnar mjög
gaumgæfilega e.t. vill á þann hátt, að
maður sem er orðinn 67 ára en er I
fullu starfi til 70 ára aldurs, þá kunni
að orka tvlmælis hvort hann megi fá
ellilaun að auki með fullum launum, en
hitt orkar ekki tvimælis, að tekjulausa
fólkið og öryrkjarnir verða að fá tekju-
tryggingu og það má síst af öllu skerða
tekjutrygginguna frá því sem hún er nú
heldur jafnvel auka hana, enda hefur
hún fullkomlega fylgst að I þeim verð-
breytingum, sem orðið hafa nú á
siðasta ári og þessu ári.
^ Ókeypis lyf
Nú, þessi mál verða auðvitað ekki
svo til umr. nú í sambandi við endur-
skoðun tryggingalöggjafarinnar, enda
eiga þingfl þar allir sina fulltrúa, sem
fjalla um það mál, svo að ég skal ekki
hafa um þetta fleiri orð En i sambandi
við liðinn, þá er hér ekki um aðra
breyt að ræða en á þessum lyfjaverð-
skrám. Hitt er óbreytt eftir sem áður,
að sjúklmgar sem eru með litt
læknandi eða langvarandi sjúkdóma,
eins og astmasjúklingar, gláku-
sjúklingar, berklasjúklingar, floga-
veikissjúklingar og hjartasjúklingar og
sjúklingar með efnaskiptasjúkdóma,
fá sin lyf ókeypis að ráði læknis komi
samþ trúnaðarmanns sjúkrasamlags,
eins og geðsjúklingar og parkinsons-
sjúklingar og exemsjúklingar að það er
allt saman óbreytt
Mér er það Ijóst að það er ekki hægt
fyrir þá þm sem fá þetta frv nú með
skömmum fyrirvara, að ræða það
efnislega hér við 1 umr. málsins og ég
hefði fyrir mitt leyti kosið að vera fyrr á
ferðinni með það, en vegna þess að
dagurinn á morgun fer I fjárlagaumr.
og þetta frv þarf að fara í gegn áður en
Alþ. fer I jólafri, þá lagði ég á það
áherslu, að frv, kæmi hér I dag til 1.
umr og það yrði svo athugað i n. oq
þeir þm. sem ekki þekkja til hlitar efni
frv hafa þá tækifæri til þess að ræða
það frekar efnislega þegar það kemur
frá n.
NÚNA um helgina hefjast aftur
sýningar í Þjóöleikhúsinu á Spor-
vagninum Girnd, en þær hafa leg-
ió niðri síðan i byrjun desember
vegna undirbúnings fyrir jóla-
frumsýninguna.
Aðsókn hefur verið mjög góð og
80 stúdentar
brautskráðir
frá MH
LAUGARDAGINN 20. des. s.l.
voru brautskráðir 80 stúdentar
frá Menntaskólanum við Harma-
hlíð, þar af 2 úr öldungadeild.
Sérstök brottskráning verður
fyrir öldunga t lok janúar. Próf-
um þar er ekki lokið fyrr en 14.
jan. Þetta er í annað sinn að
nemendur eru brautskráðir í lok
haustannar, en samkvæmt kerfi,
sem kennt er eftir, áfanga-
kerfinu, eru stúdentar braut-
skráðir tvisvar á ári. Af þessum
80 stúdentum hafa 54 lokið fleiri
10 þús. tunnur af
síld til Finnlands
SKÓGARFOSS Eimskipa-
félags Islands kom 29. des. til
Turku í Fintilandi með 10 þús.
tunnur af saltaðri Suðurlands-
sfld, sem losa á í Turku og
Hangö.
Er þetta fyrsta sfldin, sem
kemur á finnska markaðinn
frá tslandi síðan á vertíðinni
1971.
eru þegar orðnar 15 sýningar á
leiknum. Lætur nærri að um 8
þúsund manns hafi þegar séð
hann. Næsta sýning 16. sýningin,
er svo á laugardagskvöld 3.
janúar.
Með aðalhlutverkin i leiknum
námseiningum en tilskilið er.
Einn nemandi, Guðrún Hilmis-
dóttir, lauk 143 einingum og
annar, Sigurbjörn Björnsson, 140
einingum. Aðeins 26 láta sér
nægja lágmarkið, sem er 132
einingar. Þá hafa einnig 54 af
þessum 80 nemendur lokið
menntaskólanámi á 7 önnum í
stað 8, eins og tíðkast í bekkjar-
kerfinu. Þannig sparast 1/8 hluti
námskostnaðar þeirra undir stúd-
entspróf.
Milli sviða skiptist stúdenta-
hópurinn þannig: Á náttúru-
fræðisviði 44, 17 stúlkur og 27
piltar, á félagssviði 16, 8 stúlkur
og 8 piltar, á nýmálasviði 13, 11
stúlkur og 2 piltar, á eðlis-
fræðisviði 6, 2 stúlkur og 4 piltar,
á tónlistarsviði einn, stúlka.
66 nemendur völdu þýzku sem
þriðja mál, 11 frönsku, 2 spænsku
og einn rússnesku. Á nýmálasviði
velja nemendur sér fjórða tungu-
mál, 9 völdu frönsku, 3 þýzku og
einn rússnesku.
Hæstu einkunnir hlutu tveir
nemendur á náttúrufræðisviði,
Jón Baldursson 389 einkunnar-
stig af 405 mögulegum og Ágústa
Andrésdóttir 383 einkunnarstig
af 408 mögulegum.
Við brautskráningu söng kór
skólans og flutti ásamt hljóðfæra-
leikurum úr Kammersveit
Reykjavikur og félögum úr Karla-
kór Reykjavíkur síðari hluta
Girnd
fara Þóra Friðriksdóttir, Erlingur
Gíslason, Margrét Guðmundsdótt-
ir og Róbert Arnfinnsson.
Gfsli Alfreðssón er leikstjóri en
leikmynd er eftir Birgi Engil-
berts.
Helguleiks, nýs tónverks Páls P.
Pálssonar tónskálds. undir stjórn
hans. Textinn er eftir Þorstein
Valdimarsson. Setti flutningur-
inn hátíðarsvip á samkomuna og
kann skólinn þeim beztu þakkir
fyrir komuna.
Flateyri:
íbúðarhús
brann
Flateyri. 30. desember —
Á FIMMTA tímanum í nótt kom
upp eldur í íbúðarhúsi hér á Flat-
eyri. Norðaustan stormur og él
geisuðu og brann húsið til kaldra
kola. Eldurinn stóð á haf út, svo
að nærliggjandi hús komust ekki í
neina hættu.
Þönglabakki, en svo nefndist
húsið, stóð við Br-imnesveg. Eng-
inn hefur búið í húsinu frá því í
desemberbyrjun, er síðustu íbúar
hússins fluttust þaðan. — Gunn-
hildur.