Morgunblaðið - 25.07.1976, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. JULI 1976
flfan^gsutlrlfifrtfe
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Arvakur, Reykjavik
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðrhundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10100 Ritstjórn og afgreiðsla
Aðalstræti 6, simi 22480. Auglýsingar
Askriftargjald 1000,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 50,00 kr. eintakið.
Innlendir orku-
gjafar og iðnaður
Iendað skeið svokall-
aðrar viðreisnarstjórn-
ar, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn Alþýðuflokkurinn
stóðu að, vöru logð drog að
og hafin eudurnýjun tog-
araflota okkar. t»á var við
það miðað að dreifa endur-
nýjuninni á verulega
lengri tíma en siðar varð
raunin á og nýta hana jafn-
framt til að koma fötum
undir innlendan skipa-
smíðaiðnað. í tíó .Jóhanns
Hafstein sem iðnaðarráð-
herra var málefnum ís-
lenzks skipasmiðaiðnaðar
gefinn meiri gauinur en
um langt árabil.
Á valdatíma vinstri
stjórnar sem við tók af við-
reisnarstjórninni hjó þjóð-
in lengst af viö hagstætt
viðskiptaárferði, hátt verð
á > útflutningsafurðum og
drjúga framkvæmdagetu.
A þessum árum hljóp mik-
ill vöxtur í endurnýjun tog-
araflotans, sem hafin var á
tímum viðreisnarstjórnar-
innar. Tvenns konar alvar-
leg mistök vóru þó gerð. í
fyrsta lagi var horfið frá
því að dreifa endurnýjun
togaraflotans á hyggilegan
framkvæmdatíma og nýta
hana til uppbyggingar ís-
lenzks skipasmíðaiönaðar.
Þess í stað var endurnýjun-
in eða nýsmíðin flutt öll út
— í hendur erlendra fyrir-
tækja og erlends iðnaðar-
fólks. íslenzkur skipa-
smíðaiðnaður sat eftir rúin
því gullna tækifæri, sem
atvikin höfðu búið honum í
hendur. í annan stað var
hraðinn í togarasmíði og
vöxtur skipastólsins slikur,
aó hann var i engu sam-
ræmi við veióiþol fiskstofn-
anna umhverfis landið, en
þegar á árinu 1972 lá fyrir
umsögnfundar Norðaustur
Atlantshafsfiskveiðiráðs-
ins, sem og íslenzkra fiski-
fræóinga, þess efnis að
veiðisókn í þorskstofninn á
þessu hafsvæði væri þá
þegar helmingur un.fram
það sem æskilegt væri. Þar
meó fékkst staðfesting á al-
varlegra staðreynd, sem
raunar blasti við nokkru
áður. — Endurnýjun tog-
araflotans var að vísu
nauðsynleg ,— og varð afl-
og vaxtargjafi mörgu sjáv-
arplássinu, en þar hefði
mátt að standa með öðrum
og farsælli hætti.
Á sama tíma, eða öll
vinstri stjórnar árin, var
öðrum meginþætti í fram-
tíóaruppbyggingu atvinnu-
lífs okkar lítt eða ekki
sinr.t, þrátt fyrir hagstætt
árferði. Er hér átt við nýt-
ingu innlendra orkugjafa,
bæói vatnsafls og jarð-
varma. Orkan er undir-
staða iðnaðar og menn eru
almennt sammála um, að
iónaðurinn veröi á næstu
árum og áratugum að taka
við bróðurpartinum af því
viðbótarvinnuafli, sem
með vaxandi þjóð hlýtur að
leita á vinnumarkaó. 1 ljósi
þess, sem siðar kom á dag-
inn, m.a. olíuverðshækkun-
ar á heimsmarkaði, varð
enn Ijósara,. hverja þýð-
ingu það hefói haft að sigla
fullum seglum í orkufram-
kvæmdum í hagstæðu ár-
ferði vinstristjórnar-
tímabilsins. Það þarf ekki
að segja þjóðinni hve
margir þéttbýlisstaðir
fengu hitaveitur á vinstri-
stjórnarárunum eða hve
margar vatnsaflsvirkjanir
vóru reistar. Vinstri
stjórnar núllið var ekki
einvörðungu dregið i hring
utan um íslenzkar skipa-
smiðastöðvar, því miður,
heldur jafnframt hugsan-
legar og mögulegar ný-
framkvæmdir á sviói raf-
orku- og jarðvarmanýting-
ar.
1 tíma núverandi ríkis-
stjórnar hefur orðiö gjör-
breyting á afstöðu stjórn-
valda til orkuframkvæmda.
