Morgunblaðið - 24.03.1976, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. MARZ 1976
19
— Fjármagn
Framhald af bls. 12
rannsóknaþjónustu hefur verið
gerð og gæti hún orðið prófsteinn
að uppbyggingu annarra heilsu-
gæslustöðva í borginni.
9 C — Breiðholt I: Nokkur
óvissa hefur verið með skipulag
heilsugæslu í Breiðholti, stærð og
fjölda heilsugæslustöðva svo og
innri gerð þeirra og starfsemi.
Hefur ekki fyrr en nú náðst
samkomulag við ráðuneytið um
hvernig standa skal að þessu.
REFSKÁK
Forsætisráðherra okkar fræðir
oss um að: „Hagvöxtur Islands
fari stórversnandi."
Sendiherra okkar í Moskvu
segir: „Það má vera að við endur-
skoðum afstöðu okkar til þess
hverjir séu vinir okkar.“
Einn af okkar bestu fiski-
fræðingum segir: „Ef ekkert
verður að gert, verður þorskstofn-
inn að nokkrum árum liðnum
einn sjöundi þess sem hann var
1970.“
Þessir menn og margir fleiri,
sem allir eru sérfróðir á sínu
sviði, hafa bent okkur á þá mynd
sem við okkur blasir, ef málefn-
um okkar verður ekki fljótlega
breytt til betri vegar. Við erum
búin að standa í óformlegri
styrjöld við Breta í of marga
mánuði án þess að raungóður
árangur hafi náðst, enda höfum
við gleymt að sameinast i einn
flokk: „Islendinga".
Þegar landið okkar elskaða
varð frjálst, þá hétum við því að
hér skyldi aldrei vera her i landi.
Við stóðum við það og Kaninn
var sendur heim. En vegna efna-
hagsþvingana á bak við tjöldin og
vegna efnahagsaðgerða Sir Sta-
ford Cripps og John Foster
Dulles, þegar pund og dollari
voru látin svo til tvöfalda verð-
gildi sitt á einni nóttu og sam-
herjar þeirra úr síðustu heims-
styrjöld áttu að greiða og greiddu
fyrir styrjaldarreksturinn, kom
vinsemd þeirra í ljós. A einni
nóttu minnkaði gjaldeyrisinn-
stæða okkar yfir 46%, þvi að svo
til aliur auður okkar í þessum
löndum var lagður inn eftir
reglum láns- og leigulaganna.
Ég spyr því: „Hverjir eru vinir
okkar?"
Þar sem gjaideyrir þessi var
aðallega í breskum bönkum fyrir
fiskafurðir, sem of rpargir af
okkar ágætu sjómönnum týndu
lífi við að koma í munn sveltandi
þjóðar — þá verða manni að-
gerðir þessar lítt skiljanlegar —
en þær skýrðu sig brátt: Það átti
að neyða okkur inn í hernaðar-
bandalag við Kanann að nýju.
Eins og öllum er ljóst, þá tókst
þvingunin og við vorum neydd að
samningaborðinu og herseta var
leyfð hér á nv.
En af hverju var aðgerðum
haldið áfram bak við tjöldin og
allt fram áþennan dag?
Er það vegna þess að við erum
of hortug?
Eða er það vegna þess að ef
almenn velsæld væri hér, þá vær-
um vió ekki í hernaðarbandalagi
við einn eða neinn?
Fyrir hernaðaraðstöðu fleyttu
bandamenn fasistaríkinu Spáni
inn í tuttugustu öldina.
Akbrautir voru lagðar um þvert
og endilangt landið, skólakerfið
endurnýjað, verksmiðjur og iðju-
ver reist og gjaldmiðli komið í
traust og gott horf — en þetta
voru fasistar, ekki Islendingar. —
Eftir efnahagsaðgerðir þeirra Sir
Staford Cripps og John P'osters
hlupu Bandarikin til og hjálpuðu
mörgum þjóðum og hreinlega
ábyrgðust gjaldeyri þeirra, fyrir
utan aðra aðstoð, sem þeir veittu
þessum löndum í sárabætur fyrir
aðgerðir þessar. En okkur Islend-
ingum var hreinlega gleymt —
því við vorum hortugir og okkur
átti að knýjatil hlýðni.
Fyrir bræðraþjóðir okkar var
ábyrgð Bandarikjanna á gjald-
miðli þeirra ómetanleg lyftistöng
fyrir þær.