Hitaveita er þegar komin í
Garðahrepp, Hafnarfjörð
og Kópavog, eða fram-
kvæmdir þar á lokastigi.
Þar með hafa þrjú af
stærri sveitarfélögum
landsins fengið jarðvarma
til húshitunar. Hitaveita
Suðurnesja, sem ná á til
flestra þéttbýlisstaða á
Reykjanesi, er á næstu
grösum. Stórvirkur jarð-
bor var keyptur til lands-
ins, sem færði mörgu
byggóarlaginu hitaveitu-
möguleika, sem áður var
talið vonlaust á þeim vett-
vangi. Minna má á árang-
ursríkar boranir bæði i
nánd Akureyrar og
Blönduóss, hitaveitufram-
kvæmdir í Siglufirði og
fleiri dæmi mætti nefna. j
þessu sambandi verðúr
ekki komizt hjá að minna á
að tvö byggðarlög, Reykja-
vík og Ólafsf jörður, hófðu
fyrir áratugum frumkvæói
um hitaveituframkvæmdir
í landinu. Á báðum þessum
stöðum var sveitarstjórn-
armeirihluti Sjálfstæóis-
flokksins. Og það er Hita-
veita Reykjavíkur sem
leiðir hitaveitufram-
kvæmdir í nágrannabyggð-
um í dag.
Rannsóknir, fram-
kvæmdaundirbúningur og
virkjanir á sviði raforku-
mála hafa ekki í annan
tíma verið meiri en sióan
núveranda ríkisstjórn kom
til skjalanna. Sigölduvirkj-
un er á lokastigi en sam-
tímis eru tvær stórvirkjan-
ir i undirbúningi: virkjun
Blöndu og Hrauneyjafoss.
Kröfluvirkjun er hafin,
fyrsta stóra gufuaflsvirkj-
unin í landinu. Lagarfljóts-
virkjun á Austurlandi er
lokið og Mjólkárvirkjun II
á Vestfjörðum. Lítil endur-
virkjun við Skeiðsfoss i
Fljótum á lokastigi.
Byggðalína milli Norður-
og Suðurlands vel á veg
komin, en hún mun skapa
aukið raforkuöryggi.
Minna má enn á löggjöf um
Orkubú Vestfjarða, sem er
merk nýjung.
Nýting innlendra orku-
gjafa er eitt af mestu sam-
tíma- og framtíðarhags-
munamálum þjóðarinnar.
Sú nýting verður og undir-
staða iðnaðar og iðju í land-
inu. Þessi mál hafa haft
forgang um framkvæmdir í
tíð núverandi ríkisstjórnar
og verið þokað vel áleiðis,
þegar hliósjón er höfð af
þeim efnahagslegu erfið
leikum, sem við hefur ver-
ið að etja.
f Reykjavíkiirbréf
Laugardagur 24. júlí
„Þjóðernis-
sósíalismi”
A1 þýrt u I) a n d a I aKsmö n n u m h ef-
ur undanfarna daga oröiö tíöra'tt
um nasisma í málfjaíjni sinu. Til-
efniö er aö vísu nauöaómerkilegt,
hálfkæríngur og einhvers konar
rugl í einu af hinum virtu dag-
hlöðum landsins.
Aö vísu er fyrir neöan allar
"hellur aö ræða um eina helztu
helstefnu mannkynssögunnar á
þann veg, sem þar var gcrt. enua
munu fæstir hafa tekiö nokki rt
mark á málskrafi þossu.
Nasismi heyrir sem betur fer
sögunni til og er þess aö vænta aö
svo veröi áfram.
En hver er ástæðan til þess aö
málgaen Alþýöubandalagsins
veltir sér upp úr nasisma einmitt
nú? Þaö skyldi þö ekki vera aö
hana sé aö finna í ummælum eins
þeirra andófsmannasovézkra, sem
einna meslan þátt hefur átt í því
aö opna augu heimsins fyrir al-
ræöisvaldi kommúnismans og nýt-
ur nú hvaó mestrar virðingu fyrir
þa>r sakir, Andreis Amalriks.
Þegar hann kom í útlegð til Hol-
lands, ekki alls fyrir löngu, sagöi
hann m.a.: „Kevétleiötogarnir
nefna stjórnkerfi sitt kommún-
ísma, en ég held aó þaó líkist
fremur kerfi á boró vió þýzkan
þjóóernissósialisma (nasisma)"
Amalrik er 3K ára gamall og
hefur dvalizt fimm ár i þrælkun-
arbúóum og innanlandsútlegð í
Sovétríkjunum fyrir andsovézka
starfsemí svokallaða. Eins og aör-
ir útlagar Sovétríkjanna, hefur
hann fyllzt hryggð yfir því að
hafa verið rekinn úr fööurlandi
sínu og á þá ósk heitasta að fá að
hverfa þangað aftur, en að vísu
ekki fyrr en „þjóðernissósialism-
inn‘‘ hefur sungið sitt síðasta
austur þar. A því getur að sjálf-
sögðu oröiö biö.
Amalrik sagöi ennfremur aó
undansláttarstefna Vesturlanda
hjálpaói Sovétríkjunum. Þau búa
viö siökun spennu í skjóli Hel-
sinki-sáttmálans, eins og kunnugt
er. En margir hafa verió þeirrar
skoöunar — og þá ekki sizt
Solshenitsyn — aó sáttmáli þessi
sé til þess eins að svæfa lýðræðis-
þjóðirnar og koma í veg fyrir að
þær haldi vöku sinni. En það sé
einmitt helzta markmiö kommún-
ista nv þá að sjálfsögðu fyrst og
.remst sovézka heimsveldisins.
Þó aö Sovétmenn hafí brotió öll
mannréttindaákvæði sáttmálans
undanfarió, rnunar þá ekki um aö
ásaka Vesturveldin um brot á
sáttmálanum í siöustu viku.
Amalrik sagði að afstaða lýð-
ræðisríkjanna væri „of lin“, eins
og hann komst aó orði, og hún
væri siður en svo til aö hjálpa
andóísmönnum og írelsisöfium í
kommúnistaríkjunum. Hann líkti
slökunarstefnunni, eða détente,
vió sveíntöflur: „Menn taka
svefntöflur til aó koma kyrró á
hlutina, en eins og meó allar þess-
ar töflur, þá eru vandamálin enn
fyrir hendí morguninn eftir. “
Amalrik er kunnastur fyrir rit
sitt „Verða Sovétríkin til árið
1984?" Þar spáir hann því, aó
Sovétríkin muni hrynja eftir styr-
jöld við Kínverja.
Er Solzhenitsyn
stríðsæsinga-
maður?
Það er alkunna að Solzhenitsyn
hefur verið kallaður „stríðsæs-
ingamaður" fyrir svipaða afstöðu
og Amalrik hefur, ef marka má
ummæli hins síðarnefnda á blaða-
mannafundinum í Amsterdam.
Þó greinir þá að sjálfsögðu á um
ýmis atriði, eins og frjálsum
mönnum er samboðið, enda er
það á allra vitorði og þarf enga
spekinga til að tíunda þá augljósu
staðreynd, að frjálslyndismenn í
Sovétrikjunum eins og Sakharov,
Medvedev-bræðurnir og fleiri
hafa ýmsar skoðanir á hinum
ólíkustu vandamálum, enda hefur
þá stundum greint á við Solzhen-
ítsyn. En kjarninn í afstöðu
þeirra og markmiði er sá sami,
þ.e. lýðræðislegt þjóðfélag og
frelsi þegnanna.
Medvedev-bræðurnir hafa t.a.m.
skrifað einhverja svæsnustu árás,
sem um getur, á Sovétskipulagið í
bók, sem fjallar um geðveikra-
■hælin og eru í henni hryllilegar
lýsingar á örlögum annars bróð-
urins, sem er þekktur erfðafræð-
ingur og var settur á geðveikra-
hæli vegna þess að skoðanir hans
komu ekki heim og saman við
alræðisstefnu opinberra aðila og
leiðtoga sovézka kommúnista-
flokksins.
Nú reynir málgagn Alþýðu-
bandalagsins og við getum
bætt við Rússa á Islandi —
þaó er því miður ekki hægt
að segja annað, þvi aö niðið
um Solzhenitsyn og rógsher-
ferðin á hendur honum und-
anfarió, hefur keyrt svo • um
þverbak, að þar geta einungis
Stalinistar verið að verki —- að
sverta Solzhenitsyn á alla lund,
kallar hann stríðsæsingamann og
öllum þeim illu nöfnum, sem
hingað til hafa einungis sézt á
prenti í fréttatilkynningum so-
vésku íréttastofunnar APN og
Novosti. „Ormur í grasi gleymsk-
unnar," sagði APN m.a. um
skáldið.