Sem dæmi um þetta má nefna
þras, sem þáverandi forsætisráð-
herra Noregs Einar Gerhardsen,
átti í við Eversen, þingmann frá
Þrændalögum. Eversen bar að
verðgildi krónunnar væri 29 aur-
ar, en Einar mótmælti og sagði
verðgildið 47 aura En þetta skipti
ekki máli, því Bandaríkin
ábyrgðust verðgildi norsku krón-
unnar, 7.15 kr. á móti dollar.
Á eftirstríðsárunum hafnaði
einn af okkar bestu drengjum
Ólafur heitinn Thors ágætis boði
Einars Olgeirssonar um að útvega
svo til rentufrítt lán í Sovét-
ríkjunum að upphæð 200 millj.
dollara. Ég tel að þetta hafi verið
misráðið og lánið getað orðið
landi og þjóð mikil lyftistöng ef
ekki til annars þá allavega til
uppgötvunar þeirra sem halda að
allar stefnur séu í vestur, en svo
er ekki,líka er til — austur —!
Enda vona ég að þeim fari
fækkandi, sem halda að hér verði
endalaust NATO-stöð, án tillits til
þess hversu oft sé sparkað í
okkur.
Sir Winston Churchill sagði í
ræðu sem hann hélt hér: „Það
hefði orðið erfitt eða ógjörningur
að verja Atlantshaf og skipalestir
þar ef ekki hefði verið ísland."
Varnir Islands fyrir Vesturlönd
eru þýðingarmeiri nú en þá. Sagt
er að forfeður okkar, þeir Ari
fróði og Eirikur í Vogsósum, hafi
gert samning við kölska og snúið
á hann.
Við skulum hafa það sem stef
um hríð:
Ekki þarf mikið hernaðarvit til
aö sjá að ef Rússar gera árás, þá
fórnar NATO Islandi, Norður-
Noregi og Danmörku fyrst i stað.
Varnir Islands hafa því og eru
ekki fyrir einn einasta Islending,
en þær eru ómetanleg viðvörun-
arstöð fyrir Bandaríkin sem eru
2400 sjóm. í burtu og fyrir Eng-
land og Þýzkaland sem eru yfir
1200 sjóm. burtu.
Fyrir nokkrum árum gerðu
Norðmenn úttekt á því hvað það
mundi kosta þá, ef að við sendum
Kanann heim.
Norðmenn töldu að breytingar
á varnarkerfi þeirra mundu kosta
yfir 1260 mill. n.kr., en samt sem
áður mundi kerfi þeirra veikjast
um 35%.
Ljóst er að í dag er þessi upp-
hæð a.m.k. tvöföld.
Ekki ætla ég mér það verk að
reikna hversu mikið þetta mundi
kosta Bandaríkin, Bretland,
Þýskaland, Noreg, Danmörk,
Svíþjóð, Holland, Belgíu, Frakk-
land, Spán, Portúgal, Irland,
Grænland og Kanada, en ég veit
að ódýrara er að veita okkur sjálf-
sagðan rétt: „Að lifa frjáls I
landinu okkar."
Margir eru orðlausir á túlkun
varnarsáttmálans: „Ef vondu
strákarnir í Moskva ráðast á
okkur, — þá kemur stóri bróóir
og tekur i þá, því að þeir eru
rauðir.“ En ef að góðu strákarnir
frá London koma rænandi og
ruplandi, þá mega þeir það, því að
þeir eru góðir og bláir. “
I síðasta þorskastríði braut
Kaninn tvimælalaust íslenzk lög
og reglur, sem honum hafa verið
settar, að starfa undir, þegar
hann aðstoðaði breska veiðiþjófa
margoft og bar við húmanískum
hvötum sínum sem ástæðu fyrir
aðstoð sinni við þá.
Það þarf ekki lögfróðan mann
til að skilja, að ef samningur
hefur verið rofinn af öðrum
aðilanum, þá er hann ógildur og
ómerkur, við þurfum því enga
uppsögn á Kanann, hann hefur
brotið varnarsáttmálann og við
getum þess vegna sagt: „Þið hafið
48 tíma til að koma Bretum út úr
íslenskri landhelgi, með allt sitt
drasl, ef ykkur tekst það ekki,
hafið þið 24 tima til að pakka, því
nú bjóðum við Rússum þessi
kjör.“
Er þetta ekki landið mitt og
þitt, eigum við að láta það við-
gangast að svokölluð bandalags-
þjóð, eða hitt þó heldur, sé að
eyða fiskstofni hér heima og eyði-
leggjandi skipakost landhelgis-
gæslunnar, en útávið erum við
Framhald á bls. 18
Hafa fulltrúar heilbrigðismála-
ráðs og heilbrigðismálaráðuneytis
unnið að þessu í vetur.