Það er athyglisvert að fylgjast
með þessum skrifum. Ef Gils Guð-
mundsson hefur einhvern tima
verið í vafa um, að hann sé i
kommúnistaflokki, þá þarf hann
ekki ánnað en lesa málgagn sitt
nú um stundir til að sannfærast
um það. Og sú spurning vaknar,
hvort Morgunblaðið hafi ekki ver-
ið einum of fljótt á sér þegar það
nam burtu K-ið fyrir aftan nöfn
þingmanna Alþýðubandalagsins.
Málgagnið hefur ekkert breytzt,
enn bergmálar Kreml á siðum
þess og kannski aldrei meir en
undanfarna daga. Þaó gengur sem
sagt lon og don erinda Moskvu-
valdsins. Eða hvers vegna reynir
það að öðrum kosti að níða
Solzhenitsyn? Hvers vegna ætti
það að hafa það að takmarki að
sverta hann, orðstír hans og
æru, ef það væri ekki til að þókn-
ast sovézkum skoðanabræðrum?
Varla getur það verið óbreyttum
Alþýðubandalagsmönnurh gleði-
auki, eða einhver sérstök nauð-
synleg opinberun, að lesa það í
sifellu i málgagni sinu, hvilikt
voðamenni Solzhenitsyn sé.
Nýlega«talaði málgagnið um
grautarlegan kaldastríðs áróður í
sambandi við Solzhenytsyn og
skildi enginn kippa sér upp við
það, þvi að kommúnistar nota sín-
ar aðferðir við að rægja andstæð-
inga sína. Talað er um stríðsæs-
ingar hans og um „fyrirbrigðið
Solzhenitsyn".
Menn skyldu íhuga orðalag
þetta og allt talið um nasismann í
sömu andrá og þeir lesa t.a.m.
eftirfarandi yfirlýsingu Amal-
riks: Sovétstjórnin, sem litur
slökunarstefnuna í heild sinni
sem eins konar slóttugheit og sér
að Vesturlönd eru orðin þreytt á
togstreitu, þreytt á kalda striðinu,
„hneigist til þess að gera sovépka
stjórnarstefnu aó einhvers konar
hugmyndafræði á borð við þýzka
nasismann".
Sem sagt; Það er bergmál þjóð-
ernisstefnu, bergmál þjóðernis-
sósíalisma, öðru nafni nasisma,
sem við heyrum í málgagni Al-
þýðubandalagsins um þessar
mundir, ef réttar ályktanir eru
dregnar af því, sem Andrei Amal-
rik og hugsjónabræður hans
segja.
En við skulum ekki hafa
áhyggjur af mönnum eins og Am-
alrik, Sakarov éða Solzhenitsyn.
Þeir hafa hingað til séð um sig
sjálfir. Þeir hafa fengið litla að-
stoð frá Vesturlöndum. Frægð
þeirra ein hefur bjargað lífi
þeirra og allir eru þeir þeirrar
skoðunar, að stefna eins og sú,
sem framfylgt er í Alþýðubanda-
laginu, er vatn á myllu Sovét-
stjórnarinnar og gerir sovézkum
frelsishetjum erfitt um vik; hún
er vatn á myllu „slóttughéit-
anna“.
En hvað hefur Solzhenitsyn i
raun og veru til saka unnið? Jú<
hann hefur'varað við heimsvaída-
stefnu Sovétríkjanna, varað við
kommúnisma á sama hátt og fáir
menn þorðu fyrir heimsstýrjöld-
ina siðari að vara við nasisma og
heimsvaldastefnu alræðisstjórnar
Hitiers. Þá brosti Hitler og sagðí
að enginn hefði ástæðu til að ótt-
ast sig. Sagan endurtekur sig. Nú
er það Solzhenitsyn, sem varar
við hættunni af alræði og ofbeldi
heimsveldisstefnu. Fyrir það á að
stimpia hann „stríðsæsinga-
mann".
Og ætli Menuhin verði ekki
næstur (sbr. forsfðufrétt í Mbl. í
dag).
Annars var harla athyglisvert
að lesa pólitíska þruglið i Þjóð-
viljanum i gær. Þar segir m.a. í
Klippt og skorið. „Er þá komið að
þeirri ægilegu grunsemd hinna
árvökiílu verndara gegn rússa-
hættunni á islandi hvort hugsast
geti að rússi hafi tekið sér ból í
likama Matthíasar Johannesseris.
Grunsemdin er studd þeim rökum
að enginn íslendingur hefur þjón-
að sovéskum málstað dyggilegar
en Matthias. Því setjum svo að
rússar kæmu hér og tækju landið
herskildi og frétt birtist um það I
Morgunblaðinu og leiðari eftir
Matthias. Enginn tryði orðum
skáldsins."
Ekki er nú orðalagið af lakara