Heilbrigðismálaráð Reykja-
víkur hefur af þessu tilefni
samþykkt stefnuyfirlýsingu um
að heilsugæsla Breiðholtshverfa
skuli í framtíðinni leyst með
byggingu heilsugæslustöðvar i
Mjóddinni, er þjóni 16—18
þúsundum manna. Að auki skuli
skapa heilsugæsluaðstöðu fyrir 4
heimilislækna í Breiðholti III í
starfstengslum við aðalstöðina.
Nokkur ástæða er til að fyrir-
byggja að stærð stöðvarinnar
verði til að gera þjónustuna of
ópersónuiega. Ætti það að vera
hægt með skiptingu heimilis-
lækna í minna hópstarfi 3 lækna,
sem njóta aðstoðar sameiginlegra
starfskrafta við rannsóknastörf
o.fl.
Ekki er líklegt að fé fáist til
verulegra framkvæmda fyrr en
1978.
0 D —Breiðhoit III: Henbrigðis-
málaráð hefur haft augastað á
húsnæði í Asparfelli 12 fyrir
heilsugæslustöð. Er þetta á sömu
hæð við hlið húsnæðis þess sem
Barnadeild og Félagsmálastofnun
hafa þegar á leigu. Er mikil nauð-
syn á að koma sem fyrst upp
heilsugæslu í þessu nýja hverfi. Á
þessu ári væri hægt að ganga frá
samningum og hanna fram-
kvæmdir við innréttingar og kaup
á búnaði, en hefja framkvæmdir á
næsta ári.
Heilsugæslustöðvar í Borgar-
spítala fyrir Fossvogshverfi hefi
ég áður getið.
Málefni aldraðra
Nauðsynlegt er að stjórnun
félagslegrar aðstoðar við aldraða
sé í sém nánustu samstarfi við
heilbrigðisþjónustu sama fólks.
Það er því náið samband milli
þess að ákveða byggingu B-álmu
Borgarspítalans fyrir öldrunar-
deildir og langlegusjúklinga og
þess að ákveða og hanna íbúðir og
stofnanir fyrir aldraða. Þessi
aðilar þurfa að starfa saman að
verkefnum sinum um húsnæðis-
aðstöðu félagslega aðstoð, sjúkra-
húsvist og hjúkrun.
Það er mikilvægt að skipulag
vistunar fólks i hinar ýmsu íbúðir
og stofnanir, sé sem mest i sam-
ræmi við þarfir einstaklingsins á
hverjum tima.
Nú eru á mismunandi bvgg-
ingastigi hjá Reykjavíkurborg 3
framkvæmdir til að levsa úr hús-
næðisþörf aldraðra:
0 a) Furugerði 75 íbúðir
0 b) Langahlíð áætl. fyrir 34
íbúa
0 c) Dalbraut áætLfyrir 78 íbúa
A þessum stöðum mun og
áætlað húsrými fyrir ýmislegt
félagslegt starf aldraðra bæði þá,
sem búa þarna, og ennfremur þá
sem í nágrenni búa.
Starfsemi öldrunardeildar i B-
álmu Borgarspitalans yrði þó sá
bakhjarl, sem þessi og önnur
heimili aldraðra hefðu, ef út af
bregður með heilsuna hjá einstök-
um fbúum. Yrði þá sparaður
ýmiss kostnaður við byggingu og
rekstur þessara heimila aldraðra
og þau vistlegri til íbúðar fyrir
sæmilega hraust aldrað fólk,
heldur en um sjúkrastofnun væri
jafnframt um að ræða.
Nauðsynlegt er því að koma á
samræmingu í þessu starfi bæði
frá félagslegu og heilsufarslegu
sjónarmiði. Gæti þá sérhæfð
meðferóardeild í öldrunarsjúk-
dómum og göngudeild hennar
haft náið samstarf við Félags-
málastofnun Reykjavikur. Er hér
verkefni til skipulagningar fyrir
Heilbrigðismálaráð og Félags-
málaráð borgarinnar til að vinna
að nú, þegar hefja á svo miklar
framkvæmdir í byggingu stofn-
ana fyrir aldraða.
Þetta er litur náttúnmnar
— til eldhúsnotkunar
Atías Golden IJne
Eldavélar, uppþvottavélar, eldhúsviftur, kæliskápar,
frystiskápar, sambyg'gðir kæli- og fyrstiskápar.
ATLAS
© Vörumarkaöurinn hf.
Arrnúla 1A. Húsgagna-og heimilisd. Matvörudeild S-86-111, Vefnaðarv.c S 86-112 f. S 86 113